II SA/Bd 1298/11

Uzasadnienie

Uchwałą z dnia [...] sierpnia 2011 r. nr [...] w sprawie zgłoszenia kandydata na ławnika, które pozostawia się bez dalszego biegu Rada Miejska w N., na podstawie art. 162 § 10 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sadów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 z późn.zm.), pozostawiła bez dalszego biegu zgłoszenie W. T. jako kandydatki na ławnika do Sądu Rejonowego w Ś. złożone przez obywateli w dniu [...] czerwca 2011 r. W § 1 ust. 1 uchwały organ stwierdził, że lista osób zgłaszających kandydata na ławnika zawiera następujące błędy:

1) na liście osób zgłaszających kandydata na ławnika osoba zapisana pod liczbą porządkową 31 nie posiada czynnego prawa wyborczego na terenie Gminy N.,

2) na liście osób zgłaszających kandydata na ławnika pod liczbami porządkowymi nr [...] i [...] błędny numer PESEL.

W ust. 2 § 1 uchwały Rada Miejska w N. pozostawiła bez dalszego biegu zgłoszenie W. T., uznając je za niespełniające wymogów formalnych ze względu na brak wymaganej ilości 50 osób zgłaszających kandydata, których prawidłowe dane zostały zamieszczone na liście dołączonej do zgłoszenia.

Pismami z dnia [...] i [...] września 2011 r. (data wpływu do organu [...] i [...] września 2011 r.) W. T. wezwała Radę Miejską w N. do usunięcia naruszenia jej interesu prawnego i uprawnienia uchwałami z dnia [...] sierpnia 2011 r. nr [...] oraz nr [...] w sprawie pozostawienia bez dalszego biegu jej zgłoszeń jako kandydata na ławnika dokonanych odpowiednio przez Prezesa Sądu Rejonowego w Ś. oraz grupę 50 obywateli. W zakresie zgłoszenia, którego dotyczyła powyższa uchwała nr [...] podniosła, że wady opisane w uchwale powstały nie z jej winy, powinny zostać skorygowane i uwzględnione przez Radę Miejską. Skarżąca podniosła, że zgłoszenie złożyła w dniu [...] czerwca 2011 r. więc powinna zostać poinformowana o stwierdzonych błędach, co dałoby możliwość ich skorygowania.

Uchwałą nr [...] z dnia [...] września 2011 r. Rada Miejska w N., po rozpatrzeniu powyższego wezwania do usunięcia naruszenia prawa, odmówiła zmiany uchwał w sprawie zgłoszenia kandydata na ławnika, które pozostawia się bez dalszego biegu nr [...] oraz nr [...] i ustaliła treść odpowiedzi na wezwanie skierowanej do W. T.. Uchwałę wraz z odpowiedzią na wezwanie doręczono skarżącej w dniu [...] października 2011 r. (zwrotne potwierdzenie odbioru w aktach sprawy).

W. T., powołując się na art. 162 § 11 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, pismem z [...] października 2011 r. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy skargi na uchwały Rady Miejskiej w N. z dnia [...] września 2011 r. nr [...] (zarejestrowana pod sygn. akt II SA/Bd 1296/11), z dnia [...] sierpnia 2011 r. nr [...] (sygn. akt II SA/Bd 1297/11) oraz uchwałę nr [...] - stanowiącą przedmiot sądowej kontroli w niniejszej sprawie. Skarżąca zarzuciła, że uchwały są wadliwe i niezgodne z ww. ustawą w sposobie postępowania z dokumentami złożonymi Radzie Miejskiej w Nowem przy naborze kandydatów na ławników.

W uzasadnieniu skarżąca podniosła, że kandydując na ławnika na kolejną kadencję 2012-2015 złożyła w terminie wszystkie wymagane przepisami art. 162 § 2 pkt 1 – 5 ustawy dokumenty i oświadczenia wraz z lista pięćdziesięciu osób zgłaszających jej kandydaturę. Osoby te dokonywały wpisu na listę osobiście, bez żadnego przymusu i z własnoręcznym podpisem. Strona podniosła, że jako kandydat nie ponosi żadnej winy w tym, że organ wykrył błędy przy dwóch nazwiskach w PESELU i jedna osoba nie miała czynnego prawa wyborczego. Do poprawienia tego typu błędów, nanoszenia poprawek są powołane specjalne organy, czego w tej sprawie nie uczyniono. Rada Miejska ograniczyła się jedynie do odrzucenia kandydatury.

Skarżąca zarzuciła organowi wadliwe działanie wskazując, że na podstawie rozmowy telefonicznej ustaliła, iż Rada Miejska w Ś. przy naborze ławników nie brała w ogóle pod uwagę błędów w oznaczeniu PESEL, sprawdzano wyłącznie czy osoby wpisane na listę są osobami fizycznymi i czy zamieszkują na danym terenie. W ocenie strony procedura naboru kandydatów na ławników nie może być tak zróżnicowana.

Wobec powyższego skarżąca wniosła o sprostowanie wskazanych nieścisłości w zaskarżonych uchwałach Rady Miejskiej w N. i ponowne przywrócenie jej kandydatury na ławnika do dalszego biegu, w którym termin wyboru ławników przewidywany jest z końcem października 2011 r.

W odpowiedzi na skargę Rada Miejska w N. wniosła o jej oddalenie. Organ podniósł, że w przypadku zgłoszenia kandydata na ławnika dokonywanego przez grupę obywateli, warunkiem jego skuteczności jest załączenie listy 50 osób popierających kandydata wraz z podaniem imienia, nazwiska, numeru ewidencyjnego PESEL, miejsca stałego zamieszkania i własnoręcznym podpisem. Art. 162 § 1 stanowi bowiem, że osób popierających powinno być 50 i powinny mieć czynne prawo wyborcze na terenie gminy, w której kandydat ubiega się o wybór na ławnika. W przypadku zgłoszenia skarżącej lista osób popierających zawierała dokładnie 50 nazwisk i w przypadku dwóch nazwisk zawierała błędny numer PESEL oraz jedna osoba popierająca nie miała czynnego prawa wyborczego na terenie gminy N. Co zostało ustalone na podstawie stałego rejestru wyborców prowadzonego dla gminy N. w myśl ustawy z 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. Nr 21 poz. 112 ze zm.). Organ wskazał także, iż procedura wyboru ławników nie zawiera trybu uzupełniania braków formalnych, nie stosuje się do niej także przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgłoszenia kandydatów badają pod względem formalnym nie urzędnicy urzędu gminy, lecz "zespół" powołany przez radę gminy do zbadania spełnienia przez kandydatów wymogów określonych w ustawie oraz wyrażenia o nich opinii (art. 163 § 2 ustawy). Zespół ten zbiera się dopiero po upływie terminu do zgłoszenia kandydatów na ławników i nie ma możliwości wzywania do poprawienia uchybień formalnych stwierdzonych w zgłoszeniach.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Przepis art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) statuuje zasadę kontroli przez sąd administracyjny działalności organów administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Obejmuje ona między innymi orzekanie w sprawach skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego oraz inne akty tych organów i ich związków, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej – art. 3 § 2 pkt 5 i 6 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 270), dalej w skrócie "p.p.s.a."

W rozstrzyganej sprawie podstawę do wniesienia skargi na uchwałę Rady Miejskiej w N. nr [...] z dnia [...] sierpnia 2011 r. w przedmiocie pozostawienia bez dalszego biegu zgłoszenia W. T. jako kandydata na ławnika, stanowi przepis art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może – po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia – zaskarżyć przepis do sądu administracyjnego. Uprawnienie do wniesienia skargi do sądu administracyjnego na uchwałę podjętą przez radę gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej powiązane jest więc zarówno z istnieniem, jak i z naruszeniem interesu prawnego podmiotu, który występuje ze skargą.

W nauce prawa pojęcie interesu prawnego odnoszone jest do związku między sferą indywidualnych praw i obowiązków skarżącego, wynikających z norm prawa materialnego lub procesowego a zaskarżonym aktem (P. Chmielnicki [w:] K. Bandarzewski, P. Chmielnicki, P. Dobosz, W. Kisiel, P. Kryczko, M. Mączyński, S. Płażek "Komentarz do ustawy o samorządzie gminnym", Warszawa 2004, s. 581). Związek ten musi być aktualny, a nie przyszły i dotyczyć indywidualnej sytuacji prawnej danej osoby. W orzecznictwie przyjmuje się, że mieć interes prawny to tyle, co wskazać przepis prawa uprawniający dany podmiot do wystąpienia z określonym żądaniem w stosunku do organu administracji publicznej (uchwała siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 kwietnia 2005 r., OPS 1/04, ONSAiWSA 2005/4/62 i powołane tam orzecznictwo). W postępowaniu sądowoadministracyjnym interes ten może być wywodzony przede wszystkim z przepisów prawa materialnego, choć może być on oparty także o przepisy prawa procesowego lub ustrojowego. Jako jedną z najistotniejszych cech pozwalających stwierdzić związek pomiędzy aktem administracyjnym (w tym przypadku uchwałą rady gminy) a interesem prawnym skarżącego wskazuje się bezpośredniość powiązania jego sytuacji prawnej z takim aktem (A.S. Duda "Interes prawny w polskim prawie administracyjnym", Warszawa 2008, s. 247).

Prawo udziału obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, na zasadach określonych w ustawie kreuje art. 182 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 z późn.zm.). Zgodnie z przepisem art. 4 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 z późn.zm.), dalej przywoływanej jako: "p.u.s.p" w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości obywatele biorą udział przez uczestnictwo ławników w rozpoznawaniu spraw przed sądami w pierwszej instancji, chyba że ustawy stanowią inaczej. Po myśli art. 160 § 1 p.u.s.p., ławników do sądów okręgowych oraz do sądów rejonowych wybierają rady gmin, których obszar jest objęty właściwością tych sądów - w głosowaniu tajnym. Wybory przygotowują gminy jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej (art. 160 § 2 ustawy).

Wobec powyższego, sprawa związana z procedurą wyboru kandydatów na ławników, uwzględniając istotę tej funkcji polegającą na udziale obywateli w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości, z pewnością stanowi sprawę z zakresu administracji publicznej.

Rozstrzygnięcie przedmiotowej sprawy wymaga w dalszej kolejności rozważenia, czy skarżąca posiada interes prawny w zaskarżeniu przedmiotowej uchwały, a więc czy przysługuje jej przymiot strony w tym postępowaniu.

Naczelny Sąd Administracyjny wskazywał wielokrotnie w swoim orzecznictwie, że wprawdzie żaden przepis prawa nie gwarantuje kandydatowi na ławnika wyboru, lecz przepis art. 182 Konstytucji RP gwarantuje każdemu obywatelowi polskiemu, który chciałby brać udział w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości możliwość wzięcia udziału w wyborach na ławników przeprowadzonych zgodnie z zasadami i procedurą określoną w ustawie - Prawo o ustroju sądów powszechnych. Powołany przepis Konstytucji RP może być źródłem interesu prawnego w zaskarżeniu uchwały rady gminy w przedmiocie wyboru ławników przez kandydatów, których kandydatury były przedmiotem głosowania rady i którzy nie zostali w tym głosowaniu wybrani do pełnienia tej funkcji. Oznacza to, że z naruszeniem interesu prawnego kandydatów na ławników w świetle regulacji art. 101 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, mamy do czynienia wówczas gdy niewybranie kandydata nastąpiło w wyniku naruszenia prawa, w szczególności przepisów ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych regulujących tryb zgłaszania kandydatów na ławników i ich wyboru (wyroki NSA z dnia 25 maja 2006 r., sygn. akt II OSK 1422/05, Lex nr 236473, z dnia 25 maja 2006 r., sygn. akt II OSK 1424/05, z 29 września 2009 r. sygn. akt II OSK 1067/09 opubl. w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych (CBOSA) dostępnej pod adresem internetowym http://orzeczenia.nsa.gov.pl).

W niniejszej sprawie kandydatura W. T. na ławnika do orzekania w Sądzie Rejonowym w Świeciu została zgłoszona Radzie Miejskiej w N. przez grupę pięćdziesięciu obywateli, na urzędowym formularzu zgłoszeniowym w dniu [...] czerwca 2011 r. (data wpływu do organu). Zgłoszenie skarżącej zostało jednakże pozostawione bez dalszego biegu na etapie jego oceny formalnej, co stwierdziła Rada Miejska w N. zaskarżoną uchwałą z dnia [...] sierpnia 2011 r. nr [...]. Podstawę prawną zaskarżonej uchwały stanowił przepis art. 162 § 10 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, zgodnie z którym zgłoszenia kandydatów, które wpłynęły do rady gminy po upływie terminu, o którym mowa w § 1, a także zgłoszenia, które nie spełniają wymagań formalnych, o których mowa w § 2-5, pozostawia się bez dalszego biegu. Przywrócenie terminu do zgłoszenia kandydatów jest niedopuszczalne. Pozostawienie zgłoszenia bez dalszego biegu rada gminy stwierdza w drodze uchwały.

Rada Miejska w N., opierając się na stanowisku Zespołu opiniującego kandydatury na ławników sądów powszechnych z dnia [...] sierpnia 2011 r. stwierdziła, że w zgłoszeniu W. T. złożonym przez obywateli w dniu [...] czerwca 2011 r. lista osób zgłaszających kandydata na ławnika zawiera błędy i na tej podstawie uznała zgłoszenie za niespełniające wymogów formalnych ze względu na brak wymaganej ilości 50 osób zgłaszających kandydata, których prawidłowe dane zostały zamieszczone na liście dołączonej do zgłoszenia.

W ocenie Sądu zaskarżona uchwała, która wyeliminowała zgłoszenie skarżącej z dalszego udziału w procedurze wyboru kandydatów na ławników, narusza zatem interes prawny skarżącej i jej uprawnienie do ubiegania się o sprawowanie mandatu ławnika.

W sprawie zostały również spełnione dalsze przesłanki formalne. Skarżąca dokonała wezwania Rady Miejskiej w N. do usunięcia naruszenia - pismami z dnia [...] i [...] września 2011 r. (data wpływu do organu [...] i [...] września 2011 r.). Negatywna odpowiedź Rady została skarżącej doręczona [...] października 2011 r.

Skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego została złożona przed upływem terminu przewidzianego w art. 53 § 2 P.p.s.a.

Kryterium sądowej kontroli uchwały rady gminy, w świetle art. 91 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, stanowi jej zgodność z prawem, co wynika ze sformułowania "uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne". Przez sprzeczność taką należy przy tym rozumieć istotną niezgodność z aktami prawa powszechnie obowiązującego, a więc z Konstytucją, ustawami, aktami wykonawczymi oraz z powszechnie obowiązującymi aktami prawa miejscowego (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 grudnia 2003 r., P 9/02, OTK-A 2003/9/100). Ustawa o samorządzie gminnym nie określa rodzaju naruszeń prawa, które należy kwalifikować do istotnego naruszenia prawa. W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że są to takiego rodzaju naruszenia prawa jak: podjęcie uchwały przez organ niewłaściwy, brak podstawy do podjęcia uchwały określonej treści, niewłaściwe zastosowanie przepisu prawnego będącego podstawą podjęcia uchwały, naruszenie procedury podjęcia uchwały.

Zasady trybu zgłaszania kandydatów na ławników i ich wyboru regulują przepisy rozdziału 7 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych. Jak wynika z art. 160 § 1 ww. ustawy, wybór ławników do sądów okręgowych oraz do sądów rejonowych należy do wyłącznej właściwości rad gmin, których obszar jest objęty właściwością tych sądów. Wybory ławników odbywają się najpóźniej w październiku roku kalendarzowego, w którym upływa kadencja dotychczasowych ławników (art. 163 § 1).

Zgodnie z przepisem art. 162 § 1 i 2 p.u.s.p., kandydatów na ławników mogą zgłaszać radom gmin prezesi właściwych sądów, stowarzyszenia, inne organizacje społeczne i zawodowe, zarejestrowane na podstawie przepisów prawa, z wyłączeniem partii politycznych, oraz co najmniej pięćdziesięciu obywateli mających czynne prawo wyborcze, zamieszkujących stale na terenie gminy dokonującej wyboru, w terminie do dnia 30 czerwca ostatniego roku kadencji.

Do zgłoszenia kandydata na ławnika dokonanego na karcie zgłoszenia dołącza się następujące dokumenty:

1) informację z Krajowego Rejestru Karnego dotyczącą zgłaszanej osoby,

2) oświadczenie kandydata, że nie jest prowadzone przeciwko niemu postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe,

3) oświadczenie kandydata, że nie jest lub nie był pozbawiony władzy rodzicielskiej, a także, że władza rodzicielska nie została mu ograniczona ani zawieszona,

4) zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia, wystawione przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w rozumieniu przepisów o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania funkcji ławnika,

5) dwa zdjęcia zgodne z wymogami stosowanymi przy składaniu wniosku o wydanie dowodu osobistego.

W myśl art. 162 § 4 i § 6 p.u.s.p., do zgłoszenia kandydata na ławnika dokonanego na karcie zgłoszenia przez obywateli dołącza się również listę osób zawierającą imię (imiona), nazwisko, numer ewidencyjny PESEL, miejsce stałego zamieszkania i własnoręczny podpis każdej z pięćdziesięciu osób zgłaszających kandydata. Jednocześnie ustawodawca zastrzegł, że osobą uprawnioną do składania wyjaśnień w sprawie zgłoszenia kandydata na ławnika przez obywateli jest osoba, której nazwisko zostało umieszczone jako pierwsze na liście, o której mowa w § 4.

Procedura wyboru ławników jest kilkuetapowa, bowiem zgłoszenia kandydatów na ławników podlegają najpierw wstępnej ocenie pod względem formalnym. W myśl przepisu art. 162 § 10 p.u.s.p., zgłoszenia kandydatów, które wpłynęły do rady gminy po upływie terminu, o którym mowa w § 1, a także zgłoszenia, które nie spełniają wymagań formalnych, o których mowa w § 2-5, pozostawia się bez dalszego biegu. Przywrócenie terminu do zgłoszenia kandydatów jest niedopuszczalne. Pozostawienie zgłoszenia bez dalszego biegu rada gminy stwierdza w drodze uchwały.

Kandydaci, których zgłoszenia spełniają wymogi formalne podlegają dalszej ocenie pod względem spełnienia przez nich przesłanek materialnoprawnych wymienionych w art. 158 i 159 p.u.s.p.

Stosownie do art. 163 § 2 p.u.s.p., oceny zgłoszeń kandydatów pod względem formalnym oraz oceny kandydatów pod względem spełniania przez nich ustawowych przesłanek wymienionych w art. 158 i 159 p.u.s.p. dokonuje zespół, powoływany przez radę gminy przed przystąpieniem do wyborów.

W orzecznictwie sądów administracyjnych podkreśla się, że zespół ten pełni wyłącznie funkcję pomocniczą i opiniodawczą. Jest on powołany przede wszystkim do dokonania oceny zgłoszeń kandydatów pod względem formalnym, a więc do sprawdzenia czy zgłoszenia spełniają wymogi określone w ustawie i rozporządzeniu, czy zawierają odpowiednie załączniki, a także czy wpłynęły do rady gminy w ustawowym terminie. Zespół ten powinien ponadto zebrać informacje o kandydatach (w tym informacje przekazane przez organy Policji) potrzebne do ustalenia czy dane osoby spełniają przesłanki materialnoprawne, aby móc pełnić funkcję ławnika. Przepis art. 163 § 2 p.u.s.p. wyraźnie stanowi, iż kompetencją i zarazem obowiązkiem zespołu jest przedstawienie na sesji rady gminy opinii o zgłoszonych kandydatach, w szczególności w zakresie spełnienia przez nich wymogów określonych w ustawie. Oznacza to, że wszystkie kandydatury na ławników, które zostały zgłoszone radzie gminy powinny być przedstawione na sesji temu organowi, z tym, że zespół opiniodawczy powinien wskazać w swojej opinii, które zgłoszenia kandydatów nie spełniają wymogów formalnych i z jakich względów oraz którzy kandydaci i z jakich powodów - w ocenie zespołu - nie spełniają materialnoprawnych przesłanek określonych w art. 158 i art. 159 ustawy. Jednocześnie jednak podkreślenia wymaga, że stanowiska (opinie) zespołu opiniującego kandydatów na ławników nie wywołują żadnych skutków prawnych, gdyż nie są to uchwały organu właściwego do podejmowania rozstrzygnięć w sprawach dotyczących wyboru ławników (por. wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z dnia 4 września 2007 r. sygn. akt II SA/Go 472/07, Lex nr 340127, wyrok NSA z dnia 29 września 2009 r. sygn. akt II OSK 1067/09, wyrok NSA z dnia 29 maja 2012 r. sygn. akt II OSK 677/12 opubl. CBOSA).

W postępowaniu zatem, którego przedmiotem zaskarżenia jest uchwała rady gminy w przedmiocie pozostawienia zgłoszenia kandydata na ławnika sądowego bez dalszego biegu (bądź wyboru kandydatów na ławników) zawartość merytoryczna opinii, o jakiej mowa w art. 163 § 2 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, choć jej sporządzenie stanowi element procedury wyboru ławników, pozostaje poza zakresem kontroli sądowej. Jak wynika bowiem z powołanego przepisu opinia zespołu nie jest dla organu stanowiącego wiążąca, posiada jedynie charakter formalny. W dokumencie tym powołany zespół dokonuje oceny zgłoszenia kandydata pod względem złożenia go w ustawowym terminie oraz spełnienia wymagań formalnych, a na dalszym etapie procedury spełnienia przesłanek określonych w art. 158 i 159 ww. ustawy. Ze stanowiskiem zespołu zapoznawani są następnie radni, którzy w głosowaniu podejmują decyzję (stwierdzają), czy dane zgłoszenie kandydata na ławnika wpłynęło w terminie i czy spełnia wymogi formalne określone w art. 162 § 2-5. To rada gminy jest jedynym organem właściwym do dokonania zgodnego z ustawą wyboru ławników, a elementem procedury wyboru jest ocena formalna dokonanych zgłoszeń. Rada gminy jest zatem uprawniona i zobligowana do szczegółowego zweryfikowania stanowiska zespołu w zakresie niespełnienia przez zgłoszenie wymogów formalnych, bowiem to jej uchwała o pozostawieniu zgłoszenia bez dalszego biegu pozbawia kandydata uprawnienia do dalszego udziału w procedurze wyborów. Przedmiotowa uchwała rady gminy w istocie zamyka kandydatowi na ławnika możliwość sprawowania tej funkcji i udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości w Rzeczypospolitej Polskiej do następnych wyborów.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić przyjdzie, że zaskarżona uchwała Rady Miejskiej w Nowem nr [...] z dnia 30 sierpnia 2011 r. w sprawie zgłoszenia kandydata na ławnika, które pozostawia się bez dalszego biegu, podjęta została z istotnym naruszeniem obowiązujących przepisów prawa. W ocenie Sądu analiza akt sprawy, w tym treści oraz uzasadnienia zaskarżonej uchwały, prowadzi do stwierdzenia, iż organ stanowiący gminy, na skutek błędnej wykładni przepisów prawa materialnego tj. art. 162 § 1, 2, 4 i 10 oraz art. 163 § 2 Prawa o ustroju sądów powszechnych, pozostawił bez dalszego biegu zgłoszenie Wi. T. jako kandydata na ławnika dokonane przez grupę obywateli, mimo, że nie zostało zgodnie z trybem uregulowanym właściwymi przepisami stwierdzone, czy zgłoszenie to spełnia wymagania formalne, o których mowa w § 2-5 tej ustawy.

W § 1 ust. 1 skarżonej uchwały Rada Miejska w N. stwierdziła, że

w zgłoszeniu W. T., kandydatki na ławnika do Sądu Rejonowego w Ś., złożonym przez obywateli w dniu [...] czerwca 2011 r. lista osób zgłaszających kandydata na ławnika zawiera następujące błędy:

1) na liście osób zgłaszających kandydata na ławnika osoba zapisana pod liczbą porządkową [...] nie posiada czynnego prawa wyborczego na terenie Gminy N.,

2) na liście osób zgłaszających kandydata na ławnika pod liczbami porządkowymi nr [...] i [...] błędny numer PESEL.

W ust. 2 § 1 uchwały organ stanowiący gminy pozostawił bez dalszego biegu zgłoszenie, uznając je za niespełniające wymogów formalnych ze względu na brak wymaganej ilości 50 osób zgłaszających kandydata, których prawidłowe dane zostały zamieszczone na liście dołączonej do zgłoszenia.

Uzasadnienie uchwały ogranicza się jedynie do przytoczenia treści przepisu art. 162 § 10 p.u.s.p. i stwierdzenia, że podjęcie uchwały jest zasadne. W szczególności brak wskazania na podstawie jakich dokumentów lub innych dowodów rada gminy stwierdziła wskazane błędy, i na czym one konkretnie polegały. Organ nie wskazał również, którego z wymogów formalnych określonych w § 2-5 art. 162, w jego ocenie zgłoszenie kandydatury W.T. nie spełnia i dlaczego.

W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, iż uzasadnienie każdej uchwały rady gminy podejmowanej w sprawie z zakresu administracji publicznej, w tym w sprawie procedury wyboru ławników, uwzględniając wagę i charakter tej funkcji, wymaga szczegółowego uzasadnienia. Zarówno kandydat, jak również podmioty go zgłaszające mają bowiem interes prawny w tym, aby poznać motywy, które doprowadziły do stwierdzenia uchybień natury formalnej w zgłoszeniu kandydata. Brak takiego uzasadnienia, zawierającego wykładnię stosowanych przepisów, utrudnia także kandydatowi ewentualne zakwestionowanie stwierdzenia uchybień przez radę gminy, czyli obronę swoich konstytucyjnych praw. Zaskarżona uchwała nie spełnia zatem wymogów, które stawiane są aktom prawnym stanowionym przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach z zakresu administracji publicznej.

Niezależnie od powyższego, podkreślając, iż sądowej kontroli podlega zaskarżona uchwała Rady Miejskiej w N., na podstawie akt sprawy Sąd dokonał oceny zgodności z prawem stwierdzenia przez organ, że sporne zgłoszenie przez obywateli skarżącej, jako kandydata na ławnika, nie spełnia wymogów określonych w art. 162 § 2-5 p.u.s.p. W tym celu koniecznym stało się dokonanie analizy spornego zgłoszenia i załączonych do niego dokumentów, pozostałych akt sprawy oraz stanowiska wyrażanego przez Radę Miejską w N. po podjęciu uchwały, między innymi w odpowiedzi na wezwanie skarżącej do usunięcia naruszenia oraz w toku postepowania sądowoadministracyjnego.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że w aktach administracyjnych sprawy znajduje się karta zgłoszenia W. T. jako kandydata na ławnika do sądu rejonowego (zgodna ze wzorem stanowiącym załącznik do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 czerwca 2011 r. w sprawie sposobu postępowania z dokumentami złożonymi radom gmin przy zgłaszaniu kandydatów na ławników oraz wzoru karty zgłoszenia Dz.U. Nr 121, poz. 693, które weszło w życie z dniem 14 czerwca 2011 r.), z podpisem kandydata i datą wypełnienia [...] czerwca 2011 r.

W części C karty zgłoszenia jako osoba zgłaszająca kandydata uprawniona do reprezentacji wskazany został Z. S., wraz z podaniem danych teleadresowych do korespondencji i numeru telefonu. Z. S. potwierdził również prawdziwość danych zawartych w karcie zgłoszenia własnoręcznym podpisem. Do karty zgłoszenia dołączone są następujące dokumenty:

- oświadczenie W. T., że nie jest prowadzone przeciwko niej postępowanie o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe, nie jest pozbawiona władzy rodzicielskiej a także, że władza rodzicielska nie została jej ograniczona ani zawieszona,

- informacja z Krajowego Rejestru Karnego dotyczącą zgłaszanej osoby,

- zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia, stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania funkcji ławnika,

- dwa zdjęcia oraz

- lista osób zgłaszających kandydata na ławnika na kadencję 2012-2015 obejmująca imię, nazwisko, numer PESEL, miejsce stałego zamieszkania oraz podpis 50 osób zgłaszających kandydata.

Sąd stwierdza, że na przedmiotowej karcie zgłoszenia W. T. oraz pozostałych dołączonych do niej dokumentach znajduje się datownik wpływu dokumentu do Urzędu Gminy w N. w dniu [...]2 czerwca 2011 r. (znak [...]).

W aktach sprawy znajduje się również stanowisko z dnia [...] sierpnia 2011 r. Zespołu ds. opiniowania kandydatów na ławników, powołanego uchwałą nr [...] Rady Miejskiej w N. z dnia [...] czerwca 2011 r., w sprawie czy zgłoszenia kandydatów na ławników wpłynęły w terminie oraz czy spełniają wymagania formalne. Z treści tego dokumentu wynika, że Zespół stanowisko wypracował i przyjął po odbyciu posiedzeń w dniach [...],[...] i [...] sierpnia 2011 r. Po przeanalizowaniu zgłoszeń co do spełniania wymagań formalnych, o których mowa w art. 162 § 2-5 ustawy, Zespół stwierdził, że zgłoszenie na ławnika W. T. do Sądu Rejonowego w Ś., dokonane przez grupę obywateli, nie ma wymaganej ilości podpisów zgłaszających kandydaturę. Zgłoszenia dokonało 50 obywateli, z czego 2 podały niewłaściwy PESEL oraz 1 nie posiada czynnego prawa wyborczego na terenie Gminy N., co jest niezgodne z art. 162 § 1 ustawy.

W związku z powyższym Zespół wnioskował do Burmistrza N. o przygotowanie w odniesieniu do tego zgłoszenia projektu uchwały Rady Miejskiej w sprawie pozostawienia zgłoszenia bez dalszego biegu.

W piśmie z dnia [...] września 2011 r. stanowiącym odpowiedź Rady Miejskiej w N. na wezwanie skarżącej do usunięcia naruszenia, w zakresie uchwały nr [...] wskazano, że w przypadku zgłoszenia kandydata popieranego przez grupę obywateli warunkiem jego skuteczności jest załączenie listy 50 osób popierających kandydata wraz z podaniem imienia (imion), nazwiska, numery ewidencyjnego PESEL, miejsca stałego zamieszkania i własnoręcznym podpisem. Organ podał, że art. 162 § 1 ustawy stanowi, iż osób powinno być co najmniej 50 i powinny one mieć czynne prawo wyborcze na terenie gminy, w której kandydat ubiega się o wybór na ławnika. W przypadku skarżącej lista osób popierających zawierała dokładnie 50 nazwisk, w tym w przypadku dwóch nazwisk zawierała błędny numer PESEL oraz jedna osoba popierająca nie miała czynnego prawa wyborczego na terenie gminy Nowe.

Ponadto organ wskazał, iż procedura wyboru ławników nie zawiera trybu uzupełniania braków formalnych zgłoszenia. Nie stosuje się do niej przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgłoszenia kandydatów badają pod względem formalnym nie urzędnicy urzędu gminy, lecz zespół powołany przez rade gminy do zbadania przez kandydatów wymogów określonych oraz wyrażenia opinii. Zespół ten zbiera się dopiero po upływie terminu do zgłaszania kandydatów na ławników i nie ma możliwości wzywania do poprawienia uchybień formalnych stwierdzonych w zgłoszeniach.

Organ stwierdził również, że w przypadku zgłoszenia dokonanego przez 50 obywateli dysponentem zgłoszenia nie jest sam kandydat lub osoba upoważniona do udzielania wyjaśnień w sprawach zgłoszenia kandydata, lecz cała grupa 50 obywateli dokonujących zgłoszenia kandydata. Z tego powodu ani sam kandydat, ani osoba upoważniona do udzielania wyjaśnień w imieniu grupy obywateli dokonującej zgłoszenia nie byli upoważnieni do wycofania zgłoszenia i zadysponowania dołączonymi do niego dokumentami.

Powtarzając i rozwijając powyższą argumentację w odpowiedzi na skargę, reprezentujący Radę Miejską w N. pełnomocnik- radca prawny P. W. podkreślił, że zgłoszenie kandydata na ławnika nie jest indywidualną sprawą z zakresu administracji publicznej rozstrzyganą w drodze decyzji administracyjnej lecz procedurą wyborczą prowadzona przez organ przedstawicielski, jakim jest rada miejska. Rada Miejska jest organem władzy publicznej na pierwszym szczeblu samorządu terytorialnego a nie organem administracji publicznej, co również przemawia przeciwko stosowaniu przepisów k.p.a. Ustawa Prawo o ustroju sądów powszechnych nie zawiera żadnego odesłania do stosowania w procedurze wyboru ławników do sądów powszechnych przepisów kodeksu postępowania administracyjnego albo kodeksu postępowania cywilnego. Organ prowadzący wybory jest więc zdany jedynie na te rozwiązania ustawowe, które zostały zawarte w p.u.s.p.

Pełnomocnik podał, że w przypadku zgłoszenia skarżącej lista osób popierających zawierała dokładnie 50 nazwisk i w przypadku 2 nazwisk zawierała błędny numer PESEL oraz jedna osoba popierająca nie miała czynnego prawa wyborczego na terenie gminy N., co zostało ustalone na podstawie stałego rejestru wyborców prowadzonego dla gminy N. w myśl ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. Nr 21, poz. 112). Pełnomocnik powtórzył również stanowisko, że procedura wyboru ławników nie zawiera trybu uzupełniania braków formalnych zgłoszenia. Zespół powołany przez radę gminy do zbadania spełnienia przez kandydatów wymogów określonych w ustawie oraz wyrażenia opinii (art. 163 § 2 p.u.s.p.) zbiera się dopiero po upływie terminu do zgłaszania kandydatów i niema możliwości wzywania do poprawienia uchybień formalnych stwierdzonych w zgłoszeniach.

W toku postępowania sądowego odpowiadając na dwukrotne wezwanie Sądu do przedłożenia wyjaśnień i ewentualnych dokumentów potwierdzających i uzasadniających błędy w zgłoszeniu skarżącej jako kandydata na ławnika, stwierdzone w § 1 ust. 1 pkt 1 i 2 zaskarżonej uchwały. Odpowiadając na wezwanie pełnomocnik organu wyjaśnił, że potwierdzeniem posiadania czynnego prawa wyborczego (obecnie prawa wybierania) wpis do rejestru wyborców (art. 18 § 5 ustawy z dnia 5 styczna 2011 r. Kodeks wyborczy). Zgodnie z przepisem art. 18 § 1 ww. ustawy stały rejestr wyborców obejmuje osoby stale zamieszkałe na obszarze gminy, którym przysługuje prawo wybierania (czynne prawo wyborcze). Rejestr ten tworzy się w oparciu o ewidencje ludności, istnieje możliwość dopisania określonej osoby do rejestru wyborców na podstawie indywidualnej decyzji wójta gminy. Z kolei z rejestru wykreślane SA osoby pozbawione wyrokami czynnego prawa wyborczego. Dlatego organ rejestr wyborców uznaje za jedynie wiarygodny spis potwierdzający czynne prawo wyborcze. Na podstawie tego rejestru po zarządzeniu wyborów tworzony jest spis wyborców, który upoważnia do udziału w głosowaniu, i którym posługują się komisje wyborcze. W gminie nowe rejestr ten prowadzony jest w systemie informatycznym.

Rada Miejska powołała w myśl art. 163 § 2 p.u.s.p. zespół oceniający spełnienie przez kandydatów na ławników wymogów określonych w ustawie. W tym celu miedzy innymi dokonała porównania listy obywateli popierających skarżącą na ławnika do Sądu Rejonowego w Ś. z rejestrem wyborów prowadzonym dla gminy N. Okazało się, że jedna z osób nie posiada czynnego prawa wyborczego na terenie gminy N. (była zameldowana na terenie gminy tylko na czas określony, a na pobyt stały w innej gminie, osoba ta nie przedłużyła zameldowania). W przypadku dwóch innych osób podany został błędny numer PESEL. W ocenie organu zespół opiniujący nie ma możliwości prowadzenia postępowania wyjaśniającego celem zweryfikowania przyczyn braku wpisu. Do wymogów formalnych zgłoszenia kandydata popieranego przez obywateli należy dołączenie listy co najmniej 50 osób popierających tego kandydata. Lista ta powinna spełniać wymagania przewidziane w art. 162 § 4 ustawy. W ocenie rady oznacza to, że wszelkie błędy na liście osób popierających kandydata na ławnika eliminują dany głos poparcia, a wobec braku 50 osób posiadających czynne prawo wyborcze popierających kandydata na ławnika – zgłoszenie powinno pozostać bez dalszego biegu.

W piśmie procesowym z dnia [...] lipca 2012 r. Burmistrz N. wskazał, że K. J. była zameldowana na pobyt czasowy w miejscowości Z. [...] gmina N. od [...] listopada 2010 r. do [...] lipca 2011 r. Zamieszkiwała ona w wynajętym budynku i zamieszkiwanie to miało charakter czasowy, jednocześnie posiadała stałe zameldowanie w miejscowości K. [...] gmina S. G. K. J. nie była wpisana do stałego rejestru wyborców Gminy N. i nie składała wniosku o dopisanie do rejestru wyborców, o którym mowa w art. 19 § 1 Kodeksu Wyborczego. Samo zameldowanie czasowe na terenie gminy nie daje możliwości zweryfikowania czy dana osoba posiada czynne prawo wyborcze

Odnosząc się do wskazanego wyżej stanowiska organu co do trybu

i przebiegu poszczególnych etapów procedury wyboru kandydatów na ławników, a także wykładni przepisów art. 162 i 163 p.u.s.p., należy podkreślić, iż jest ono w znacznym zakresie wadliwe.

Jedną z okoliczności, które legły u podstaw pozostawienia zgłoszenia strony skarżącej bez dalszego biegu była fakt, że w zgłoszeniu dokonanym przez pięćdziesięciu obywateli, na liście osób zgłaszających kandydata jedna z osób (zapisana pod liczbą porządkową 31) "nie posiada czynnego prawa wyborczego na terenie Gminy N." (§ 1 ust. 1 pkt 1 zaskarżonej uchwały).

W ocenie Sądu, takie rozumowanie pozostaje w sprzeczności z brzmieniem art. 162 § 1 p.u.s.p., który przewiduje uprawnienie do zgłaszania radom gmin kandydatów na ławników – wśród wielu podmiotów tam wymienionych – również dla grona "co najmniej pięćdziesięciu obywateli mających czynne prawo wyborcze, zamieszkujących stale na terenie gminy dokonującej wyboru". Znak interpunkcyjny (przecinek) występujący w cytowanym sformułowaniu spełnia rolę elementu rozgraniczającego dwa wymogi, które musi spełniać łącznie każdy z 50 obywateli popierających kandydaturę konkretnej osoby na ławnika: 1) musi on posiadać czynne prawo wyborcze; 2) musi on ponadto zamieszkiwać stale na terenie gminy dokonującej wyboru. Z punktu widzenia analizowanego zapisu ustawowego, jedynie grupa co najmniej 50 obywateli spełniających obie wskazane przesłanki może zatem skutecznie zgłosić popieranego przez siebie kandydata na ławnika.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że Rada Miejska w N. dopuściła się w rozpoznawanym przypadku nieuprawnionego zabiegu zmiany sensu przepisu, o którym mowa. W miejsce dwóch osobnych wymogów, organ ten wyinterpretował mianowicie z przytoczonego zwrotu normatywnego jedną tylko przesłankę – "czynne prawo wyborcze na terenie gminy". Gdyby ustawodawca zamierzał rzeczywiście nadać analizowanemu przepisowi takie znaczenie, jakie nadała mu Rada, użyłby niewątpliwie wprost ostatnio cytowanego sformułowania, z pominięciem wymogu stałego zamieszkiwania na obszarze gminy. Ustawa Prawo o ustroju sądów powszechnych nie wprowadziła natomiast pojęcia "czynnego prawa wyborczego na terenie gminy" (por. wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 16 marca 2012 r. sygn. akt III SA/Wr 8/12 opubl. CBOIS)

Podkreślić przyjdzie, iż p.u.s.p. zawiera kompletną regulację w zakresie trybu wyboru ławników. Ustawodawca odwołał się do ogólnej kategorii czynnego prawa wyborczego, nie definiując go jednocześnie. Nie odesłał również w tym zakresie do odpowiedniego stosowania innych aktów ustawowych regulujących tryb przeprowadzania wyborów np. do organów jednostek samorządu terytorialnego. W konsekwencji należy to pojecie interpretować zgodnie ze znaczeniem ogólnym wywodzonym z przepisu art. 62 Konstytucji RP. Brak również podstaw do łączenia przesłanki posiadania czynnego prawa wyborczego z zamieszkiwaniem na danym terenie, a tym bardziej zameldowaniem na pobyt stały (co stanowi jedynie kategorię ewidencyjną).

Z akt sprawy nie wynika, iżby Rada Gminy w N. (lub zespół opiniujący) stwierdziła, że któraś z osób zgłaszających kandydaturę skarżącej nie posiadała czynnego prawa wyborczego.

Na marginesie należy wskazać, że w ocenie Sądu, bezpodstawne jest powoływanie się przez organ w okolicznościach niniejszej sprawy na przepisy i wymogi ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (Dz.U. Nr 21, poz. 112 z późn.zm.) i to z dwóch powodów. Po pierwsze jak już wskazano, w sprawie trybu i procedury przeprowadzania wyborów na ławników uregulowanie zawarte w p.u.s.p. jest kompletne i całościowe, brak jest zatem podstaw do powoływania się przez organ na uregulowania odrębnych ustaw dotyczące np. trybu wyborów do organów jednostek samorządu terytorialnego. Podobnie, jak zasadnie podnosi to organ, do procedury właściwej dla załatwiania indywidualnych spraw administracyjnych uregulowanej w Kodeksie postępowania administracyjnego.

Szczegółowa analiza przepisów Konstytucji RP oraz ustaw wskazuje, iż tryb i procedura wybór ławników sądowych nie może być utożsamiana z trybem wyborów organów Państwa i jednostek samorządu terytorialnego (art. 62, art. 169, art. 182 Konstytucji). Wskazać przyjdzie, iż ustawa Kodeks wyborczy w art. 1 jednoznacznie precyzuje zakres przedmiotowy regulacji – Kodeks wyborczy określa zasady i tryb zgłaszania kandydatów, przeprowadzania oraz warunki ważności wyborów:

1) do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej;

2) Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;

3) do Parlamentu Europejskiego w Rzeczypospolitej Polskiej;

4) do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego;

5) wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.

Podobnie zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województwa (Dz.U. z 2010 r. Nr 176, poz. 1190 z późn.zm.), określała ona (do dnia 31 lipca 2011 r.) zasady i tryb przeprowadzania wyborów do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, zgłaszania kandydatów oraz warunki ważności tych wyborów. Brak jest zatem podstaw do stosowania wymogów powyższych aktów prawnych przy przeprowadzaniu przez rady gmin wyborów kandydatów na ławników, szczególnie w sytuacji gdy niedozwolona analogia doprowadzić może do pozbawienia obywatela prawa do udziału w wyborach ławników.

Po wtóre, na marginesie należy zauważyć, iż skoro termin zgłaszania kandydatów na ławników, zgodnie z art. 162 § 1 p.u.s.p., upływał z dniem [...] czerwca 2011 r. stosowanie przez Radę Gminy w N. dla tychże zgłoszeń i oceny ich poprawności wymogów określonych w Kodeksie wyborczym było nieuprawnione także z tej przyczyny, iż ustawa ta weszła w życie z dopiero dniem 1 sierpnia 2011 r. (zgodnie z art. 17 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks wyborczy Dz.U. Nr 21, poz. 113).

W konsekwencji nie budzi wątpliwości, iż rada gminy winna dokonać oceny zgłoszeń kandydatów na ławników pod względem formalnym w trybie i na zasadach uregulowanych w ustawie Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Kolejną przesłanką, która winna zostać stwierdzona przez Radę Miejską w N. przed podjęciem zaskarżonej było przesądzenie, czy co najmniej 50 osób z listy wspierającej skarżącą zamieszkuje stale na terenie gminy dokonującej wyboru.

Absolutnie niewystarczające jest oparcie się w tym względzie wyłącznie na gminnym spisie wyborców, który może być jedynie dokumentem pomocniczym dla weryfikacji danych. Niezależnie bowiem od wskazanego wyżej braku możliwości stosowania przepisów innych procedur wyborczych, nawet procedury wyborcze przewidują wszakże możliwość korygowania danych w spisach wyborczych.

Tym samy nie można uznać za zasadne stanowiska organu, że rejestr wyborców bądź spis wyborców jest uznawany za jedynie wiarygodny spis potwierdzający czynne prawo wyborcze.

Prawo o ustroju sądów powszechnych nie precyzuje pojęcia "stałego zamieszkiwania na terenie gminy dokonującej wyboru", jednakże z pewnością nie można go utożsamiać jedynie z zameldowaniem na terenie gminy na pobyt stały czy czasowy. Stosownie do treści art. 25 ustawy 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm zwanej w dalszej części uzasadnienia w skrócie k.c.) miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. O miejscu zamieszkania decydują występujące łącznie dwie przesłanki faktyczne: przebywanie w znaczeniu fizycznym w określonej miejscowości i zamiar stałego pobytu. Jeśli jedna z tych przesłanek nie jest spełniona, powoduje to utratę miejsca zamieszkania. Na stałość pobytu w danej miejscowości wskazuje skupienie w niej życiowej aktywności, związanej z pracą czy rodziną. W praktyce powstają trudności zwłaszcza z ustaleniem zamiaru stałego pobytu, bowiem jest to element w dużej mierze subiektywny. Odstąpienie w prawie wyborczym od ustalania miejsca zamieszkania według reguł dotyczących ewidencji ludności uznać należy za słuszne. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej nie uzależnia bowiem korzystania z praw wyborczych od zameldowania, dzięki temu w wyborach mogą brać udział osoby nigdzie nie zameldowane. Nie powinno to jednak prowadzić do całkowitego zerwania z instytucją zameldowania, bowiem w przypadku osób posiadających stałe zameldowanie fakt ten przynajmniej formalnie potwierdza ich zamiar stałego pobytu w miejscu stałego zameldowania i nie może być traktowany jako okoliczność bez znaczenia. Zdaniem Sądu można uznać osobę za zamieszkałą w rozumieniu art. 25 k.c. w miejscu nie będącym miejscem jej stałego zameldowania tylko wtedy, gdy wyjaśni przyczyny rozbieżności pomiędzy stałym zameldowaniem a faktycznym stałym pobytem i wykaże, że w tym nowym miejscu pobytu skupia się na stałe jej aktywność życiowa. Ustalenie faktu stałego zamieszkania dla potrzeb określenia kto posiada prawo zgłoszenia kandydata na ławnika powinno mieć z jednej strony na względzie ułatwienie obywatelom dostępu do udziału w wyborach i zgłaszanie swoich kandydatów do sprawowania wymiaru sprawiedliwości, z drugiej zaś strony nie może być jednak przyzwoleniem na nadużywanie tego prawa. Z tego powodu dla oceny miejsca stałego zamieszkania nie należy kierować się wyłącznie oświadczeniami osoby zainteresowanej, konieczne jest bowiem uwzględnienie okoliczności zewnętrznych mogących świadczyć o tym, że dana osoba rzeczywiście zamierza stale przebywać w tej miejscowości.

Sąd ma w tym zakresie wzgląd na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lutego 2006 r. (K 9/05) opublikowany w Dzienniku Ustaw z dnia 1 marca 2006 r. Nr 34, poz. 242.

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy okoliczność, czy osoba, o której mowa w § 1 ust. 1 pkt 1 zaskarżonej uchwały, w dacie składania swego podpisu na liście osób popierających i zgłoszenia zamieszkiwała na terenie Gminy N. z zamiarem stałego tam przebywania - nie została w jakikolwiek sposób ustalona. Okoliczności tej nie weryfikował ani zespół oceniający zgłoszenia, ani Rada Gminy N. podejmując zaskarżoną uchwałę. Jak wynika z wyjaśnień składanych w sprawie w tym zakresie ograniczono się do sprawdzenia czy osoba ta znajduje się w stałym spisie wyborców, a okres w którym byłą zameldowana na pobyt czasowy na terenie gminy minął. W sytuacji gdy osoba ta, zgłaszając kandydaturę skarżącej na ławnika sądowego wskazała że posiada miejsce stałego zamieszkania na terenie Gminy N., w przypadku gdy organ powziął wątpliwość w tym zakresie należało ją wyjaśnić.

Sąd zważył, że nie można także zaakceptować stanowiska Rady Miejskiej w N. dotyczącego braku jakiejkolwiek możliwości weryfikacji zgłoszeń kandydatów na ławników i ewentualnego ich poprawienia, wyeliminowania np. oczywistych błędów. W ocenie Sądu bowiem, prawidłowa wykładnia przepisów art. 162 § 1, § 4, § 6 i § 10 w zw. z art. 163 § 2 p.u.s.p. prowadzić musi do stwierdzenia, że ustawodawca dopuścił możliwość uzupełnienia wymogów formalnych, czy też ewentualnych korekt oczywistych błędów w terminie otwartym do składania zgłoszeń.

Zgodnie z przepisem art. 160 § 2 p.u.s.p. wybory ławników przygotowują gminy, jako zadanie zlecone z zakresu administracji publicznej. W sytuacji jaka zaistniała w niniejszej sprawie, gdy zgłoszenie wpłynęło do Rady Gminy w N. w dniu [...] czerwca 2011 r. (a nie jak błędnie podano w uchwale 29 czerwca), Gmina N. odpowiedzialna za dokonanie wyboru ławników powinna zapewnić dokonanie wstępnej formalnej weryfikacji tego zgłoszenia, czy to przez pracowników urzędu gminy, czy to zespół powołany do oceny zgłoszeń i kandydatów. Nie było zatem przeszkód, aby w przypadku wątpliwości związanych z zamieszkiwaniem jednej z osób zgłaszających na terenie gminy oraz "błędów" we wskazanych przez osoby popierające kandydata numerach ewidencyjnych PESEL wezwać osobę uprawnioną przez ustawodawcę do składania wyjaśnień w sprawie zgłoszenia kandydata na ławnika przez obywateli w celu wskazania jej błędów formalnych, które mogłyby zostać naprawione w terminie otwartym do składania zgłoszeń.

Nie można przede wszystkim uznać za zasadny argumentu organu, który podnosi, że zespół opiniujący zbiera się dopiero po upływie terminu do zgłaszania kandydatów na ławników i nie ma możliwości wzywania do poprawiania uchybień formalnych stwierdzonych w zgłoszeniach. Po myśli art. 163 § 2 p.u.s.p. rada gminy powołuje przed przystąpieniem do wyborów zespół, który przedstawia na sesji rady gminy swoją opinię o zgłoszonych kandydatach, w szczególności w zakresie spełnienia przez nich wymogów określonych w ustawie. Nie było zatem przeszkód, aby zespół opiniujący powołać przed upływem terminu składania zgłoszeń. Skoro zespół opiniuje też spełnienie wymagań formalnych, nie ma przeszkód aby zwrócił na nie uwagę zwłaszcza w tak specyficznej sytuacji jak zgłoszenie dokonane przez grupę obywateli.

Nie bez znaczenia pozostaje również w okolicznościach sprawy fakt, iż dopiero w dniu 14 czerwca 2011 r. weszła w życie nowelizacja ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych z dnia 15 kwietnia 2011 r. (Dz.U. Nr 109, poz. 627), która dwukrotnie podwyższyła wymaganą minimalną ilość osób zgłaszających kandydata na ławnika sądowego z dwudziestu pięciu - do pięćdziesięciu.

Dodatkowo należało dopuścić możliwość np. korekty drobnych błędów w oznaczeniu numeru ewidencyjnego PESEL w sytuacji gdy na podstawie innych danych (imię, nazwisko, miejsce zamieszkania) nie ma wątpliwości co do danych i indywidualizacji danej osoby. Należy wskazać, że analiza treści zaskarżonej uchwały ani akt sprawy nie pozwala na ustalenie konkretnie jakie błędy, po pierwsze zespół opiniujący, a następnie rada gminy stwierdziła, w przypadku osób figurujących na liście osób zgłaszających kandydaturę skarżącej na ławnika. Błędów tych nie sprecyzował także organ mimo wezwania Sądu, w toku postępowania sądowoadministracyjnego. Nie jest zatem możliwe dokonanie ani przez stronę ani przez Sąd oceny czy istotnie oznaczenie numeru ewidencyjnego PESEL jest błędne, i jakiego rodzaju błąd tu zaistniał.

Rada w § 1 ust. 1 pkt 2 skarżonej uchwały wskazała, że błędny nr PESEL na liście osób zgłaszających kandydaturę skarżącej na ławnika dotyczą osób oznaczonych lp. [...] i [...]. Na liście osób zgłaszających kandydata na ławnika pod pozycją [...] obok wskazania imienia i nazwiska, adresu stałego zamieszkania oraz podpisu, w kolumnie "PESEL" wpisany jest 11-cyfrowy numer, z kolei pod pozycją [...] obok wskazanych wyżej danych, w kolumnie "PESEL" wpisany jest numer 10 cyfrowy. Nie można zatem wykluczyć w tej ostatniej sytuacji, że błąd polega tylko na omyłkowym pominięciu jednej z cyfr numeru ewidencyjnego. Jednakże Sąd nie może w zastępstwie Rady Miejskiej w N. tej okoliczności ustalić, Anie stwierdzić co uznano w istocie za błędy eliminujące wskazane osoby z grona osób zgłaszających kandydaturę skarżącej na ławnika.

Dokonując ponadto oceny zaskarżonej uchwały pod względem właściwej interpretacji przepisów p.u.s.p. podkreślić przyjdzie, że ustawodawca nie wymienił wśród wymagań formalnych określonych w art. 162 § 2 – 5 ustawy wymogu zgłoszenia kandydatury przez "grupę co najmniej 50 osób, których prawidłowe dane zostały zamieszczone na liście dołączonej do zgłoszenia". Weryfikacja prawidłowości danych, w tym danych osób wskazanych na liście dołączonej do zgłoszenia, jest obowiązkiem organu i ma służyć jedynie sprawdzeniu, czy kandydatura zgłoszona została przez grupę co najmniej 50 obywateli mających czynne prawo wyborcze oraz stale zamieszkujących na terenie danej gminy.

Z powyższych powodów nie można zgodzić się z twierdzeniem organu, że w każdym przypadku i niezależnie od okoliczności danej sprawy "wszelkie błędy na liście osób popierających kandydata na ławnika eliminują dany głos poparcia". Stanowisko takie sprzeczne jest bowiem z cytowanymi wyżej przepisami ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych i w konsekwencji prowadzi do naruszenia przepisu art. 182 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Uznając zatem zasadność skargi zauważyć należy, że Rada Miejska

w N. pominęła okoliczność, że stanowisko zespołu nie jest wiążące, zaś rolą zespołu jest sprawdzenie zgłoszeń i ich ocena w pierwszej kolejności pod względem formalnym, a następnie sporządzenie i przedstawienie opinii o posiadanych przez kandydata kwalifikacjach, bądź wskazanie przesłanek ustawowych, których kandydat nie spełnia (zarówno formalnych, jak i materialnych). Ostateczna ocena i stwierdzenie, czy zgłoszenie kandydata spełnia wymagania formalne określone

w § 2-5 p.u.s.p. – jak już wskazano powyżej - następuje w drodze uchwały rady gminy.

W świetle powyższego należało w niniejszej sprawie stwierdzić, że przyjęta przez radę gminy błędna wykładnia art. 162 § 10 i 163 § 2 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, doprowadziła do wadliwej oceny spełnienia przez zgłoszenie grupy obywateli kandydatury W. T. na ławnika sądowego wymagań formalnych, o których mowa w art. 162 § 2-5 ustawy. Stwierdzone powyżej istotne naruszenie prawa materialnego a także procedury wyboru ławników sądowych, zdaniem Sądu skutkować musi wyeliminowaniem zaskarżonej uchwały z obrotu prawnego.

W konsekwencji Rada Miejska w N. winna ponownie dokonać oceny zgłoszenia kandydatury W. T. na ławnika sądowego, uwzględniając powyższe wskazania.

Zgodnie z przepisem art. 147 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, sąd uwzględniając skargę na uchwałę lub akt, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 5 i 6 stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności. Przepis art. 94 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, stanowi, że nie stwierdza się nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy po upływie jednego roku od dnia ich podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały lub zarządzenia w terminie określonym w art. 90 ust. 1, albo jeżeli są one aktem prawa miejscowego.

Stanowiąca przedmiot skargi w niniejszej sprawie uchwała Rady Miejskiej w N. nr [...], aczkolwiek nie stanowi aktu prawa miejscowego, podjęta została w dniu [...] sierpnia 2011 r., wobec tego w dacie orzekania przez Sąd (7 sierpnia 2012 r.), nie istniała przeszkoda w stwierdzeniu jej nieważności.

Wobec braku żądania przez skarżącą zwrotu kosztów postępowania sądowego, zgodnie z art. 199 i art. 200 w zw. z art. 210 § 1 p.p.s.a., nie orzeczono w tym zakresie.