II FZ 1198/13

Uzasadnienie

1. Postanowieniem z 23 września 2013 r., I SA/Wr 953/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił wniosek "G." sp. z o.o. z siedzibą w N. o zwolnienie od kosztów sądowych.

W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia sąd pierwszej instancji stwierdził, że w niniejszej sprawie okoliczności, o jakich mowa w art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; zwana dalej P.p.s.a.) nie zachodzą, pomimo podnoszonej przez skarżącą jej trudnej sytuacji.

2. W zażaleniu na powyższe postanowienie skarżąca zarzuciła naruszenie art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a. poprzez odmówienie zastosowania zwolnienia z obowiązku uiszczenia wpisu w sytuacji, gdy skarżąca nie dysponuje kwotą wymaganą do zapłaty.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

3. Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Instytucja prawa pomocy stanowi wyjątek od zasady przewidzianej w art. 199 P.p.s.a., zgodnie z którą strony samodzielnie ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Stosownie do art. 243 § 1 i art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a. prawo pomocy w zakresie częściowym może zostać przyznane na wniosek strony, będącej osobą prawną, jeżeli wykaże ona, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Rozpoznając wniosek o przyznanie prawa pomocy należy z jednej strony uwzględnić wysokość kosztów postępowania, jakie strona musi ponieść, a z drugiej jej sytuację finansową, na którą składają się przede wszystkim uzyskiwane przez nią przychody. Analiza orzeczeń sądów administracyjnych w tym zakresie prowadzi do konstatacji, że jedynym kryterium oceny wniosku o przyznanie prawa pomocy jest kryterium majątkowe (por. postanowienie NSA z 17 lutego 2009 r., II OZ 140/09).

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, w świetle przedstawionych przez stronę okoliczności należy podzielić stanowisko sądu pierwszej instancji, że spółka nie wykazała, że nie jest w stanie wygospodarować środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Spółka obraca bardzo wysokimi kwotami pieniężnymi, w zestawieniu z którymi należne wpisy sądowe w sprawach zawisłych przed sądem pierwszej instancji stanowią wartość niewspółmiernie niską. Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia wynika, że sąd szczegółowo zbadał sytuację materialną spółki i uzasadnił swoją ocenę danymi finansowymi spółki, tj. okolicznościami, iż: strona prowadzi działalność gospodarczą relatywnie dużych rozmiarów w niezakłócony sposób; ze sprawozdania finansowego spółki nie wynika, że na skutek zmian legislacyjnych lub na skutek zdarzeń gospodarczych, spółka ma problemy z płynnością finansową; strona kontynuuje działalność gospodarczą pomimo wykazania w 2012 r. straty, dysponuje, zgodnie z bilansem sporządzonym na 31 lipca 2013 r., środkami trwałymi o wartości 3.529.630,17 zł oraz posiada środki w postaci inwestycji w krótkoterminowe aktywa finansowe w wysokości 1.762.229,69 zł, w tym środki pieniężne w kasie i na rachunkach w kwocie 333.904,62 zł.

O możliwościach płatniczych spółki świadczy choćby fakt, że pomimo podnoszonego pogorszenia warunków prowadzenia działalności gospodarczej i pogorszenia się sytuacji finansowej spółki nie zaprzestała ona prowadzenia działalności gospodarczej oraz nie wszczęła postępowania upadłościowego czy naprawczego. Jak podnosi się w orzecznictwie, przedsiębiorstwo, które nie wykazało, że utraciło płynność finansową i nadal funkcjonuje w obrocie gospodarczym, nawet pomimo trudności finansowych powinno partycypować w kosztach postępowania sądowego (por. postanowienie NSA z 1 kwietnia 2008 r., I OZ 208/08). Ponadto osoba prawna oraz inna organizacja nieposiadająca osobowości prawnej nie może powoływać się tylko na to, że aktualnie nie dysponuje środkami na poniesienie kosztów sądowych, ale musi także wykazać, że nie ma ich, mimo iż podjęła wszelkie niezbędne działania, by zdobyć fundusze na pokrycie wydatków (por. postanowienie NSA z 29 marca 2011 r., I OZ 191/11). Ponadto, należy zwrócić uwagę na możliwość pozyskania przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością środków finansowych w szczególny sposób, jakim jest zobowiązanie wspólników do dopłat. Z uwagi na fakt, że dopłata jest formą wewnętrznej przymusowej pożyczki wspólników na rzecz spółki, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że może być ona wykorzystana także na pokrycie kosztów sądowych w sprawach prowadzonych przez spółkę (por. postanowienie NSA z 2 grudnia 2011 r., II FZ 701/11).

Odnosząc się do zarzutu zażalenia, że strona ma zablokowane rachunki bankowe zgodzić należy się z sądem pierwszej instancji, iż sam fakt obciążenia komorniczego rachunków bankowych skarżącej nie jest wystarczający dla uznania, iż spółka spełnia przesłanki do przyznania jej prawa pomocy we wnioskowanym zakresie (zob. postanowienie NSA z 9 kwietnia 2009 r., I FZ 66/09). W razie zajęcia na zabezpieczenie rachunku bankowego przedsiębiorcy, sąd na wniosek obowiązanego złożony w terminie tygodniowym od dnia doręczenia mu postanowienia o zabezpieczeniu określa, jakie kwoty można pobierać na bieżące wypłaty wynagrodzeń za pracę wraz z podatkiem od wynagrodzenia i innymi ustawowymi ciężarami, a także na bieżące koszty prowadzonej działalności gospodarczej. Fakt zabezpieczenia rachunku bankowego nie jest zatem tożsamy z niemożliwością korzystania przez obowiązanego z rachunku bankowego, a tego typu blokada środków do oznaczonej wysokości na rachunku nie oznacza niemożności korzystania z rachunku przez spółkę.

Reasumując, zdaniem Sądu, skarżąca nie wykazała okoliczności niezbędnych do pozytywnego rozpatrzenia wniosku o przyznanie prawa pomocy. Treść oświadczeń złożonych we wniosku nie daje wystarczających podstaw do uznania, że skarżąca nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania, natomiast argumentacja zawarta w zażaleniu nie podważa tej oceny, w szczególności biorąc pod uwagę, że zgodnie z bilansem sporządzonym na 31 lipca 2013 r. spółka ma możliwość zgromadzenia odpowiednich środków pokrycie kosztów sądowych.

Mając na względzie powyższe okoliczności Naczelny Sąd Administracyjny stosownie do art. 184 oraz art. 197 § 1 i 2 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji.