II FZ 382/13

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2013 r., sygn. akt III SA/Wa 3105/12, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie odmówił M. L. przyznania prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych. Jako podstawę rozstrzygnięcia Sąd podał art. 246 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.; dalej w skrócie: p.p.s.a.).

Sąd pierwszej instancji uznał, że na podstawie przedłożonych informacji oraz wniosku PPF, Skarżący posiada stałe źródło utrzymania w postaci wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę w wysokości 700,00 zł. Ponadto z przedstawionego przez Skarżącego sprawozdania nadzorcy sądowego w sprawie zabezpieczenia majątku dłużnika w osobie Skarżącego, sporządzonego na dzień 31 grudnia 2012 r., niezbicie wynika, że firma Skarżącego od 2009 r. osiągała dochód (w tym za 2012 r. 204.484,88 zł). Powyższe pozostaje w sprzeczności ze stwierdzeniami Skarżącego, iż jego firma poniosła straty. Z powyższego sprawozdania wynikało również, iż Skarżący w 2012 r. sprzedał m.in. samochód osobowy marki Ford Focus na rzecz swojej żony za cenę 12.000 zł, pawilon handlowy za cenę brutto 6.150 zł, klimatyzator za cenę brutto 8.610 zł oraz zestaw komputerowy za cenę brutto 2.214 zł. Nadto Sąd zauważył, że z wyciągu z konta karty kredytowej Skarżącego wynikało, że zasilał kartę kredytową kwotą 1.100 zł w październiku, wrześniu i sierpniu 2012 r. Sąd zwrócił także uwagę, że rozdzielność majątkowa nie zwalnia małżonków z obowiązku wzajemnego wsparcia finansowego.

W konsekwencji - zdaniem Sądu - Skarżący nie dopełnił w sposób należyty ciążącego na nim obowiązku rzetelnego i wyczerpującego zaprezentowania sytuacji finansowej oraz nie uprawdopodobnił, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania.

W zażaleniu od powyższego postanowienia Skarżący zarzucił naruszenie art. 246 p.p.s.a., przez uznanie, że "skarżący nie udowodnił faktu, iż nie posiada środków finansowych na dokonanie zapłaty opłaty sądowej od wniesionego odwołania".

Naczelny Sąd Administracyjny zważył i orzekł, co następuje:

Zażalenie podlega oddaleniu.

Na wstępie podkreślić należy, że instytucja prawa pomocy jest odstępstwem od ogólnej zasady postępowania sądowoadministracyjnego wyrażonej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie z którą strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Na skutek przyznania stronie prawa pomocy dochodzi do obciążenia tymi kosztami budżetu państwa, a więc pośrednio wszystkich podatników.

Na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Określenie "gdy osoba ta wykaże" oznacza, że to na wnioskodawcy spoczywa ciężar dowodu, iż znajduje się w sytuacji uprawniającej do skorzystania z prawa pomocy. Skarżący zaś nie wypełni obowiązków wynikających ze spoczywającego na nim ciężaru dowodowego, jeżeli nie przedstawi dokumentów na podstawie, których dałoby się ustalić, jakimi środkami miesięcznie dysponuje i na jakim poziomie kształtują się jego koszty utrzymania (por. J.P.Tarno Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Komentarz, Warszawa 2010 s. 567 – 568).

Mając na względzie powyższe przepisy oraz dokumenty i oświadczenia znajdujące się w aktach sprawy należy stwierdzić, że ocena sytuacji materialnej i rodzinnej skarżącego dokonana przez Sąd pierwszej instancji z punktu widzenia przesłanek opisanych w art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. jest prawidłowa. Skarżący nie wykazał ani przed Sądem pierwszej instancji ani przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, że znalazł się w na tyle trudnej sytuacji życiowej, która uzasadniałaby zwolnienie z kosztów sądowych. Sąd pierwszej instancji słusznie zauważył, że wbrew twierdzeniom Wnioskodawcy działalność gospodarcza przez niego prowadzona generuje ponadprzeciętny dochód (np. za 2012 r. 204.484,88 zł).

Słusznie również Sąd pierwszej instancji wskazał, że Skarżący nie wywiązał się z obowiązku zobrazowania sytuacji majątkowej swojej żony. Rację ma bowiem Sąd pierwszej instancji wskazując, że rozdzielność majątkowa nie zwalnia małżonków z obowiązku wzajemnego wsparcia finansowego. Zgodnie bowiem z art. 27 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. Nr 9, poz. 59 ze zm., dalej: K.r.o.) oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swoich sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli; zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Ustanowienie rozdzielności majątkowej nie wyłącza przy tym stosowania przepisów regulujących małżeńskie stosunki majątkowe, niezależnie od ustroju majątkowego obowiązującego małżonków; chodzi tu, między innymi, o stosowanie art. 27 K.r.o. (por. M. Zychowicz, w: H. Ciepła i inni, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2009, teza 8 do art. 51, s. 320). Dlatego też również w razie ustanowienia rozdzielności majątkowej małżonkowie nadal obowiązani są do zaspokajania potrzeb rodziny. Wykazanie zatem sytuacji materialnej obojga małżonków, przynajmniej w zakresie wystarczającym do scharakteryzowania rzeczywistych możliwości płatniczych małżonka domagającego się dofinansowania z budżetu państwa, jest w postępowaniu w przedmiocie przyznania prawa pomocy absolutnie niezbędne. W rozpoznawanej sprawie Wnioskodawca nie tylko nie przedstawił sytuacji majątkowej swojej małżonki, ale również w żaden sposób nie uprawdopodobnił, że dołożył wszelkie staranności, żeby przedłożyć niezbędne dokumenty jej dotyczące. Nie jest bowiem – w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego – wystarczające stwierdzenie, że Skarżący nie zna sytuacji majątkowej żony.

W świetle powyższych konstatacji, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji