III SA/Wa 3444/11

Uzasadnienie

I Stan sprawy przedstawia się następująco:

1. Naczelnik Urzędu Skarbowego w L. (zwany dalej: "NUS") postanowieniem z [...] grudnia 2008r. odmówił A.P. (zwanej dalej: "Skarżącą") i J.P. (mąż Skarżącej) umorzenia postępowania egzekucyjnego, wszczętego na podstawie tytułu wykonawczego z [...] maja 1999r. nr SM [...], w celu wyegzekwowania zobowiązania podatkowego ww. osób w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1993r. Wskazał, że brak jest przesłanek do zastosowania art. 59 ustawy z 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954, ze zm., zwana dalej: "u.p.e.a.").

2. Dyrektor Izby Skarbowej we W. (zwany dalej: "DIS"), po rozpatrzeniu zażalenia, postanowieniem z [...] lutego 2009r., utrzymał w mocy ww. postanowienie.

3. DIS - po wniesieniu przez Skarżącą i jej męża skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu na ww. postanowienie z [...] lutego 2009r., na mocy art. 53 § 3 ustawy z 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm., zwana dalej: "P.p.s.a.") -postanowieniem z 15 kwietnia 2009r. uchylił ww. postanowienie DIS z [...] lutego 2009r. oraz postanowienie NUS z [...] grudnia 2008r. i umorzył postępowanie egzekucyjne. W uzasadnieniu wskazał, że zobowiązanie podatkowe Skarżącej i jej męża w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1993r., wskazane w ww. tytule wykonawczym, uległo przedawnieniu.

4. DIS 24 czerwca 2009r. otrzymał pismo NUS z 19 czerwca 2009r. informujące, że ww. zobowiązanie zabezpieczono hipoteką.

5. DIS w trybie art. 145 § 1 pkt 5 ustawy z 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000r. Nr 98, poz. 1071 ze zm., dalej: "K.p.a.") wznowił postępowanie 23 września 2009r., w celu zweryfikowania ostatecznego postanowienia DIS z [...] kwietnia 2009r.

6. DIS postanowieniem z [...] października 2009r. uchylił ww. postanowienia DIS z: [...] kwietnia 2009r. i [...] lutego 2009r. oraz utrzymał w mocy postanowienia NUS z [...] grudnia 2008r. o odmowie umorzenia postępowania egzekucyjnego.

7. W zażaleniu na ww. postanowienie DIS z [...] października 2009r. Skarżąca i jej mąż po przedstawieniu przebiegu postępowania egzekucyjnego, wskazali na przedawnienie zobowiązania podatkowego za 1993r. na mocy art. 70 § 4 ustawy z 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 ze zm., zwana dalej: "O.p."). Podnieśli, że od końca roku, w którym upłynął termin płatności tego podatku (ustalonego decyzją z [...] kwietnia 1999r.) upłynęło 5 lat. Natomiast Skarżącej i jej mężowi zawiadomienie o zajęciu świadczenia rentowego doręczono 30 sierpnia 2006r. - po terminie przedawnienia, który upłynął 31 grudnia 2004r.

Skarżąca wraz z mężem podniosła też, że naruszono art. 146 § 2 K.p.a., art. 37, art. 70 § 1, art. 120 i art. 121 § 1 O.p. oraz art. 95 ustawy z 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001r. Nr 124, poz. 1361 ze zm., zwany dalej: "u.k.w.h."). Skoro zobowiązanie wygasło, należało umorzyć postępowanie egzekucyjne. Wznowienie postępowania w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego powodowało, że "organ odwoławczy powinien zbadać sprawę merytorycznie i dowieść dlaczego Urząd Skarbowy nie skorzystał ze swoich uprawnień przyznania sobie obowiązku hipoteki przymusowej, lecz porzucił to uprawnienie i wbrew prawu prowadził egzekucję z należności emerytalnych, czyli nie z nieruchomości, a z pieniędzy". Wpis hipoteki ustawowej jest nieważny, ale ważności hipoteki przymusowej nie zbadano. Nie podjęto też czynności w celu zajęcia nieruchomości, bo wiedziano, że hipoteka wygasła 2 maja 1999r.

8. Minister Finansów (zwany dalej: "MF") postanowieniem z [...] października 2011r. utrzymał w mocy postanowienie DIS z [...] października 2009r.

W uzasadnieniu wskazał, że w sprawie zakończonej postanowieniem ostatecznym z [...] kwietnia 2009r., zaszła przesłanka wskazana w art. 145 § 1 K.p.a., tj. nowy dowód istniejący w dniu wydania postanowienia, nieznany organowi. Skoro w dniu wydania postanowienia z [...] kwietnia 2009r. zobowiązanie, dochodzone w drodze egzekucji, było zabezpieczone hipoteką przymusową, orzeczenie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego było nie możliwe. Zasadne było więc wydane przez DIS postanowienia, w którym po uchyleniu postanowienia DIS z [...] kwietnia 2009r., oraz postanowienia NUS z [...] grudnia 2008r., utrzymało w mocy postanowienie NUS z [...] grudnia 2008r. o odmowie umorzenia postępowania egzekucyjnego, wszczętego na podstawie ww. tytułu wykonawczego.

Stosownie do art. 70 § 8 O.p. "nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednakże po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu". Oznacza to, że organ egzekucyjny nie może: 1) zastosować żadnego środka egzekucyjnego w celu wyegzekwowania zaległego zobowiązania; 2) stwierdzić, że obowiązek uległ wygaszeniu. W sprawie nie zaszła więc okoliczność przewidziana w art. 59 § 1 pkt 2 u.p.e.a., która skutkowałaby koniecznością umorzenia postępowania egzekucyjnego. Z tego też względu badanie kwestii przedawnienia na mocy art. 70 § 4 O.p., nie uprawnia do umorzenia postępowania egzekucyjnego, gdy ma zastosowanie art. 70 § 8 O.p.

Minister Finansów zwrócił także uwagę, że celem postępowania wznowieniowego było stwierdzenie, czy w sprawie wystąpiły okoliczności do umorzenie postępowania egzekucyjnego, na mocy art. 59 u.p.e.a. Tryb ten nie uprawnia organu do oceny prawidłowości całego postępowania egzekucyjnego, a w szczególności poprawności podejmowanych czynności egzekucyjnych. Skarżąca posiada na każdym etapie postępowania egzekucyjnego ochronę prawną w postaci przysługujących środków zaskarżenia. Organy administracji publicznej, stosownie do art. 19 K.p.a., są związane zakresem przedmiotowym danej sprawy i nie mogą orzekać w kwestiach wykraczających poza ten zakres. Przepis ten nakłada na organy administracji publicznej obowiązek przestrzegania, z urzędu, swojej właściwości rzeczowej i miejscowej. Wydanie orzeczenia z pominięciem wskazanej tym przepisem zasady stanowiłoby rażące naruszenie prawa, a w konsekwencji prowadziłoby do konieczności wyeliminowania z obrotu prawnego takiego orzeczenia, w trybie art. 156 § 1 pkt 1 K.p.a.

Minister Finansów, odnosząc się do kwestii istnienia hipoteki, stanowiącej zabezpieczenie należności objętej tytułem wykonawczym nr SM [...], podał, że zgodnie z definicją hipoteka jest ograniczonym prawem rzeczowym i rodzajem zabezpieczenia wierzytelności na nieruchomości, co oznacza, że zastosowanie tej instytucji ma na celu zagwarantowanie wykonanie obowiązku. Z akt sprawy wynika, że na wniosek NUS z 22 września 2009r. w postępowaniu egzekucyjnym ustanowiono hipotekę, przez dokonanie wpisu 6 maja 2009r. w księdze wieczystej pod nr Kw [...] dla nieruchomości Skarżącej i jej męża ("Odpis zupełny księgi wieczystej" z Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych). Istnienie aktualnego zapisu świadczy o ważności wpisu o ustanowieniu hipoteki dla ww. nieruchomości.

Zarzut, że nie została zbadana kwestia ważności hipoteki, nie ma więc potwierdzenia. Stąd nie może być również mowy o naruszeniu art. 94 i 95 u.k.w.h., które odnoszą się do wierzytelności, które uległy wygaszeniu lub wykreśleniu, co w sprawie nie miało miejsca.

Minister Finansów nie zgodził się także ze stwierdzeniem, że doszło do naruszenia art. 146 § 2 K.p.a. Podniósł, że konieczne było uchylenie wadliwego postanowienia DIS. Istnienie hipoteki ustanowionej na nieruchomości potwierdza, że dochodzone w egzekucji administracyjnej należności nie uległy wygaszeniu. Nie było więc możliwe umorzenie postępowania egzekucyjnego. Należało zatem wznowić postępowanie i uchylić postanowienia DIS z: [...] kwietnia 2009r. i [...] lutego 2009r. oraz utrzymać w mocy postanowienie NUS z [...] grudnia 2008r., w sprawie odmowy umorzenia postępowania egzekucyjnego. Co prawda uzasadnienie ww. postanowienia NUS nie odnosi się do argumentacji dotyczącej istnienia hipoteki, ale postanowienie to, co do istoty, było prawidłowe.

Zdaniem Ministra Finansów niezasadny jest również zarzut naruszenia art. 37 O.p. Przepis ten przed skreśleniem go, przez art. 1 pkt 11 ustawy z 11 kwietnia 2001r. (Dz. U. z 2001r. Nr 39. poz. 459), dotyczył hipoteki ustawowej ustanawianej w postępowaniu podatkowym. W sprawie hipotekę ustanowiono w postępowaniu egzekucyjnym, miała więc charakter przymusowy. Należności zabezpieczone hipoteką, zgodnie z art. 70 § 8 O.p., nie ulegają przedawnieniu, co oznacza, że art. 70 § 1 O.p. nie odnosi się do sprawy.

9. Skarżąca w skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniosła o uchylenie ww. postanowieniem Ministra Finansów w części dotyczącej wznowienia postępowania egzekucyjnego z pieniędzy.

Skarżąca zwróciła uwagę na kwestię dopuszczalności egzekucji. Wskazała, że zawiadomienie o zajęciu z 24 sierpnia 2006r. doręczono "20 miesięcy po dacie przedawnienia wierzytelności". Egzekucja była więc niedopuszczalna, o czym stanowi art. 33 pkt 1 u.p.e.a. Od wszczęcia egzekucji (28 maja 1999r.) upłynęło 5 lat, zatem obowiązek zapłaty podatku przedawnił się 31 grudnia 2004r. Nie dopuszczalne zatem było dalsze prowadzenie egzekucji.

Nieprawdziwe jest też stwierdzenie Ministra Finansów, że nie wiedział o zabezpieczeniu dochodzonych należności hipoteką przymusową. Skoro zobowiązanie się przedawniło, nie mogło być objęte hipoteką. Pomijając nieważność hipoteki, a także przedawnienie należności, lecz rozpatrując tylko zasadę z art. 70 § 8 O.p., zważyć należy, jak się ma egzekucja z pieniędzy do egzekucji z nieruchomości. Właśnie ten przepis jest ograniczeniem egzekutora - należy po przedawnieniu zaniechać egzekucji z pieniędzy, można wyłącznie prowadzić egzekucję z przedmiotu hipoteki (nieruchomości). Jeśli zastosowanie ma art. 70 § 8 O.p., zachodzi konieczność umorzenia postępowania egzekucyjnego wobec pieniędzy, na mocy art. 59 § 1 pkt 3 u.p.e.a., który stanowi "postępowanie egzekucyjne umarza się jeżeli egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego bezpośrednio z przepisu prawa". Skoro w sprawie ustanowiono hipotekę, egzekucję można prowadzić wyłącznie z nieruchomości, a egzekucję wobec pieniędzy należy bezwzględnie umorzyć (art. 70 § 8 O.p.).

Minister Finansów powinien więc znaleźć sposób na zastosowanie art. 45 § 1 u.p.e.a. oraz dostrzec, że obowiązek nie istnieje. Naruszył też art. 139 § 1 O.p., nie zastosował art. 14 O.p. - postępowanie odwoławcze prowadzono przewlekle - trwało prawie dwa lata. Skarżąca wskazała ponadto na naruszenie art. 120, art. 121 § 1, art. 122, art. 234, art. 70 § 8 O.p. oraz art. 59 § 1 pkt 2 i 3 u.p.e.a. Podkreśliła, że bezpodstawna, wielokrotna egzekucja, doprowadziła do upadłości i likwidacji obydwu przedsiębiorców.

10. Minister Finansów w odpowiedzi na skargę wniósł o oddalenie skargi.

II. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

1. Skarga nie jest zasadna.

2. Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) kontrola sądowa zaskarżonych decyzji, postanowień bądź innych aktów lub czynności wymienionych w art. 3 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm., dalej zwana: "P.p.s.a.") sprawowana jest na mocy kryterium zgodności z prawem. Oznacza to, że by wyeliminować z obrotu prawnego akt wydany przez organ administracyjny konieczne jest stwierdzenie, że doszło w nim do naruszenia bądź przepisów prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie, albo też przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a-c P.p.s.a.), a także, gdy decyzja lub postanowienie organu dotknięte są wadą nieważności (art. 145 § 1 pkt 2 P.p.s.a.).

3. Sąd, dokonując w powyższym zakresie kontroli zaskarżonego postanowienia stwierdza, że nie narusza ono prawa w stopniu uzasadniającym wyeliminowanie go z obrotu prawnego. Uznaje również, że żaden z zarzutów podniesionych w skardze nie mógł być uznany za zasadny.

4. Sąd na wstępie stwierdza, że postępowanie egzekucyjne jest postępowaniem sformalizowanym. Tym samym zarówno organy egzekucyjne, organy nadzoru, jak również strona (zobowiązana - Skarżąca) mają obowiązek przestrzegać reguł, wynikających z przepisów u.p.e.a.

W toku postępowania, które zostało wznowione w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego, niedopuszczalne jest zatem rozpatrywanie na przykład podnoszonych przez Skarżącą zarzutów w trybie art. 33 u.p.e.a, czy też rozpatrywanie skargi na dokonane czynności egzekucyjne, stosownie do art. 54 u.p.e.a.

Istotą instytucji umorzenia postępowania egzekucyjnego, o której mowa w art. 59 § 1 u.p.e.a. jest przerwanie prowadzenia tego postępowania, uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych i nieprowadzenie dalszego postępowania. Umorzenie postępowania egzekucyjnego powoduje więc, że nie jest realizowany cel tegoż postępowania – wyegzekwowanie obowiązku, np. podatkowego, ciążącego na zobowiązanym. Zazwyczaj względy natury formalnej decydują o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, albo niemożliwe, albo niedopuszczalne jest wykonanie obowiązku przez zobowiązanego, a przesłanki te mają trwały charakter, uniemożliwiający dalsze prowadzenie egzekucji. Instytucja umorzenia postępowania egzekucyjnego prowadzi zatem do zakończenie postępowania egzekucyjnego.

Przepis art. 59 § 1 u.p.e.a. stanowi kiedy bezwzględnie należy umorzyć postępowanie egzekucyjne: 1) jeżeli obowiązek został wykonany przed wszczęciem postępowania; 2) jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał; 3) jeżeli egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administracyjnego, orzeczenia sądowego albo bezpośrednio z przepisu prawa; 4) gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego lub gdy egzekucja nie może być prowadzona ze względu na osobę zobowiązanego; 5) jeżeli obowiązek o charakterze niepieniężnym okazał się niewykonalny; 6) w przypadku śmierci zobowiązanego, gdy obowiązek jest ściśle związany z osobą zmarłego; 7) jeżeli egzekucja administracyjna lub zastosowany środek egzekucyjny są niedopuszczalne albo zobowiązanemu nie doręczono upomnienia, mimo iż obowiązek taki ciążył na wierzycielu; 8) jeżeli postępowanie egzekucyjne zawieszone na żądanie wierzyciela nie zostało podjęte przed upływem 12 miesięcy od dnia zgłoszenia tego żądania; 9) na żądanie wierzyciela; 10) w innych przypadkach przewidzianych w ustawach.

W przepisie art. 59 § 2 u.p.e.a. wskazano, kiedy postępowanie egzekucyjne może być umorzone - w przypadku stwierdzenia, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne.

Rozstrzygnięcie organu egzekucyjnego o umorzeniu postępowania, o którym mowa w art. 59 § 1 i 2 u.p.e.a. zapada, stosownie do art. 59 § 3 u.p.e.a., w formie postanowienie w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego. Postanowienie to wydawane jest albo na żądanie zobowiązanego albo wierzyciela albo z urzędu (art. 59 § 4 u.p.e.a.). Jest ono zaskarżalne zażaleniem, które może wnieść zobowiązany oraz wierzyciel niebędący jednocześnie organem egzekucyjnym (art. 59 § 5 u.p.e.a.).

5. Sąd podnosi, że strona Skarżąca zwracając się 8 maja 2008r. o umorzenie postępowania egzekucyjnego oraz ponawiając swój wniosek o umorzenie tegoż postępowania pismem z 20 czerwca 2008r. wskazywała, jako przyczynę wygaśnięcia obowiązku, przedawnienie zobowiązania podatkowego. Okoliczność ta mogła być badana przez organ egzekucyjny, który rozpatrywał wniosek o umorzenie postępowania podatkowego, stosownie do treści art. 59 § 1 pkt 2 u.p.e.a.

W tym zakresie organy administracyjne prawidłowo uznały, że podnoszony przez stronę Skarżącą zarzut nie mógł przyczyną uzasadniającą umorzenie postępowania egzekucyjnego, na mocy art. 59 § 1 pkt 2 u.p.e.a.

Sąd stwierdza, że z akt administracyjnych sprawy wynika, że w toku postępowania egzekucyjnego doszło do zabezpieczenia hipoteką przymusową zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym za 1993r. przed upływem terminu przedawnienia, tj. przed 31 grudnia 1999r. Wpis hipoteki przymusowej został dokonany 4 października 1999r. (k. 141 akt administracyjnych). Stosownie bowiem do art. 29 ustawy z dnia 6 lipca 1982r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. Nr 19, poz. 147, dalej zwana: "u.k.w.h.") w brzmieniu obowiązującym w dniu złożenia wniosku - wpis w księdze wieczystej ma moc wsteczną od dnia złożenia wniosku o dokonanie wpisu, a w wypadku wszczęcia postępowania z urzędu - od dnia wszczęcia tego postępowania.

Sąd stwierdza, że hipoteka przymusowa nie jest środkiem egzekucyjnym, lecz służy zabezpieczeniu interesów Skarbu Państwa. Powoduje również, że instytucja przedawnienia zobowiązania podatkowego nie ma zastosowania, aczkolwiek możliwe jest egzekwowanie należności wyłącznie z przedmiotu objętego hipoteką – w rozpoznawanej sprawie z nieruchomości. W tym zakresie Sąd podziela stanowisko wyrażone w zaskarżonym postanowieniu.

Sąd podkreśla również, że zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1993r., stosownie do art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 1980r. o zobowiązaniach podatkowych (Dz. U. z 1993r. Nr 108, poz. 486 ze zm.) przedawniały się, identycznie, jak na mocy art. 70 § 1 O.p., z upływem 5 lat - licząc od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku.

Zgodnie natomiast z art. 30 ust. 4 ww. ustawy o zobowiązaniach, nie ulegają przedawnieniu zaległości podatkowe zabezpieczone na nieruchomości. Jednakże po upływie terminu określonego w art. 30 ust. 1 tej ustawy zaległości te mogą być egzekwowane tylko z tej nieruchomości.

Sąd stwierdza ponadto, że analogiczne rozwiązania prawne zawiera powoływany zarówno przez Skarżącą, jak również przez Ministra Finansów art. 70 § 8 O.p. Przepis ten stanowi, że nie ulegają przedawnieniu zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednakże po upływie terminu przedawnienia, zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu.

W sprawie Skarżąca nie wykazała ponadto, że zaszła którakolwiek z przesłanek wskazanych w treści art. 59 § 1 u.p.e.a. Po pierwsze w aktach sprawy nie ma żadnych dowodów na to, że obowiązek objęty ww. tytułem wykonawczym został wykonany przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego, czy też nie był wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał. Po drugie Skarżąca nie podnosiła, że egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administracyjnego, orzeczenia sądowego albo bezpośrednio z przepisu prawa. Po trzecie niesporne jest, że nie zachodził błąd, co do osoby zobowiązanej ani, że egzekucja nie może być prowadzona ze względu na osobę zobowiązanego. Po czwarte obowiązek miał charakter pieniężnym i nie okazał się niewykonalny. Po piąte zobowiązana żyje, a obowiązek nie jest ściśle związany z jej osobą; Po szóste, ustanowienie hipoteki powoduje, że egzekucja administracyjna jest dopuszczalna, zastosowanie zaś środka egzekucyjnego najmniej uciążliwego dla zobowiązanej było dopuszczalne, stosownie do art. 7 u.p.e.a. Po siódme nie jest kwestionowane, że Skarżącej nie doręczono upomnienia, mimo iż obowiązek taki ciążył na wierzycielu. Po ósme z akt sprawy nie wynika, że postępowanie egzekucyjne było zawieszane na żądanie wierzyciela i nie zostało podjęte przed upływem 12 miesięcy od dnia zgłoszenia tego żądania. Po dziewiąte wierzyciel nie żądał umorzenia postępowania egzekucyjnego. Nie zaszła też żadna inna przyczyna przewidziana w ustawach.

W związku z tym, że nie zastosowano środka egzekucyjnego w postaci egzekucji z nieruchomości niemożliwe było również stwierdzenie, że w postępowaniu egzekucyjnym dotyczącym należności pieniężnej nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne.

6. W świetle powołanych unormowań prawnych prowadzenie egzekucji wobec strony Skarżącej, co do zasady było zatem możliwe.

Zastosowanie instytucji umorzenia postępowania egzekucyjnego, która niemożliwym w sposób definitywny czyni wyegzekwowanie obowiązku podatkowego, objętego ww. tytułem wykonawczym, w świetle okoliczności faktycznych przedstawionych przez Ministra Finansów w zaskarżonym postanowieniu, byłoby zatem niezasadne i nieprawidłowe. Konsekwencją upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, które zostało wskazane w tytule wykonawczym, jako podlegające egzekucji, jest jedynie to, że prowadzenie dalszej egzekucji administracyjnej jest możliwe wyłącznie z przedmiotu hipoteki - nieruchomości. Ograniczenie egzekucji jedynie do nieruchomości nie oznacza powstania przesłanki z art. 59 § 1 u.p.e.a. zatem nie mogło być mowy o umorzeniu postępowania egzekucyjnego w tym trybie.

Zastrzeżenia odnoszące się m.in. do wadliwie zastosowanego środka egzekucyjnego nie mogą być zbadane w toku wznowionego postępowania w przedmiocie umorzenie postępowania egzekucyjnego, gdyż odnoszą się do procedury określonej w art. 54 u.p.e.a. Również naruszenie art. 45 u.p.e.a. pod względem zasadności podjęcia czynności egzekucyjnej nie jest kwestią, która może być rozstrzygana w tej sprawie. Tryb umorzenia postępowania egzekucyjnego nie uprawnia do oceny prawidłowości całego postępowania egzekucyjnego, w tym poprawności podejmowanych czynności egzekucyjnych oraz postępowania wierzycielskiego. Strona posiada na każdym etapie postępowania egzekucyjnego ochronę prawną w postaci przysługujących środków zaskarżenia. Przy tym organy administracji publicznej są związane zakresem przedmiotowym danej sprawy i nie mogą orzekać w kwestiach wykraczających poza ten zakres. Zasada ta została określona w art. 19 K.p.a., który nakłada na organy administracji publicznej obowiązek przestrzegania z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej. Wydanie orzeczenia z pominięciem wskazanej w ww. przepisie zasady stanowiłoby rażące naruszenie prawa.

7. Sąd, odnosząc się do stwierdzeń strony Skarżącej, że niedopuszczalne było ustanowienie hipoteki oraz, że w sprawie doszło do naruszenia art. 94 i 95 u.k.w.h., stwierdza, że są one niezasadne.

Po pierwsze termin płatności podatku dochodowego od osób fizycznych za 1993r. przypadał na 30 kwietnia 1994r. Tym samym dopiero od końca 1994r. należało liczyć termin płatności podatku.

Termin przedawnienia upływał zatem z dniem 31 grudnia 1999r. Do tej daty możliwe było ustanowienie hipoteki, jak również dokonywanie przewidzianych przepisami prawa czynności egzekucyjnych. Po tej dacie możliwe było wyłącznie egzekwowanie należności objętych tytułem wykonawczym z nieruchomości zabezpieczonej hipoteką.

W ocenie Sądu argumentacja skargi wskazuje, że Skarżąca, co do zasady, zgadza się, że możliwe jest prowadzenie egzekucji z nieruchomości, w sytuacji, gdy dojdzie do skutecznego zabezpieczenia zaległości podatkowej hipoteką przymusową, ale wyłącznie z przedmiotu stanowiącego zabezpieczenie.

Tym samym prowadzenie – jako takiego - postępowania egzekucyjnego wobec Skarżącej, z uwagi na ustanowienie hipoteki na nieruchomości Skarżącej i jej męża, przed upływem terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, było możliwe. Zdaniem Sądu, co do zasady postępowanie egzekucyjne, mające na celu wyegzekwowanie, zabezpieczonego hipoteką przymusową, zobowiązania podatkowego Skarżącej i jej męża w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1993r. nie mogło być więc umorzone.

Sąd stwierdza ponadto, że unormowania zawarte w przepisach art. 94 i 95 u.k.w.h. odnoszą się do wierzytelności, które uległy wygaszeniu lub wykreśleniu, co w sprawie nie miało miejsca.

8. Sąd, odnosząc się do zarzutu Skarżącej, że nie było podstaw do wznowienia postępowania w przedmiocie umorzenia postępowania egzekucyjnego, stwierdza, że nie jest on zasadny.

W tym zakresie należało wziąć pod rozwagę treść art. 145 § 1 pkt 5 K.p.a. w związku z art. 126 K.p.a., gdyż doszło do wznowienia postępowania w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego.

Przepis art. 145 § 1 pkt 5 K.p.a. stanowi, że "w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli: wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję.

Przepis art. 126 K.p.a. stanowi natomiast, że do postanowień stosuje się odpowiednio przepisy art. 105, art. 107 § 2-5 oraz art. 109-113, a do postanowień, od których przysługuje zażalenie, oraz do postanowień określonych w art. 134 - również art. 145-152 oraz art. 156-159, z tym że zamiast decyzji, o której mowa w art. 151 § 1 i art. 158 § 1, wydaje się postanowienie.

Z ww. przepisów art. 126 i art. 145 § 1 pkt 5 K.p.a. wynika zatem, że postępowanie, które zostało zakończone postanowieniem, od którego przysługuje zażalenie, może być wznowione, jeśli zajdzie jedna z przesłanek wskazanych w art. 145 § 1 pkt 5 K.p.a.

Minister Finansów w zaskarżonym postanowieniu wskazał, że już po wydaniu przez DIS [...] kwietnia 2009r. ostatecznego postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi (DIS), który wydał postanowienie.

Zdaniem Sądu w świetle akt sprawy, niezasadne są twierdzenia strony skarżącej, że DIS, wydając postanowienie z [...] kwietnia 2009r. o umorzeniu postępowania egzekucyjnego wiedział, że zobowiązanie strony skarżącej zostało zabezpieczone w postępowaniu egzekucyjnym hipoteką przymusową na nieruchomości będącej własnością Skarżącej i jej męża. Okoliczność ta nie wynika, ani z uzasadnienia tegoż postanowienia, ani z uzasadnienia postanowienie NUS z [...] grudnia 2008r. ani z uzasadnienia postanowienia DIS z [...] lutego 2009r.

Do dnia wydania postanowienia z [...] kwietnia 2009r. w aktach sprawy nie było również informacji o zabezpieczeniu hipoteką przymusową zobowiązania w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1993r.

Dopiero 24 czerwca 2009r. DIS otrzymał pismo NUS z 19 czerwca 2009r. informujące, że ww. zobowiązanie zabezpieczono hipoteką przymusową.

W świetle powyższych okoliczności faktycznych trafne było zatem wznowienie postępowania, w trybie art. 145 § 1 pkt 5 K.p.a. oraz uchylenie – na mocy postanowienia DIS z [...] października 2009r. - wadliwego postanowienia DIS z [...] kwietnia 2009r., które prowadziło do uznania, że postanowienie NUS z [...] grudnia 2008r. o braku podstaw do umorzenia postępowania egzekucyjnego było prawidłowe, choć nie z powodów w nim wskazanych.

Brak zatem uwzględnienia przez NUS w postanowieniu z [...] grudnia 2008r. wniosku strony skarżącej z 8 maja 2008r. o umorzenie postępowania egzekucyjnego, ponowionego pismem z 20 czerwca 2008r., w świetle okoliczności ujawnionych dopiero po ostatecznym zakończeniu sprawy postanowieniem DIS z [...] kwietnia 2009r. było prawidłowe.

9. Sąd za niezasadne uznaje również powołane przez Skarżącą zarzuty naruszenia przepisów O.p. (art. 37, art. 120, art. 121 § 1, art. 122, art. 234). Przepisy tej ustawy, stosownie do treści zwartych w art. 18 u.p.e.a., nie mają zastosowania w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Na mowy ww. przepisu do postępowania egzekucyjnego w administracji zastosowanie mają przepisy K.p.a. Odwoływanie się zatem do zasad podstawowych wskazanych w przepisach O.p. jest nieuprawnione. W administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym mogą być i to wyłącznie odpowiednio, stosowane przepisy K.p.a., a nie O.p.

Zauważyć ponadto należy, że art. 37 O.p., przed skreśleniem, przez art. 1 pkt 11 ustawy z dnia 11 kwietnia 2001r. (Dz. U. z 2001, Nr 39. poz. 459), dotyczył hipoteki ustawowej ustanawianej w postępowaniu podatkowym. W sprawie hipoteka ustanawiana była w postępowaniu egzekucyjnym, miała więc charakter przymusowy. Organ nadzoru, mając na względzie ogólną zasadę postępowania administracyjnego, określoną w art. 8 K.p.a., wydając postanowienie w postępowaniu wznowieniowym wyjaśnił okoliczności uruchomienia postępowania w trybie art. 145 § 1 pkt 5 K.p.a., przywołując podstawę prawną oraz odnosząc się do wszystkich kwestii podnoszonych przez stronę Skarżącą. Działanie organów administracyjnych, które spowodowało uchylenie błędnego postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego – po wznowieniu - nie może być poczytane jako naruszające zaufanie do władzy publicznej.

Przedłużający się proces postępowania odwoławczego z pewnością jest zjawiskiem niepożądanym. Sąd ocenia jednak, że pozostaje bez istotnego wpływu na zaskarżone w sprawie postanowienie Ministra Finansów.

10. Sąd, biorąc powyższe rozważania pod uwagę oraz podnosząc, że jakkolwiek Minister Finansów nie ustrzegł się w zaskarżonym postanowieniu oczywistych błędów pisarskich (zamiast 1999r. wskazał 2009r.) oraz odwołując się do przedawnienia zobowiązania podatkowego powstałego przed wejściem w życie O.p., powołał się na przepisy tej ustawy, zasadne było oddalenie skargi, na mocy art. 151 P.p.s.a.

Stwierdzone przez Sąd ww. wadliwości o charakterze proceduralnym nie miały bowiem istotnego wpływu na wynik sprawy.