I SA/Po 431/12
Postanowienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu
2012-06-20Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Violetta Mielcarek /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu – Violetta Mielcarek po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2012r. na posiedzeniu niejawnym wniosku PM o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi PM na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...]., Nr [...] w przedmiocie odmowy uznania zarzutów na postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego postanawia: oddalić wniosek.
Uzasadnienie
Wpis sądowy od skargi wynosi [...].
PM pismem z dnia [...] wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] w przedmiocie odmowy uznania zarzutów na postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego. Następnie złożyła sporządzony na urzędowym formularzu w dniu [...] wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata. We wniosku oświadczyła, że pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z mężem i z córką. Wskazała, że córka uczy się, małżonek otrzymuje rentę chorobową w wysokości [...] miesięcznie, natomiast ona nie pracuje.
Zgodnie z art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012r., poz. 270, dalej jako p.p.s.a.) strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Zatem obowiązującą zasadą w postępowaniu sądowoadministracyjnym jest, że strony ponoszą koszty tego postępowania. Od tej zasady ustawa przewiduje wyjątek – możliwość przydzielenia stronie skarżącej prawa pomocy. Przepis art. 245 § 1 cyt. ustawy stanowi, iż prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (por. art. 245 § 2 p.p.s.a). Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Częściowe zwolnienie od opłat lub wydatków może polegać na zwolnieniu od poniesienia ułamkowej ich części albo określonej ich kwoty pieniężnej (por. art. 245 § 3 i § 4 p.p.s.a.). Zgodnie z art. 246 § 1 przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:
1) w zakresie całkowitym – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;
2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Instytucja prawa pomocy wiąże się ściśle z realizacją jednego z podstawowych standardów państwa prawnego, jakim jest prawo do sądu i zapewnia osobie znajdującej się w ciężkich warunkach materialnych możność obrony swoich praw przed sądem, mimo braku środków finansowych potrzebnych do poniesienia należnych kosztów postępowania. W orzecznictwie przyjmuje się, że instytucja prawa pomocy ma na celu umożliwienie dochodzenia swoich praw przed sądem osobom o bardzo niskich dochodach lub całkowicie tych dochodów pozbawionych, które z uwagi na swą sytuację materialną nie są w stanie pokryć kosztów związanych z postępowaniem sądowym (por. postanowienie NSA z I OZ 468/11 z 06.07.2011r., I OZ 466/11 z 06.07.2011r., II OZ 504/11 z 28.06.2011r. publ. w Internecie na stronie www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Zauważyć należy, że art. 246 § 1 p.p.s.a. nakłada na stronę ubiegającą się o przyznanie prawa pomocy obowiązek uprawdopodobnienia przesłanek w tym przepisie określonych. Z uwagi na to, że w.w przepis formułuje nieostre kryteria ocenne, szczególnie istotne jest możliwie najbardziej dokładne ustalenie rzeczywistej kondycji finansowej wnioskodawcy (por. post. NSA z dnia 14 września 2006r., sygn. akt II FZ 574/06). Przyznanie prawa pomocy stanowi bowiem, jak już wyżej wskazano, odstępstwo od generalnej zasady wynikającej z przepisu art. 199 p.p.s.a.
Pismem z dnia [...] wezwano skarżącą do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez:
1. uzasadnienie wniosku o przyznanie prawa pomocy,
2. złożenie odpisów zeznań rocznych podatkowych za [...] złożonych przez skarżącą i jej męża,
3. złożenie odpisów z kont bankowych, lokat bankowych i rachunków bankowych za ostatnie trzy miesiące należących do skarżącej i do jej męża,
4. podanie czy skarżąca lub osoby pozostające z nią we wspólnym gospodarstwie domowym uzyskują jakieś dodatkowe dochody (np. z tytułu pracy dorywczej, sezonowej - jeżeli tak to kiedy takie prace były wykonywane i za jakim wynagrodzeniem),
5. podanie czy skarżąca lub osoby pozostające z nią we wspólnym gospodarstwie domowym korzystają z pomocy opieki społecznej, jeżeli tak to w jakiej formie (odpis decyzji),
6. podanie kosztów miesięcznego utrzymania skarżącej i osób pozostających z nią we wspólnym gospodarstwie domowym z rozbiciem na poszczególne wydatki (czynsz, ogrzewanie, woda, gaz, energia elektryczna, koszty leczenia i zakupu lekarstw, wyżywienie, telefon stacjonarny i telefon komórkowy, abonament RTV, środki czystości, raty kredytów – z podaniem na co kredyty zostały zaciągnięte, kiedy, jaki jest harmonogram spłat rat itp.) i z jakich środków je ponoszą,
7. podanie do kogo należy mieszkanie, w którym mieszka skarżąca ze swoją rodziną, jeżeli wnioskodawczyni najmuje ten dom należy podać koszty najmu,
8. podanie czy skarżąca lub osoby pozostające z nią we wspólnym gospodarstwie domowym posiadają samochody osobowe, jeżeli tak należy podać markę, typ, rok produkcji i wartość rynkową,
9. podanie dlaczego skarżąca nie pracuje, czy jest zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna i czy otrzymuje zasiłek dla bezrobotnych (odpis decyzji), jeżeli nie jest zarejestrowana to dlaczego,
10. podanie czy mąż skarżącej nadal prowadzi A, jeżeli tak to jakie z tego tytułu uzyskuje miesięczne dochody, jeżeli nie prowadzi to od kiedy.
Pismo doręczono skarżącej w dniu [...], zatem termin do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy minął w dniu [...]. Tymczasem wnioskodawczyni wniosku o prawo pomocy do dnia dzisiejszego nie uzupełniła.
Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, że skarżąca nie uprawdopodobniła wniosku o przyznanie prawa pomocy. Z oświadczenia złożonego na urzędowym formularzu wynika, że skarżąca pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z mężem i z córką. Deklarowane we wniosku o przyznanie prawa pomocy przez skarżącą dochody wynoszą [...] i są to dochody z tytułu renty chorobowej, którą otrzymuje małżonek. Z informacji wynika również, że skarżąca nie pracuje, córka ma lat [...] i uczęszcza do szkoły. Z oświadczenia skarżącej nie wynika natomiast czy ona lub osoby pozostające z nią we wspólnym gospodarstwie domowym uzyskują jakieś inne dochody, czy korzystają z pomocy opieki społecznej, czy posiadają jakieś nieruchomości, oszczędności i wartościowe przedmioty. Wobec tego wezwano skarżącą do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez złożenie dodatkowych informacji i do przedłożenia dokumentów, na podstawie których można byłoby przeprowadzić analizę sytuacji finansowej i majątkowej skarżącej i osób pozostających z nią we wspólnym gospodarstwie domowym. Ponadto z uwagi na okoliczność, iż z akt sprawy wynika, że mąż skarżącej prowadził A, wezwano ją do udzielenia informacji, czy nadal je prowadzi, jeżeli tak to jakie z tego tytułu uzyskuje dochody, jeżeli nie prowadzi to od kiedy. Wnioskodawczyni, pomimo wezwania, nie wyjaśniła, czy ona i jej mąż posiadają konta, rachunki i lokaty bankowe. Nie podała w jakiej wysokości ponoszą koszty miesięcznego utrzymania i z jakich środków. Nie wskazała, czy posiadają samochody osobowe. Nie wyjaśniła także do kogo należy mieszkanie, w którym mieszka ze swoją rodziną i czy ponosi koszty związane z najmem mieszkania. Skarżąca nie złożyła swoich i małżonka odpisów zeznań rocznych podatkowych za [...], nie poinformowała nawet, czy takie zeznania składali. Zatem złożone i nieuzupełnione przez nią oświadczenia są niepełne, co skutkuje niewyjaśnieniem istotnych okoliczności dotyczących jej i osób pozostających z nią we wspólnym gospodarstwie domowym rzeczywistej sytuacji i możliwości płatniczych. Uchylanie się strony od obowiązków nałożonych w toku postępowania o przyznanie prawa pomocy jest przeszkodą wyłączającą możliwość przyznania prawa pomocy (por. post. NSA z dnia 5.09.2005r. sygn. akt II FZ 418/05, dostępne na stronie www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Skoro wnioskodawczyni, pomimo wezwania, nie dostarczyła żądanych dokumentów i nie udzieliła pełnych wyjaśnień, to nie jest możliwe dokonanie rzetelnej i obiektywnej oceny stanu majątkowo-finansowego strony i osób pozostających z nią we wspólnym gospodarstwie domowym, a zatem wniosek należało oddalić. Przyznanie prawa pomocy jest dopuszczalne bowiem tylko wtedy, jeżeli strona wnioskująca o przyznanie prawa pomocy przedstawi w sposób wyczerpujący informacje dotyczące sytuacji materialnej i finansowej jej i osób pozostających z nią we wspólnym gospodarstwie domowym. To właśnie na wnioskodawczyni ciążył obowiązek wykazania zasadności złożonego przez nią wniosku w kontekście ustawowych przesłanek przyznania prawa pomocy. Negatywne skutki niewykonania wezwania obciążają bowiem w całości stronę, do której wezwanie zostało skierowane.
Należy także podkreślić, że opłaty sądowe są rodzajem daniny publicznej i dlatego zasadą jest obowiązek ich ponoszenia. Przyznanie prawa pomocy jest zatem rodzajem szczególnej formy dofinansowania ze strony budżetu państwa, które winno mieć wyjątkowe zastosowanie w sytuacjach, w których strona nie może obiektywnie uzyskać środków finansowych w postępowaniu sądowym.
Wobec powyższego na podstawie art. 245 § 1 i § 2, art. 246 § 1 pkt 1 w zw. z art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 p.p.s.a., postanowiono jak w sentencji.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Violetta Mielcarek /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu – Violetta Mielcarek po rozpoznaniu w dniu 20 czerwca 2012r. na posiedzeniu niejawnym wniosku PM o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata w sprawie ze skargi PM na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...]., Nr [...] w przedmiocie odmowy uznania zarzutów na postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego postanawia: oddalić wniosek.
Uzasadnienie
Wpis sądowy od skargi wynosi [...].
PM pismem z dnia [...] wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skargę na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] w przedmiocie odmowy uznania zarzutów na postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tytułu wykonawczego. Następnie złożyła sporządzony na urzędowym formularzu w dniu [...] wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie adwokata. We wniosku oświadczyła, że pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z mężem i z córką. Wskazała, że córka uczy się, małżonek otrzymuje rentę chorobową w wysokości [...] miesięcznie, natomiast ona nie pracuje.
Zgodnie z art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012r., poz. 270, dalej jako p.p.s.a.) strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Zatem obowiązującą zasadą w postępowaniu sądowoadministracyjnym jest, że strony ponoszą koszty tego postępowania. Od tej zasady ustawa przewiduje wyjątek – możliwość przydzielenia stronie skarżącej prawa pomocy. Przepis art. 245 § 1 cyt. ustawy stanowi, iż prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (por. art. 245 § 2 p.p.s.a). Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Częściowe zwolnienie od opłat lub wydatków może polegać na zwolnieniu od poniesienia ułamkowej ich części albo określonej ich kwoty pieniężnej (por. art. 245 § 3 i § 4 p.p.s.a.). Zgodnie z art. 246 § 1 przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:
1) w zakresie całkowitym – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;
2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Instytucja prawa pomocy wiąże się ściśle z realizacją jednego z podstawowych standardów państwa prawnego, jakim jest prawo do sądu i zapewnia osobie znajdującej się w ciężkich warunkach materialnych możność obrony swoich praw przed sądem, mimo braku środków finansowych potrzebnych do poniesienia należnych kosztów postępowania. W orzecznictwie przyjmuje się, że instytucja prawa pomocy ma na celu umożliwienie dochodzenia swoich praw przed sądem osobom o bardzo niskich dochodach lub całkowicie tych dochodów pozbawionych, które z uwagi na swą sytuację materialną nie są w stanie pokryć kosztów związanych z postępowaniem sądowym (por. postanowienie NSA z I OZ 468/11 z 06.07.2011r., I OZ 466/11 z 06.07.2011r., II OZ 504/11 z 28.06.2011r. publ. w Internecie na stronie www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Zauważyć należy, że art. 246 § 1 p.p.s.a. nakłada na stronę ubiegającą się o przyznanie prawa pomocy obowiązek uprawdopodobnienia przesłanek w tym przepisie określonych. Z uwagi na to, że w.w przepis formułuje nieostre kryteria ocenne, szczególnie istotne jest możliwie najbardziej dokładne ustalenie rzeczywistej kondycji finansowej wnioskodawcy (por. post. NSA z dnia 14 września 2006r., sygn. akt II FZ 574/06). Przyznanie prawa pomocy stanowi bowiem, jak już wyżej wskazano, odstępstwo od generalnej zasady wynikającej z przepisu art. 199 p.p.s.a.
Pismem z dnia [...] wezwano skarżącą do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez:
1. uzasadnienie wniosku o przyznanie prawa pomocy,
2. złożenie odpisów zeznań rocznych podatkowych za [...] złożonych przez skarżącą i jej męża,
3. złożenie odpisów z kont bankowych, lokat bankowych i rachunków bankowych za ostatnie trzy miesiące należących do skarżącej i do jej męża,
4. podanie czy skarżąca lub osoby pozostające z nią we wspólnym gospodarstwie domowym uzyskują jakieś dodatkowe dochody (np. z tytułu pracy dorywczej, sezonowej - jeżeli tak to kiedy takie prace były wykonywane i za jakim wynagrodzeniem),
5. podanie czy skarżąca lub osoby pozostające z nią we wspólnym gospodarstwie domowym korzystają z pomocy opieki społecznej, jeżeli tak to w jakiej formie (odpis decyzji),
6. podanie kosztów miesięcznego utrzymania skarżącej i osób pozostających z nią we wspólnym gospodarstwie domowym z rozbiciem na poszczególne wydatki (czynsz, ogrzewanie, woda, gaz, energia elektryczna, koszty leczenia i zakupu lekarstw, wyżywienie, telefon stacjonarny i telefon komórkowy, abonament RTV, środki czystości, raty kredytów – z podaniem na co kredyty zostały zaciągnięte, kiedy, jaki jest harmonogram spłat rat itp.) i z jakich środków je ponoszą,
7. podanie do kogo należy mieszkanie, w którym mieszka skarżąca ze swoją rodziną, jeżeli wnioskodawczyni najmuje ten dom należy podać koszty najmu,
8. podanie czy skarżąca lub osoby pozostające z nią we wspólnym gospodarstwie domowym posiadają samochody osobowe, jeżeli tak należy podać markę, typ, rok produkcji i wartość rynkową,
9. podanie dlaczego skarżąca nie pracuje, czy jest zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna i czy otrzymuje zasiłek dla bezrobotnych (odpis decyzji), jeżeli nie jest zarejestrowana to dlaczego,
10. podanie czy mąż skarżącej nadal prowadzi A, jeżeli tak to jakie z tego tytułu uzyskuje miesięczne dochody, jeżeli nie prowadzi to od kiedy.
Pismo doręczono skarżącej w dniu [...], zatem termin do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy minął w dniu [...]. Tymczasem wnioskodawczyni wniosku o prawo pomocy do dnia dzisiejszego nie uzupełniła.
Biorąc pod uwagę powyższe stwierdzić należy, że skarżąca nie uprawdopodobniła wniosku o przyznanie prawa pomocy. Z oświadczenia złożonego na urzędowym formularzu wynika, że skarżąca pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z mężem i z córką. Deklarowane we wniosku o przyznanie prawa pomocy przez skarżącą dochody wynoszą [...] i są to dochody z tytułu renty chorobowej, którą otrzymuje małżonek. Z informacji wynika również, że skarżąca nie pracuje, córka ma lat [...] i uczęszcza do szkoły. Z oświadczenia skarżącej nie wynika natomiast czy ona lub osoby pozostające z nią we wspólnym gospodarstwie domowym uzyskują jakieś inne dochody, czy korzystają z pomocy opieki społecznej, czy posiadają jakieś nieruchomości, oszczędności i wartościowe przedmioty. Wobec tego wezwano skarżącą do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez złożenie dodatkowych informacji i do przedłożenia dokumentów, na podstawie których można byłoby przeprowadzić analizę sytuacji finansowej i majątkowej skarżącej i osób pozostających z nią we wspólnym gospodarstwie domowym. Ponadto z uwagi na okoliczność, iż z akt sprawy wynika, że mąż skarżącej prowadził A, wezwano ją do udzielenia informacji, czy nadal je prowadzi, jeżeli tak to jakie z tego tytułu uzyskuje dochody, jeżeli nie prowadzi to od kiedy. Wnioskodawczyni, pomimo wezwania, nie wyjaśniła, czy ona i jej mąż posiadają konta, rachunki i lokaty bankowe. Nie podała w jakiej wysokości ponoszą koszty miesięcznego utrzymania i z jakich środków. Nie wskazała, czy posiadają samochody osobowe. Nie wyjaśniła także do kogo należy mieszkanie, w którym mieszka ze swoją rodziną i czy ponosi koszty związane z najmem mieszkania. Skarżąca nie złożyła swoich i małżonka odpisów zeznań rocznych podatkowych za [...], nie poinformowała nawet, czy takie zeznania składali. Zatem złożone i nieuzupełnione przez nią oświadczenia są niepełne, co skutkuje niewyjaśnieniem istotnych okoliczności dotyczących jej i osób pozostających z nią we wspólnym gospodarstwie domowym rzeczywistej sytuacji i możliwości płatniczych. Uchylanie się strony od obowiązków nałożonych w toku postępowania o przyznanie prawa pomocy jest przeszkodą wyłączającą możliwość przyznania prawa pomocy (por. post. NSA z dnia 5.09.2005r. sygn. akt II FZ 418/05, dostępne na stronie www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Skoro wnioskodawczyni, pomimo wezwania, nie dostarczyła żądanych dokumentów i nie udzieliła pełnych wyjaśnień, to nie jest możliwe dokonanie rzetelnej i obiektywnej oceny stanu majątkowo-finansowego strony i osób pozostających z nią we wspólnym gospodarstwie domowym, a zatem wniosek należało oddalić. Przyznanie prawa pomocy jest dopuszczalne bowiem tylko wtedy, jeżeli strona wnioskująca o przyznanie prawa pomocy przedstawi w sposób wyczerpujący informacje dotyczące sytuacji materialnej i finansowej jej i osób pozostających z nią we wspólnym gospodarstwie domowym. To właśnie na wnioskodawczyni ciążył obowiązek wykazania zasadności złożonego przez nią wniosku w kontekście ustawowych przesłanek przyznania prawa pomocy. Negatywne skutki niewykonania wezwania obciążają bowiem w całości stronę, do której wezwanie zostało skierowane.
Należy także podkreślić, że opłaty sądowe są rodzajem daniny publicznej i dlatego zasadą jest obowiązek ich ponoszenia. Przyznanie prawa pomocy jest zatem rodzajem szczególnej formy dofinansowania ze strony budżetu państwa, które winno mieć wyjątkowe zastosowanie w sytuacjach, w których strona nie może obiektywnie uzyskać środków finansowych w postępowaniu sądowym.
Wobec powyższego na podstawie art. 245 § 1 i § 2, art. 246 § 1 pkt 1 w zw. z art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 p.p.s.a., postanowiono jak w sentencji.
