II OSK 1215/14

Uzasadnienie

Postanowieniem z 24 lutego 2014 r., II SAB/Gl 6/14 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach odrzucił skargę [...] na bezczynność Marszałka Województwa Śląskiego w przedmiocie zwrotu nadpłaty opłaty za korzystanie ze środowiska jako nie należącą do właściwości sądu administracyjnego. W uzasadnieniu sąd I instancji wyjaśnił, że stosownie do art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm., dalej: P.p.s.a.) sąd rozpatruje skargi na bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1 – 4a P.p.s.a. Zatem bezczynność występuje jedynie w przypadku, gdy organ zobowiązany był do załatwienia sprawy w formie określonej konkretnym przepisem prawa. Przepis art. 77 § 1 pkt 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2014, poz. 749 ze zm., dalej: uOp) stanowi jedynie, że nadpłata podlega zwrotowi w terminie 30 dni od dnia wydania decyzji stwierdzającej nadpłatę lub określającej wysokość nadpłaty. Zatem dokonanie zwrotu, o jakim mowa w tym przepisie jest wyłącznie czynnością materialno-techniczną, dokonywaną przez organ z urzędu wobec spełnienia określonych przepisami przesłanek i nie wymaga uprzedniego wydania decyzji bądź postanowienia w tym przedmiocie. Zaś czynność tego rodzaju nie mieści się, zdaniem sądu a quo, wśród spraw określonych w art. 3 § 2 pkt 1 – 4a P.p.s.a. Sąd wojewódzki podkreślił także, że odrębną kwestią jest możliwość uzyskania przez stronę rozstrzygnięcia co do zasadności zwrotu nadpłaty. Bowiem w sytuacji, gdy organ kwestionuje zasadność zwrotu, powinien wydać decyzję o odmowie zwrotu. Skarżąca jednak zarzuciła organowi bezczynność, polegającą na niedokonaniu zwrotu nadpłaty (czynność materialno-techniczna), a nie braku rozstrzygnięcia zasadności tego zwrotu, zaś sąd może rozstrzyga jedynie sprawę w granicach określonych przez stronę.

Skargę kasacyjną od powyższego postanowienia wniosła [...] (dalej: Spółka) domagając się uchylenia zaskarżonego postanowienia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenia kosztów postępowania kasacyjnego według norm przepisanych. W skardze kasacyjnej zarzucono sądowi I instancji naruszenie art. 149 § 1 P.p.s.a. poprzez jego niezastosowanie i odrzucenie skargi wobec błędnie zastosowanego art. 58 § 1 pkt 1 w związku z art. 3 § 2 pkt 8 oraz art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a., pomimo naruszenia przez organ administracji art. 77 § 1 pkt 1 lit. b) uOp, naruszenie art. 166 w związku z art. 141 § 4 i art. 3 § 1 P.p.s.a. poprzez brak zawarcia w uzasadnieniu postanowienia przedstawienia stanu faktycznego, zarzutów skargi oraz stanowiska organu, a także naruszenie art. 166 w związku z art. 141 § 4 i art. 3 § 1 P.p.s.a. poprzez niezastosowanie powołanego w skardze art. 77 § 1 pkt 1 lit. b) w związku z art. 77 § 3 uOp i błędne zastosowanie art. 77 § 1 pkt 2 uOp. W obszernym uzasadnieniu strona skarżąca kasacyjnie zrekapitulowała stan faktyczny sprawy oraz obszernie wywodzi o nietrafności stanowiska sądu wojewódzkiego o niedopuszczalności skargi. Na wsparcie swych wywodów przytoczono te poglądy judykatury, które dowodzić mają dopuszczalności skargi w przedmiotowej sprawie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna zawiera usprawiedliwione podstawy.

W myśl art. 3 § 2 pkt 8 P.p.s.a. kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach określonych w pkt 1-4a. Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje również orzekanie w sprawach skarg na inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa (art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a.). Stosownie zaś do art. 58 § 1 pkt 1 P.p.s.a. sąd odrzuca skargę, jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego. Zgodnie natomiast z art. 77 § 1 pkt 1 lit. b) uOp nadpłata podlega zwrotowi w terminie 30 dni od dnia wydania decyzji o zmianie, uchyleniu lub stwierdzeniu nieważności decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, z zastrzeżeniem § 3. W przypadku uchylenia decyzji, o której mowa w § 1 pkt 1 lit. a-d, lub stwierdzenia jej nieważności, jeżeli następnie, w terminie 3 miesięcy od dnia uchylenia lub stwierdzenia nieważności przez organ podatkowy lub od dnia doręczenia organowi podatkowemu odpisu orzeczenia sądu administracyjnego ze stwierdzeniem jego prawomocności, uchylającego decyzję lub stwierdzającego jej nieważność, zostanie wydana decyzja w tej samej sprawie, nadpłata, którą stanowi różnica między podatkiem wpłaconym a podatkiem wynikającym z tej decyzji, podlega zwrotowi w terminie 30 dni od dnia wydania nowej decyzji (art. 77 § 3 uOp). Natomiast w przypadku niewydania nowej decyzji w terminie, o którym mowa w § 3, nadpłata stanowiąca kwotę wpłaconą na podstawie decyzji uchylonej lub decyzji, której nieważność stwierdzono, podlega zwrotowi bez zbędnej zwłoki (art. 77 § 3 uOp).

W niniejszej sprawie, w zaskarżonym postanowieniu sąd I instancji uznał, że bezczynność w wykonaniu czynności materialno-technicznej, jaką jest zwrot nadpłaty zgodnie z powołanymi wyżej przepisów uOp, nie stanowi czynności o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a. W konsekwencji sąd wojewódzki stwierdził, że skarga na bezczynność organu nie należy do właściwości sądów administracyjnych. Z poglądem tym nie można się zgodzić. Decyzje organu wymierzające skarżącej spółce opłaty za korzystanie ze środowiska za okres II półrocza zostały uchylone decyzjami Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach. Przy ponownym rozpoznawaniu sprawy Marszałek Województwa Śląskiego umorzył postępowania w sprawie przedmiotowych opłat.

Przede wszystkim wskazać należy, że stosownie do treści uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: NSA) z 4 lutego 2008 r., I OPS 3/07 (ONSAiwsa 2008, nr 2, poz. 21), aktem lub czynnością w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a, na który może być wniesiona skarga do sądu administracyjnego, jest akt (czynność) podjęty w sprawie indywidualnej, skierowany do oznaczonego podmiotu administracyjnego, dotyczyczący uprawnienia lub obowiązku tego podmiotu, samo zaś uprawnienie lub obowiązek, którego akt lub czynność dotyczy, są określone w przepisach prawa powszechnie obowiązującego. W konsekwencji, jedynie możność przypisania wszystkich powyższych cech działaniu (lub bezczynności) organu administracji, skutkować będzie otwarciem drogi do wniesienia skargi w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Czynność materialno-techniczna, jaką jest w niniejszej sprawie zwrot nadpłaty na podstawie art. 77 § 1 pkt 1 lit. b) w związku z art. 77 § 3 i 4 uOp bez wątpienia jest czynnością, o której mowa w art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a. Zwrot nadpłaty ma nastąpić w sprawie indywidualnej, sprawa skierowana jest do oznaczonego podmiotu, jakim jest skarżąca spółka, a realizacja czynności materialno-technicznej zwrotu nadpłaty ma ścisły i bezpośredni związek z uprawnieniem skarżącej do otrzymania przedmiotowego zwrotu. Pogląd tożsamy wyraził NSA w postanowieniu z 19 września 2013 r., II FSK 2418/13, gdzie stwierdzono, że zwrot nadpłaty podatku w przypadku objętym dyspozycjami art. 77 § 4 w związku z art. 77 § 3 uOp jest czynnością materialno-techniczną, która w przypadku bezczynności organu podatkowego lub przewlekłego prowadzenia postępowania podlega zaskarżeniu do sądu administracyjnego na podstawie art. 3 § 2 pkt 8 w związku z art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a.

Skoro więc czynność materialno-techniczna zwrotu nadpłaty spełnia wszystkie elementy niezbędne do uznania jej za czynność w rozumieniu art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a., to możliwe jest także wniesienie skargi w oparciu o art. 3 § 2 pkt 8 w związku z art. 3 § 2 pkt 4 P.p.s.a. na bezczynność organu, który jej nie wykonał w zakreślonym ustawowo terminie. Odnosząc się do wniosku o zwrot kosztów postępowania, zauważyć należy, że przepisy art. 203 i 204 P.p.s.a. regulujące zwrot kosztów w postępowaniu kasacyjnym nie mają zastosowania, gdy przedmiotem skargi kasacyjnej jest postanowienie Sądu I instancji kończące postępowanie w sprawie (por. uchwała NSA z 4 lutego 2008 r., I OPS 4/07, ONSAiwsa 2008, nr 3, poz.42).

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 185 § 1 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji.