I GZ 159/13

Uzasadnienie

Postanowieniem objętym zażaleniem Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu odmówił C. w G., Szwajcaria przywrócenia terminu do wniesienia skargi na decyzję Dyrektora Izby Celnej we Wrocławiu z dnia [...] listopada 2012 r. w przedmiocie podatku akcyzowego.

Przedstawiając stan sprawy Sąd I instancji wskazał, że zaskarżoną decyzję doręczono pełnomocnikowi skarżącej (doradcy podatkowemu) w dniu 14 listopada 2012 r. Zgodnie z pouczeniem zawartym w treści tej decyzji, stronie przysługiwało prawo wniesienia na to rozstrzygnięcie "skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, 50-126 Wrocław, ul. Św. Mikołaja 78/79, za pośrednictwem Dyrektora Izby Celnej we Wrocławiu, w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji". W dniu 13 grudnia 2012 r. strona, reprezentowana przez pełnomocnika, wniosła na ww. decyzję skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, kierując ją bezpośrednio na adres Sądu, tj. ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław. Tak zaadresowana skarga wpłynęła do biura podawczego Sądu w dniu 17 grudnia 2012 r.

W dniu 18 grudnia 2012 r. WSA we Wrocławiu ww. skargę wraz z jej odpisem oraz załącznikami przesłał na adres Dyrektora Izby Celnej we Wrocławiu, celem nadania jej właściwego biegu. Pismo to zostało też wysłane do wiadomości skarżącej (doręczenie tego pisma nastąpiło w dniu 20 grudnia 2012 r.).

W dniu 21 grudnia 2012 r. skarżąca złożyła wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi argumentując, że dopiero z korespondencji Sądu do Dyrektora Izby Celnej we Wrocławiu powzięła wiedzę o nieprawidłowym zaadresowaniu skargi. Zarzuciła, że do błędu doszło wskutek niedokładnego pouczenia w treści decyzji, które zostało zredagowane w taki sposób, że strona błędnie zrozumiała, że podany w tym pouczeniu adres: 50-126 Wrocław, ul. Św. Mikołaja 78/79, jest adresem siedziby Dyrektora Izby Celnej we Wrocławiu. Okoliczność ta skutkowała nadaniem na ten adres skargi, który – jak się okazało – był adresem WSA we Wrocławiu. Do wniosku strona dołączyła skargę.

Sąd I instancji uzasadniając odmowę przywrócenia Spółce terminu do wniesienia skargi wskazał na okoliczność niespełnienia przesłanki warunkującej zastosowanie instytucji z art. 86 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), dalej: p.p.s.a., tj. brak zawinienia w uchybieniu terminowi.

Odnosząc się do argumentacji podniesionej we wniosku WSA wywiódł, że zawarte w decyzji drugoinstancyjnej pouczenie jest prawidłowe. W ocenie Sądu, z jego treści wynika jasno, że adres ten odnosi się do adresu WSA we Wrocławiu o czym świadczy zarówno okoliczność, że adres ten został wymieniony po słowach "służy stronie prawo wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu", jak i to, że dopiero po podaniu tego adresu zawarte jest pouczenie o tym, że czynności tej należy dokonać "za pośrednictwem Dyrektora Izby Celnej we Wrocławiu".

Dodatkowo na kopercie nadanej w dniu 13 grudnia 2012 r. strona nie tylko podała adres WSA, ale i przesyłkę tę zaadresowała bezpośrednio na adres tegoż Sądu, tj. z pominięciem wymogu wniesienia skargi za pośrednictwem organu podatkowego II instancji, pomimo że taką informacje zawierało pouczenie. Pomimo błędnego zaadresowania przesyłki zawierającej skargę, sama skarga została opisana prawidłowo, tj. w jej tzw. nagłówku zaznaczono, że skarga jest składana do WSA we Wrocławiu za pośrednictwem Dyrektora Izby Celnej we Wrocławiu, a w miejscu przeznaczonym na oznaczeniu stron sporu, po wskazaniu strony przeciwnej (Dyrektora Izby Celnej we Wrocławiu), podano prawidłowy adres tego organu, tj. ul. Hercena 11 we Wrocławiu (kod pocztowy 50-950). Wobec tego nie miał racji pełnomocnik skarżącej twierdząc, że dopiero z przesłanego do wiadomości strony pisma Sądu z dnia 17 grudnia 2012 r. strona powzięła wiedzę o prawidłowym adresie siedziby Dyrektora Izby Celnej we Wrocławiu. Faktowi temu przeczy również wcześniejsza korespondencja strony, z której wynika że w toku postępowania podatkowego korespondowała ona z Dyrektorem Izby Celnej we Wrocławiu, prawidłowo adresując (a zatem posiadając wiedzę w tym zakresie) kierowane do tego organu pisma procesowe. Nadto adres Dyrektora Izby Celnej we Wrocławiu podany był w tzw. stopce decyzji, a więc w razie ewentualnych wątpliwości, strona miała możliwość choćby w ten sposób pozyskać informację o adresie organu za pośrednictwem którego należało złożyć skargę w sprawie.

Zażalenie na to postanowienie wniosła C. w G., wnosząc o jego uchylenie i przywrócenie terminu do wniesienia skargi, ewentualnie o uchylenie postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Orzeczeniu zarzuciła naruszenie:

- art. 86 § 1 p.p.s.a. poprzez uznanie, że skarga została wniesiona z naruszeniem terminu z winy Spółki w okolicznościach nieprecyzyjnego, wprowadzającego w błąd pouczenia przedstawionego w decyzji oraz błędnego zaadresowania koperty przez asystenta, co nie podlega nadzorowi pełnomocnika,

- art. 45 ust. 1 Konstytucji poprzez pozbawienie Spółki prawa do sądu jedynie z powodu omyłki w czynności technicznej, jaką jest zaadresowanie koperty.

W uzasadnieniu zażalenia podtrzymano zarzuty dotyczące sformułowania pouczenia, w sposób mogący wprowadzić mylne przekonanie, że adresem Dyrektora Izby Celnej jest adres: 50-126 Wrocław, ul. Świętego Mikołaja 78/7, gdyż był to jedyny adres wskazany w treści pouczenia, które nakazywało wnieść skargę za pośrednictwem organu. Zdaniem Spółki dopiero z chwilą otrzymania pisma z dnia 17 grudnia 2012 r. o przekazaniu przez WSA skargi Dyrektorowi Izby Celnej we Wrocławiu stało się jasne pod jakimi dokładnie adresami znajdują się siedziby WSA we Wrocławiu i organu II instancji.

Ponadto wskazano, że nieprawidłowego zaadresowania przesyłki dokonał asystent, pracownik Spółki, w której pracuje pełnomocnik. On sam zachował należytą staranność wynikającą z jego obowiązków. Nieprawidłowe zaadresowanie koperty nie stanowiło natomiast naruszenia szczególnej staranności, a jedynie oczywistą omyłkę pisarską, z powodu której nie można odmówić rozpoznania skargi, gdyż stanowiłoby to naruszenie prawa do sądu z art. 45 Konstytucji.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 86 § 1 p.p.s.a. Sąd postanowi na wniosek strony przywrócenie terminu, jeżeli nie dokonała ona w terminie czynności procesowej bez swojej winy. Zgodnie z art. 87 § 1 i 2 powołanej ustawy pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. W piśmie tym należy uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu.

W rozpoznawanej sprawie zostały spełnione formalne wymogi umożliwiające merytoryczne rozpoznanie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia skargi. Wniosek ten nie może być jednak uwzględniony, gdyż nie zostało uprawdopodobnione, iż uchybienie terminu nastąpiło bez winy skarżącej.

Przede wszystkim, należy podzielić ocenę Sądu I instancji co do uznania prawidłowości sformułowania pouczenia o sposobie zaskarżenia decyzji Dyrektora Izby Celnej we Wrocławiu z dnia [...] listopada 2012 r. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego po pierwsze, nie budzi wątpliwości treść pouczenia zarówno co do podmiotu do którego należy wnieść skargę – czyli do WSA, jak i sposobu tego wniesienia, tj. za pośrednictwem organu. Po drugie, nie są zasadne zarzuty skarżącej dotyczące rzekomo wprowadzającego w błąd sformułowania dotyczącego adresu pod który należało wysłać skargę – adres zawarty w pouczeniu jednoznacznie dotyczył siedziby WSA we Wrocławiu i w ocenie NSA sformułowanie to nie sugerowało nic ponad to co w nim zawarto. Co więcej, jak zasadnie zauważył Sąd I instancji, skoro na pierwszej stronie skargi Spółka zamieściła w sposób prawidłowy adres Sądu, jak i adres organu (oraz sposób wniesienia skargi), to trudno podzielić argumentację pełnomocnika skarżącej o dowiedzeniu się o prawidłowym adresie organu dopiero przy doręczeniu mu pisma z dnia 17 grudnia 2012 r. o przekazaniu skargi przez WSA organowi w celu nadania temu pismu biegu. W tym zakresie twierdzenia skarżącej są sprzeczne. Skoro zatem pouczenie zawarte w decyzji było prawidłowe i, jak się wydaje, prawidłowo przy redagowaniu treści skargi zrozumiane, to nie można przyjąć, jak chce skarżąca, by został naruszony obowiązek pełnego i prawidłowego pouczenia doradcy podatkowego.

Dalej należy wskazać, że powołane wyżej przepisy ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi są tak skonstruowane, że przy ocenie, czy uchybienie terminu, jest zawinione, czy też nie, nie rozróżnia się sytuacji w których zaniedbanie pracownika – w rozpoznawanej sprawie asystenta współpracującego z pełnomocnikiem skarżącej – było wynikiem zwykłego błędu czy jego kwalifikowanej postaci, tj. rażącego niedbalstwa bądź też winy umyślnej. Ponadto wina pracownika, którego działanie lub zaniechanie stało się przyczyną uchybienia terminu, jest tożsama z winą podmiotu go zatrudniającego, organizującego pracę w sposób zapewniający nadzór pracownika merytorycznego nad wykonywaniem zadań przez pracownika technicznego.

W niniejszej sprawie pełnomocnik skarżącej sam przyznał, że winę za uchybienie terminowi do wniesienia skargi ponosi asystent będący pracownikiem spółki doradztwa podatkowego, w której pracuje pełnomocnik. Tego rodzaju uchybienie należy uznać za posiadające znamiona winy polegającej na braku szczególnej staranności, jakiej należy wymagać od samego pełnomocnika. Niezależnie od tego czy błąd popełnił pełnomocnik skarżącej, czy pracownik spółki doradztwa podatkowego, winę za ten błąd ponosi pełnomocnik, a w konsekwencji również jego mocodawca (por. postanowienie NSA z dnia 28 kwietnia 2009 r., sygn. akt I GZ 59/09). Co więcej wskazywanie w zażaleniu na "oczywistą omyłkę pisarską" asystenta jednoznacznie zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego świadczy o tym, że gdyby pracownik ten dołożył należytej staranności w wykonywaniu powierzonych mu czynności (tzn. zastosował się do udzielonej mu przez pełnomocnika instrukcji bądź chociażby z uwagą zapoznał się z nagłówkiem skargi, z której wynika, że skarga miała być wniesiona za pośrednictwem organu odwoławczego), uchybienia terminu można było uniknąć (podobnie: postanowienie NSA z dnia 19 września 2012 r., sygn. akt I FZ 341/12). Ponadto, nie można zgodzić się z twierdzeniem pełnomocnika, że on sam dołożył należytej staranności wynikającej z jego obowiązków w tym zakresie, bowiem nie sprawdził prawidłowości zaadresowanej koperty, które to działanie nie wymaga szczególnego wysiłku. Pełnomocnik miał zaś obowiązek zorganizowania pracy, w sposób jaki zapewniałby mu sprawną obsługę toczących się postępowań sądowych (por. postanowienie NSA z dnia 5 grudnia 2008 r., sygn. akt II FZ 305/08 oraz z dnia 8 listopada 2011 r., sygn. akt II GZ 487/11).

Zawinienie pełnomocnika strony w uchybieniu terminu nie stanowi natomiast przesłanki do przywrócenia terminu. W konsekwencji trafnie Sąd pierwszej instancji uznał, że w sprawie nie zostały spełnione przesłanki zawarte w art. 86 § 1 p.p.s.a i odmówił przywrócenia terminu do wniesienia skargi.

Za nieuzasadniony, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, należało uznać także podniesiony przez autora zażalenia zarzut naruszenia przez Sąd art. 45 Konstytucji RP, polegający na uniemożliwieniu stronie rozpoznania skargi. Przepis ten deklaruje prawo każdego do sądu właściwego ze względu na przedmiot sprawy jak również właściwego miejscowo, stosownie do przepisów określających tryb i zasady postępowania przed tym sądem. Postępowanie przed sądami administracyjnymi zostało unormowane w ustawie Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Stosownie do art. 53 § 1 tej ustawy, skargę do sądu administracyjnego wnosi się w terminie 30 dni od daty doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie. Natomiast w myśl art. 86 § 1 p.p.s.a. sąd postanowi o przywróceniu uchybionego terminu o ile do uchybienia doszło bez winy strony. W rozpoznawanej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu zastosował powołane powyżej przepisy w sposób prawidłowy. Nieprzywrócenie zaś stronie terminu do wniesienia skargi, przy zastosowaniu przez Sąd w prawidłowy sposób art. 86 § 1 p.p.s.a., nie może stanowić naruszenia prawa strony do sądu wynikającego z art. 45 Konstytucji RP (tak: postanowienie NSA z dnia 13 września 2006 r., sygn. akt II FZ 434/06).

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji postanowienia.