I SA/Ol 672/12

Uzasadnienie

Wnioskiem z dnia 14 grudnia 2012 r., złożonym na urzędowym formularzu PPF, skarżący J. M. B., zwrócił się o zwolnienie od kosztów sądowych.

Ze złożonego przez skarżącego formularza wniosku o stanie rodzinnym, majątku i dochodach wynika, iż wnioskodawca prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe. Jest współwłaścicielem domu o powierzchni 115 m2. Oświadczył, że ze stosunku pracy otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 1.801,63 zł, obecnie przebywa na zwolnieniu lekarskim i otrzymuje zasiłek chorobowy w kwocie 1.046,50 zł. Wyjaśnił, że z wynagrodzenia za pracę prowadzona jest egzekucja na rzecz Dyrektora Oddziału ZUS w wysokości 270 zł. Ponadto zobowiązany jest do spłat rat kredytów bankowych na łączną kwotę ponad 1.800 zł. miesięcznie. Podkreślił przy tym, że za miesiące listopad i grudzień 2012 r. dokonał tylko częściowych spłat rat kredytów do banków z powodu choroby. Dodatkowo wskazał, że w zaspokajaniu potrzeb życiowych pomaga mu rodzina.

Na podstawie art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012r., poz. 270), zwanej dalej p.p.s.a., jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, referendarz sądowy może zażądać od strony złożenia dodatkowego oświadczenia lub przedłożenia dokumentów źródłowych.

W niniejszej sprawie z możliwości tej skorzystano i wystosowano do strony skarżącej wezwanie z dnia 07.01.2013 r. W wezwaniu tym zwrócono się o przedłożenie dodatkowych oświadczeń i dokumentów źródłowych.

W odpowiedzi na wezwanie skarżący złożył: odpis druku zwolnienia lekarskiego, odpis recepty lekarskiej, zaświadczenie o zatrudnieniu i wysokości wynagrodzenia za pracę za okres od sierpnia 2012 r. do listopada 2012 r., trzy odpisy tytułów wykonawczych wystawionych przez ZUS, dwa odpisy przelewów pocztowych potwierdzających wysokość zasiłków chorobowych za listopad i grudzień 2012 r., odpisy wyciągów bankowych z Banku za okres od 01.08.2012 r. 31.12.2012 r., zaświadczenie z Banku "a" o wysokości obrotów na rachunku bankowym w okresie od 01.08.2012 r. do 31.12.2012 r., oświadczenie skarżącego o wysokości udzielanej mu pomocy przez rodzeństwo, zestawienie średnich miesięcznych wydatków za okres od 08.2012 r. do 12.2012 r., odpisy opłaconych rachunków za media.

Mając na uwadze powyższe zważono co następuje:

Zgodnie z art. 245 § 1 p.p.s.a., prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 2 p.p.s.a.). Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 3 p.p.s.a.). Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.). Powołane wyżej przepisy stanowią odstępstwo od generalnej zasady ponoszenia kosztów postępowania sądowoadministracyjnego zawartej w art. 199 p.p.s.a. Strona ubiegająca się o przyznanie prawa pomocy musi zatem uprawdopodobnić, iż jej sytuacja materialna jest na tyle trudna, że uzasadnia wyjątkowe traktowanie. W przypadku prawa pomocy mamy do czynienia z pomocą Budżetu Państwa osobom, które z uwagi na ich trudną sytuację materialną nie są w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Przesłanki przyznania prawa pomocy są przy tym określone ogólnie, a więc uznaniu sądu pozostawił ustawodawca ocenę przedstawionych we wniosku okoliczności przemawiających, zdaniem strony, za rozstrzygnięciem korzystnym dla niego. Należy zauważyć, że ciężar dowodu spoczywa na stronie składającej wniosek o przyznanie prawa pomocy. Wnioskodawca powinien zatem wykazać, że jego sytuacja materialna jest na tyle trudna, że nie jest w stanie pokryć kosztów procesu we własnym zakresie. Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to sprowadzać się powinna do przypadków, w których zdobycie środków na sfinansowanie jej udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście obiektywnie niemożliwe. Należy ponadto zauważyć, że opłaty sądowe, do których zalicza się także wpis, stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienie od ponoszenia tego rodzaju danin stanowi odstępstwo od konstytucyjnego obowiązku ich powszechnego i równego ponoszenia, wynikającego z art. 84 Konstytucji RP. Dlatego też mogą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli.

Kierując się przesłankami przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym należy stwierdzić, że wnioskodawca nie wykazał, iż spełnia ustawowe warunki do skorzystania z tego uprawnienia. Jak wynika ze złożonego oświadczenia, wnioskodawca miesięcznie od listopada 2012 r. dysponuje dochodem w wysokości łącznej ok. 1850 zł netto (ok. 1050 zł z tytułu zasiłku chorobowego i ok. 800 – 900 zł pomoc od rodzeństwa), w miesiącach sierpień- październik 2012 r. dochód ten kształtował się w granicach ok. 1300 zł netto miesięcznie z tytułu wynagrodzenia za pracę i ok. 800-900 zł od rodzeństwa. Ponosi miesięczne wydatki w kwocie ok. 873,68 zł. Dodatkowo z przedstawionego wyciągu z rachunku bankowego prowadzonego przez Bank wynika, że w okresie od sierpnia do grudnia 2012 r. dokonał spłaty raty kredytów na łączną kwotę 1230,65 zł tj. 246,13 zł średnio miesięcznie, przy czym w miesiącu wrześniu dokonał spłaty raty kredytu na kwotę 579,48 zł, oraz w grudniu 2012 r. na kwotę 610 zł. Uwzględniając zatem powyższe można przyjąć, że z posiadanych dochodów miesięcznych w wysokości 1.850 zł po opłaceniu wszelkich niezbędnych wydatków związanych z utrzymaniem gospodarstwa domowego, a także po uwzględnieniu wysokość spłaconych średnio rat kredytów w tym okresie (łączne średnie wydatki miesięczne skarżącego wynosiły 1.119,81 zł) skarżącemu pozostawały wolne środki pieniężne (średnio ok. 730 zł miesięcznie), które umożliwiały opłacenie kosztów sądowych. Podkreślić przy tym należy, że wniosek o przyznanie prawa pomocy skarżący zawarł już w skardze z dnia 16.10.2012 r. Wpis sądowy w przedmiotowej sprawie, biorąc pod uwagę wartość przedmiotu zaskarżenia wskazaną przez skarżącego we wniosku o przyznanie prawa pomocy wynosi 368 zł (§ 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16.12.2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi Dz. U 221, poz. 2193). Skarżący miał zatem możliwość zabezpieczyć odpowiednie środki pieniężne na opłacenie niezbędnych kosztów sądowych.

Jednocześnie zaznaczyć należy, że fakt spłaty rat kredytów nie może stanowić uzasadnionej podstawy do przyznania prawa pomocy. W orzecznictwie sądowym utrwalił się pogląd, iż zobowiązania prywatnoprawne nie mogą mieć pierwszeństwa przed zobowiązaniami publicznoprawnymi. Nadto przyznanie stronie prawa pomocy w sytuacji gdy sama reguluje swoje zobowiązania prywatnoprawne byłoby niezgodnie z art. 84 Konstytucji. Powodowałoby bowiem nierówne traktowanie obywateli, dopuszczając możliwość udzielenia ulgi w spłacie zobowiązań publicznoprawnych obywatelom, którzy dobrowolnie spłacają zobowiązania prywatnoprawne przed obywatelami, którzy takich zobowiązań nie zaciągnęli.

Oceny tej nie zmienia fakt, iż skarżący zobowiązany jest do opłacenia kosztów sądowych także w innej sprawie o sygn. akt I SA/Ol 673/12.

W związku z tym, na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 w związku z art. 258 § 2 pkt 7 p.p.s.a. należało orzec jak w sentencji.