IV SA/Wr 540/11

Uzasadnienie

H. Ś. w piśmie z dnia [...] r. złożył wniosek o przyznanie adwokata lub radcy prawnego z urzędu i zwolnienie z opłat sądowych. W piśmie tym powołał się na swoją trudną sytuację materialną i dołączył dokumenty źródłowe dotyczące tej sytuacji.

Referendarz sądowy pismem z dnia 21 listopada 2011 r. wezwał skarżącego do złożenia powyższego wniosku na urzędowym formularzu i nadesłania dokumentów źródłowych. W dniu 26 listopada 2011 r., skarżący nadał w urzędzie pocztowym pismo, w którym wskazał, że rezygnuje z wniosku o przyznanie adwokata lub radcy prawnego z urzędu z uwagi na nieznajomość przepisów prawa i brak środków finansowych na opłacenie porady fachowego pełnomocnika związanej z wypełnieniem wniosku.

Kolejnym pismem z dnia 26 listopada 2011 r. skarżący oświadczył, że "odwołuje" wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu i zwolnienie z opłat sądowych, ponieważ nie posiada środków finansowych na opłacenie adwokata lub radcy prawnego, który pomógłby mu wypełnić urzędowy formularz wniosku o przyznanie prawa pomocy.

Referendarz sądowy postanowieniem z dnia 7 grudnia 2011 r. sygn. akt IV SA/Wr 540/11 na podstawie art. 161 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270) - zwanej dalej: p.p.s.a., umorzył postępowanie sądowoadministracyjne wszczęte wnioskiem o przyznanie prawa pomocy.

W dniu 12 grudnia 2011 r. skarżący przesłał do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu dwa pisma nazwane "sprzeciw" oraz "Odpis na wezwanie do zapłaty z wyżej/w Sądu". W pierwszym piśmie skarżący wyraził niezadowolenie z działalności Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w sprawie przyznania dodatku do renty, natomiast w drugim z tych pism skarżący oświadczył, że nie żądał i nie zgłaszał wniosku o wydanie wyroku. W pismach tych zwrócił się też o przekazanie jego skargi do Trybunału Konstytucyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zarządzeniem z dnia 27 marca 2012 r. sygn. akt IV SA/Wr 540/11, na podstawie art. 257 p.p.s.a. pozostawił wniosek skarżącego bez rozpoznania wskazując, że nie złożył przedmiotowego wniosku o przyznanie prawa pomocy na urzędowym formularzu.

Skarżący, pismem z dnia 3 kwietnia 2012 r. złożył zażalenie na powyższe zarządzenie, podnosząc żądania i zarzuty zawarte w skardze.

Naczelny Sąd Administracyjny postanowieniem z dnia 18 maja 2012 r., sygn. akt II OZ 426/12 oddalił zażalenie skarżącego na wskazane zarządzenie pozostawiające wniosek o przyznanie prawa pomocy bez rozpoznania.

Następnie skarżący złożył na urzędowym formularzu z dnia 15 czerwca 2012 r. wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.

W uzasadnieniu wniosku wskazał, że mieszka i prowadzi wspólne gospodarstwo domowe razem z żoną. Utrzymuje się z renty w wysokości 1161,94 zł netto, a jego żona pobiera emeryturę w wysokości w kwocie 1058,89 zł. Podał, że wydatki związane z ich utrzymaniem wynoszą telefon 41,61 zł, leki 321,90 zł, wywóz odpadów 88,18 zł, woda 40,82 zł, telewizja 39,40 zł, butla gazu 58 zł. Opłaca usługi kominiarskie w wysokości 18 zł oraz kwartalne raty podatku rolnego i podatku od nieruchomości w kwotach 24 zł, 23 zł, 23 zł, 23 zł. Nadesłał również dwa harmonogramy spłat poszczególnych rat z tytułu dwóch pożyczek zaciągniętych przez małżonków na remont domu, z których wynika, że wynoszą one 529,18 zł oraz 353,39 zł. Dodał, że kupują najtańsze leki i nie posiadają środków finansowych na zakup drogiej żywności. Znaczne środki finansowe przeznaczają na zakup opału, gdyż nie posiadają centralnego ogrzewania. Wskazał ponadto, że choruje przewlekle, wymaga leczenia szpitalnego, co potwierdzają znajdujące się w aktach sprawy karty z tego leczenia. Podał, że posiada mieszkanie o powierzchni 46,10 m² i o powierzchni 71,50 m² i nie posiada innych nieruchomości oraz oszczędności, papierów i przedmiotów wartościowych.

Referendarz sądowy pismem z dnia 11 lipca 2012 r. wezwał skarżącego do nadesłania dokumentów źródłowych, w tym kopii zeznania podatkowego za 2011 r. Wymagane dokumenty skarżący nadesłał pocztą w zakreślonym terminie.

W związku z powyższym, postanowieniem Referendarza sądowego w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym we Wrocławiu wydanym w dniu 23 lipca 2012 r. sygn. akt IV SA/Wr 540/11 przyznano skarżącemu, zgodnie z jego żądaniem zawartym we wniosku, prawo pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.

W złożonym do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego sprzeciwie od wskazanego postanowienia skarżący wniósł o całkowite zwolnienie od kosztów sądowych. W uzasadnieniu wyjaśnił, że zgodnie z wezwaniem Referendarza sądowego z dnia 11 lipca 2012 r. przesłał żądane dokumenty – omyłkowo kserokopię zeznania podatkowego za 2011 r., a nie jego kopię. Wskazał, że obecnie jest po ciężkiej operacji, ma 72 lata i zaniki pamięci oraz jest osobą niepełnosprawną. Podniósł, że w postanowieniu o przyznaniu prawa pomocy nie zostały uwzględnione wydatki na żywność jego i żony w łącznej wysokości 500 zł. Dodał, że znaczne środki finansowe przeznacza na zakup opału (drewna i węgla) w kwocie 3000 zł rocznie. Do sprzeciwu skarżący dołączył kopię zeznania podatkowego za 2011 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Przepis art. 260 p.p.s.a. stanowi, że w razie wniesienia sprzeciwu, który nie został odrzucony, zarządzenie lub postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega ponownie rozpoznaniu przez Sąd na posiedzeniu niejawnym.

W dniu 31 lipca 2012 r. strona wniosła sprzeciw od postanowienia Referendarza sądowego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 23 lipca 2012 r. sygn. akt IV SA/Wr 540/11, który nie został odrzucony, a zatem powyższe postanowienie utraciło moc.

Na podstawie art. 199 p.p.s.a. strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie (tj. koszty sądowe i koszty ustanowienia fachowego pełnomocnika) chyba, że przepis szczególny stanowi inaczej. Do przepisów szczególnych należy zaliczyć przepisy ustawy określające przesłanki, od których zależy przyznanie prawa pomocy.

Przepis art. 244 § 1 p.p.s.a. stanowi, że prawo pomocy obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

Po myśli art. 245 § 1 p.p.s.a. prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Zgodnie z art. 245 § 2 wskazanej ustawy prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Stosownie do art. 245 § 3 p.p.s.a. prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

Zgodnie z art. 212 § 1 p.p.s.a. opłatami sądowymi są wpis i opłata kancelaryjna. Na podstawie art. 234 § 1 i 2 wskazanej ustawy opłatę kancelaryjną pobiera się za stwierdzenie prawomocności oraz wydanie odpisów, zaświadczeń, wyciągów i innych dokumentów na podstawie akt. Zgodnie z art. 235 p.p.s.a. opłatę kancelaryjną pobiera się także za odpisy, wyciągi, kopie i wydruki oraz zaświadczenia i inne dokumenty wydawane na podstawie zbiorów gromadzonych i prowadzonych w sądzie poza aktami sprawy.

W myśl zasady sformułowanej w art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. przyznanie osobie fizycznej prawa pomocy w zakresie częściowym następuje wtedy, gdy wykaże ona, że nie jest w stanie uiścić pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Uwzględniając sytuację materialną skarżącego uznać należy, że zachodzą przesłanki uzasadniające przyznanie mu prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienia od kosztów sądowych, a zatem zwolnienie od opłat sądowych (tj. wpisu i opłaty kancelaryjnej) oraz wydatków.

W ocenie Sądu informacje zawarte w sprzeciwie złożonym przez skarżącego, oceniane poprzez pryzmat akt administracyjnych sprawy, w której zapadła zaskarżona przez niego decyzja wskazują, że jest on po ciężkiej operacji oraz jest osobą schorowaną i niepełnosprawną. Skarżący dodatkowo podał, że ponosi koszty wyżywienia jego i żony w łącznej wysokości 500 zł. Znaczne środki finansowe przeznaczają na zakup opału w kwocie 3000 zł rocznie, gdyż nie posiadają centralnego ogrzewania. Fakty te pozwalają przyjąć, że skarżący nie jest w stanie zgromadzić odpowiednich środków na poniesienie kosztów sądowych w celu prowadzenia sprawy. Zatem uznać należy, że zachodzą przesłanki do przyznania skarżącemu, zgodnie z jego żądaniem zawartym we wniosku, prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, na podstawie art. 245 § 3 i art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a., w związku z art. 260 p.p.s.a. postanowiono jak w sentencji orzeczenia.