I SA/Op 303/14

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi M. P. (dalej jako skarżący) jest postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Opolu z dnia 4 lutego 2014 r. Nr [...] w przedmiocie zarzutów na postępowanie egzekucyjne. W związku z tym skarżący na etapie wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu zobowiązany jest - zgodnie z postanowieniami § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 221, 2193) – do uiszczenia wpisu od skargi w kwocie 100 zł. Na dalsze koszty jakie mogą mieć miejsce w przedmiotowej sprawie składają się opłata kancelaryjna za sporządzenie uzasadnienia wyroku – stosownie do zapisów § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości opłat kancelaryjnych pobieranych w sprawach sądowoadministracyjnych (Dz. U. Nr 221, poz. 2192) - w kwocie 100 zł oraz wpis od skargi kasacyjnej również w kwocie 100 zł (§ 3 rozporządzenia w sprawie wysokości oraz szczególnych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

W dniu 23 kwietnia 2014 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu wpłynął wniosek skarżącego (sporządzony na urzędowym formularzu, o którym mowa w art. 252 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi [t.j. Dz. U. z 2012 r., poz.270] - zwanej dalej p.p.s.a.), w którym zwrócił się o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w całości.

Odnośnie swojej sytuacji rodzinnej, majątkowej i finansowej skarżący oświadczył, że jest osobą bezrobotną, samodzielnie prowadzącą gospodarstwo domowe, posiadającą majątek w postaci lokalu mieszkalnego o powierzchni 33,4 m², uzyskującą dochody jedynie z tytułu zasiłku dla bezrobotnych w wysokości 673 zł. W załączeniu skarżący przedłożył zaświadczenia wystawione przez Powiatowy Urząd Pracy w O. w dniu 23 kwietnia 2014 r., w których stwierdzono, że jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna z prawem do zasiłku, i że w okresie od 13.08.2013 r. do 31.03.2014 r. pobierał zasiłek łącznie w kwocie 5.683,39 zł netto (brutto – 6.568,20 zł).

Rozpatrując na podstawie art. 258 § 2, pkt 7 p.p.s.a. wniosek o przyznanie prawa pomocy referendarz sądowy zważył , co następuje:

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż instytucja prawa pomocy przewiduje dla skarżącego możliwość zwolnienia od kosztów sądowych w całości bądź w części oraz ustanowienia zawodowego pełnomocnika. Przy czym zastosowanie tej instytucji do konkretnego przypadku może mieć miejsce w zakresie całkowitym, obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego, bądź też w zakresie częściowym, obejmującym zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 p.p.s.a.).

Przewidywana możliwość ubiegania się przez skarżącego o prawo pomocy w zakresie częściowym (o co wnosi skarżący) uwarunkowana jest spełnieniem przesłanki określonej w art. 246 § 1, pkt 2 p.p.s.a. Zgodnie z tym przepisem przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym następuje gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Tak ukształtowany charakter prawa pomocy wynika z tego, iż generalną zasadą postępowania sądowego, wyrażoną w art. 199 p.p.s.a., jest ponoszenie kosztów związanych z udziałem w postępowaniu.

Odstępstwo od tej zasady ma na celu zagwarantowanie prawa do sądu podmiotom, których obiektywnie nie stać na poniesienie kosztów postępowania. Zwolnienie od obowiązku ponoszenia kosztów postępowania powinno sprowadzać się więc jedynie do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w takim postępowaniu jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe (por. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 października 2004 r., GZ 71/04, ONSA i WSA 2005, nr 1, poz. 8). W tym kontekście należy wskazać, że oceniana jest zasadność wniosku w dwóch aspektach – z jednej strony z uwzględnieniem wysokości obciążeń, jakie strona musi ponieść w konkretnym postępowaniu, z drugiej zaś z uwzględnieniem jej możliwości finansowych (por. postanowienie NSA z 30 listopada 2005 r., sygn. akt II FZ 781/05, niepubl.).

Nadto należy podkreślić, iż to na wnioskodawcy spoczywa ciężar dowodu, a w szczególności obowiązek wykazania braku możliwości poniesienia jakichkolwiek kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Rozstrzygniecie w tej kwestii będzie zależało od tego, co zostanie udowodnione przez stronę. Strona musi zatem wykazać, iż jej sytuacja materialna jest na tyle trudna, iż uzasadnia poczynienie odstępstwa od generalnej reguły ponoszenia kosztów procesu. (vide: J. Tarno, Prawo o postępowania przed sądami administracyjnymi – Komentarz, Wyd. LexisNexis, Warszawa 2006, s. 504; B. Dauter i inni, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Komentarz, Wyd. Zakamycze, Kraków 2005, s. 592).

Dlatego też jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku, o którym mowa w art. 252 p.p.s.a., okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, strona jest obowiązana, na mocy art. 255 p.p.s.a., złożyć na wezwanie, w zakreślonym terminie, dodatkowe oświadczenie lub przedłożyć dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego.

W ocenie referendarza informacje przedstawione przez skarżącego we wniosku o przyznanie prawa pomocy jak i wynikające z przedłożonych dokumentów były niewystarczające do oceny jego rzeczywistej sytuacji majątkowej i finansowej. W związku z czym, działając na podstawie art. 255 p.p.s.a., pismem z 12 maja 2014 r. wezwano skarżącego do przekazania w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania:

- pisemnej informacji na temat kosztów ponoszonych przez niego w skali miesiąca na bieżące utrzymanie (tj. kosztów z wyodrębnieniem na poszczególne pozycje, w tym pozycje dotyczące kosztów utrzymania lokalu mieszkalnego, zakupu wyżywienia i innych niezbędnych dla utrzymania wydatków) wraz dokumentami potwierdzającymi fakt i wysokość ich poniesienia,

- pisemnej informacji odnośnie innych wydatków niż bieżące koszty utrzymania również z odpowiednimi dowodami potwierdzającymi taki stan,

- pisemnej informacji odnośnie źródeł finansowych umożliwiających pokrycie tych koszów wraz z odpowiednimi dowodami potwierdzającymi prawdziwość informacji w tym zakresie,

- kserokopii zeznania o wysokości dochodów osiąganych w 2013 r. (PIT),

- wyciągów i odpisów z kont i lokat bankowych za ostatnie trzy miesiące.

W odpowiedzi skarżący przekazał pisemną informację zawierającą zestawienie miesięcznych kosztów utrzymania, z którego wynika, iż w tym okresie ponosi koszty w kwotach pomiędzy 652,29 zł a 802,29 zł (opłata czynszowa - 244,60 zł, dostawa energii elektrycznej - 21,68 zł, internet i telefon - 36,01 zł, zakup żywności – między 300 a 400 zł, nieprzewidziane wydatki związane z naprawą lokalu – od 50 do 100 zł). W załączeniu skarżący przedłożył: zaświadczenie z Powiatowego Urzędu Pracy w Opolu z 12 maja 2014 r. o wysokości pobieranego przez niego zasiłku dla bezrobotnych, wyciąg z rachunku bankowego, kserokopię zawiadomienia z 30 stycznia 2013 r. o zajęciu zabezpieczającym prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność z rachunku bankowego u dłużnika zajętej wierzytelności będącego bankiem, kserokopie faktur dotyczących zakupu usług telekomunikacyjnych i dostawy energii elektrycznej, kserokopię zawiadomienia o wysokości opłat za mieszkanie, kserokopię zeznania podatkowego PIT-36 za 2013 r. (załączniki nadesłane przy w/w znajdują się w aktach sprawy o sygn. akt I SA/Op 300/14).

Mając na względzie informację dotyczące sytuacji rodzinnej i finansowej skarżącego, a wynikające z wniosku o przyznanie prawa pomocy, przekazanego pisma oraz z kserokopii wymienionych dokumentów, referendarz sądowy uznał, iż zapłata kosztów sądowych wymaganych w przedmiotowej sprawie zarówno na etapie skargi do WSA w Opolu jak i mogących mieć miejsce na kolejnych etapach postępowania sądowego przekracza jego możliwości finansowe.

W ocenie referendarza uzyskiwane przez skarżącego dochody z zasiłku dla bezrobotnych w wysokości 673,25 zł netto (przy uwzględnieniu konieczności zaspokojenia z tych dochodów podstawowych potrzeb egzystencji skarżącego) są niewystarczające do wygenerowania dodatkowych środków pieniężnych w celu uiszczenia kosztów sądowych.

Mając na względzie powyższe, na podstawie art. 258 § 2, pkt 7 p.p.s.a., orzeczono o przyznaniu prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.