II GSK 2068/12

Uzasadnienie

Wyrokiem objętym skargą kasacyjną Wojewódzki Sąd Administracyjny w W. oddalił skargę P. P. na postanowienie Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej z dnia [...] stycznia 2012 r. w przedmiocie zarzutów zgłoszonych w postępowaniu egzekucyjnym.

Przedstawiając stan sprawy Sąd I instancji wskazał, że w dniu [...] sierpnia 2011 r. Urząd Kontroli Skarbowej w O. na podstawie mandatu karnego z dnia [...] lipca 2011 r. wymierzającego karę grzywny w wysokości 300 zł, wystawił tytuł wykonawczy przeciwko zobowiązanemu P. P.

Pismem z dnia 22 listopada 2011 r. P. P. skierował do Urzędu Kontroli Skarbowej w O. zarzuty na czynności egzekucyjne prowadzone na podstawie ww. tytułu wykonawczego. W uzasadnieniu pisma zarzucił, że tytuł wykonawczy nie spełnia wymogów formalnych zawartych w art. 27 § 1 pkt 9 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954, ze zm.; dalej: u.p.e.a.), bowiem nie zawiera pouczenia do kogo należy wnieść zarzuty w sprawie postępowania egzekucyjnego. Wskazał, że podstawą zarzutu jest art. 33 pkt 10 u.p.e.a.

Urząd Kontroli Skarbowej w O. przekazał ww. pismo do Urzędu Skarbowego w B., zgodnie z właściwością rzeczową.

Następnie Naczelnik Urzędu Skarbowego w B. pismem z dnia [...] grudnia 2011 r. wystąpił do wierzyciela – Urzędu Kontroli Skarbowej w O. o zajęcie stanowiska odnośnie do postawionego przez zobowiązanego zarzutu dotyczącego błędnego pouczenia w wystawionym tytule wykonawczym.

Postanowieniem z dnia [...] grudnia 2011 r. Urząd Kontroli Skarbowej w O. stwierdził, że zarzuty wniesione przez zobowiązanego nie zasługują na uwzględnienie, a Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej utrzymał w mocy to postanowienie. W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia wyjaśnił m.in., że sporny tytuł wykonawczy sporządzony został według wzoru określonego rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 137, poz. 1541 ze zm.). Ponadto P. P. nie poniósł negatywnych konsekwencji z powodu rzekomo nie dość precyzyjnego pouczenia zawartego w tym tytule wykonawczym, gdyż jego zarzuty zostały poddane merytorycznej ocenie.

Skargę na powyższe postanowienie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. wniósł P. P.

Sąd I instancji uzasadniając rozstrzygnięcie w sprawie na podstawie art. 151 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.), uznał za słuszny zarzut, że tytuł wykonawczy, na podstawie którego wszczęto przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne, nie spełniał wymogów określonych w art. 27 § 1 pkt 9 u.p.e.a., ponieważ w pouczeniu o prawie wniesienia zarzutów nie wskazano do kogo należy te zarzuty kierować. WSA ocenił jednak, że wskazane naruszenie prawa nie mogło w rozpoznanej sprawie stanowić podstawy do uchylenia zaskarżonego postanowienia, bowiem mimo skierowania przez stronę zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym do niewłaściwego organu, pismo zawierające zarzuty zostało przekazane zgodnie z właściwością i sprawie nadano prawidłowy bieg. Ponieważ wskazane naruszenie prawa nie miało wpływu na wynik postępowania, nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania, ani nie zachodzą określone w art. 156 k.p.a. przyczyny, które stanowiłyby podstawę do stwierdzenia nieważności postanowienia, brak było podstaw do wyeliminowania zaskarżonego postanowienia obrotu prawnego.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł P. P. zaskarżając to orzeczenie w całości, wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w W., względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku, rozpoznanie skargi i uchylenie zaskarżonego postanowienia, a także o rozstrzygnięcie o kosztach postępowania. Wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów postępowania, tj.:

1. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c. p.p.s.a. w zw. z art. 29 § 2 oraz art. 27 § 1 pkt 9 u.p.e.a. przez przyjęcie, że naruszenie przepisów postępowania przez organ egzekucyjny nie miało wpływu na wynik postępowania,

2. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c. p.p.s.a. oraz w zw. z art. 29 § 2 oraz art. 27 § 1 pkt 9 u.p.e.a., przez oddalenie skargi mimo naruszenia przez organ podatkowy w zaskarżonym postanowieniu przepisów o postępowaniu egzekucyjnym,

3. art. 134 § 1 p.p.s.a., przez niedokonanie pełnej kontroli prawidłowości postanowień organów kontroli skarbowej,

4. art. 141 § 4 p.p.s.a., przez niepodanie pełnego uzasadnienia.

W uzasadnieniu zarzutów skargi kasacyjnej wskazano na brak podania podstawy prawnej rozstrzygnięcia o zarzucie odstąpienia od obowiązku zwrotu dotkniętego brakami tytułu wierzycielowi. Skarżący nie zna motywów nieuwzględnienia ww. zarzutu, co utrudniało sporządzenie skargi kasacyjnej.

Ponadto zdaniem wnoszącego skargę kasacyjną naruszenie prawa nie polegało wyłącznie na wystawieniu tytułu niemającego wymogów ustawowych, ale także na prowadzeniu postępowania egzekucyjnego na podstawie wadliwego tytułu, który powinien zostać zwrócony wierzycielowi. Naruszenie art. 29 § 2 u.p.e.a. miało bezpośredni wpływ na wynik postępowania egzekucyjnego, bowiem gdyby organ egzekucyjny zwrócił tytuł wierzycielowi, wówczas nie miałby postawy do prowadzenia postępowania egzekucyjnego.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie - z uwagi na brak usprawiedliwionych podstaw.

W świetle zarzutów, postawionych zaskarżonemu wyrokowi, istota sporu sprowadza się do tego, czy wystawiony tytuł wykonawczy spełnia wymogi określone w art. 27 § 1 u.p.e.a., w szczególności czy zawierał pouczenie zobowiązanego o przysługującym mu w terminie 7 dni prawie zgłoszenia do organu egzekucyjnego zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego (art. 27 § 1 pkt 9).

Niewątpliwie, zgodnie z art. 29 § 1 wskazanej ustawy organ egzekucyjny bada z urzędu dopuszczalność egzekucji administracyjnej /.../. Z kolei według art. 29 § 2 jeżeli /.../ tytuł wykonawczy nie spełnia wymogów określonych w art. 27 § 1 i 2, organ egzekucyjny nie przystępuje do egzekucji, zwracając tytuł wierzycielowi.

Niespełnienie wymogów określonych w art. 27 u.p.e.a. może być przedmiotem zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej, o czym stanowi wprost art. 33 pkt 10 tej ustawy. W myśl art. 34 § 1 zarzuty zgłoszone m.in. na podstawie art. 33 pkt 10 organ egzekucyjny rozpatruje po uzyskaniu stanowiska wierzyciela w zakresie zgłoszonych zarzutów.

W rozpoznawanej sprawie WSA - kontrolując legalność zaskarżonego postanowienia, utrzymującego w mocy postanowienia w sprawie stanowiska wierzyciela wobec zarzutu z art. 33 pkt 10 u.p.e.a. - uznał, że w zawartym w tytule wykonawczym pouczeniu nie wskazano organu, do którego można wnieść zarzuty w postępowaniu egzekucyjnym. Zdaniem tego Sądu to naruszenie prawa nie miało jednak wpływu na wynik postępowania, gdyż pismo zawierające zarzuty zostało przekazane zgodnie z właściwością i sprawie nadano bieg.

Kwestia prawidłowości zamieszczania w tytułach wykonawczych pouczenia zobowiązanego o przysługującym mu w terminie 7 dni prawie zgłoszenia do organu egzekucyjnego zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego była już przedmiotem rozważań w uzasadnieniach wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego. W orzeczeniach tych przyjęto, że tytuł wykonawczy wystawiony na druku według wzoru określonego w załączniku nr 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w istocie odpowiada prawu. Skoro bowiem - jak miało to miejsce również w rozpoznawanym przypadku - na str. 2 tytułu wykonawczego zawarte jest pouczenie, iż zobowiązanemu przysługuje w terminie 7 dni prawo zgłoszenia zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego, pouczenie wskazuje co stanowi podstawę zarzutu a nadto obok pouczenia w rubryce 66 znajduje się pieczęć nagłówkowa organu egzekucyjnego, dodatkowo zaś na str. 1 tytułu wykonawczego w rubryce 7 wskazano organ egzekucyjny, do którego kierowany jest niniejszy tytuł wykonawczy - to takiemu tytułowi nie można zarzucić wadliwości, o której mowa w art. 27 pkt 9 u.p.e.a. (por. np. wyrok NSA z dnia 23 maja 2013 r., II FSK 1804/11).

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym tę sprawę stanowisko to popiera. Zaskarżony wyrok - mimo nie do końca prawidłowego uzasadnienia - odpowiada zatem prawu. Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza nadto, że nawet przy założeniu - jak uczynił to Sąd I instancji - że brak wskazania w samej treści pouczenia organu egzekucyjnego, do którego należy zgłosić zarzuty, nie odpowiada przepisowi art. 27 § 1 pkt 9 u.p.e.a., nie było podstaw do wyeliminowania zaskarżonego postanowienia z obrotu prawnego. Przy ocenie czy w sprawie mogło dojść do naruszenia wskazanych przepisów o postępowaniu egzekucyjnym trzeba bowiem mieć też na względzie cel pouczenia i całokształt informacji zawartych w tytule wykonawczym. W rozpatrywanym przypadku poza sporem organ egzekucyjny prowadzący egzekucję wskazany został prawidłowo. Potwierdzając odbiór tytułu wykonawczego skarżący jednocześnie potwierdził zapoznanie się z przysługującym prawem do złożenia zarzutów oraz ich podstaw. Skarżący z przysługującego mu uprawnienia do złożenia zarzutów skorzystał wnosząc zarzuty.

Wniosku o uchylenie zaskarżonego wyroku nie uzasadnia też zarzut naruszenia art. 141 § 4 oraz 134 p.p.s.a.

Według pierwszego z powołanych przepisów uzasadnienie wyroku powinno zawierać zwięzłe przedstawienie stanu sprawy, zarzutów podniesionych w skardze, stanowisk pozostałych stron, podstawę prawną rozstrzygnięcia oraz jej wyjaśnienie. Jeżeli w wyniku uwzględnienia skargi sprawa ma być ponownie rozpatrzona przez organ administracji, uzasadnienie powinno ponadto zawierać wskazania co do dalszego postępowania.

Zgodnie zaś z art. 134 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Z treści tego przepisu trafnie wywodzi się, że brak związania zarzutami i wnioskami skargi oznacza, że sąd bada w pełnym zakresie zgodność z prawem zaskarżonego aktu, Sąd może więc uwzględnić skargę z powodu innych uchybień niż te, które przytoczono w tym piśmie procesowym. Niezwiązanie granicami skargi oznacza, że sąd ma prawo, a jednocześnie obowiązek dokonania oceny zgodności z prawem zaskarżonego aktu administracyjnego nawet wówczas, gdy dany zarzut nie został podniesiony w skardze.

Jak wynika z uzasadnienia skargi kasacyjnej zarzut naruszenia art. 144 § 1 jak i art. 134 p.p.s.a. skarżący wiąże z brakiem odniesienia się przez WSA do możliwości zastosowania w sprawie art. 29 § 2 u.p.e.a

Istotnie, Sąd I instancji nie wypowiedział się w tej kwestii. Oczywiste jest jednak, że w konsekwencji stwierdzenia, że nie doszło do naruszenia art. 27 § 1 pkt 9 u.p.e.a. w sposób uzasadniający uchylenie zaskarżonego postanowienia – Sąd ten nie widział też możliwości nieprzystapienia do egzekucji i zwrócenia tytułu wierzycielowi na podstawie art. 29 § 2 tej ustawy.

Dodać trzeba, że objęte podstawami skargi kasacyjnej art. 134 i 141 § 4 p.p.s.a. są przepisami prawa procesowego, uchybienie którym może stanowić skuteczną podstawę kasacyjną, tylko jeżeli naruszenie tych przepisów przez Sąd I instancji mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. W świetle tego, co zostało przedstawione w dotychczasowych rozważaniach, taka sytuacji w sprawie miejsca nie ma.

Podkreślić należy, że zgodnie z art. 184 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny oddala skargę kasacyjną nie tylko, gdy nie ma ona usprawiedliwionych podstaw, ale także, jeżeli zaskarżone orzeczenie - mimo błędnego uzasadnienia - odpowiada prawu.

Z tych też względów, działając na podstawie art. 184 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji wyroku. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 204 pkt 1 p.p.s.a. w zw. z § 14 ust. 2 pkt 2 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490).