II SA/Po 276/14

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] listopada 2013 r., znak [...], Burmistrz Miasta i Gminy K. na podstawie art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267 z późn. zm.) oraz art. 2, art. 9, art. 10, art. 23, art. 24, art. 27 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. nr 1 poz. 7 z późn. zm.) uznał, że kwota 4.000,00 zł wypłacona K. K. na rzecz uprawnionej P. K. w okresie od dnia [...] lutego 2012 r. do dnia [...] września 2012 r. stanowi nienależnie pobrane świadczenie.

W uzasadnieniu organ I instancji wyjaśnił, że decyzją z dnia [...] września 2011 r., znak [...], Burmistrz Miasta i Gminy K. przyznał skarżącej świadczenia z funduszu alimentacyjnego na osoby uprawnione, do ukończenia 18 roku życia, tj. na M. K. w kwocie 500,00 zł miesięcznie na okres od dnia [...] października 2011 r. do dnia [...] września 2012 r., oraz na P. K. w kwocie 500,00 zł miesięcznie na okres od dnia [...] października 2011 r. do dnia [...] września 2012 r. W dniu [...] października 2012 r. K. K. złożyła oświadczenie, że jej córka P. zamieszkuje u swojego ojca. Jak wynika z postanowienia Sądu Rejonowego w K. z dnia [...] lutego 2012 r., sygn. akt [...] ([...], [...]), wydanego w trybie zabezpieczenia, na czas trwania postępowań sądowych, miejscem zamieszkania małoletniej P. K. będzie miejsce zamieszkania jej ojca – C. K., a skarżąca będzie dysponowała prawem do szerokich i swobodnych kontaktów z córką na warunkach ustalonych przez strony. Następnie organ I instancji przytoczył art. 19 powołanej ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, wskazując, że na osobie pobierającej świadczenia z funduszu alimentacyjnego spoczywa obowiązek informowania organu o wszelkich zmianach, które mają wpływ na prawo do świadczeń przyznanych z tego funduszu. Burmistrz Miasta i Gminy K. wskazał ponadto, że początkowo uznał, iż fakt przebywania P. K. w miejscu zamieszkania jej ojca nie stanowi okoliczności mającej wpływ na prawo do przyznanego skarżącej świadczenia, ponieważ ojciec uprawnionej był nadal zobowiązany do uiszczania alimentów na mocy prawomocnego wyroku sądu. Stanowisko to zostało jednak zakwestionowane w administracyjnymi toku instancji przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Kaliszu, Które stwierdziło w kontekście art. 19 cytowanej ustawy, że K. K. powinna była powiadomić organ I instancji o przebywaniu jej córki u ojca. Organ odwoławczy zauważył nadto, że skarżącej nie należą się alimenty, mimo wyroku zasądzającego to świadczenia, jeżeli ojciec uprawnionej wypełnia obowiązki wychowawcze i utrzymuje dziecko. Podzielając to stanowisko oraz mając zarazem na uwadze, że fakt przebywania P. K. u jej ojca jest okolicznością bezsporną, należy w konsekwencji uznać, że opisane wyżej świadczenia, wypłacone skarżącej, zostały nienależnie pobrane.

Pismem z dnia [...] grudnia 2013 r. K. K. odwołała się od powyższej decyzji Burmistrza Miasta i Gminy K. z dnia [...] listopada 2013 r., wskazując, że nie zgadza się z wydanym rozstrzygnięciem.

Decyzją z dnia [...] stycznia 2014 r., znak [...], Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Kaliszu na podstawie art. 17 ust. 1, art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz. U. z 2001 r. nr 79 poz. 856 z późn. zm.) i art. 17 pkt 1, art. 127 § 2 i art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji z dnia [...] listopada 2013 r.

W uzasadnieniu organ odwoławczy podzielił w pełni ustalenia faktyczne, poczynione przez organ I instancji. Samorządowe Kolegium Odwoławcze przytoczyło ponadto treść art. 19 powołanej ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, podnosząc zarazem, że K. K., jako przedstawiciel ustawowy P. K., powinna była niezwłocznie poinformować organ wypłacający omawiane świadczenie o fakcie stałego zamieszkiwania jej córki P. K., od stycznia 2012 r. u ojca dziecka; zwłaszcza, że córka skarżącej była na wyłącznym utrzymaniu ojca. K. K. nie ponosiła przy tym faktycznie kosztów utrzymania córki, gdyż koszty te pokrywał sukcesywnie ojciec dziecka. Ponadto Samorządowe Kolegium Odwoławcze zauważyło, że oczywistym jest, iż to matce P. K. sąd przyznał prawomocnym wyrokiem alimenty, a jako osoba zobowiązana do ich uiszczania został wskazany C. K. Zdaniem organu II instancji, ojciec dziecka powinien wystąpić do właściwego sądu o zmianę orzeczenia o obowiązku alimentowania na rzecz córki. Brak podjęcia tego typu działania nie zmienia jednak faktu, że rozważane świadczenia wypłacone skarżącej były nienależno, skoro faktycznie P. K. utrzymywana była przez swojego ojca, a jej matka nie ponosiła w tym zakresie żadnych kosztów.

Pismem z dnia [...] lutego 2014 r. K. K. zaskarżyła powyższą decyzję Kolegium z dnia [...] stycznia 2014 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, zarzucając organom administracji publicznej naruszenie: (1) art. 7, art. 77 § 1 i art. 107 § 3 k.p.a. poprzez rozpoznanie sprawy i wydanie decyzji w oparciu o niepełny materiał dowodowy, a w szczególności poprzez nieuwzględnienie postanowienia Sądu Rejonowego w K. z dnia [...] czerwca 2012 r., sygn. akt [...], postanowienia Sądu Okręgowego w K. z dnia [...] grudnia 2013 r., sygn. akt [...], i wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia [...] maja 2007 r., sygn. akt [...], a tak poprzez przyjęcie błędnego założenia, że miana miejsca zamieszkania dziecka wpływa na aktualność obowiązku alimentacyjnego i tym samym również świadczeń z Funduszu Alimentacyjnego, (2) art. 8 k.p.a. poprzez wydanie przez ten sam organ dwóch sprzecznych decyzji w stanach faktycznych nieróżniących się od siebie istotnie, (3) art. 2 pkt 7 i art. 19 powołanej ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów poprzez błędne założenie, że pobieranie przez matkę świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego podczas przebywania jej dziecka u ojca zobowiązanego do alimentacji jest okoliczności powodującą nienależność wypłaconych świadczeń.

W uzasadnieniu skarżąca wskazała, że wyrokiem rozwodowym z dnia [...] maja 2007 r. ustalono, że miejsce pobytu P. i M. K. będzie przy matce, powierzając jej wykonywanie władzy rodzicielskiej i ograniczając władzę rodzicielską C. K. W wyroku tym orzeczono również o obowiązku alimentacyjnym ojca dzieci, a obowiązek ten pozostaje nadal w mocy. Skarżąca zaznaczyła przy tym, że kwestia obowiązku alimentacyjnego jest zagadnieniem całkowicie odrębnym od kwestii sprawowania pieczy nad dzieckiem. Tym samym zmiana miejsca zamieszkania dziecka, nawet poparta stosowanym orzeczeniem sądowym, nie zwalnia z obowiązku uiszczania alimentów. Skoro zatem C. K. nie wywiązuje z nałożonego na niego obowiązku alimentacyjnego, to nawet fakt przebywania P. K. u jej ojca nie wyłącza wspomnianego obowiązku. K. K. wyjaśniła również, że na początku 2012 r. C. K. samowolnie zatrzymał córkę P. w miejscu swojego pobytu. W konsekwencji wszczęto postępowanie sądowe, które dotyczyło wyłącznie kwestii związanych z pobytem córki i wykonywania władzy rodzicielskiej. W toku postępowania C. K. uzyskał wprawdzie postanowienie zabezpieczające dotyczące sprawowania pieczy nad P. K., jednak w postanowieniu kończącym postępowanie orzeczono, że miejscem zamieszkania P. K. będzie miejsce zamieszkania jej matki. Tym samym nieprawdą jest, że od stycznia 2012 r. C. K. sprawuje stałą pieczę i utrzymuje P. K. Fakt utrzymywania córki przez C. K. nie został bowiem wykazany, a nawet gdyby tak było w rzeczywistości, i tak okoliczność ta nie zwalnia go z obowiązku alimentacyjnego. Referowane postanowienie zostało następnie zmienione postanowieniem z dnia [...] grudnia 2012 r., lecz orzeczenie to nie dotyczy kwestii związanych z uiszczaniem alimentów. Ponadto K. K. wskazała, że w decyzji z dnia [...] stycznia 2014 r., znak [...], Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Kaliszu orzekło, iż wypłacone jej kwoty nie są świadczeniem nienależnie pobranym, mimo że stan faktyczny tamtej i obecnej sprawy są podobne. Różnica pomiędzy nimi dotyczy jedynie faktu, że w tamtej sprawie skarżąca złożyła oświadczenie, że jej córka przebywa u ojca. Nie ulega jednak wątpliwości, że takie oświadczenie nie jest okolicznością decydującą o należności świadczenia. Skarżąca zaznaczyła ponadto, że organy administracji publicznej dokonały błędnej subsumpcji stanu faktycznego i w rozpatrywanej sprawie nie można mówić o świadczeniach nienależnych. K. K. podkreśliła zarazem, że pobierała świadczenia z funduszu alimentacyjnego w dobrej wierze, gdyż orzeczenia dotyczące obowiązku alimentacyjnego nadal obowiązywały, a przez istotną część omawianego okresu była ona także osobą, przy której orzeczono miejsce zamieszkania jej córki.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Kaliszu wniosło o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Pismem z dnia [...] lipca 2014 r. C. K. wniósł o oddalenie skargi, popierając stanowisko organu II instancji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje

Skarga okazała się zasadna.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153 poz. 1269 z późn. zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Jak wynika przy tym z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi, ani powołaną podstawą prawną.

Na wstępie trzeba zauważyć, że decyzją z dnia [...] czerwca 2011 r., znak [...], Burmistrz Miasta i Gminy K. ustalił świadczenie z funduszu alimentacyjnego na osobą uprawnioną, do ukończenia 18 roku życia, tj. na P. K., w kwocie 500,00 zł miesięcznie, na okres os dnia [...] października 2011 r. do dnia [...] września 2012 r., wypłacane na rzecz K. K. (k. 27 akt adm. organu I instancji). Następnie w trakcie przesłuchania z dnia [...] września 2013 r. K. K. oświadczyła, że jej córka, P. K., zamieszkuje z ojcem od stycznia 2012 r. (k. 64 akt adm. organu I instancji). Informację tę potwierdziła następnie skarżąca w oświadczeniu z dnia [...] października 2012 r. (k. 18 akt adm. organu I instancji). Okoliczności te należy uznać za bezsporne, gdyż nie były kwestionowane przez żadną ze stron postępowania.

Podstawę rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie stanowiły przepisy ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2012 r. poz. 1228 z późn. zm.). Zgodnie z art. 23 ust. 1 powołanej ustawy, osoba, która pobrała nienależnie świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu wraz z ustawowymi odsetkami. Ustawodawca precyzuje zarazem w art. 2 pkt 7 cytowanej ustawy, że nienależnie pobranym świadczenie jest świadczenie z funduszu alimentacyjnego: (a) wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie albo wstrzymanie wypłaty świadczenia w całości lub w części; (b) przyznane lub wypłacone w przypadku świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierają te świadczenia; (c) wypłacone bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, jeżeli stwierdzono nieważność decyzji przyznającej świadczenie albo w wyniku wznowienia postępowania uchylono decyzję przyznającą świadczenie i odmówiono prawa do świadczenia; (d) wypłacone w przypadku, gdy osoba uprawniona w okresie ich pobierania otrzymała, niezgodnie z kolejnością określoną w art. 28 tejże ustawy, zaległe lub bieżące alimenty, do wysokości otrzymanych w tym okresie alimentów. Trzeba przy tym podkreślić, że powyższe wyliczenie przypadków mieszczących się w wyrażeniu "nienależnie pobrane świadczenie" ma charakter enumeratywny (wyczerpujący) i nie może być uzupełniane lub interpretowane rozszerzająco.

Odnosząc powyższe uwagi do specyfiki rozważanej sprawy, należy najpierw zauważyć, że zarówno w decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kaliszu z [...] 13 stycznia 2014 r., znak [...] (k. nienumerowane akt adm. organu II instancji), jak i poprzedzającej ją decyzji Burmistrza Miasta i Gminy K. z dnia [...] listopada 2013 r., znak [...] (k. 8-10 akt adm. organu I instancji), nie wskazano wyraźnie, który z przypadków opisanych w art. 2 pkt 7 powołanej ustawy znalazł zastosowanie w rozpatrywanej sprawie. Takie uchybienie ma istotny charakter, gdyż ogranicza możliwość podjęcia przez skarżącą skutecznej ochrony swoich praw poprzez wejście w polemikę z konkretnymi argumentami organów administracji publicznej. Co więcej, również analizując uzasadnienia sporządzone do powyższych decyzji można w ocenie Sądu powziąć wątpliwości co do trafności wydanych w sprawie rozstrzygnięć.

Przede wszystkim należy zauważyć, że zastosowanie w rozpatrywanej sprawie nie mógły znaleźć art. 2 pkt 7 lit. c i d powołanej ustawy. Z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy nie wynika bowiem by właściwy organ administracji publicznej stwierdził nieważność wymienionej wyżej decyzji z dnia [...] czerwca 2011 r. lub by wznowiono postępowanie w tej mierze. Ponadto kontrolowane obecnie postępowanie nie dotyczy w ogóle kwestii kolejności zaspokajania zaległości z kwot uzyskanych w wyniku egzekucji od dłużnika alimentacyjnego. Konsekwentnie zatem jedynymi podstawami uznania, że świadczenia z funduszu alimentacyjnego wypłacone K. K. są świadczeniami nienależnie pobranymi mogłyby być ewentualnie art. 2 pkt 7 lit. a i b cytowanej ustawy.

Trzeba przy tym zauważyć, że w uzasadnieniu decyzji z dnia [...] stycznia 2014 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Kaliszu wskazało, że fakt przebywania P. K. u jej ojca i związana z tym konieczność ponoszenia przez C. K. kosztów utrzymania dziecka powinny przemawiać za uznaniem świadczeń wypłaconych K. K. za nienależnie pobrane. Tym samym można uznać, że organ II instancji starał się nawiązać powyższym argumentem do art. 2 pkt 7 lit. a powołanej ustawy, zgodnie z którym świadczeniem nienależnie pobranym jest świadczenie z funduszu alimentacyjnego wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie albo wstrzymanie wypłaty świadczenia w całości lub w części. Należy jednak od razu zauważyć, że przypadki wstrzymania wypłaty świadczenia, o jakich mowa w art. 21 ust. 1 cytowanej i § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania, sposobu ustalania dochodu oraz wzorów wniosku, zaświadczeń i oświadczeń o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego (Dz. U. nr 123 poz. 836 z późn. zm.), dotyczą przede wszystkim braku współpracy wnioskodawcy z organami administracji publicznej. Przepisy te nie mogły zatem znaleźć zastosowania w rozpatrywanej sprawie.

Ustawodawca nie precyzuje przy tym w powołanej ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, kiedy następuje ustanie wypłaty omawianych świadczeń. Niemniej można a contrario założyć, że ustanie wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego następuje w razie odpadnięcia jednej z podstaw przyznania tego świadczenia. Analizując z tej perspektywy przepisy cytowanej ustawy, należy najpierw wskazać, że w myśl art. 3 ust. 1 tejże ustawy w przypadku bezskuteczności egzekucji osoba uprawniona może złożyć do organu właściwego wierzyciela wniosek o podjęcie działań wobec dłużnika alimentacyjnego. Uwagę tę potwierdza także art. 15 ust. 4 pkt 3 lit. b tej ustawy, wedle którego do wniosku o przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego należy dołączyć m.in. zaświadczenie organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne albo oświadczenie stwierdzające bezskuteczność egzekucji. Jak wynika przy tym z art. 9 ust. 1 powołanej ustawy, świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej do ukończenia przez nią 18 roku życia albo w przypadku, gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej, do ukończenia przez nią 25 roku życia, albo w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności – bezterminowo. Zgodnie z art. 9 ust. 2 cytowanej ustawy, świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 725 zł. Wreszcie, świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie przysługują w świetle art. 10 ust. 2 tejże ustawy, jeżeli osoba uprawniona: (1) została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w pieczy zastępczej albo (2) zawarła związek małżeński.

Tym samym można stwierdzić, że przyznanie świadczenia z funduszu alimentacyjnego zależy od (1) istnienia tytułu wykonawczego, (2) bezskuteczności egzekucji zasądzonych świadczeń alimentacyjnych, (3) spełnienia kryterium wiekowego osoby uprawnionej, (4) spełnienia kryterium dochodowego rodziny, w której przebywa osoba uprawniona, oraz (5) niewystępowania przeszkód, o jakich mowa w art. 10 ust. 2 powołanej ustawy. W konsekwencji prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego ustanie, jeżeli którakolwiek z tych przesłanek nie zostanie spełniona.

Dokonując zatem z tej perspektywy oceny stanu faktycznego, ustalonego na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy, nie można zdaniem Sądu przyjąć, że wystąpiła okoliczność uzasadniająca ustanie wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Z akt administracyjnych nie wynika bowiem by tytuł wykonawczy został uchylony, egzekucja z majątku dłużnika alimentacyjnego okazała się skuteczna bądź też by doszło do zmiany sytuacji ekonomicznej w rodzinie osoby uprawnionej do alimentów. Tym bardziej trudno oczekiwać zmiany wieku P. K. lub wystąpienia okoliczności, o jakich mowa w art. 10 ust. 2 cytowanej ustawy. Oznacza to z kolei, że organy administracji publicznej nie mogły skutecznie powołać się na art. 2 pkt 7 lit. a omawianej ustawy.

Należy przy tym podkreślić, że aktualnie w obrocie prawnym pozostaje nadal postanowienie zobowiązujące C. K. do uiszczania alimentów, jakie zostało orzeczone najpierw w wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia [...] maja 2007 r., sygn. akt [...], a następnie zmienione postanowieniem Sądu Rejonowego w K. z dnia [...] grudnia 2010 r., sygn. akt [...], i wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia [...] stycznia 2012 r. sygn. akt [...] (k. 16-17, 44-46 akt adm. organu I instancji). Tym samym na C. K. w dalszym ciągu spoczywa obowiązek uiszczania alimentów zgodnie z powyższymi orzeczeniami. Nie ulega przy tym wątpliwości, że fakt zamieszkania P. K. u jej ojca może wpłynąć na modyfikację tego obowiązku, lecz niezbędne jest w tej mierze wydanie stosowanego orzeczenia sądowego. Podstawą do zainicjowania takiego postępowania przed sądem powszechnym jest bowiem art. 138 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem, w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Nie można zatem zaakceptować stanowiska wyrażonego w decyzji z dnia [...] stycznia 2014 r., w świetle którego organy administracji publicznej mogą dokonać samodzielnych ustaleń co do aktualnego zakresu obowiązku alimentacyjnego, a w szczególności także konwalidować brak właściwej w ocenie organów reakcji dłużnika alimentacyjnego na zmianę okoliczności. W przeciwnym razie organy administracji publicznej mogłyby bowiem dowolnie modyfikować orzeczenia sądowe dotyczące istnienia i zakresu obowiązku alimentacyjnego, co przeczy samej istocie wypłacania świadczeń z funduszu alimentacyjnego na podstawie tytułu wykonawczego.

Ponadto w niniejszej sprawie organy administracji publicznej uznały, że przesłanką do uznania kwot wypłaconych skarżącej za świadczenia nienależnie pobrane był fakt, iż powiadomiła ona Burmistrza Miasta i Gminy K. o zamieszkiwaniu jej córki, P. K., u ojca dopiero w dniu [...] września 2013 r. Taka okoliczność nie jest również expressis verbis wymieniona w art. 2 pkt 7 powołanej ustawy. Niemniej można zastanawiać się, czy w takim wypadku zastosowania nie powinien znaleźć art. 2 pkt 7 lit. b cytowanej ustawy, zgodnie z którym świadczenie z funduszu alimentacyjnego jest nienależnie pobrane, jeżeli zostało ono przyznane lub wypłacone w przypadku świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierają te świadczenia. Należy przy tym podkreślić, że powołanie się na tę podstawę wymaga najpierw wykazania, że (1) skarżąca miała świadomość doniosłości prawnej danej okoliczności, a nadto (2) celowo skorzystała z tej wiedzy by wykorzystać błąd organów administracji publicznej.

Zdaniem Sądu w realiach niniejszej sprawy należy uznać, że także art. 2 pkt 7 lit. b powołanej sprawy nie znajdował zastosowania w ustalonym stanie faktycznym. Taka kwalifikacja wydaje się bowiem przedwczesna. Przede wszystkim w aktach administracyjnych brak jakiegokolwiek dowodu potwierdzającego świadomość skarżącej, że kwestia podania miejsca zamieszkania jej córki jest istotna dla wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego. W szczególności należy zaznaczyć, że pouczenia załączone do wniosku o ustalenie prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego z dnia [...] sierpnia 2011 r. (k. 29-33 akt adm. organu I instancji) nie zawierają żadnej informacji na ten temat. Żadne ze szczegółowych pouczeń nie nakłada na skarżącą obowiązku powiadomienia organu I instancji o każdej zmianie miejsca zamieszkania osoby uprawnionej do alimentów. Natomiast ogólne pouczenie o potrzebie informowania organów o zmianach zachodzących w rodzinie skarżącej lub innych danych mających wpływ na prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie jest na tyle precyzyjne by wywieść z niego ciążący na skarżącej wspomniany szczegółowy obowiązek informacyjny.

Ponadto z uzasadnienia decyzji z dnia [...] listopada 2013 r. wynika wyraźnie, że okoliczność informowania o zmianie miejsca zamieszkania osoby uprawnionej do alimentów nie była początkowo uważana za istotną przez organ I instancji. Burmistrz Miasta i Gminy K. wskazał bowiem, że "fakt przebywania [...] P. K. w miejscu zamieszkania jej ojca nie stanowił okoliczności mających wpływ na prawo do przyznanego świadczenia, ponieważ ojciec P. nadal zobowiązany jest prawomocnym wyrokiem sądu do płacenia comiesięcznych alimentów". Jeżeli zatem nawet organ I instancji nie kwalifikował początkowo omawianej okoliczności jako istotnej, to tym bardziej trudno jest uznać, że skarżąca została pouczona o znaczeniu tej okoliczności i o konieczności informowania o zmianie miejsca zamieszkania córki. Tym samym nie można również uznać, że K. K. miała niezbędną świadomość co do konsekwencji prawnych, jakie mogą wynikać ze zmiany miejsca zamieszkania jej córki.

Poza tym nie można również stwierdzić z całą stanowczością, że skarżąca celowo, intencjonalnie wprowadziła organ I instancji w błąd. W tym zakresie należy bowiem uwzględnić pewną dynamikę procesową związaną z orzekaniem o miejscu zamieszkania dzieci K. K. i C. K. Z powołanego już wcześniej wyroku rozwodowego z dnia [...] maja 2007 r. wynika bowiem, że P. K. miała pozostać przy swojej matce. Następnie postanowieniem Sądu Rejonowego w K. z dnia [...] lutego 2012 r., sygn. akt [...] ([...], [...]), wydanym w trybie postępowania zabezpieczającego, ustalono, że na czas trwania postępowania miejscem zamieszkania małoletniej P. K. będzie miejsce zamieszkania jej ojca (k. 111 akt adm. organu I instancji). Jak wyjaśnia jednak K. K. w skardze z dnia [...] lutego 2014 r. (k. 3-6 akt sądowych), orzeczenie to miało zostać wydane na skutek samowolnego zatrzymania P. K. przez C. K. Trzeba także zauważyć, że postanowieniem Sądu Rejonowego w K. z dnia [...] czerwca 2012 r., sygn. akt [...] ([...], [...]) ustalono, że miejscem zamieszkania P. K. będzie miejsce zamieszkania jej matki (k. 8 akt sądowych). Na skutek apelacji wniesionej przez C. K. orzeczenie to zostało jednak następnie uchylone i postanowieniem Sądu Okręgowego w K. z dnia [...] grudnia 2013 r., sygn. akt [...], ustalono, że miejscem zamieszkania P. K. jest miejsce zamieszkania jej ojca (k. 9-10 akt adm.).

Tym samym należy stwierdzić, że w okresie od stycznia do września 2012 r. nie zawsze miejscem zamieszkania P. K. było tylko miejsce zamieszkania jej ojca. Taka konkluzja jest uprawniona w odniesieniu do okresu od dnia [...] lutego 2012 r. do dnia [...] czerwca 2012 r. Niemniej należy także podkreślić, że postanowienie z dnia [...] lutego 2012 r. zostało wydane w trybie postępowania zabezpieczającego, a więc niewykluczone, że skarżąca traktowała zawarte tam rozstrzygnięcie jedynie jako rozwiązanie tymczasowe, nakierowane głównie na dobro dziecka i do czasu wydania prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w K. z dnia [...] grudnia 2013 r. mogła pozostawać w przeświadczeniu, że nie doszło do istotnej zmiany w zakresie miejsca zamieszkania jej córki. Abstrahując od tej kwestii trzeba zaznaczyć, że w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz dynamiki procesowej dotyczącej sprawowania pieczy nad P. K., trudno jest przypisać skarżącej celowe, intencjonalne działanie zmierzające do wprowadzenia organu I instancji w błąd i wykorzystania tego mylnego wyobrażenia na swoją korzyść.

Podsumowując należy przyjąć, że organy administracji publicznej nie wskazały dokładnie, która z podstaw uznania świadczenia z funduszu alimentacyjnego za świadczenie nienależnie pobrane, wymienionych w art. 2 pkt 7 powołanej ustawy, znalazła zastosowanie w rozpatrywanej sprawie. Co więcej, analiza argumentacji organów administracji publicznej nie pozwala jednoznacznie stwierdzić, że świadczenia wypłacone skarżącej mieszczą się w pojęciu świadczenia nienależnie pobranego. W szczególności organy administracji publicznej nie wykazały by świadczenia otrzymane przez K. K. były wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie albo wstrzymanie wypłaty świadczenia w całości lub w części albo przyznane lub wypłacone w przypadku świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierają te świadczenia. W konsekwencji zatem nie zostały spełnione ustawowe przesłanki pozwalające zakwalifikować dane świadczenie z funduszu alimentacyjnego jako świadczenie nienależnie pobrane, co z kolei oznacza, że zaskarżone rozstrzygnięcia były obarczone istotnymi wadami prawnymi i jako takie należało je wyeliminować z obrotu prawnego.

W tej sytuacji należało na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.) uchylić zaskarżoną decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kaliszu z dnia [...] stycznia 2014 r. i poprzedzającą ją decyzję Burmistrza Miasta i Gminy K. z dnia [...] listopada 2013 r. z uwagi na naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 2 pkt 7 i art. 23 ust. 1 powołanej ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, co miało wpływ na wynik postępowania.

Rozpoznając ponownie sprawę, organy administracji publicznej powinny rozważyć, czy ustalony przez nie stan faktyczny odpowiada którejkolwiek z sytuacji opisanych w art. 2 pkt 7 powołanej ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Sąd orzekł o wykonalności zaskarżonej decyzji na podstawie art. 152 cytowanej ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.