I OW 245/13

Uzasadnienie

Wnioskiem z dnia 30 września 2013r. Burmistrz Miasta J. zwrócił się o rozstrzygnięcie negatywnego sporu o właściwość z Prezydentem Miasta D. w sprawie o refundację świadczeń z pomocy społecznej udzielonych A. R., zameldowanej ostatnio na pobyt stały w D., a przebywającej na terenie Gminy J..

Burmistrz Miasta J. wyjaśnił, iż podaniem z dnia 6 maja 2011r. A. R. zwróciła się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w J. z wnioskiem o przyznanie świadczenia z pomocy społecznej z formie zasiłku celowego z przeznaczeniem na zakup żywności. Wniosek został rozpatrzony pozytywnie decyzją z dnia [...] maja 2011r. i udzielono wnioskodawczyni pomocy w formie zasiłku celowego w wysokości 250 zł. Zwrócił uwagę, że na podstawie danych z wywiadu środowiskowego i na podstawie dokumentów zebranych w sprawie ustalono, że A. R. jest osobą bezdomną, ostatnio zameldowaną na pobyt stały w D. Zgodnie zaś z art. 6 pkt 8 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64, poz. 593 ze zm. – dalej jako ustawa) osobą bezdomną jest osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowaną na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych, a także osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i zameldowaną na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania. Z kolei stosownie do art. 101 ust. 2 ustawy w przypadku osoby bezdomnej właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały, natomiast zgodnie z art. 101 ust. 7 ustawy gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania albo na ostatnie miejsce zameldowania na pobyt stały jest obowiązana do zwrotu wydatków gminie, która przyznała świadczenia w miejscu pobytu.

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w J. udzielił A. R. świadczenia jako właściwy ze względu na miejsce pobytu osoby bezdomnej i zwrócił się o refundację świadczenia do gminy właściwej dla osoby bezdomnej. Jednak Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w D. uznał się za niewłaściwy do refundacji i w konsekwencji odmówił zwrotu wydatków na świadczenie. Powodem zajęcia takiego stanowiska jest uznanie, że na terenie miasta J. jest centrum życiowe świadczeniobiorcy, na co wskazywałoby wynajmowanie lokalu mieszkalnego, rejestracja w Powiatowym Urzędzie Pracy w J. oraz podejmowanie prac dorywczych na terenie J.

Przytoczone argumenty Prezydenta Miasta D., Burmistrz Miasta J. uznał za chybione, ponieważ w przypadku osób bezdomnych nie można rozpatrywać "woli przebywania z zamiarem stałego pobytu". Za takim stanowiskiem przemawia judykatura, jak słusznie stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 26 marca 2010r. w sprawie o sygn.akt I OSK 1659/09 "w przypadku osoby bezdomnej, nie może być mowy o miejscu zamieszkania, nie bada się zatem jej zamiaru stałego pobytu, ale ustala się tylko jej status. W takim wypadku gminą właściwą do rozstrzygnięcia sprawy osoby bezdomnej jest zgodnie z art. 101 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728 ze zm.) gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały". Pogląd taki wyraził również Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 4 lipca 2008r., w sprawie o sygn.akt I OW 30/08.

Burmistrz Miasta J. wyjaśnił, iż mając świadomość, że spory dotyczące zwrotu wydatków na świadczenia pomocy społecznej od gminy właściwej nie podlegają rozstrzygnięciu w formie decyzji administracyjnych, zwraca się z wnioskiem o wskazanie, czy zasadnie domaga się refundacji świadczeń z pomocy społecznej od Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w D. Dodał, iż w październiku 2011r. zwrócił się w tej sprawie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. i otrzymał informację o przekazaniu sprawy do organu właściwego - tj. do sądu administracyjnego wobec braku wspólnego organu wyższego stopnia.

W odpowiedzi na wniosek Burmistrza Miasta J. o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego, Prezydent Miasta D. wniósł o jego odrzucenie, względnie oddalenie jako bezzasadnego oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Organ argumentował, iż jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 8 lutego 2011r., w sprawie I OW 201/11, zagadnienie prawne dotyczące zwrotu wydatków gminie zostało przez ustawodawcę uregulowane w art. 101 ust. 7 ustawy, który stanowi, iż gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania albo ostatnie miejsce zameldowania na pobyt stały jest zobowiązana do zwrotu wydatków gminie, która przyznała świadczenie w miejscu pobytu. Dalej, wskazując na orzecznictwo (postanowienia NSA z dnia 28 lutego 2007r., w sprawie o sygn.akt I OW 73/06; z dnia 22 grudnia 2008r., w sprawie o sygn..akt I OW 97/08; z dnia 1 czerwca 2010r., w sprawie o sygn.akt I OW 75/10; z dnia 5 marca 2010r., w sprawie o sygn.akt I OW 204/09), iż rozliczenia między gminami następujące na podstawie art. 101 ust. 7 ustawy nie są załatwiane w formie decyzji administracyjnej, tym samym nie można mówić o wystąpieniu w tych sprawach sporu o właściwość w rozumieniu art. 22 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2000r., Nr 98, poz. 1071 ze zm. – w dalszej części uzasadnienia przywoływana jako: k.p.a.). Przepis art. 101 ust. 7 nie odnosi się bowiem do organów, lecz do samych gmin, a więc do osób prawnych, stąd niniejszy spór nie ma charakteru administracyjnego. W ocenie Prezydenta Miasta D. przywołane argumenty przemawiają za odrzuceniem wniosku.

Jednocześnie wskazał, i z ostrożności podtrzymuje wniosek o oddalenie, gdyż świadczeniobiorca w dniu [...] maja 2011r. tj. w dniu wydania decyzji przez organ w J. nie był osobą bezdomną. Jak wynika z wywiadu środowiskowego na terenie tej gminy strona wynajmowała mieszkanie. A jeżeli nawet w dniu wydania decyzji nie wynajmowałaby tego lokalu i w istocie była osobą bezdomną, co jednak nie wynika z materiału dowodowego, to i tak ostatnim miejscem zamieszkania była gmina J., o czym świadczy także zarejestrowanie w Powiatowym Urzędzie Pracy w tej gminie jako osoba bezrobotna, przede wszystkim zaś przebywanie w tej gminie od 2005 roku.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 15 § 1 pkt 4 w związku z art. 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. – powoływanej dalej jako: p.p.s.a.), Naczelny Sąd Administracyjny właściwy jest do rozstrzygania sporów o właściwość. W niniejszej sprawie występuje negatywny spór o właściwość pomiędzy Burmistrzem Miasta J. a Prezydentem Miasta D. w sprawie o refundację świadczeń z pomocy społecznej udzielonych A. R., zameldowanej ostatnio na pobyt stały w D., a przebywającej na terenie Gminy J..

Stosownie do treści art. 4 p.p.s.a., sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej. Przyjmuje się, iż spory o właściwość między organami administracji publicznej powstają w związku z odmienną oceną zakresu kompetencji tych organów określonych w ustawach, a jako spór o właściwość można określić obiektywnie istniejącą sytuację prawną, w której zachodzi rozbieżność poglądów między organami administracji publicznej co do zakresu ich działania, w tym przede wszystkim co do upoważnienia do rozpatrzenia i rozstrzygnięcia tej samej sprawy administracyjnej (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 października 2005r., w sprawie o sygn. akt I OW 215/05 - http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Spór polega więc na powstaniu takiej sytuacji prawnej, w której każdy z pozostających w sporze organów uważa się za niewłaściwy (spór negatywny) lub też każdy uważa się za właściwy (spór pozytywny). Przy czym taka sytuacja zachodzi wyłącznie przy rozstrzyganiu przez organy administracji sprawy indywidualnej, podlegającej załatwieniu w drodze decyzji administracyjnej.

W niniejszej sprawie spór dotyczy wskazania organu właściwego do rozpoznania sprawy dotyczącej zwrotu wydatków na podstawie art. 101 ust. 7 ustawy, zgodnie z którym gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania albo na ostatnie miejsce zameldowania na pobyt stały jest obowiązana do zwrotu wydatków gminie, która przyznała świadczenia w miejscu pobytu. Z treści tej normy prawnej nie wynika, aby zwrot wydatków gminie podlegał rozstrzygnięciu w formie decyzji administracyjnej. Przepis ten nie odnosi się do organów, ale do samych gmin, które są osobami prawnymi, stąd spór taki stanowić może podstawę do wszczęcia sprawy cywilnej. Oznacza to, iż skoro rozliczenia między gminami dokonywane są na podstawie art. 101 ust. 7 ustawy nie są załatwiane w formie decyzji administracyjnej, to tym samym nie można mówić w tej sytuacji o sporze o właściwość, do którego rozstrzygnięcia uprawniony byłby Naczelny Sąd Administracyjny (por. postanowienia NSA z dnia 28 lutego 2007r., w sprawie o sygn.akt I OW 73/06; z dnia 22 grudnia 2008r., w sprawie o sygn.akt I OW 97/08; z dnia 2 lipca 2010r., w sprawie o sygn.akt I OW 55/10; z dnia 6 września 2013r., w sprawie o sygn.at I OW 82/13; z dnia 3 grudnia 2013r., w sprawie o sygn.akt I OW 248/13 - http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 i § 3 w związku z art. 15 § 2, art. 64 § 3 i art. 193 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji postanowienia. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 232 § 1 pkt 1 w związku z art. 64 § 3 p.p.s.a..