I SA/Bd 651/13

Uzasadnienie

Wraz ze skargą na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. z dnia [...] 2013r. w przedmiocie podatku od nieruchomości na 2007r. skarżący wniósł na urzędowym formularzu PPF o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia z kosztów sądowych.

W oświadczeniu o stanie rodzinnym, majątku i dochodach skarżący podał, że prowadzi wspólne gospodarstwo domowe wraz z żoną, którego miesięczny dochód z tytułu świadczeń emerytalno – rentowych wynosi [...]zł miesięcznie. Posiada dom oraz nieruchomość rolna o pow. [...] ha.

Zarządzeniem z dnia 19 sierpnia 2013r. referendarz sądowy wezwał pełnomocnika skarżącego do nadesłania dokumentów oraz oświadczeń obrazujących sytuację finansową wnioskodawcy.

W odpowiedzi skarżący oświadczył, że nie posiada osobistych kont bankowych, nie korzystał z dopłat do gruntów rolnych z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, nie korzysta z innej pomocy. Posiada samochód marki Mann rok produkcji 1997r., który jest niesprawny.

Mając na uwadze powyższe zważono, co następuje:

W postępowaniu sądowoadministracyjnym zasadą jest, stosownie do art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tj. Dz. U. z 2012 poz. 270 ze zm.) – zwana dalej p.p.s.a., że strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Jednakże, w myśl art. 245 § 1 p.p.s.a. stronie może być przyznane prawo pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Zgodnie z art. 246 § 1 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:

1) w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;

2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Z przywołanej wyżej regulacji wynika, że strona ma przekonać sąd, że znajduje się w sytuacji, która uniemożliwia poniesienie jakichkolwiek (pkt 1) lub też pełnych (pkt 2) kosztów postępowania, o czym świadczy użycie w przepisie art. 246 § 1 p.p.s.a. zwrotu "gdy wykaże". Taka konstrukcja znajduje uzasadnienie w tym, że najszerszą wiedzę o okolicznościach mogących mieć znaczenie z punktu widzenia przesłanek przyznania prawa pomocy posiada sam wnioskodawca.

Wniosek skarżącego dotyczy przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych, na które, na obecnym etapie postępowania, składa się wpis od skargi w kwocie 100,00 zł. Również znana jest orzekającemu okoliczność, że w chwili obecnej przed tut. Sądem zawisło 6 skarg skarżącego oraz jego żony gdzie łączny wpis wyniesie 600 zł.

Podkreślić należy, że instytucja przyznania prawa pomocy jest rozwiązaniem szczególnym. Oceniając zasadność wniosku o przyznanie prawa pomocy, należy rozważać z jednej strony interes państwa w pobieraniu opłat za rozstrzyganie sprawy, a z drugiej strony interes strony w dochodzeniu swoich praw przed sądem, i zachować odpowiednią proporcję między nimi. Zaakcentować należy, że każdy kto wszczyna postępowanie sądowe, powinien liczyć się z koniecznością opłacenia kosztów sądowych, a co za tym idzie tak planować swój budżet, aby wygospodarować kwotę konieczną do ich uiszczenia. Skoro udzielanie stronie prawa pomocy w postępowaniu sądowym jest formą dofinansowania z budżetu państwa, to sprowadzać się powinno tylko do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście, obiektywnie niemożliwe. Jednocześnie podkreślić należy, iż to na wnioskodawcy spoczywa obowiązek wyjaśnienia oraz udokumentowania sytuacji majątkowej, uzasadniającej przyznanie prawa pomocy.

Przeprowadzona analiza danych zawartych we wniosku o przyznanie prawa pomocy wskazuje jednoznacznie, że sytuacja materialna skarżącego nie uprawnia do skorzystania z prawa pomocy. Strona nie wykazała, aby nie miała żadnych środków na poniesienie kosztów postępowania. Z oświadczenia majątkowego skarżącego wynika, bowiem, że skarżący wraz z żoną dysponuje stałym źródłem dochodu w wysokości [...] zł miesięcznie, co pozwala im zaplanować wydatki. Wpis sądowy od niniejszej sprawy jest zaś opłacany jednorazowo.

Podkreślenia również wymaga, że skarżący posiada nieruchomość rolną o pow. [...] ha. Posiadanie majątku, w szczególności nieruchomości wyklucza w zasadzie możliwość zwolnienia od kosztów sądowych. Wszak udzielenie stronie prawa pomocy jest formą dofinansowania jej z budżetu państwa i powinno mieć miejsce tylko w sytuacjach, gdy zdobycie przez stronę środków na koszty postępowania w inny sposób jest rzeczywiście (obiektywnie) niemożliwe. To, że strona korzysta z majątku nieruchomego w sposób nieprzynoszący dochodu, nie zmienia faktu, że może on być wykorzystany jako zabezpieczenie pożyczki czy kredytu, jeśli właścicielowi brakuje pieniędzy na koszty postępowania. Także strona, która dysponuje wolnymi od obciążeń składnikami majątku, takimi jak gospodarstwo rolne jest w stanie bez pomocy państwa pokryć wydatki związane ze swym udziałem w sprawie (por. J. P. Tarno Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2010, s. 571., tak też NSA w uzasadnieniu postanowienia z dnia 26 września 2012r., sygn. akt I OZ 704/12)

W tych okolicznościach nie można uznać skarżącego za osobę rzeczywiście ubogą, która nie byłaby w stanie ponieść kosztów postępowania. Całkowite zwolnienie strony z obowiązku ponoszenia kosztów postępowania sądowego jest, bowiem przyznawane wyłącznie osobom charakteryzującym się ubóstwem (przykładowo do takich osób zaliczyć można osoby, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione zostały całkowicie środków do życia). Ubiegający się o taką pomoc powinni natomiast poczynić oszczędności we własnych wydatkach, do granic zabezpieczenia koniecznych kosztów utrzymania. Koszty sądowe należy, bowiem traktować jako wydatki bieżące w budżecie rodziny, które winny być zaspokajane na równi z innymi podstawowymi wydatkami. Koszty sądowe nie mogą być stawiane na ostatnim miejscu pod względem kolejności ich zaspokajania. Skarżący, kierując sprawę na drogę postępowania sądowego, powinien zaś zatem liczyć się z obowiązkiem ponoszenia kosztów tego postępowania i tym samym poczynić w swoim majątku oszczędności. Na marginesie należy zaznaczyć, iż w razie uwzględnienia skargi przez sąd administracyjny pierwszej instancji, przysługuje skarżącemu od organu, zwrot kosztów postępowania niezbędnych do celowego dochodzenia swoich praw (art. 200 p.p.s.a.).

Końcowo należy zaakcentować, że w dniu [...] 2013 strona uiściła wpis od skargi, co tylko potwierdza, że dysponuje środkami finansowymi na poniesienie kosztów postępowania sądowego.

Z tych powodów na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w związku z art. 258 § 1 i 2 pkt 7 p.p.s.a. orzeczono jak w sentencji.