I SA/Gd 830/12

Uzasadnienie

Wnioskiem z dnia 20 sierpnia 2012 r. pełnomocnik G. T. zwrócił się o przyznanie skarżącemu prawa pomocy przez zwolnienie od kosztów sądowych, w tym wpisu sądowego od skargi określonego w kwocie 2.000 zł.

W oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku i dochodach pełnomocnik podał, że skarżący prowadzi gospodarstwo domowe wspólnie z żoną, aktualnie małżonkowie nie osiągają dochodów, korzystają z pomocy rodziny, żona skarżącego jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku, skarżący przebywa na zwolnieniu lekarskim w związku z wypadkiem, któremu uległ 16 marca 2012 r., jedyny majątek małżonków stanowią udziały w "A" Sp. z o.o. z siedzibą [...] o łącznej nominalnej wartości 318.000 zł, zaznaczył przy tym, że spółka od 2011 r. nie uzyskuje dochodów, obecnie nie prowadzi działalności (stanowiący jej własność budynek położony [...], w tym znajdujący się w nim lokal użytkowy nie jest wykorzystywany w działalności ani do innych celów), posiada zadłużenie odpowiadające wysokości jej kapitału zakładowego. Uzasadniając wniosek pełnomocnik wskazał, że skarżący przebywa w [...], gdzie poddawany jest rehabilitacji i leczeniu operacyjnemu, które ma przywrócić sprawność zmiażdżonej w wypadku dłoni i palcom. Z tych powodów nie jest w stanie podjąć jakiejkolwiek pracy. Nadmienił, że skarżący ponosi znaczne koszty związane z leczeniem poza granicami kraju. Do wniosku pełnomocnik dołączył odpis: KRS, z którego wynika, że kapitał zakładowy spółki, której udziały posiadają małżonkowie wynosi 318.000 zł, dokumentacji medycznej sporządzonej w języku angielskim, zobowiązując się do przedłożenia jej tłumaczenia w terminie późniejszym, zeznania podatkowego skarżącego za 2011 r., w którym wykazał dochody ze stosunku pracy oraz innych źródeł w wysokości 14.663,95 zł, zaświadczenia z PUP z dnia 8 maja 2012 r., z którego wynika, że żona skarżącego jest zarejestrowana jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku od dnia 20 lutego 2012 r.

Zgodnie z brzmieniem art. 245 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r. Poz. 270 ze zm., dalej: p.p.s.a.), prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego.

W myśl art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a., przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym następuje, gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Z uwagi na fakt, że oświadczenie pełnomocnika zawarte we wniosku referendarz sądowy uznał za niewystarczające do oceny rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych skarżącego zarządzeniem z dnia 28 sierpnia 2012 r. (doręczonym pełnomocnikowi 3 września 2012 r.) zobowiązał skarżącego – na podstawie art. 255 p.p.s.a. – do przedłożenia dodatkowych oświadczeń i dokumentów źródłowych dotyczących stanu majątkowego, dochodów i wydatków jego oraz żony. Skarżący zobowiązany został do nadesłania: (1) wyciągów ze wszystkich posiadanych przez małżonków rachunków bankowych i innych, na których gromadzone są środki pieniężne, w tym kont i lokat dewizowych, obrazujących historię (przelewy, wpłaty, wypłaty) i salda tych rachunków w okresie ostatnich trzech miesięcy, bądź też oświadczenia o ich nieposiadaniu złożonego przez każdego z małżonków, (2) dokumentów obrazujących wysokość poniesionych przez małżonków w okresie ostatnich trzech miesięcy kosztów utrzymania (opłat za energię elektryczną, gaz, wodę, ogrzewanie, telefon i inne), (3) dokumentów potwierdzających ponoszenie przez wnioskodawcę kosztów odpłatnego leczenia i rehabilitacji, (4) oświadczenia wnioskodawcy, czy w związku z przebywaniem na zwolnieniu lekarskim otrzymuje wynagrodzenie za czas choroby; jeśli tak – przedłożenia dokumentu, z którego wynikałaby jego wysokość, (5) oświadczenia wnioskodawcy, czy otrzymuje pomoc finansową od instytucji brytyjskich w formie zasiłków; jeśli tak, to w jakiej formie i wysokości oraz przedłożenia dokumentów okoliczność tę potwierdzających, (6) w związku z deklarowanym brakiem dochodów oświadczenia żony wnioskodawcy, czy korzysta z pomocy społecznej; jeśli tak, to w jakiej formie i wysokości oraz przedłożenia dokumentów okoliczność tę potwierdzających, (7) oświadczenia w przedmiocie zarejestrowanych na wnioskodawcę, jego żonę pojazdów mechanicznych (podania ich marki, modelu, roku produkcji oraz aktualnej wartości). Poinformowano przy tym skarżącego, że niezastosowanie się do treści wezwania będzie skutkować rozpoznaniem wniosku w oparciu o posiadane dokumenty.

Pełnomocnik w piśmie z dnia 17 września 2012 r. wniósł o przedłużenie terminu do nadesłania wymaganych dokumentów o dodatkowe 7 dni z uwagi na fakt, że skarżący wraz z małżonką przebywa poza granicami kraju. Powołując się na rozmowę telefoniczną z mandantem wyjaśnił, że skarżący nie ponosi kosztów związanych z pobytem w [...], gdyż ponoszone są one przez jego rodzinę, bądź też korzysta z pomocy znajomych zamieszkujących w pobliżu miejsca, gdzie odbywa on leczenie. Przedłożył dodatkowe oświadczenie skarżącego i jego żony z dnia 7 września 2012 r., w którym małżonkowie podali, że: posiadają rachunki w [...], na których w okresie ostatnich sześciu miesięcy brak było obrotów a ich salda końcowe wynoszą zero, nie posiadają lokat dewizowych oraz pojazdów mechanicznych, nie ponoszą kosztów związanych z utrzymaniem, gdyż w związku z hospitalizacją skarżącego przebywają poza granicami Polski a leczenie i rehabilitacja skarżącego są nieodpłatne, małżonkowie otrzymują pomoc finansową od najbliższej rodziny, skarżący nie otrzymuje wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, ani też zasiłków z tego tytułu, jego żona nie korzysta z pomocy społecznej.

Zarządzeniem z dnia 24 września 2012 r. referendarz sądowy uwzględnił przedmiotowy wniosek, przedłużając termin do nadesłania wymaganych dokumentów o 7 dni od dnia doręczenia zarządzenia.

W piśmie z dnia 8 października 2012 r. pełnomocnik skarżącego wyjaśnił, że skarżący poza oświadczeniem złożonym przez jego matkę i siostrę w przedmiocie udzielanej małżonkom pomocy finansowej celem pokrycia bieżących wydatków związanych z utrzymaniem nie przedstawi innych dokumentów, w szczególności oświadczeń znajomych, u których przebywa.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że skarżący już z samego faktu nałożenia na niego zobowiązania w trybie art. 255 p.p.s.a., tj. przedłożenia dodatkowych dokumentów celem usunięcia wątpliwości co do określonych we wniosku o przyznanie prawa pomocy jego możliwości płatniczych oraz wskazaniu, że niezastosowanie się do treści wezwania będzie skutkować rozpoznaniem wniosku w oparciu o posiadane dokumenty mogła wywieść, że zostanie obciążona negatywnymi skutkami związanymi z nieprzedłożeniem wymaganych dokumentów. W orzecznictwie sądowooadministracyjnym ugruntował się pogląd, w świetle którego uchylenie się przez wnioskodawcę od obowiązków nałożonych w trybie art. 255 p.p.s.a. stanowi przeszkodę wykluczającą uprawdopodobnienie wskazanych we wniosku okoliczności, a tym samym przyznania mu prawa pomocy w żądanym zakresie. Zważyć należy, że przy rozpoznawaniu wniosku o przyznanie prawa pomocy brak jest możliwości poszukiwania z urzędu faktów przemawiających na korzyść ubiegającego się o przyznanie prawa pomocy. Dokonywana jest jedynie ocena w świetle art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. tych okoliczności, które wskazała strona. Jedynym instrumentem służącym weryfikacji oświadczeń wnioskodawcy i tym samym umożliwiającym prawidłową ocenę jego kondycji finansowej, jest unormowanie zawarte w art. 255 p.p.s.a., zgodnie z którym odpowiednich informacji czy też dokumentów musi dostarczyć sam skarżący (postanowienie NSA z dnia 1 marca 2006 r., sygn. akt II OZ 235/06, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, postanowienie NSA z dnia 24 marca 2005 r., sygn. akt I OZ 128/05, niepubl.).

Mając na uwadze opisane okoliczności faktyczne przyjąć należało, że sytuacja majątkowa skarżącego pozostaje nadal niejasna. Porównanie danych zawartych we wniosku z treścią dołączonych do niego dokumentów i nadesłanych dodatkowych oświadczeń, które są rozbieżne względem siebie, a także z treścią nałożonego na niego zarządzeniem referendarza sądowego zobowiązania, które wykonał wybiórczo, pozwala przyjąć, że skarżący przedstawił swoją sytuację finansową selektywnie, w taki sposób by potwierdzała ona trudne położenie małżonków. Z tych przyczyn oświadczenie skarżącego uznać należało za niewiarygodne.

Przede wszystkim skarżący uchylił się od przedstawienia istotnych dokumentów, które pozwoliłyby ustalić jego aktualną sytuację finansową w sposób niebudzący wątpliwości. W szczególności nie przedłożył wyciągów z posiadanych przez każdego z małżonków rachunków bankowych, czym uniemożliwił weryfikację oświadczenia w zakresie nieposiadania zasobów pieniężnych. Złożone przez małżonków oświadczenie, w którym wyjaśnili, że na ich kontach bankowych w okresie ostatnich sześciu miesięcy nie są dokonywane żadne operacje a ich salda wynoszą zero nie czyni zadość wymogom określonym w wezwaniu, w sytuacji gdy małżonkowie posiadają rachunki bankowe (por. pkt 1 zarządzenia referendarza sądowego). Podkreślenia wymaga, że w wezwaniu sprecyzowano, jakie dane dotyczące stanu majątkowego małżonków wymagają potwierdzenia w formie dokumentu źródłowego, a dla wykazania których wystarczającym jest złożenie oświadczenia.

Jak już wskazano uzasadnione wątpliwości budzą oświadczenia składane przez pełnomocnika i samego skarżącego co do ponoszonych przez niego kosztów utrzymania, w tym leczenia po wypadku i rehabilitacji. We wniosku pełnomocnik jako okoliczność przemawiającą za zwolnieniem skarżącego od kosztów sądowych wskazał konieczność ponoszenia przez niego znacznych wydatków związanych z leczeniem szpitalnym i rehabilitacją. Bezsporna jest okoliczność, że skarżący w wyniku wypadku utracił sprawność prawej ręki (doszło bowiem do zmiażdżenia i złamania palców) i kontynuuje leczenie w [...], co potwierdza przedstawiona dokumentacja medyczna. Bez wątpienia tego rodzaju koszty, w sytuacji gdy leczeniem objęta zostaje osoba nie posiadająca ubezpieczenia danego kraju są bardzo wysokie. W związku z tym skarżący został zobowiązany do udokumentowania wydatków ponoszonych na opiekę medyczną. W odpowiedzi skarżący wyjaśnił, że jedyny wydatek to koszty dojazdów na zabiegi, przy czym w tym zakresie korzysta z pomocy znajomych, więc wydatku i z tego tytułu nie ponosi. W kontekście przedłożonej dokumentacji medycznej i to oświadczenie uznać należy za niewiarygodne, gdyż skarżący może korzystać z transportu szpitala po uprzednim telefonicznym powiadomieniu placówki. Zatem wbrew twierdzeniom skarżącego wszystkie koszty związane z jego leczeniem objęte zostały ubezpieczeniem.

Również oświadczenie skarżącego w przedmiocie nie otrzymywania świadczenia za czas niezdolności do pracy, czy to od pracodawcy, czy też z instytucji świadczących pomoc socjalną w takich wypadkach jest niejasne, w sytuacji gdy pełnomocnik dołączył do wniosku orzeczenie lekarskie o niezdolności skarżącego do pracy wydane dla celów ubezpieczenia socjalnego lub wynagrodzenia za czas choroby.

W tak ustalonym stanie faktycznym stwierdzić należało, że to sam skarżący poprzez selektywne przedkładanie dokumentów i składanie sprzecznych ze sobą oświadczeń uniemożliwił dokonanie pełnej oceny jego kondycji finansowej. Zarówno zaniechania, jak i działania skarżącego w tym zakresie skutkują niewyjaśnieniem istotnych wątpliwości dotyczących jego rzeczywistej sytuacji majątkowej.

Z tych wszystkich względów uznano, iż skarżący nie wykazał, że spełnia ustawowe przesłanki przyznania prawa pomocy i na podstawie przepisu art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a., orzeczono jak w sentencji postanowienia.