II GSK 1284/12

Uzasadnienie

B. S. pismem z dnia [...] czerwca 2010 r. zwróciła się z prośbą do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. o wznowienie postępowania sądowego zakończonego prawomocnym wyrokiem WSA w Warszawie z dnia 15 czerwca 2007 r., sygn. akt IV SA/Wa 670/07. W piśmie tym wskazała, że: "dopiero teraz zdobyliśmy dowody ze ARiMR wybiórczo dostarcza dokumenty w sprawie celem zafałszowania prawdy (...)". Na dowód powyższego wskazała na brak załącznika do pisma z dnia [...] lutego 2007 r., brak drugiego protokołu z wizytacji oraz odmowa wydania mężowi skarżącej dokumentacji pomimo posiadania przez niego pełnomocnictwa.

WSA w W. postanowieniem z dnia 28 stycznia 2011 r. odrzucił skargę B. S. o wznowienie postępowania sądowego zakończonego wyrokiem WSA w W. z dnia [...] czerwca 2007 r. w sprawie ze skargi B. S. na decyzję Dyrektora M. Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w W. z dnia [...] lutego 2007 r., nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania pomocy finansowej na dostosowanie gospodarstwa rolnego do standardów Unii Europejskiej.

Sąd I instancji analizując skargę o wznowienie przyjął, iż intencją skarżącej było oparcie jej na przesłance wskazanej w art. 273 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. — Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U z 2012 r., poz. 270, dalej: p.p.s.a.). Zgodnie z brzmieniem powołanego przepisu można żądać wznowienia postępowania w razie późniejszego wykrycia takich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.

Sąd odniósł się do zarzutów skarżącej wskazując, iż pismo z dnia [...] lutego 2007 r. wraz z jego załącznikiem znajdowało się w aktach sprawy i podlegało regułom cennym. Również niezasadny, w ocenie Sądu, był zarzut odnoszący się do braku drugiego protokołu z wizytacji bowiem wydanie przez ARiMR pisma z dnia [...] maja 2007 r., stanowiącego odpowiedź na pismo z dnia [...] maja 2007 r., nastąpiło po wpłynięciu skargi do Sądu i tym samym nie mogło znajdować się w aktach administracyjnych sprawy. Oceniając również zarzut dotyczący odmowy wydania mężowi skarżącej cyt. "dokumentacji", poparty pismami z lipca 2009 r. stanowiącymi załącznik nr 3 do skargi o wznowienie, zauważyć należy, iż zostały one wniesione do organu po wydaniu wyroku Sądu z dnia [...] czerwca 2007 r., a nadto nie dotyczą okoliczności związanych ze stanem faktycznym sprawy i przesłankami wskazanymi w art. 273 p.p.s.a.

Ponadto zdaniem Sądu I instancji w piśmie z dnia [...] czerwca 2010 r. stanowiącym skargę o wznowienie skarżąca nie wskazała okoliczności stwierdzających zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz nie wskazała żądania tj. uchylenia lub zmiany zaskarżonego orzeczenia.

B. S. zakwestionowała powyższy wyrok skargą kasacyjną, w której wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i rozpoznanie skargi lub uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez WSA oraz zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

Naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj. naruszenie :

1. art. 49 § 1 i § 2 zdanie pierwsze, art. 279 oraz art. 280 § 1 p.p.s.a. w związku z art. 276 zdanie pierwsze p.p.s.a. polegającego na przyjęciu, że skarga, o wznowienie postępowania nie zawierająca okoliczności stwierdzających zachowanie terminu ani żądania uchylenia lub zmiany zaskarżonego orzeczenia podlega odrzuceniu bez wzywania wnoszącego skargę do uzupełnienia jej braków,

2. art. 273 § 2, art. 280 § 1 zdania pierwsze i drugie oraz art. 281 p.p.s.a. polegającego na odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania na posiedzeniu niejawnym jako nieopartej na ustawowej podstawie z tego powodu, że w ocenie Sądu — i wbrew twierdzeniom zawartym w skardze o wznowienie — dokument, którego kopię jako załącznik nr 1 załączono do skargi o wznowienie, był znany WSA w chwili wydania zaskarżonego skargą o wznowienie wyroku, gdy tymczasem ocena, czy okoliczności faktyczne wskazane w skardze o wznowienie (zaniechanie przekazania dokumentu przez organ, brak wiedzy Sądu o tym dokumencie) są prawdziwe, może nastąpić wyłącznie na rozprawie, jako że dotyczy ona istnienia podstaw wznowienia (art. 281 p.p.s.a.), a nie nieoparcia skargi na ustawowej podstawie wznowienia (art. 280 § 1 p.p.s.a.),

art. 273 § 2 oraz art. 280 § 1 zdania pierwsze i drugie p.p.s.a. oraz art. 141 § 4 zdanie pierwsze p.p.s.a. w związku z art. 166 p.p.s.a. oraz z art. 276 zdanie pierwsze p.p.s.a, polegającego na przyjęciu, że skarga nie jest oparta na ustawowej podstawie ze względu na to, źe dokument, -którego kopię jako załącznik nr 1 załączono do skargi o wznowienie, był zdaniem Sądu znany. WSA w chwili wydania zaskarżonego skargą o wznowienie wyroku, i dokonaniu tego ustalenia na podstawie przesłanych przez organ dokumentów i ich kserokopii, bez rozważenia i zbadania, jakie dokumenty w rzeczywistości znajdowały się w aktach sprawy w dniu wydawania zaskarżonego skargą o wznowienie wyroku, oraz bez logicznego uzasadnienia, dlaczego Sąd uznał, że dokument ten już wówczas w aktach się znajdował,

art. 273 § 2 oraz art. 280 § 1 zdania pierwsze i drugie p.p.s.a. oraz art. 141 § 4 zdanie pierwsze p.p.s.a. w związku z art. 166 p.p.s.a. oraz z art. 276 zdanie pierwsze p.p.s.a. polegającego na przyjęciu, że skarga nie jest oparta na ustawowej podstawie, mimo że skorygowany protokół, o którym mowa w piśmie organu, którego kopię jako załącznik nr 2 załączono do skargi o wznowienie, nie był znany WSA w chwili wydania zaskarżonego skargą o wznowienie wyroku, a Sąd odrzucając skargę o wznowienie nie dokonał żadnej oceny, czy protokół ten mógł mieć wpływ na wynik sprawy czy też nie, lecz powołał się na niemający znaczenia w sprawie fakt, że pismo załączone do skargi o wznowienie nie musiało znajdować się w aktach administracyjnych,

art. 62 p.p.s.a. oraz art. 133 § 1 zdanie pierwsze p.p.s.a. w związku z art. 166 p.p.s.a. w związku z art. 276 zdanie pierwsze p.p.s.a. polegającego na oparciu wydanego postanowienia nie na aktach sprawy, lecz na złożonych do stanowiącego jakoby akta administracyjne luźnego zbioru w większości nieponumerowanych kartek i kserokopii dokumentów.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie.

Strona wnosząca skargę kasacyjną oparła złożony środek odwoławczy na podstawie kasacyjnej określonej w art. 174 p.p.s.a., to jest na naruszeniu przepisów postępowania, które to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Granice rozpoznania sprawy przez Naczelny Sąd Administracyjny strona wyznaczyła zarzucając naruszenie przez Sąd pierwszej instancji art. 49 § 1, § 2, 273 § 2, 279 oraz 280 § 1 i art. 281 p.p.s.a., przy czym naruszenie tych przepisów miało się sprowadzać do bezpodstawnego odrzucenia skargi o wznowienie postępowania przez Sąd I instancji na posiedzeniu niejawnym.

Skarga o wznowienie postępowania powinna odpowiadać wymaganiom formalnym stawianym pismom strony (art. 46 p.p.s.a.) oraz zawierać dodatkowe elementy wymienione w art. 279 p.p.s.a. czyli oznaczenie zaskarżonego orzeczenia, podstawę wznowienia i jej uzasadnienie, okoliczności stwierdzające zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz żądanie uchylenia lub zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Wskazanie podstaw wznowienia i ich uzasadnienie jest elementem obligatoryjnym, którego brak powoduje, iż skarga o wznowienie nie może być przez Sąd rozpoznana merytorycznie i podlega odrzuceniu (por. post. NSA z 27 maja 2008 r., sygn. akt I OZ 347/08).

Wstępnego badania skargi o wznowienie postępowania pod kątem spełnienia wymagań formalnych dokonuje przewodniczący wydziału. Dostrzeżone braki powinny być uzupełnione zgodnie z zasadami określonymi w art. 49 p.p.s.a. i skutkami tam wskazanymi. Oznacza to, że konsekwencją nieuzupełnienia w terminie braków formalnych skargi o wznowienie postępowania jest postanowienie o jej odrzuceniu (art. 58 § 1 pkt 3 w związku z art. 276)(Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Komentarz, J.P. Tarno, wyd. 5, Lexis Nexis, Warszawa 2012 r.,. s. 695).

Ustosunkowując się w pierwszej kolejności do zarzutu sformułowanego w pkt 1 petitum skargi kasacyjnej wskazać należy, iż jest on zasadny. W niniejszej sprawie Sąd I instancji po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi o wznowienie postępowania odrzucił ją podnosząc, iż skarga nie zawierała elementów wskazanych w art. 279 p.p.s.a. to jest nie zawierała okoliczności stwierdzających zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz żądania uchylenia lub zmiany zaskarżonego orzeczenia. Należy zgodzić się z wnoszącym skargę kasacyjną, iż wskazany przez Sąd I instancji brak formalny podlegał uzupełnieniu w trybie art. 49 § 1 p.p.s.a. Zatem w pierwszej kolejności przewodniczący powinien był wezwać skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi a następnie po uzupełnieniu przez skarżącego tych braków skierować sprawę na posiedzenie niejawne celem zbadania dopuszczalności skargi zgodnie z art. 280 p.p.s.a. Powyższe czynności zostały przez Sąd pominięte.

Nie można jednak podzielić twierdzenia skarżącego, iż w sprawie znajduje zastosowanie art. 49 § 2 p.p.s.a. Wbrew stanowisku autora skargi kasacyjnej przewodniczący nie wydaje zarządzenia o pozostawieniu skargi bez rozpoznania. Jeżeli braki formalne nie zostaną uzupełnione przez skarżącego w wyznaczonym terminie przewodniczący kieruje skargę na posiedzenie niejawne na którym sąd skargę odrzuci (Metodyka pracy sędziego sądu administracyjnego, B. Dauter, wyd. 2, Warszawa 2009, s. 574).

Przechodząc do rozpoznania zarzutu sformułowanego w pkt 2 petitum skargi kasacyjnej należy wskazać, że zgodnie z art. 280 p.p.s.a. sąd bada na posiedzeniu niejawnym, czy skarga jest wniesiona w terminie i czy opiera się na ustawowej podstawie wznowienia. W braku jednego z tych wymagań sąd wniosek odrzuci, w przeciwnym razie wyznaczy rozprawę (§ 1). Na żądanie sądu zgłaszający skargę o wznowienie postępowania obowiązany jest uprawdopodobnić okoliczności stwierdzające zachowanie terminu lub dopuszczalność wznowienia (§ 2).

Podczas badania wstępnego skargi o wznowienie postępowania nie bada się zasadności powołanej podstawy wznowienia, ani też jej istnienia. W toku tego badania obowiązkiem sądu jest ustalenie, czy twierdzenia zawarte w tej skardze stanowią podstawę wznowienia wymienioną w ustawie. Innymi słowy sąd ogranicza się tu do ustalenia, czy podstawa przytoczona w skardze odpowiada którejkolwiek z podstaw określonych w ustawie (por. np. wyr. NSA z 8 września 2005 r., sygn. akt FSK 2214/04, 3 listopada 2005 r., II FSK 828/05). Celem tego badania jest stwierdzenie, czy spełnione zostały warunki, które umożliwiają rozpatrzenie samej skargi o wznowienie postępowania. Na tym etapie badania skargi o wznowienie postępowania sąd nie może badać trafności podstaw wznowienia postępowania. Rozpoznanie zasadności podstaw skargi o wznowienie postępowania następuje wyłącznie na rozprawie. Sąd wyznaczy rozprawę jedynie wtedy, gdy spełnione zostaną łącznie dwa warunki wymienione w art. 280 § 1 p.p.s.a.).

Zgodnie z art. 281 p.p.s.a. na rozprawie sąd rozstrzyga przede wszystkim o dopuszczalności wznowienia i odrzuca wniosek, jeżeli brak ustawowej podstawy wznowienia albo termin do wniesienia skargi nie został zachowany. Sąd może jednak po rozważeniu stanu sprawy połączyć badanie dopuszczalności wznowienia z rozpoznaniem sprawy.

Na rozprawie dochodzi do powtórnego badania okoliczności warunkujących dopuszczalność wznowienia postępowania. Jednak tym razem Sąd jest uprawniony również do zbadania, czy podniesione w skardze przesłanki wznowienia realnie zaistniały.

Biorąc pod uwagę powyższe wskazać należy, iż autor skargi kasacyjnej słusznie wskazuje naruszenie przez Sąd I instancji art. 280 § 1 w związku z art. 281 p.p.s.a.

W rozpoznawanej sprawie Sąd I instancji analizując wniesioną skargę o wznowienie stwierdził, iż skarżąca nie uprawdopodobniła, aby przedstawione w skardze okoliczności potwierdzały zaistnienie przesłanek warunkujących wznowienie postępowania – co jak przyjął Sąd I instancji było intencją skarżącej. Ustosunkował się do zawartych w skardze zarzutów. Uznał przy tym, iż skarżąca nie wskazała okoliczności stwierdzających zachowanie terminu do wniesienia skargi oraz nie wskazała żądania tj. uchylenia lub zmiany zaskarżonego orzeczenia.

Zważyć należy, iż ocena czy skarga o wznowienie oparta jest na ustawowej podstawie, może być dokonana wyłącznie na podstawie treści tej skargi. Badanie dopuszczalności skargi o wznowienie jest jedynie badaniem warunków umożliwiających rozpatrywanie samej skargi. Na tym etapie Sąd nie bada trafności powoływanych podstaw wznowienia postępowania, ale tylko fakt ich powoływania (por. wyrok NSA z 25 czerwca 2008 r., I FSK 1837/07).

W rozpoznawanej sprawie Sąd I instancji orzekając na posiedzeniu niejawnym nie ograniczył się tylko do badania treści skargi, a dokonał ustaleń faktycznych badając, czy konkretna przesłanka wznowienia zaistniała. Poczynione w niniejszej sprawie ustalenia oznaczały badanie zasadności skargi, to zaś było możliwe wyłącznie na rozprawie. Podczas badania wstępnego skargi o wznowienie, które odbywa się na posiedzeniu niejawnym sąd nie może badać trafności podstaw wznowienia postępowania. Zatem Sąd I instancji nie powinien był badać merytorycznie podniesionych w skardze zarzutów. Sąd I instancji powinien jedynie ocenić, czy spełnione zostały łącznie dwa warunki wskazane w art. 280 p.p.s.a., które umożliwiają rozpoznanie samej skargi.

Co do zarzutów sformułowanych w pkt. 3, 4 i 5 petitum skargi kasacyjnej Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że ich ocena merytoryczna nie była konieczna dla ustalenia wyniku postępowania kasacyjnego. Powołane zarzuty odnoszą się bowiem wyłącznie do okoliczności mających na celu rozpoznanie zasadności podstaw skargi o wznowienie postępowania, a ta czynność została uznana za przedwcześnie podjętą przez Sąd I instancji.

Z tych wszystkich względów orzeczono, jak w sentencji z mocy art. 185 § 1 p.p.s.a. oraz art. 182 § 1 p.p.s.a.