V SA/Wa 1572/13

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi wniesionej przez E. Spółkę akcyjną z siedzibą w Ż. (zwany dalej: "Spółką", "Skarżącą") jest decyzja Ministra Pracy i Polityki Społecznej (zwanego dalej: "Ministrem") z dnia [...] maja 2013 r. utrzymująca w mocy decyzję Prezesa Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (zwanego dalej: "Prezesem PFRON") o odmowie wypłaty miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za miesiące: luty i marzec 2012 r.

Organy orzekały w następującym stanie faktycznym:

Skarżąca wystąpiła do Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (zwanego dalej: "PFRON") z wnioskami Wn-D o wypłatę miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych:

1) za miesiąc luty 2012 r. – wniosek z dnia 14 marca 2012 r. oraz

2) za miesiąc marzec 2012 r. – wniosek z dnia 11 kwietnia 2012 r.

Wnioski zostały złożone za pośrednictwem elektronicznego Systemu Dofinansowań i Refundacji PFRON, z zachowaniem terminów przewidzianych w § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i polityki Społecznej z dnia 9 stycznia 2009 r. w sprawie miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Decyzją z dnia [...] listopada 2012 r. o numerze [...], Prezes PFRON odmówił Skarżącej wypłaty miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za wnioskowane miesiące.

Decyzja została przesłana reprezentującemu Spółkę pełnomocnikowi – adwokatowi P. M. – i doręczona na wskazany przez niego adres Kancelarii Adwokackiej w dniu 3 grudnia 2012 r. (potwierdzenie odbioru na k. 10 akt adm.).

Od decyzji Prezesa PFRON pełnomocnik Spółki złożył odwołanie z dnia [...] grudnia 2012 r., które przesłał przesyłką listową poleconą, nadaną w urzędzie pocztowym w dniu 18 grudnia 2012 r. (k. 13-21 akt adm.). Odwołanie wpłynęło do Kancelarii PFRON w dniu 20 grudnia 2012 r.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] maja 2013 r. o numerze [...], Minister utrzymał w mocy decyzje organu I instancji.

W podstawie prawnej decyzji powołano przepisy art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.; zwanej dalej: "k.p.a.") oraz art. 66 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t. j. Dz. U. z 2011 r., Nr 127, poz. 721 ze zm.; zwanej dalej: "ustawą o rehabilitacji").

Uzasadniając decyzję odwoławczą Minister przedstawił stan faktyczny i prawny sprawy oraz uznał, iż postępowanie administracyjne I instancji zostało przeprowadzone prawidłowo, a wynik rozstrzygnięcia odpowiada dokonanym w nim ustaleniom.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie Spółka wniosła o uchylenie decyzji Ministra oraz poprzedzającej ją decyzji Prezesa PFRON w całości oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Skarżąca zarzuciła:

1) mające wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 26a ust. 1a w zw. z art. 26b ust. 3 ustawy o rehabilitacji poprzez niewłaściwą ich interpretację i zastosowanie prowadzące do bezzasadnego przyjęcia, że Spółce nie przysługuje wnioskowane dofinansowanie;

2) mające istotny wpływ na wynik sprawy naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 7 i art. 8 k.p.a. poprzez prowadzenie postępowania w sposób sprzeczny z zasadami prawdy obiektywnej i pogłębiania zaufania uczestników tegoż postępowania do władzy publicznej.

W odpowiedzi na skargę, Minister wniósł o jej oddalenie podtrzymując stanowisko i argumenty zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje.

Uprawnienia wojewódzkich sądów administracyjnych, określone przepisami m.in. art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; zwanej dalej: "p.p.s.a."), sprowadzają się do kontroli działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, tj. kontroli zgodności zaskarżonego aktu z przepisami postępowania administracyjnego, a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego.

Aby wyeliminować z obrotu prawnego akt wydany przez organ administracyjny konieczne jest stwierdzenie, że doszło w nim do naruszenia bądź przepisu prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisu postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie, albo też przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a-c p.p.s.a.).

Uwzględnienie skargi następuje również w przypadku stwierdzenia, że zaskarżony akt jest dotknięty jedną z wad wymienionych w art. 156 k.p.a. (art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).

Zgodnie natomiast z postanowieniami art. 134 p.p.s.a., sąd dokonując oceny zaskarżonego aktu rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Stosownie zaś do § 2 ww. przepisu sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść strony skarżącej, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności. W takim przypadku sąd uwzględnia skargę, mimo że wydane orzeczenie pogorszy sytuację skarżącej.

Sąd kierując się wskazanymi powyżej przesłankami i badając zaskarżoną decyzję w granicach określonych przepisami powołanych wyżej ustaw, doszedł do przekonania o konieczności uwzględnienia skargi z przyczyn, które wziął pod uwagę z urzędu, niezależnie od jej treści.

Stosując wskazany wyżej przepis art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a., Sąd dostrzegł, iż zaskarżona decyzja z dnia 14 maja 2013 r. wydana została z rażącym naruszeniem prawa, o którym mowa w art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Minister rozpatrzył bowiem merytorycznie odwołanie od decyzji Prezesa PFRON z dnia [...] listopada 2012 r. pomimo jego wniesienia z uchybieniem 14-dniowego terminu określonego w art. 129 § 2 k.p.a., mającego zastosowanie w sprawie zgodnie z treścią art. 66 ustawy o rehabilitacji.

Sąd zważył, iż stosowanie do treści art. 45 ust. 3a ustawy o rehabilitacji, przy rozpatrywaniu i rozstrzyganiu spraw przez Fundusz, w zakresie nieuregulowanym w odrębnych przepisach, stosuje się przepisy k.p.a.

Kierując się tym zapisem, Prezes PFRON wydał w dniu [...] listopada 2012 r. decyzję o numerze [...], powołując w jej podstawie prawnej przepisy art. 104 § 1 i 2 k.p.a., ustanawiające generalną zasadę załatwiania spraw w drodze decyzji administracyjnej. Jednocześnie odnotować należało, iż przedmiotowa decyzja I instancji zawierała pouczenie o przysługującym Spółce środku odwoławczym w postaci odwołania do Ministra (art. 127 § 1 i 2 k.p.a.), a także o terminie do jego wniesienia (art. 129 § 2 k.p.a.).

Jak ustalono na podstawie analizy akt administracyjnych sprawy, powyższa decyzja Prezesa PFRON, została doręczona pełnomocnikowi Spółki w dniu 3 grudnia 2012 r.

W tym miejscu wskazać należy, iż skuteczność doręczenia decyzji I instancji jest bezsporna, bowiem została ona przesłana na adres Kancelarii Adwokackiej pełnomocnika Spółki, wskazany w piśmie z dnia 25 kwietnia 2012 r., wystosowanym w toku postępowania administracyjnego I instancji (k. 9 akt. adm.). Również sama data 3 grudnia 2012 r. jest pewna i potwierdza ją formularz zwrotnego potwierdzenia odbioru (k. 10 akt adm.).

Odwołanie z dnia 14 grudnia 2012 r., sporządzone przez pełnomocnika Skarżącej, zostało przez niego nadane listem poleconym o numerze przesyłki [...], nadanym w urzędzie pocztowym "Siedlce 2" w dniu 18 grudnia 2012 r. Świadczy o tym zarówno data stempla UP Siedlce 2, znajdującego się na kopercie, w której nadano odwołanie (k. 13 akt adm.), jak również informacja ze strony internetowej Poczty Polskiej – śledzenie przesyłki o numerze [...], zgodnie z którą przesyłka została nadana w dniu 18 grudnia 2012 r. o godz. 16:15 w UP Siedlce 2.

Wskazać następnie należy, iż z akt administracyjnych sprawy nie wynika, aby Spółka występowała czy to osobiście, czy za pośrednictwem pełnomocnika, z prośbą do organu o przywrócenie uchybionego terminu do wniesienia odwołania.

Zatem na podstawie stanu faktycznego sprawy należało stwierdzić, iż termin do wniesienia odwołania od decyzji Prezesa PFRON z dnia [...] listopada 2012 r., rozpoczął swój bieg w dniu następnym po dniu jej doręczenia, tj. w dniu 4 grudnia 2012 r. i upłynął bezskutecznie w dniu 17 grudnia 2012 r. Wobec tego, odwołanie nadane w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego (art. 57 § 5 pkt 2 k.p.a.) w dniu 18 grudnia 2012 r. zostało złożone po upływie ustawowego terminu, o którym mowa w art. 129 § 2 k.p.a. i jako takie nie powinno być merytorycznie rozpoznane.

Podkreślenia wymaga, iż warunkiem skuteczności czynności procesowej –polegającej na wniesieniu odwołania – jest zachowanie ustawowego terminu przewidzianego do jej dokonania. Uchybienie tego terminu powoduje bezskuteczność odwołania, czego następstwem jest ostateczność decyzji. Organ odwoławczy obowiązany jest, przed przystąpieniem do merytorycznego rozpoznania wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, w postępowaniu wstępnym zbadać, czy został on wniesiony w przewidzianym w ustawie terminie. W sytuacji zaś stwierdzenia, iż został on wniesiony po terminie, obowiązany jest, stosownie do treści art. 134 k.p.a. w związku z art. 66 ustawy o rehabilitacji, stwierdzić tę okoliczność w ostatecznym postanowieniu. Jak bowiem wskazał Naczelny Sąd Administracyjny, stwierdzenie przez organ odwoławczy, że odwołanie zostało złożone po upływie terminu, zobowiązuje ten organ do wydania postanowienia o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania (por. wyrok NSA z dnia 10 czerwca 1999 r., sygn. akt I SA 1517/98, LEX nr 48573, wyrok NSA z dnia 30 grudnia 1998 r., sygn. akt IV SA 2294/96, LEX nr 45698). Uchybienie zaś temu obowiązkowi i merytoryczne rozpoznanie odwołania wniesionego po upływie ustawowego terminu stanowi rażące naruszenie prawa. Warto przy tym zaznaczyć za Naczelnym Sądem Administracyjnym, iż "obowiązek ścisłego przestrzegania terminów w postępowaniu odwoławczym wynika z potrzeby zapewnienia pewności i trwałości stosunków w obszarze regulowanym przez prawo administracyjne" (por. wyrok NSA z dnia 30 grudnia 1998 r., sygn. akt IV SA 2294/96, LEX nr 45698; orzeczenia NSA są również dostępne w internetowej bazie danych pod adresem www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Reasumując, Skarżąca nie dochowała w sprawie terminu przewidzianego na złożenie odwołania. Minister, stosownie do omówionych wyżej regulacji, obowiązany był więc wydać postanowienie stwierdzające uchybienie terminu do wniesienia odwołania. Rozpatrzenie zaś środka odwoławczego wniesionego z uchybieniem terminu, co do którego nie wystąpiono z wnioskiem o przywrócenie i który tym samym nie został przywrócony – co miało miejsce w niniejszej sprawie – stanowi rażące naruszenie prawa (art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.). Oznacza bowiem weryfikację w postępowaniu odwoławczym decyzji ostatecznej, a więc decyzji, która korzysta z ochrony trwałości (art. 16 § 1 k.p.a.).

W konkluzji Sąd stwierdza, iż wskazana przyczyna nieważności zaskarżonej decyzji jest okolicznością przesądzającą treść niniejszego rozstrzygnięcia. Zaskarżona decyzja – jak wykazano – nie powinna być wydana, wszelkie więc zarzuty skargi jej dotyczące nie poddają się kontroli Sądu. Z tego powodu Sąd nie mógł ustosunkować się do merytorycznej argumentacji skargi ani oceniać w tym kontekście zaskarżonej decyzji. Wyrokowanie zdeterminowane zostało omówionymi wyżej względami natury formalnoprawnej.

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a., należało orzec jak w sentencji. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a.