II SA/Wa 2050/13

Uzasadnienie

[...] Komendant Wojewódzki Policji rozkazem personalnym nr [...] z dnia [...] sierpnia 2013 r., na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267), dalej "K.p.a.", utrzymał mocy rozkaz personalny Komendanta Powiatowego Policji w G. nr [...] z dnia [...] lipca 2013 r. odmawiający W. W. zaliczenia do wysługi lat uwzględnianej przy ustalaniu wzrostu uposażenia zasadniczego - okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od [...] czerwca 1984 r. do [...] czerwca 1989 r.

Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie faktycznym i prawnym:

W. W. raportem z dnia [...] lutego 2013 r. zwrócił się do Komendanta Powiatowego Policji w G. o zaliczenie do wysługi lat okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w charakterze domownika od dnia [...] czerwca 1984 r. do dnia [...] czerwca 1989 r.

Do przedmiotowego raportu wymieniony dołączył pismo z dnia [...] lutego 2013 r. wystawione przez Starostwo Powiatowe w G. informujące, że Z. i J. W. z dniem [...] czerwca 1984 r. nabyli gospodarstwo rolne o pow. [...] ha, położone w miejscowości S., gm. G. oraz że taki stan figurował w ewidencji do 2011 r., zaświadczenie Wójta Gminy w G. z dnia [...] lutego 2013 r. o pracy wymienionego w gospodarstwie rolnym rodziców oraz poświadczenie o adresach i okresach zameldowania. Ponadto wnioskodawca złożył oświadczenie w sprawie zatrudnienia w gospodarstwie rolnym o powierzchni [...] ha z dnia [...] lutego 2013 r., a także zeznania świadków – A. B. oraz A. S. datowane na [...] lutego 2013 r.

W wyjaśnieniach złożonych w dniu [...] marca 2013 r. W. W. wskazał, iż gospodarstwo rolne rodziców o pow. [...] ha było położone w miejscowości S. i obejmowało produkcję sadowniczą (w sadzie były posadzone głównie jabłonie). Praca w gospodarstwie polegała na nawożeniu, cięciu zimowym, letnim i prześwietlającym, wykonywaniu oprysków, nawożeniu, koszeniu trawy, przerywaniu i zbieraniu owoców. Podał, że we wnioskowanym okresie mieszkał wraz z rodzicami w G. przy ul. [...]. Rodzice pracowali poza gospodarstwem. Matka była nauczycielką w Szpitalu [...] w G. i pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy. Ojciec pracował w kancelarii radcy prawnego również w pełnym wymiarze czasu pracy. Wnioskodawca nie posiadał w ww. okresie innego źródła utrzymania. W latach 1984 - 1989 uczęszczał do Technikum Ogrodniczego w M. w systemie dziennym. Dojazd do szkoły zajmował mu ok. 10 - 15 min, zajęcia szkolne trwały ok. 6 godzin, nauka szkolna zajmowała ok. 0,5 godz. dziennie.

W dniu [...] kwietnia 2013 r. strona złożyła do akt sprawy oświadczenia: o uczęszczaniu w latach 1984 - 1989 do Technikum Ogrodniczego w miejscowości M., oddalonej od miejsca zamieszkania o 5 km, a także o braku możliwości uzyskania z Urzędu Gminy w G. zaświadczenia o opłacaniu podatku rolnego. Wymieniony przedstawił także zaświadczenie z dnia [...] kwietnia 2013 r. z Urzędu Miasta w G., że w okresie od [...] stycznia 1974 r. do [...] lipca 2008 r. mieszkał i był zameldowany na pobyt stały w G. przy ul. [...], wspólnie z rodzicami Z. i J. W..

W dniu [...] kwietnia 2013 r. do Komendy Powiatowej Policji w G. wpłynęły dodatkowe wyjaśnienia świadków – A. S. i A. B., z których wynika, że w okresie od [...] czerwca 1984 r. do [...] czerwca 1989 r. wymienione widywały W. W. podczas pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Wskazały również jakiego rodzaju prace były wykonywane przez stronę w tym gospodarstwie.

Komendant Powiatowy Policji w G. rozkazem personalnym nr [...] z dnia [...] kwietnia 2013 r., na podstawie art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687 ze zm.) oraz § 4 i § 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokości uposażenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposażenia oraz ustalania wysługi lat, od której jest uzależniony wzrost uposażenia zasadniczego (Dz. U. Nr 152, poz. 1732 ze zm.), ustalił W. W. na dzień przyjęcia do służby w Policji, tj. [...] kwietnia 1993 r., wysługę lat uwzględnianą przy ustaleniu wzrostu uposażenia zasadniczego w wymiarze 8 lat, 9 miesięcy i 18 dni i określił termin nabycia prawa do wzrostu uposażenia zasadniczego z tytułu wysługi lat na dzień [...] lutego 2013 r. w wysokości 24%.

W odwołaniu od powyższego rozkazu personalnego strona zakwestionowała datę nabycia prawa do wzrostu uposażenia zasadniczego z tytułu wysługi lat wnosząc o naliczenie i wypłatę wyrównania wzrostu uposażenia zasadniczego z tytułu wysługi lat za trzy lata wstecz od dnia złożenia raportu.

[...] Komendant Wojewódzki Policji rozkazem personalnym nr [...] z dnia [...] maja 2013 r., uchylił zaskarżony rozkaz personalny w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji wskazując w uzasadnieniu, iż w sprawie nie został zebrany i rozpatrzony w sposób wyczerpujący materiał dowodowy, a tym samym nie został wyjaśniony stan faktyczny sprawy w sposób pozwalający na podjęcie rozstrzygnięcia.

W wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy Komendant Powiatowy Policji w G. rozkazem personalnym nr [...] z dnia [...] lipca 2013 roku, na podstawie art. 101 ust. 1 ustawy o Policji oraz § 4 i § 5 rozporządzenia MSWiA z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokości uposażenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposażenia oraz ustalania wysługi lat, od której jest uzależniony wzrost uposażenia zasadniczego, odmówił W. W. zaliczenia do wysługi lat okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców od dnia [...] czerwca 1984 r. do dnia [...] czerwca 1989 r. wskazując w uzasadnieniu, że wymieniony nie spełniał przesłanek definicji "domownika" w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 268 ze zm.) - obowiązującej we wnioskowanym okresie.

W odwołaniu od ww. rozkazu personalnego W. W. zakwestionował podjęte rozstrzygnięcie. Zauważył, iż odwołując się od rozkazu personalnego nr [...] Komendanta Powiatowego Policji w G. z dnia [...] kwietnia 2013 r. wniósł jedynie o naliczenie i wypłatę wyrównania wzrostu uposażenia zasadniczego z tytułu wysługi lat za trzy lata wstecz od dnia złożenia raportu. Tymczasem na skutek uchylenia w całości powyższej decyzji i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia, Komendant Powiatowy Policji w G. wydał nową decyzję - rozkaz personalny [...] z dnia [...] lipca 2013 r. - rażąco niekorzystną dla strony i sprzeczną z decyzją uprzednio wydaną.

[...] Komendant Wojewódzki Policji nie znalazł podstaw do uwzględnienia odwołania. Motywując powołany na wstępie rozkaz personalny nr [...] z dnia [...] sierpnia 2013 r. wskazał, iż zgodnie z brzmieniem art. 101 ust. 1 ustawy o Policji, wysokość uposażenia zasadniczego policjanta jest uzależniona od grupy zaszeregowania jego stanowiska służbowego oraz od posiadanej wysługi lat, natomiast zmiana uposażenia zgodnie z art. 106 ust. 1 ww. ustawy następuje z dniem zaistnienia okoliczności uzasadniających tę zmianę. Na podstawie art. 102 ustawy o Policji wydane zostało rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokości uposażenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposażenia oraz ustalania wysługi lat, od której jest uzależniony wzrost uposażenia zasadniczego. Przepis § 4 ust. 1 pkt 5 ww. rozporządzenia stanowi, że do wysługi lat uwzględnianej przy ustalaniu wzrostu uposażenia zasadniczego zalicza się inne (niż wymienione w § 4 ust. 1 pkt 1-4) okresy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów podlegają wliczeniu do okresu pracy lub służby, od którego zależą uprawnienia pracownicze lub wynikające ze stosunku służbowego. Tymi odrębnymi przepisami są art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. nr 54, poz. 310) oraz - obowiązujący we wnioskowanym przez stronę okresie pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców - przepis art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy, ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy, do stażu tego wlicza się pracownikowi także przypadające po dniu 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Stosownie do postanowień art. 3 ust. 1 i 3 tej ustawy, na wniosek zainteresowanej osoby właściwy urząd gminy jest obowiązany stwierdzić, zgodnie z art. 1, okresy jej pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, wydając stosowne zaświadczenie w celu przedłożenia w zakładzie pracy. W sytuacji, gdy organ gminy nie dysponuje dokumentami uzasadniającymi wydanie zaświadczenia o pracy zainteresowanej osoby w indywidualnym gospodarstwie rolnym, okresy pracy w gospodarstwie rolnym mogą być udowodnione zeznaniami co najmniej dwóch świadków zamieszkujących w tym czasie na terenie, na którym jest położone to gospodarstwo rolne.

Zgodnie z ww. art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, przez określenie domownika należało rozumieć członków rodziny rolnika i inne osoby pracujące w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostawały we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończyły 16 lat, nie podlegały obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie rolnym stanowiła ich główne źródło utrzymania, przy czym poszczególne elementy definiujące musiały wystąpić łącznie.

Organ wskazał, iż w rozpatrywanej sprawie świadkowie zgodnie twierdzą, że W. W. wykonywał pracę w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od dnia [...] czerwca 1984 r. do dnia [...] czerwca 1989 r. Podają, że praca ta była stała i wykonywana w pełnym wymiarze czasu. Zdaniem organu, powołane zeznania świadków nie mogą zostać uznane za wiarygodny i wystarczający dowód potwierdzający świadczenie przez stronę w ww. okresie pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zeznania te pozostają bowiem w sprzeczności z innymi posiadanymi przez organ dowodami, jak również nie wypełniają przesłanek mogących stanowić podstawę do zadośćuczynienia żądaniu strony.

Z dokumentów zgromadzonych w aktach osobowych wynika, że W. W. od dnia [...] kwietnia 1989 r. prowadził własne gospodarstwo rolne zlokalizowane we wsi S. pow. G., niemożliwym jest więc, że w okresie od [...] kwietnia 1989 r. do [...] czerwca 1989 r. świadkowie widywali wymienionego podczas pracy w gospodarstwie rolnym swoich rodziców we wsi S. gm. G..

Zdaniem organu, nie można także stwierdzić, że wymieniony wykonywał pracę w gospodarstwie rolnym w charakterze domownika, skoro praca ta nie mogła być świadczona w wymiarze pozwalającym na uznanie jej za stałą pracę (zgodnie z wymogami wynikającymi z przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników), a jedynie pomoc w prowadzeniu gospodarstwa. Powyższe wynika z faktu, że wymieniony policjant, jak ustalono na podstawie akt osobowych, w latach 1984-1989 był uczniem Technikum Ogrodniczego w M.. Czas spędzany w szkole na zajęciach, a także poświęcany w ramach nauki własnej w celu przygotowania się do zajęć szkolnych wyklucza przyjęcie, iż wykonywana przez wnioskodawcę praca w gospodarstwie rolnym stanowiła jego główne źródło utrzymania. W. W. wobec wypełniania obowiązków szkolnych, co było wówczas jego głównym zadaniem i celem, nie miał możliwości świadczenia pracy w gospodarstwie rolnym w wymiarze istotnym dla jego funkcjonowania.

Organ zaznaczył również, że gospodarstwo rolne znajdowało się poza miejscem zamieszkania wnioskodawcy, zaś konieczność codziennych dojazdów do tego gospodarstwa umacnia ocenę organu, że nie mógł być on w pełni dyspozycyjny i gotowy do świadczenia pracy w gospodarstwie rolnym rodziców.

Organ podkreślił, iż właścicielem gospodarstwa rolnego byli rodzice strony i to na nich spoczywał obowiązek prowadzenia gospodarstwa rolnego i wykonywania głównych prac. Niewątpliwie wnioskodawca pomagał rodzicom w wykonywaniu prac rolniczych, jednakże wykonywanie tych czynności nie jest wystarczające do uznania, że praca wykonywana przez stronę w gospodarstwie rolnym stanowiła główne źródło utrzymania, zgodnie z wymaganiami wynikającymi z przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. Powyższe obowiązki stanowiły jedynie pomoc przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego. Pomoc ta nie była jednakże świadczona w wymiarze mającym istotne znaczenie dla funkcjonowania tego gospodarstwa z uwagi na inne główne zajęcia absorbujące czas zainteresowanego w tym okresie tj. naukę w szkole ponadpodstawowej. Niewątpliwie czynności wykonywane w gospodarstwie rolnym wymagają poświęcenia określonego czasu, jednakże nawet codzienne wykonywanie pewnych zadań nie powinno być utożsamiane z pojęciem pracy w rozumieniu art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r., bowiem pomoc w gospodarstwie rolnym nie jest synonimem świadczonej w nim pracy.

Zdaniem organu, nie można dać wiary zeznaniom strony zawartych w protokole przesłuchania z dnia [...] kwietnia 2013 r., iż praca w gospodarstwie rolnym rodziców we wnioskowanym okresie stanowiła główne źródło utrzymania. Policjant w dokumentacji związanej z przyjęciem do służby, zarówno w życiorysie z dnia [...] stycznia 1993 r., jak w ankiecie osobowej, złożonej w Komendzie Powiatowej Policji w G. w dniu [...] marca 1993 r. wskazał, że w tym czasie pozostawał na utrzymaniu rodziców, natomiast w dniu [...] kwietnia 2013 r. zeznał, że rodzice pracowali poza gospodarstwem rolnym w pełnym wymiarze czasu pracy.

W świetle powyższego - zdaniem organu - uzasadnione jest stanowisko, że W. W. nie spełnia przesłanek koniecznych do uznania go za "domownika" w rozumieniu ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, zatem brak jest podstaw do zaliczenia wnioskowanego przez stronę okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców do wysługi lat, od której uzależniony jest wzrost uposażenia zasadniczego.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie W. W. wniósł o uchylenie rozkazu personalnego [...] Komendanta Wojewódzkiego Policji z dnia [...] sierpnia 2013 r. zarzucając naruszenie art. 138 § 2 oraz art. 139 K.p.a.

Wskazał, iż organ II instancji, pomimo braku przesłanek z art. 138 § 2 K.p.a., uchylił w całości rozkaz personalny Komendanta Powiatowego Policji w G. nr [...] z dnia [...] kwietnia 2013 r. pomimo, że skarżący wnosił jedynie o częściową zmianę ww. rozkazu personalnego w zakresie wyrównania wzrostu uposażenia za okres 3 lat wstecz od daty złożenia dokumentów. Organ I instancji rozpatrując sprawę ponownie nie przeprowadził żadnego nowego postępowania dowodowego, lecz oparł się wyłącznie na materiale dowodowym uprzednio zgromadzonym. Organ odwoławczy dopuścił się naruszenia art. 139 K.p.a. bowiem wydał rażąco krzywdzącą dla skarżącego decyzję chcąc uchylić się od wypłaty wyrównania uposażenia we wskazanym wyżej zakresie.

W odpowiedzi na skargę [...] Komendant Wojewódzki Policji wniósł o oddalenie skargi podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r, poz. 270 ze zm.), dalej: "P.p.s.a.", sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta polega na ocenie zgodności zaskarżonego aktu z przepisami postępowania administracyjnego, a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego. Aby wyeliminować z obrotu prawnego akt wydany przez organ administracyjny konieczne jest stwierdzenie, że doszło w nim do naruszenia bądź przepisu prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisu postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy albo też przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a - c P.p.s.a.). Uwzględnienie skargi następuje również w przypadku stwierdzenia, że zaskarżony akt jest dotknięty jedną z wad wymienionych w art. 156 K.p.a. (art. 145 § 1 pkt 2 P.p.s.a.). Natomiast stosownie do art. 134 § 1 P.p.s.a. sąd dokonując oceny zaskarżonego aktu rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga analizowana w świetle powyższych kryteriów nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie jest rozkaz personalny Komendanta Powiatowego Policji w G. z dnia [...] lipca 2013 r. utrzymany następnie w mocy rozkazem personalnym [...] Komendanta Wojewódzkiego Policji z dnia [...] sierpnia 2013 r., o odmowie zaliczenia W. W. do wysługi lat - uwzględnianej przy ustalaniu wzrostu uposażenia zasadniczego - okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców od dnia [...] czerwca 1984 r. do dnia [...] czerwca 1989 r.

Wymienione rozkazy personalne zostały wydane w wyniku ponownego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia sprawy zainicjowanej raportem skarżącego z dnia [...] lutego 2013 r. - w następstwie uprzedniego wydania przez organ odwoławczy tzw. decyzji kasacyjnej w trybie art. 138 § 2 K.p.a. Jak bowiem wskazano w części sprawozdawczej uzasadnienia, [...] Komendant Wojewódzki Policji rozkazem personalnym z dnia [...] maja 2013 r. uchylił w całości rozkaz personalny Komendanta Powiatowego Policji w G. z dnia [...] kwietnia 2013 r. i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji. Zaznaczenia wymaga, że na ww. rozkaz personalny skarżący nie wniósł skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, w wyniku czego rozkaz ten stał się ostateczny i prawomocny w administracyjnym toku instancji.

Biorąc powyższe pod uwagę stwierdzić należy, że na obecnym etapie postępowania podniesione w skardze zarzuty nie mogą odnieść zamierzonego skutku. Nietrafny jest bowiem zarzut naruszenia art. 139 w zw. z art. 138 § 2 K.p.a. poprzez wydanie decyzji Komendanta Powiatowego Policji w G. z dnia [...] lipca 2013 r. o odmowie zaliczenia skarżącemu do wysługi lat wnioskowanego okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców, a więc - jak twierdzi skarżący - decyzji "rażąco krzywdzącej" w stosunku do rozstrzygnięcia wydanego przez ten organ w dniu [...] kwietnia 2013 r.

Przepis art. 139 K.p.a. stanowi, iż organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny (zakaz reformationis in peius).

W orzecznictwie prezentowany jest pogląd, iż organ odwoławczy nie narusza zakazu reformationis in peius w sytuacji, gdy na podstawie art. 138 § 2 K.p.a. uchyla zaskarżoną decyzję w całości i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania przez organ I instancji (v. wyrok SN z dnia 6 kwietnia 2000 r., sygn. akt III RN 161/99, publ. OSNAPiUS 2001, nr 3, poz. 60; wyrok NSA z dnia 26 czerwca 2008 r., sygn. akt II GSK 175/08, publ. LEX nr 522503). Za takim stanowiskiem opowiedział się również J. Zimmermann w glosie do wyroku NSA z dnia 26 czerwca 1997 r. sygn. akt II SA/Wr 854/96 (publ. OSP 1998, z. 6, poz. 108) wskazując, m.in. iż "decyzja organu I instancji nie jest ostateczna, nie ma przymiotu trwałości, nie można z niej nabyć praw w sposób trwały i w zasadnie nie może być ona wykonywana. Uchylenie takiej nietrwałej decyzji, nawet uprawniającej, nie może być zatem "niekorzyścią" dla strony, nie zamyka drogi do uzyskania nowej decyzji i nie powoduje uszczerbku w sferze prawnej odwołującego się".

Zaznaczenia również wymaga, że przepis art. 139 K.p.a. nie ma zastosowania przy rozpatrywaniu sprawy przez organ I instancji w postępowaniu toczącym się w następstwie kasacyjnej decyzji organu odwoławczego wydanej na podstawie art. 138 § 2 K.p.a. Wynika to z wykładni językowej przepisu art. 139 K.p.a., który wyraźnie ogranicza swój zakres do postępowania i decyzji organu odwoławczego. Przepis art. 139 K.p.a. ani inne unormowania tego kodeksu nie zawierają żadnych postanowień, które rozszerzałyby zakres obowiązywania zakazu reformationis in peius na postępowanie administracyjne przed organem I instancji toczące się po wydaniu decyzji kasacyjnej. Oznacza to, że brak jest jednoznacznej podstawy normatywnej do przyjęcia, że art. 139 K.p.a. ma zastosowanie w odnośnym postępowaniu przed organem I instancji. Uzasadnianie takich ograniczeń faktem "wywołania" ponownego rozpatrzenia sprawy przez organ I instancji decyzją organu odwoławczego nie może być w tym wypadku skuteczne, gdyż - jak wskazano powyżej - przepis art. 139 K.p.a. nie dotyczy tej kategorii decyzji (tj. decyzji kasacyjnych). Nie można zatem przyjąć, aby decyzja organu odwoławczego, do której nie odnosi się zakaz reformatio in peius, mogła "przenosić" ograniczenia związane z tym zakazem do "wynikającego" z niej postępowania przed organem I instancji (v. uchwała składu siedmiu sędziów NSA w Warszawie z dnia 4 maja 1998 r., sygn. akt FPS 2/98, publ. ONSA 1998, nr 3, poz. 79; teza druga wyroku NSA OZ w Lublinie z dnia 16 czerwca 1999 r., sygn. akt I SA/Lu 428/98, publ. LEX nr 38068). Odmienny pogląd, sprowadzający się do twierdzenia, że zakaz reformationis in peius dotyczy całego przebiegu postępowania administracyjnego, a nie wyłącznie jednej z jego faz, nie zasługuje na aprobatę. Tym samym, nie można zgodzić się ze stanowiskiem, że w sytuacji, gdy decyzja organu I instancji została uchylona wskutek odwołania i sprawa została przekazana do ponownego rozpatrzenia, to organ I instancji nie może pogorszyć sytuacji prawnej odwołującego, a jeżeli to uczyni, to taka decyzja powinna być uchylona przez organ wyższy (por. A Wróbel, Komentarz do art. 139 K.p.a., System Informacji Prawnej LEX, 2014 r.).

W świetle powyższego, w okolicznościach niniejszej sprawy brak było podstaw do uwzględnienia zarzutów skargi. Nie można bowiem uznać, że decyzja Komendanta Powiatowego Policji w G. z dnia [...] lipca 2013 r., utrzymana następnie w mocy decyzją [...] Komendanta Wojewódzkiego Policji z dnia [...] sierpnia 2013 r., została wydana z naruszeniem zakazu reformationis in peius. Powyższe rozstrzygnięcie zostało podjęte w następstwie ponownego rozpatrzenia sprawy przez organ I instancji, przy czym postępowanie to nie może być traktowane jako kontynuacja postępowania odwoławczego i w konsekwencji podlegać ograniczeniu, o którym mowa w art. 139 K.p.a.

Przechodząc do oceny zasadności odmowy zaliczenia skarżącemu - do wysługi lat - okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców wskazać należy w pierwszej kolejności, iż zaliczenie policjantowi do wysługi lat, od której jest uzależniony wzrost uposażenia zasadniczego, okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym może nastąpić w oparciu o unormowania ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz. 310). Unormowania te stanowią odrębne przepisy w rozumieniu § 4 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokości uposażenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposażenia oraz ustalania wysługi lat, od której uzależniony jest wzrost uposażenia zasadniczego (Dz. U. Nr 152, poz. 1732, ze zm.). Zgodnie z powołanym przepisem do wysługi lat, uwzględnianej przy ustalaniu wzrostu uposażenia zasadniczego, zalicza się inne (niż wymienione w § 4 ust. 1 pkt 1-4) okresy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów podlegają wliczeniu do okresu pracy lub służby, od którego zależą uprawnienia pracownicze lub wynikające ze stosunku służbowego.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 20 lipca 1990 r., wliczeniu do stażu pracy podlegają przypadające po 31 grudnia 1982 r. okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Pojęcie "domownika", wykonującego pracę w gospodarstwie rolnym, nie zostało zdefiniowane w powołanej ustawie z 20 lipca 1990 r., lecz ustawodawca odesłał w zakresie ustalania jego normatywnej treści do przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Praca w gospodarstwie rolnym w charakterze domownika powinna być przy tym oceniana z punktu widzenia tych przepisów, które obowiązywały w całym czasie jej wykonywania.

W przedmiotowej sprawie skarżący wskazał, że pracę w gospodarstwie rolnym rodziców w charakterze domownika wykonywał w okresie od [...] czerwca 1984 r. do [...] czerwca 1989 r. W tym przypadku znajdują zatem zastosowanie przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin (Dz. U. nr 40, poz. 268 ze zm.).

Zgodnie z art. 2 pkt 2 ww. ustawy przez określenie domownika należało rozumieć członków rodziny rolnika i inne osoby pracujące w gospodarstwie rolnym, jeżeli pozostawały we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem, ukończyły 16 lat, nie podlegały obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, a ponadto praca w gospodarstwie stanowiła ich główne źródło utrzymania. Zaznaczyć przy tym należy, że poszczególne elementy definiujące musiały wystąpić łącznie, zatem brak wystąpienia choćby jednego z nich wyklucza możliwość uznania, iż osoba wnioskująca świadczyła pracę w charakterze domownika.

Z akt sprawy wynika bezspornie, iż w okresie objętym wnioskiem skarżący był członkiem rodziny rolnika, pozostawał we wspólnym gospodarstwie domowym z rolnikiem - mieszkał z rodzicami i rodzeństwem w G. przy ul. [...]. Ponadto miał ukończone 16 lat (skarżący urodził się w dniu [...] lutego 1968 r.), nie podlegał też obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów.

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie można jednak uznać, że we wnioskowanym okresie praca skarżącego w gospodarstwie stanowiła jego główne źródło utrzymania.

Jak zasadnie wskazał organ, w dokumentacji związanej z przyjęciem do służby w Policji - zarówno w życiorysie sporządzonym w dniu [...] stycznia 1993 r., jak w ankiecie osobowej złożonej w Komendzie Powiatowej Policji w G. w dniu [...] marca 1993 r., skarżący podał, że w przedmiotowym okresie pozostawał na utrzymaniu rodziców, natomiast w toku postępowania administracyjnego w dniu [...] kwietnia 2013 r. zeznał, że rodzice pracowali poza gospodarstwem rolnym w pełnym wymiarze czasu pracy.

Okoliczności te skarżący potwierdził na rozprawie w dniu 23 czerwca 2014 r. wskazując, iż w ww. okresie jego matka była zatrudniona na umowę o pracę i pracowała w pełnym wymiarze czasu pracy w Szpitalu [...] w G. jako [...]. Natomiast ojciec skarżącego był radcą prawnym, prowadził własną kancelarię radcy prawnego i często pracował dłużej aniżeli 8 godzin dziennie.

Powyższe wskazuje na to, że praca w gospodarstwie rolnym stanowiła w istocie uboczną działalność rodziców skarżącego, którzy w pełnym wymiarze czasu pracowali zawodowo poza rolnictwem. Skarżący wprawdzie oświadczył, iż w jego ocenie dochody uzyskiwane w skali roku z produkcji sadowniczej (gdzie dominowały jabłonie) były większe aniżeli zarobki rodziców spoza rolnictwa, jednak na tę okoliczność nie przedstawił żadnych dowodów zarówno w postępowaniu administracyjnym jak i na rozprawie przed Sądem. W tej sytuacji uznać należy, iż samo twierdzenie skarżącego nie jest w tym zakresie wystarczające i jako takie nie może prowadzić do uznania, że w sprawie została spełniona omawiana przesłanka definicji domownika z art. 2 pkt 2 ww. ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin. Przeczy temu niesporna okoliczność, iż rodzice skarżącego byli zatrudnieni na stałe poza rolnictwem, świadcząc zaś pracę w pełnym wymiarze nie mogli jednocześnie w tych samych proporcjach czasowych wykonywać pracy w gospodarstwie rolnym. Zaznaczyć też należy, że przedmiotowe gospodarstwo rolne zostało nabyte przez rodziców skarżącego dopiero w 1984 r. (akt notarialny Rep. [...] nr [...] z dnia [...] czerwca 1984 r.) co wskazuje, że przed tą datą swej działalności zawodowej nie wiązali oni z rolnictwem.

Sąd zauważa, że powołani przez skarżącego świadkowie zeznali, iż praca skarżącego w gospodarstwie rolnym stanowiła jego jedyne źródło utrzymania. Jednakże wobec tak ogólnikowego stwierdzenia, a przede wszystkim w świetle powyższych ustaleń, zeznania te nie mogą mieć znaczenia dla dokonanej powyżej oceny przedmiotowej sprawy.

Dodatkowo wskazać należy, co również zauważył organ orzekający, że we wnioskowanym okresie skarżący kontynuował naukę w systemie dziennym w szkole ponadpodstawowej - Technikum Ogrodniczym w M.. Skarżący wraz z rodzicami mieszkał wówczas w G., tj. poza gospodarstwem rolnym, które położone było w miejscowości S.. Głównym zatem zajęciem skarżącego w ww. okresie była nauka, która - biorąc pod uwagę czas trwania zajęć lekcyjnych oraz praktyk zawodowych, czas przeznaczany na przygotowanie do tych zajęć, a także na codzienne dojazdy do szkoły - zajmowała ok. 7 - 8 godzin dziennie. W tej sytuacji, nie kwestionując możliwości wykonywania przez skarżącego prac pomocniczych przy produkcji sadowniczej w czasie wolnym od zajęć lekcyjnych, nie można przyjąć, że mógł on świadczyć pracę w gospodarstwie rolnym w wymiarze istotnym dla jego funkcjonowania. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że prowadzenie specjalistycznej produkcji rolnej (sadowniczej) ze względu na charakter i termin wykonywanych prac (wiosna - jesień), nie może być utożsamiany z pracą w gospodarstwie rolnym, w którym poza uprawą zbóż, prowadzona jest także hodowla inwentarza, która wymaga całorocznego zaangażowania zwłaszcza w sytuacji, gdy gospodarstwo rolne stanowi jedyne źródło dochodu rolnika i jego rodziny.

W świetle powyższego nie można uznać, że stanowisko organów orzekających, iż brak jest podstaw prawnych do zaliczenia skarżącemu - do wysługi lat okresu pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym rodziców - jest prawidłowe. Skarżący nie spełnia bowiem wszystkich przesłanek definicji domownika z art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin, a jak już wyżej wskazano, dopiero łączne ich spełnienie stanowi podstawę do pozytywnego załatwienia wniosku.

Mając na względzie, iż zaskarżona decyzja znajduje potwierdzenie w obowiązujących przepisach prawa materialnego i nie narusza przepisów postępowania administracyjnego w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie - na podstawie art. 151 i art. 132 P.p.s.a. - orzekł jak w sentencji.