II FZ 769/14

Uzasadnienie

1. We wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi A na postanowienie Dyrektora Izby Celnej we Wrocławiu z 26 września 2013 r. w przedmiocie połączenia spraw w postępowaniu odwoławczym, skarżąca spółka podała, że wysokość kapitału zakładowego, majątku lub środków finansowych spółki wynosi 1.000.000,- zł, a wartość środków trwałych - 731.612,58 zł. Za ostatni rok obrotowy, według bilansu, spółka wykazała stratę w wysokości 20.267,47 zł. Z przesłanych na wezwanie dokumentów wynika, że w latach 2011 i 2012 spółka uzyskała dochód w kwocie odpowiednio 187.768,33 zł i 52.924,25 zł (przy przychodach w kwocie 1.588.866,49 zł i 3.297.774,09 zł), we wrześniu, październiku i listopadzie 2013 r. spółka dokonała dostawy towarów oraz świadczyła usługi o wartości odpowiednio 218.715 zł, 336.580 zł i 201.050 zł. Według bilansu za 2012 r. należności krótkoterminowe spółki wynosiły 1.959.297,91 zł, a zobowiązania krótkoterminowe 1.470.086,19 zł.

2. Postanowieniem z 24 marca 2014 r., I SA/Wr 2203/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu odmówił skarżącej przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. Sąd pierwszej instancji uznał, że w świetle przedstawionych przez spółkę okoliczności oraz przedłożonych dokumentów, nie można przyjąć, że skarżąca nie jest w stanie ponieść koniecznych kosztów sądowych. Każdy, kto wszczyna postępowanie sądowe, powinien liczyć się z koniecznością opłacenia kosztów sądowych, a co za tym idzie tak planować swój budżet, aby wygospodarować kwotę konieczną do ich uiszczenia. O możliwościach płatniczych spółki świadczy choćby fakt, że w dalszym ciągu prowadzi działalność gospodarczą i to na dużą, wynikającą z przedłożonych deklaracji VAT, skalę. O braku środków finansowych strony skarżącej nie może również świadczyć fakt prowadzonego wobec spółki postępowania egzekucyjnego, gdyż nie stoi ono na przeszkodzie prowadzeniu przez spółkę działalności gospodarczej. Dowodzi to, że mimo zajęć egzekucyjnych strona skarżąca dysponuje środkami finansowymi pozwalającymi jej na regulowanie wymagalnych należności.

3. Powyższe postanowienie zostało zaskarżone przez spółkę zażaleniem, w którym zarzucono sądowi pierwszej instancji błędne ustalenie stanu faktycznego sprawy poprzez przyjęcie, że pokrycie wpisu od skargi oraz ewentualnie dalszych kosztów sądowych nie przekracza możliwości płatniczych skarżącej.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

4. Zażalenie jest niezasadne.

Stosownie do art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012, poz. 270 ze zm., dalej: P.p.s.a.), strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Przyznanie prawa pomocy, jako odstępstwo od tej zasady, będące przerzuceniem kosztów na ogół społeczeństwa, może być zastosowane jedynie w przypadkach wyjątkowych, kiedy strona wykaże w sposób jednoznaczny spełnienie przesłanek określonych w art. 246 P.p.s.a. (por. postanowienia NSA: z 13 maja 2010 r., II FZ 185/10, z 19 maja 2010 r., II FZ 156/10, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/).

Oceniając zasadność przyznania skarżącej spółce prawa pomocy w zakresie częściowym na podstawie art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a., obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych, należy odnieść sytuację majątkową wnioskodawcy do wysokości kosztów, które jest on zobowiązany ponieść. Porównanie takie jest konieczne dla oceny możliwości finansowych partycypowania przez stronę w kosztach postępowania sądowoadministracyjnego na zasadzie wyrażonej w art. 199 P.p.s.a. Prawidłowo, zatem, w rozpoznawanej sprawie, sąd pierwszej instancji zbadał zasadność przyznania spółce prawa pomocy w zakresie zwolnienia od obowiązku ponoszenia kosztów postępowania, zestawiając ze sobą wysokość wpisu i stan majątkowy spółki.

Naczelny Sąd Administracyjny podziela ocenę sądu pierwszej instancji, że w świetle znacznych przychodów, jakie uzyskuje spółka, a także wartości jej majątku trwałego, niedopuszczalne byłoby przyjęcie, że spełnia ona przesłanki przyznania prawa pomocy. Spółka nie wykazała, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania - przedłożone dokumenty świadczą bowiem o prowadzeniu działalności na dużą skalę, z której uzyskiwane są znaczne przychody. Spółka dysponuje także majątkiem trwałym o znacznej wartości. W kontekście wskazanych powyżej okoliczności należy również uwzględnić fakt, że w przypadku wnioskowania o prawo pomocy osoba prawna nie może powoływać się tylko na to, że aktualnie nie dysponuje środkami na poniesienie kosztów sądowych, ale musi także wykazać, że nie ma ich, mimo iż podjęła wszelkie niezbędne działania, by zdobyć fundusze na pokrycie wydatków (por. postanowienie NSA z 29 marca 2011 r., I OZ 191/11). W rozpoznawanej sprawie, uwzględniwszy zasady logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, trudno przyjąć, że spółka, która dysponuje środkami trwałymi o tak wysokiej wartości, a ponadto regularnie dysponowała znacznymi środkami pieniężnymi na rachunku bieżącym, nie jest w stanie pokryć wpisów sądowych w sprawach sądowoadministracyjnych, a także innych kosztów, które ewentualnie w tym postępowaniu mogą wystąpić. Sam fakt zajęcia rachunków bankowych nie jest wystarczający dla uznania, iż spółka spełnia przesłanki do przyznania jej prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

Reasumując, należy stwierdzić, że w świetle przedłożonych przez spółkę dokumentów na pełną aprobatę zasługuje ocena stanu faktycznego przeprowadzona przez sąd pierwszej instancji oraz konkluzja, że spółka nie wykazała zaistnienia przesłanek uzasadniających przyznanie jej prawa pomocy we wnioskowanym zakresie. W związku z tym, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 P.p.s.a. orzekł jak w sentencji postanowienia.