I GZ 87/14

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku postanowieniem z 12 marca 2014 r., o sygn.akt III SA/Gd 1017/13, odmówił Z. K. przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych, w sprawie ze skargi Z. K. na decyzję Dyrektora Izby Celnej w G. z [...] października 2013 r. w przedmiocie wznowienia postępowania w sprawie określenia cła antydumpingowego oraz podatku od towarów i usług.

Wnioskiem z dnia [...] stycznia 2014r. Z. K. wniósł o przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.

Postanowieniem z dnia 11 lutego 2014r. referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku odmówił wnioskodawcy przyznania prawa pomocy.

Po rozpatrzeniu sprzeciwu od wyżej wymienionego postanowienia Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku odmówił przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd wskazał, iż z dokumentów przedstawionych przez wnioskującego wynika że prowadzi on dochodowe przedsiębiorstwo gospodarcze związane z branżą budowlaną. Ponadto posiada znaczne zasoby pieniężne i jest właścicielem wielu maszyn i urządzeń produkcyjnych. Z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej wnioskodawca w 2012 r. uzyskał dochód [...] zł, a w okresie od [...] stycznia do [...] października 2013 r. przychody na poziomie [...] zł. Działalność gospodarcza żony skarżącego także przynosi dochody, co wynika z przedłożonych rozliczeń miesięcznych podatku dochodowego, dlatego też uznał, iż wnioskodawca nie spełnia przesłanek z art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.

Na powyższe postanowienie Z. K. wniósł zażalenie zarzucając Sądowi I instancji naruszenie przepisów postępowania tj. art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 245 § 3 p.p.s.a. oraz wnosząc o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przyznanie wnioskodawcy prawa pomocy ewentualnie przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu zażalenia Skarżący wskazał, iż jego obecna sytuacja finansowa nie pozwala mu na pokrycie kosztów postępowania, w tym wpisu od skargi. Trudna sytuacja na rynku materiałów budowlanych, spadek sprzedaży gotowych wyrobów i wstrzymanie produkcji powodują, iż uzyskiwane przychody nie są w stanie pokryć kosztów prowadzenia działalności. Skarżący podniósł również fakt posiadania zobowiązań wobec osób trzecich, które zmuszony był zaciągnąć dla zachowania ciągłości działalności gospodarczej. Ponad to wskazał, iż obciążają go koszty także w innych sprawach toczących się przed WSA w Gdańsku – o sygn.akt III SA/Gd 1017/13, III SA/Gd 1018/13 i III SA/Gd 1019/13 – oraz przed WSA w Poznaniu – o sygn.akt I SA/Po 1210/13 i III SA/Po 1494/13 – w których wpisy wynoszą kolejno [...] zł. i [...] zł.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie podnieść należy, że instytucja prawa pomocy stanowi wyjątek od zasady przewidzianej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie z którą strony samodzielnie ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Stosownie do art. 243 § 1 i 246 § 1 pkt 2 powołanej ustawy, prawo pomocy w zakresie częściowym może zostać przyznane na wniosek strony, będącej osobą fizyczną, jeżeli wykaże ona, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Z brzmienia powołanych przepisów jednoznacznie wynika, że ciężar dowodu w zakresie przesłanek warunkujących zwolnienie od kosztów sądowych obciąża stronę, która powinna należycie uzasadnić i wykazać okoliczności stanowiące podstawę żądania. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w treści art. 252 § 1 p.p.s.a., zgodnie z którym wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o jej stanie majątkowym i dochodach. Jeżeli oświadczenie to okaże się niewystarczające do oceny rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego strony lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązana złożyć na wezwanie sądu, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego (art. 255 p.p.s.a.). Skarżący ma zatem inicjatywę dowodową w zakresie właściwego przedstawienia przyczyn uzasadniających przyznanie prawa pomocy, a Sąd na podstawie przedstawionych przez stronę dowodów dokonuje oceny, czy wystąpiły przesłanki przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

W rozpoznawanej sprawie WSA posiadał wystarczający materiał do kompleksowej oceny sytuacji majątkowej skarżącego, dysponując informacjami zawartymi we wniosku o przyznanie prawa pomocy oraz w złożonych dokumentach.

Mając na względzie powyższe okoliczności, Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że Sąd pierwszej instancji trafnie ocenił sytuację materialną skarżącego jako uzasadniającą oddalenie wniosku o przyznanie prawa pomocy w żądanym zakresie. Wnioskodawca nie wykazał okoliczności określonych w art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a., które pozwalałyby uznać, że uiszczenie wpisu od skargi w rozpoznawanej sprawie spowoduje uszczerbek dla utrzymania koniecznego dla niego i jego rodziny. Sąd pierwszej instancji przeanalizował dokładnie sytuację majątkową wnioskodawcy w oparciu o informacje podane we wniosku oraz dokumenty nadesłane przez skarżącego i prawidłowo doszedł do przekonania, że Z. K. jest w stanie ponieść wymagane koszty postępowania, które na obecnym etapie obejmują wpis od skargi w wysokości [...] zł (w trzech sprawach łącznie [...] zł). Nie stoją temu na przeszkodzie również wpisy od spraw toczących się przed WSA w Poznaniu – [...] zł i [...] zł – wobec faktu iż w 2012 r. uzyskał dochód [...] zł, a w okresie od [...] stycznia do [...] października 2013 r. przychody na poziomie [...] zł. wobec czego jest w stanie ponieść powyższe koszty. Skarżący jest również właścicielem wielu maszyn i urządzeń produkcyjnych o znacznej wartości. Dodatkowo działalność gospodarcza żony skarżącego przynosząca regularne dochody także przemawia za tym, iż Skarżący nie znajduje się w sytuacji, w której wymagałby wnioskowanej pomocy ze strony państwa.

Strona nie podjęła także żadnej próby wykazania, iż podniesiony przez nią argument trudnej sytuacji na rynku materiałów budowlanych rzeczywiście odbija się na jego sytuacji materialnej. W takiej sytuacji Sąd nie może oprzeć się na nieprzekonujących twierdzeniach Strony.

Odnosząc się do argumentu posiadania zobowiązań finansowych wobec osób trzecich – Skarżący również nie wykazał że takowe posiada. Z przedłożonych dokumentów wynika zaś że Skarżący posiada znaczne zasoby pieniężne na kilku kontach bankowych, które nie zostały zajęte. Wobec Skarżącego nie prowadzi się także postępowania egzekucyjnego. Należy podkreślić, iż niezależnie od powyższego, nie można preferencyjnie traktować innych zobowiązań, przedkładając je nad konieczność zapłaty kosztów w toczącym się postępowaniu sądowym (vide: postanowienie NSA z 27 września 2011 r. sygn.aky II GZ 427/11).

Na marginesie należy wskazać, że postanowienie w sprawie prawa pomocy, jako postanowienie niekończące postępowania, może być uchylone lub zmienione wskutek zmiany okoliczności sprawy, zgodnie z treścią art. 165 p.p.s.a. Przez pojęcie "zmiany okoliczności sprawy" należy rozumieć wszelkie zmiany występujące zarówno w okolicznościach faktycznych sprawy, jak i w obowiązującym prawie. Muszą to być jednak takie zmiany, które uzasadniają zmianę dotychczasowego rozstrzygnięcia. Strona skarżąca może zatem złożyć ponowny wniosek o przyznanie prawa pomocy, wskazując w nim nowe okoliczności mogące uzasadnić wzruszenie prawomocnego postanowienia.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art.184 w zw. z art. 197 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji postanowienia.