II SA/Wa 846/14

Uzasadnienie

Zarządzeniem zastępczym z dnia [...] marca 2014 r. nr [...], wydanym na podstawie art. 98a ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594) Wojewoda [...] orzekł o wygaśnięciu mandatu Burmistrza Miasta G. W. S..

Do wydania powyższego zarządzenia doszło w następującym stanie faktycznym.

W. S., Burmistrz Miasta G., prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w P. z dnia [...] stycznia 2014 r., sygn. akt: [...], utrzymującym w mocy wyrok Sądu Rejonowego w G. z dnia [...] sierpnia 2013 r., sygn. akt: [...], został skazany za czyn z art. 178a§1 kk, tj. za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego.

Wobec braku wydania przez Radę Miasta G. uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu Burmistrza Miasta G., do czego Rada była zobowiązana na mocy art. 26 ust. 1 pkt. 3 w zw. z art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. z 2010 r. Nr 176 poz. 1191), Wojewoda [...], działając na podstawie art. 98a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, wezwał Radę Miejską w G. do podjęcia tejże uchwały w terminie 30 dni.

Powyższe wezwanie pozostało bez odpowiedzi. W takim stanie rzeczy, po uprzednim powiadomieniu pismem z dnia [...] marca 2014 r. Ministra Administracji i Cyfryzacji o zamiarze wydania zarządzenia zastępczego stwierdzającego wygaśnięcie mandatu, Wojewoda wydał opisane na wstępie zarządzenie zastępcze.

Uzasadniając rozstrzygniecie, Wojewoda wskazał, że zgodnie z treścią powołanego wyżej art. 26 ust. 1 pkt. 3 ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta, w zw. z art. 3 ust. 2 tej ustawy oraz art. 7 ust.2 pkt. 1 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. z 2010r. Nr 176, poz. 1190, zm. Dz. U. z 2011 r. Nr 34 poz. 172) - wygaśnięcie mandatu wójta następuje wskutek utraty prawa wybieralności; prawa wybieralności nie mają osoby karane za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego. Cytowane przepisy mają zastosowanie na mocy art. 16 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Przepisy wprowadzające ustawę Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 113).

Wobec utraty przez W. S. prawa wybieralności w związku z prawomocnym skazaniem za przestępstwo popełnione umyślnie, oraz wobec braku reakcji organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w postaci Rady Miasta G., Wojewoda [...] uznał za konieczne wydanie zarządzenia zastępczego stwierdzającego wygaśnięcie mandatu Burmistrza Miasta G..

Powyższe zarządzenie stało się przedmiotem skargi W. S., reprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika, w której wniesiono o jego uchylenie, jak również o zasądzenie kosztów postępowania sądowego.

W skardze zarzucono organowi administracji naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię przepisów art. 16 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Przepisy wprowadzające ustawę Kodeks wyborczy polegającą na przyjęciu, iż na mocy tychże przepisów art. 16 – wytknięto, iż nie został wskazany konkretny przepis – w przedmiotowej sprawie znajduje zastosowanie art. 26 ust. 1 pkt 3 ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta w zw. z art. 3 ust. 2 tej ustawy oraz art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich.

Zdaniem pełnomocnika skarżącego, w sprawie niesłusznie został zastosowany przepis art. 7 ust. 2 pkt 1 pkt 3 Ordynacji wyborczej, który stanowi, iż nie mają prawa wybieralności osoby: 1) karane za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego; 2) wobec których wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne w sprawie popełnienia przestępstwa umyślnego ściganego z oskarżenia publicznego.

Natomiast według pełnomocnika skarżącego, powinien zostać zastosowany art. 11 § 2 pkt. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 roku Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112 - ze zm.) wedle którego nie ma prawa wybieralności w wyborach osoba skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe. Wskazano, że przepis ten jest w niniejszej sprawie dla skarżącego względniejszy, albowiem obejmuje swą dyspozycją jedynie osoby skazane na bezwzględną karę pozbawienia wolności, podczas gdy wobec skarżącego orzeczono karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Powyższe twierdzenie pełnomocnik skarżącego oparł na porównaniu projektu Kodeksu wyborczego, który pierwotnie zakładał, że prawa wybieralności nie będzie posiadała osoba karana za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego, a także osoba, wobec której wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne w sprawie o przestępstwo umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego. Z ostatecznego brzmienia przepisu wywnioskowano, że zmiana jego treści podyktowana była wolą racjonalnego ustawodawcy, aby prawa wybieralności pozbawić jedynie osoby pozbawione wolności.

Dodatkowym argumentem przemawiającym za powyższym rozumowaniem jest, zdaniem pełnomocnika skarżącego, uwzględnienie zasady proporcjonalności, czyli doprowadzenie do sytuacji w której ingerencja ustawodawcy w wolę wyborców była możliwie najmniejsza, ale jednocześnie taka, aby uniemożliwić sprawowanie urzędu burmistrza w warunkach odbywania kary bezwzględnego pozbawienia wolności, tj. z zakładu karnego.

Reasumując wskazano, że gdyby wolą ustawodawcy było wyłączenie biernego prawa wyborczego w stosunku do osób, co do których orzeczono karę pozbawienia wolności prawomocnym wyrokiem z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, to takie uregulowanie zostałoby zawarte w treści ustawy.

Jednocześnie pełnomocnik skarżącego złożył alternatywnie wniosek o zadanie Trybunałowi Konstytucyjnemu pytania prawnego o treści: "Czy art. 16 ust. 4 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. Przepisy wprowadzające ustawę Kodeks wyborczy (Dz. U. z 2011 r., Nr 21, poz. 113 - ze zm.) - interpretowany w ten sposób, że przepis ten swoją hipotezą obejmuje wygaśnięcie mandatu - jest zgodny z art. 2 Konstytucji z art. 31 ust. 3 Konstytucji?" z jednoczesnym wnioskiem o zawieszenie postępowania na mocy art. 124 § 1 pkt 1 ustawy Prawo o postepowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2012 r., poz. 270 ze zm.)

Uzasadniając powyższy wniosek wskazano, że w związku z orzeczeniem przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 20 lipca 2011 r. sygn. K 9/11 niezgodności z ustawą zasadniczą ust. 1 i 2 art. 16 ustawy Przepisy wprowadzające ustawę Kodeks wyborczy, został do ustawy dopisany art. 16 ust. 2a, który stanowi, że do kadencji organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego oraz kadencji wójta (burmistrza, prezydenta miasta), w czasie której Kodeks Wyborczy wszedł w życie, stosuje się przepisy dotychczasowe.

Jednocześnie w ustawie pozostały ust. 3 i 4 art. 16, z których nie wynikała dyspozycja do zastosowania przepisów dotychczasowych. Zatem według pełnomocnika koniecznym dla niniejszej sprawy jest rozstrzygnięcie, czy przepis ust. 4, mówiący o wyborach przedterminowych, obejmuje swoją dyspozycją również wygaśnięcie mandatu.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda [...] wniósł o jej oddalenie, podtrzymując w całości stanowisko wyrażone w zaskarżonym zarządzeniu. Jednocześnie wskazał on, że pełnomocnik skarżącego pomija w swoim wywodzie, że art. 16 ust. 2a Przepisów wprowadzających ustawę Kodeks Wyborczy wyraźnie wskazuje, że ma on zastosowanie do wszelkich spraw, które w trakcie trwającej kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego będą wymagały uregulowania na podstawie prawa wyborczego, a więc również zagadnienia wygaśnięcia mandatu wójta i jego przesłanek.

Ponadto wskazano, że rozważania na temat zastosowania ustawy względniejszej dla skarżącego miałyby znaczenie w przypadku, gdyby została wobec niego orzeczona kara grzywny lub ograniczenia wolności, jednakże nie miało to miejsca w niniejszej sprawie. Skarżący został skazany na karę pozbawienia wolności, a warunkowe zawieszenie jej wykonania nie zmienia jej charakteru oraz samego faktu skazania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią przepisu art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem skarżonej decyzji administracyjnej. Jest więc to kontrola legalności rozstrzygnięcia zapadłego w postępowaniu administracyjnym, z punktu widzenia jego zgodności z prawem materialnym i procesowym.

Oceniając przedmiotowe zarządzenie zastępcze według powyższych kryteriów, uznać należy, iż nie narusza ona prawa.

Istota sprawy w niniejszym postępowaniu sprowadzała się do oceny tego, czy skarżone zarządzenie zastępcze Wojewody [...] z dnia [...] marca 2014 r. nr [...], mogło być wydane w oparciu o przepisy ustawy z 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. z 2010 r. Nr 176, poz. 1190).

Wskazać należy, iż na gruncie przepisów ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. z 2010 r. Nr 176, poz. 1190) oraz ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta (Dz. U. z 2010 r. Nr 176, poz. 1191), mimo wielu zmian tych ustaw, nie było wątpliwości, którą wersję wskazanych ustaw stosować w trakcie już rozpoczętej kadencji.

Trybunał Konstytucyjny w wielu orzeczeniach odnosił się do kwestii kadencyjności organów samorządu terytorialnego, roli i znaczenia tej zasady oraz możliwości jej skracania lub wydłużania. Trybunał uznawał, że niekonstytucyjne są nowe rozwiązania prawne, obejmujące radnych bieżącej kadencji i mogące zachwiać stabilnością składu organów wybranych wcześniej. Do rangi standardów demokratycznych TK zaliczał też to, by co najmniej 6 miesięcy przed zarządzeniem wyborów znane były wszelkie istotne reguły prawa wyborczego (do takich istotnych kwestii należy niewątpliwie zaliczyć kwestie związane z wygaszaniem mandatów).

Analiza przepisów wprowadzających zmiany w prawie wyborczym wskazuje, że obowiązuje w nim zasada, iż zmiany w prawie wyborczym mogą dotyczyć przyszłych wyborów i kadencji rozpoczętych po tych wyborach, a nie wyborów i kadencji, w czasie której te zmiany weszły w życie.

Wybory do organów stanowiących samorządu terytorialnego oraz wybory wójtów, burmistrzów i prezydentów miast odbyły się jesienią 2010 r. na podstawie przepisów obowiązującej wówczas Ordynacji wyborczej. W dniu 5 stycznia 2011 r. uchwalony został Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz.112 ze zm.) oraz ustawa – Przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 113 ze zm.). W myśl art. 1 ustawy wprowadzającej Kodeks wyborczy, wszedł on w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, czyli z dniem 1 sierpnia 2011 r. Zgodnie z art. 10 ust. 2 tej ustawy z tą datą traci moc m.in. Ordynacja wyborcza (...) oraz ustawa o bezpośrednim wyborze wójta (...). Z kolei przepisem art. 16 ust. 1 ustawy wprowadzającej ustalono, że Kodeks wyborczy stosuje się do wyborów zarządzonych po dniu jej wejścia w życie oraz kadencji rozpoczętych po przeprowadzeniu tych wyborów, a w ust. 2 postanowiono, że do wyborów zarządzonych przed dniem wejścia w życie Kodeksu wyborczego stosuje się przepisy dotychczasowe. Te dwa przepisy miały charakter ogólny, odnosiły się do wyborów samorządowych, ale także do wyborów do Sejmu, Senatu, Parlamentu Europejskiego, na Prezydenta RP. Kolejny ust. 3 i 4 art. 16, odnoszą się tylko do organów samorządu terytorialnego, ust. 3 stanowi, że do nowych, przedterminowych i uzupełniających wyborów organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego przeprowadzanych w trakcie kadencji, w czasie której Kodeks wyborczy wszedł w życie, stosuje się przepisy dotychczasowe, czyli przepisy Ordynacji wyborczej. Podobnie ust. 4 wprowadza zasadę stosowania przepisów ustawy o bezpośrednim wyborze wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do przedterminowych wyborów przeprowadzanych w trakcie kadencji, w czasie której Kodeks wyborczy wszedł w życie.

W tym stanie prawnym nie budziło wątpliwości, że w trakcie kadencji samorządu rozpoczętej przed uchwaleniem i wejściem w życie Kodeksu wyborczego – do wyborów przedterminowych i uzupełniających organów stanowiących oraz do przedterminowych wyborów wójta przeprowadzanych w czasie tej kadencji oraz w innych sprawach regulowanych przepisami ustaw wyborczych (w tym wygaśnięcia mandatu radnych i wójta) stosuje się nadal przepisy Ordynacji wyborczej i ustawy o bezpośrednim wyborze.

Jeszcze przed wejściem w życie Kodeksu wyborczego, Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 20 lipca 2011 r., sygn. akt K 9/11, odnoszącym się przede wszystkim do przepisów Kodeksu wyborczego i do ustawy zmieniającej z dnia 3 lutego 2011 r., ale także do przepisów ustawy wprowadzającej, orzekł, że art. 16 ust. 1 i 2 w związku z art. 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks wyborczy, przez to, że uzależnia reżim prawny wyborów od terminu ich zarządzenia, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 10 Konstytucji. W uzasadnieniu wyroku TK rozważał w istocie wyłącznie kwestie odnoszące się do wyborów do Sejmu i Senatu w 2011 r.

Istotna dla rozstrzygnięcia powyższego zagadnienia prawnego jest kwestia skutków wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2011 r., orzekającego, że art. 16 ust. 1 i 2 przepisów wprowadzających Kodeks wyborczy jest niezgodny z art. 2 Konstytucji, w odniesieniu do kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego rozpoczętych po wyborach samorządowych przeprowadzonych w 2010 r. na podstawie Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta.

Zastosowanie wykładni systemowej i celowościowej, prokonstytucyjnej, prowadzi do przyjęcia stanowiska, że od 1 sierpnia 2011 r. do kadencji pochodzących z wyborów organów samorządu terytorialnego rozpoczętej przed dniem wejścia w życie Kodeksu wyborczego mają nadal zastosowanie przepisy dotychczasowe obowiązujące w dniu ich przeprowadzania, tj. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawa o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta, a więc do wygaśnięcia mandatu i stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego, wójta, burmistrza i prezydenta miasta stosuje się odpowiednie przepisy tych ustaw.

Za takim stanowiskiem przemawiają poniższe argumenty.

Po pierwsze, wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca 2011 r., K 9/11, w zakresie dotyczącym art. 16 ust. 1 i 2 ustawy – Przepisy wprowadzające Kodeks wyborczy, został sformułowany w sposób szczególny odnoszący się do "reżimu prawnego wyborów", które mają być zarządzone. Z uzasadnienia tego wyroku wynika, że chodzi o wybory parlamentarne, które mają być przeprowadzone, a nie o wybory, które już przeprowadzono i kadencje rozpoczęte po przeprowadzonych wyborach. Wyrok Trybunału i jego uzasadnienie nie odnosi się do wyborów przeprowadzonych przed uchwaleniem Kodeksu wyborczego i kadencji rozpoczętych przed wejściem w życie Kodeksu wyborczego, a w szczególności w ogóle nie odnosi się do wyborów samorządowych przeprowadzonych w 2010 r. i kadencji rozpoczętych po tych wyborach. Pozwala to uznać, że stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności z art. 2 Konstytucji art. 16 ust. 1 i 2 Przepisów wprowadzających Kodeks wyborczy przez to, że uzależnia reżim prawny wyborów od terminu ich zarządzenia, nie powoduje zmiany stanu prawnego co do tego, że do wyborów samorządowych przeprowadzonych w 2010 r. i kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego rozpoczętej po tych wyborach mają nadal zastosowanie przepisy dotychczasowe, tj. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz ustawa o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta, w tym przepisy tych ustaw dotyczące wygaśnięcia mandatu i stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego, wójta, burmistrza i prezydenta miasta.

Po drugie, to, że do wyborów samorządowych przeprowadzonych w 2010 r. i kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego rozpoczętych po tych wyborach mają zastosowanie przepisy Ordynacji wyborczej do rad gmin (...) oraz ustawy o bezpośrednim wyborze wójta (...) wynika nie tylko z art. 16 ust. 1 i 2 Przepisów wprowadzających Kodeks wyborczy. Wybory samorządowe w listopadzie i grudniu 2010 r. zostały przeprowadzone na podstawie przepisów Ordynacji wyborczej do rad gmin (...) i ustawy o bezpośrednim wyborze wójta (...), z uwzględnieniem zmian tych przepisów wprowadzonych ustawami, które weszły w życie w trakcie poprzedniej kadencji, ale miały zastosowanie do kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego następującej po kadencji, w trakcie której ustawy wprowadzające zmiany weszły w życie. Zmiana przepisów dotyczących wygaśnięcia mandatu radnego, wójta, burmistrza i prezydenta miasta była objęta ustawą z dnia 5 września 2008 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 180, poz. 1111). W tej ustawie (art. 6), podobnie jak w innych ustawach zmieniających Ordynację wyborczą do rad gmin (...) oraz ustawę o bezpośrednim wyborze wójta (...), został zamieszczony przepis przejściowy, że zmienione przepisy mają zastosowanie do kadencji następujących po kadencji, w czasie której weszły w życie. Oznacza to, że w przepisach przejściowych, które są poza Ordynacją wyborczą do rad gmin (...) i ustawą o bezpośrednim wyborze wójta (...) zawarte jest unormowanie, że przepisy Ordynacji wyborczej do rad gmin (...) oraz ustawy o bezpośrednim wyborze wójta (...), z uwzględnieniem zmian wprowadzonych w drodze kolejnych nowelizacji przed wyborami samorządowymi w 2010 r., stosuje się do wyborów samorządowych w 2010 r. i kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego po tych wyborach. Te przepisy przejściowe nie utraciły mocy.

Wreszcie, treść art. 16 ust. 3 i 4 Przepisów wprowadzających Kodeks wyborczy stanowią, że do nowych, przedterminowych i uzupełniających wyborów organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego przeprowadzanych w trakcie kadencji, w czasie której Kodeks wyborczy wszedł w życie, stosuje się przepisy dotychczasowe, jak również do przedterminowych wyborów wójta (burmistrza, prezydenta miasta) przeprowadzanych w trakcie kadencji, w czasie której Kodeks wyborczy wszedł w życie, stosuje się przepisy dotychczasowe. Przepisy dotychczasowe, o których mowa w art. 16 ust. 3 i 4, to Ordynacja wyborcza do rad gmin (...) oraz ustawa o bezpośrednim wyborze wójta (...). Stosowanie przepisów dotychczasowych do wyborów obejmuje całość spraw związanych z tymi wyborami, a więc obejmuje także te przepisy, które określają warunki przeprowadzania takich wyborów, w tym przepisy, których zastosowanie powoduje skutek w postaci przeprowadzenia wyborów. Nie jest możliwy do zaakceptowania taki pogląd, że to, czy wybory mogą być przeprowadzone reguluje Kodeks wyborczy, natomiast samo przeprowadzenie wyborów reguluje Ordynacja wyborcza do rad gmin (...) i ustawa o bezpośrednim wyborze wójta (...). Zakładając racjonalność ustawodawcy, nieuprawniona staje się wykładnia prowadząca do przyjmowania, że choć w trakcie kadencji, rozpoczętej pod rządami starych regulacji, wybory uzupełniające i przedterminowe są przeprowadzane według starych zasad, to do bezpośrednio powiązanej z nimi sprawy utraty mandatu uzyskanego w tych wyborach według tych starych zasad, stosuje się już przepisy nowe.

Zagadnienia, określane ogólnym pojęciem "wyborów" mają złożony charakter, nie ograniczają się wyłącznie do zasad i trybu przeprowadzania wyborów. Kandydaci na radnych i wójtów muszą wcześniej wiedzieć na jakich zasadach będą wykonywać mandat i kiedy oraz w jakim trybie mogą go utracić. Wprowadzanie nowych, odmiennych regulacji w trakcie kadencji już rozpoczętej, narusza wynikającą z zasady demokratycznego państwa prawnego zasadę pewności prawa i zmienia sytuację prawną osób, które mogły spodziewać się, że będą do nich miały zastosowanie przepisy obowiązujące w dacie wyborów. Także wyborcy mają prawo wiedzieć, w jakich sytuacjach wybrany przez nich radny lub wójt może utracić mandat a tym samym dojdzie do zniwelowania ich woli wyrażonej w akcie wyborczym. Do istotnych zmian w prawie wyborczym TK zalicza takie zmiany, które w wyraźny sposób wpływają na przebieg głosowania i jego wyniki, i które w związku z tym wymagają uprzedzenia adresatów normy prawnej o ich wprowadzeniu. W licznych orzeczeniach, w tym także w wyroku K 9/11 Trybunał mocno podkreśla nie tylko to, że w czasie rozpoczętej kadencji nie można zmieniać warunków wykonywania uzyskanych mandatów, ale także podnosi konieczność odpowiednio wczesnego, co najmniej na 6 miesięcy przed wyborami, wprowadzania istotnych zmian prawa wyborczego. Ten wymóg TK podnosi do rangi standardów demokratycznego państwa prawnego. Rozważając regulację art. 16 ust. 1 i 2 ustawy wprowadzającej TK analizował jej postanowienia wyłącznie w odniesieniu do wyborów do Sejmu i Senatu w 2011 r. Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego potwierdza przedstawioną wykładnię.

W przypadku wyborów uzupełniających i przedterminowych przeprowadzonych w trakcie trwającej kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego, zasadniczego znaczenia nabiera kwestia stwierdzenia wygaśnięcia mandatu radnego, wójta, burmistrza i prezydenta miasta, albowiem to zdarzenie decyduje o przeprowadzeniu tych wyborów. Stosowanie przepisów dotychczasowych do wyborów uzupełniających w czasie trwającej kadencji organów samorządu terytorialnego oznacza, że wygaśnięcie mandatu i stwierdzenie wygaśnięcia mandatu radnego, wójta, burmistrza i prezydenta miasta regulują przepisy art. 190 i 191 Ordynacji wyborczej do rad gmin (...) oraz art. 26 i 27 ustawy o bezpośrednim wyborze wójta (...).

Zauważyć też należy, iż w ustawie z 31 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy oraz niektórych innych ustaw wprowadzono także zmiany do ustaw samorządowych, nadając nowe brzmienie art. 98a ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, art. 85a ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym i art. 86a ust. 1 ustawy o samorządzie województwa. Przepisy te dotyczą wydawania przez wojewodę zarządzeń zastępczych, w sytuacji gdy właściwy organ samorządu terytorialnego nie podejmie uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu z przyczyn określonych w Kodeksie wyborczym. Stosownie do art. 5 ustawy z dnia 31 sierpnia 2011 r., zmienione przepisy ustaw samorządowych mają zastosowanie do kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego, następujących po kadencji, w trakcie której ustawa ta weszła w życie. Przepis ten wyraźnie wskazuje, że do trwającej od 2010 r. kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego nie mają zastosowania przepisy Kodeksu wyborczego. Skoro zaś przepisy Kodeksu wyborczego nie mają zastosowania do trwającej kadencji, to nie było potrzeby obejmowania przepisem przejściowym tej ustawy (art. 5), także art. 1 ustawy z dnia 31 sierpnia 2011 r., który zmienia przepisy Kodeksu wyborczego. Zmienione ustawą z dnia 31 sierpnia 2011 r. przepisy Kodeksu wyborczego mogą mieć zastosowanie do następnych wyborów samorządowych i kadencji po tych wyborach.

Argumentem za prezentowanym wyżej stanowiskiem jest także i to, że przyjęcie odmiennego poglądu naruszałoby wartości konstytucyjne. Konsekwencją przyjęcia stanowiska, że do wygaśnięcia mandatu radnego, wójta, burmistrza i prezydenta miasta stosuje się przepisy Kodeksu wyborczego, które weszły w życie w czasie trwającej kadencji organów jednostek samorządu terytorialnego wybranych w wyborach samorządowych w 2010 r., jest bowiem akceptacja zmiany reguł określających sprawowanie mandatu w trakcie kadencji i akceptacja nierównego traktowania osób, które uzyskały mandat w wyborach samorządowych w 2010 r. (do 31 lipca 2011 r. utrata mandatu według przepisów dotychczasowych, a od 1 sierpnia 2011 r. według przepisów Kodeksu wyborczego). Sytuacja prawna radnych i wójtów wybranych na kadencję rozpoczętą w 2010 r. byłaby zróżnicowana w zależności od tego kiedy zaszłaby przesłanka wygaśnięcia mandatu. Skutki zastosowania Kodeksu wyborczego w czasie kadencji organów samorządu terytorialnego rozpoczętej przed jego wejściem w życie, byłyby nie do pogodzenia także z zasadą proporcjonalności. Zmiana sytuacji prawnej radnych, wójtów, burmistrzów, prezydentów oraz ich wyborców w trakcie kadencji wymaga stosowania tej zasady, a nie da się wskazać żadnego celu dostatecznie ważnego, który mógłby uzasadniać konieczność i przydatność takiej zmiany.

W tej sytuacji należy uznać, że w kadencji organów samorządu terytorialnego rozpoczętej w 2010 r., do wygaśnięcia mandatów radnych oraz wójtów, burmistrzów, prezydentów mają zastosowanie przepisy Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw.

Przytoczone wyżej rozważania Naczelnego Sądu Administracyjnego, zawarte w wyroku z dnia 19 marca 2013 r. o sygn. akt II OSK 215/13, tutejszy Sąd w pełni akceptuje i traktuje jak własne. Pogląd taki wyrażony został również w orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 19 czerwca 2012r., sygn. akt II OSK 1304/12 (LEX nr 1216332), podtrzymane w wyrokach z dnia 29 czerwca 2012 r., sygn. akt II OSK 1363/12 z dnia 17 lipca 2012 r., sygn. akt II OSK 1501/12 – LEX nr 1219249).

Reasumując stwierdzić należy, że organ, wydając skarżone zarządzenie zastępcze, zasadnie stosował przepisy ustawy – Ordynacja wyborcza.

Stąd więc zarzuty niniejszej skargi jawią się jako chybione.

Na marginesie podkreślenia wymaga też to, że sam tryb procedowania organu również był poprawny. Miało bowiem miejsce wezwanie Rady Miasta G., o jakim mowa w art. 98a ustawy o samorządzie gminnym. Poza sporem pozostaje też okoliczność, że Rada Miasta G. nie zastosowała się do powyższego wezwania i nie wydała uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu burmistrza.

Za poprawny należało też uznać sposób zastosowania przez organ art. 7 ust. 2 pkt 2 ustawy – Ordynacja wyborcza. W sytuacji, gdy nie istniał spór co do tego, że wobec skarżącego zapadł prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne w sprawie popełnienia umyślnego przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego, koniecznym było stwierdzenie wygaśnięcia mandatu radnego.

Co zaś się tyczy wniosku pełnomocnika skarżącego o skierowanie pytania do Trybunału Konstytucyjnego, to Sąd rozpatrując przedmiotową sprawę nie dostrzegł takiej konieczności. Wyjaśnić należy, że skarżący nie może skutecznie żądać od Sądu zwrócenia się z pytaniem o zbadanie konstytucyjności określonych przepisów, ponieważ przedstawienie Trybunałowi Konstytucyjnemu pytania prawnego może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy to Sąd poweźmie wątpliwości w tym zakresie.

Niezależnie od powyższego, w ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie nie można dopatrzeć się sprzeczności powołanych przepisów ustawy z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP.

W tym stanie sprawy, nie podzielając argumentów zawartych w złożonej skardze oraz uznając iż organ w sposób prawidłowy zebrał i ocenił materiał dowodowy, jak również że przy wykonywaniu tych czynności nie naruszył przepisów prawa, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie orzekł, jak w sentencji wyroku, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.).