I SA/Go 2/13

Uzasadnienie

Skarżący, Z.G., wniósł skargę na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] września 2012 r. nr [...], utrzymującą w mocy decyzję Wójta Gminy z dnia [...] lipca 2012r. nr [...], wydaną w przedmiocie odmowy umorzenia zaległości w łącznym zobowiązaniu pieniężnym za lata: 2001 r., 2003-2006 r. oraz 2008-2012 r.

Z akt sprawy wynika że:

Pismem z dnia [...] marca 2012 roku Z.G. zwrócił się do Wójta Gminy o umorzenie zaległości podatkowych, które powstały z przyczyn od niego niezależnych. Skarżący wskazał, że posiada gospodarstwo rolne o pow. 37,04 ha, z czego 35,50 ha jest zagospodarowanych rolniczo. Ostatnie lata jego zdaniem obfitowały w zjawiska, które spowodowały znaczny spadek jego dochodów, co w konsekwencji doprowadziło do powstania zaległości podatkowych. Były to okresy suszy lub podtopienia spowodowane wylewaniem rzeki graniczącej bezpośrednio z posiadanymi przez skarżącego gruntami, a także budowa elektrowni wodnej, w bezpośrednim sąsiedztwie jego gruntów, co potęgowało straty związane z podtopieniami.

Decyzją z dnia [...] lipca 2012 roku Wójt Gminy odmówił skarżącemu umorzenia zaległości w łącznym zobowiązaniu pieniężnym za lata 2001, 2003-2006 oraz 2008-2012.

Powołując się na przepis art. 67a § 1 pkt 3 ordynacji podatkowej, organ wskazał, że nie zaistniały nadzwyczajne losowe okoliczności przemawiające za udzieleniem skarżącemu ulgi podatkowej w postaci umorzenia zaległości podatkowych. Zdaniem organu okoliczności, które umożliwiłyby umorzenie zaległości muszą mieć charakter wyjątkowy, a w takiej sytuacji nie znajduje się skarżący. Skarżący wraz z małżonką prowadzi w pełni prosperujące gospodarstwo rolne o powierzchni 37,04 ha, o typie gospodarstwa roślinnego. Korzysta z dopłat oraz programów rolno-środowiskowych, które mają na celu wspomożenie finansowe prowadzonego gospodarstwa rolnego. Nadto,. skarżący otrzymał dopłaty z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w 2010 r., w kwocie 31.157,13 zł (dopłata bezpośrednia) i w kwocie 6.297,22 zł (płatność ONW), dopłaty do materiału siewnego z Agencji Rynku Rolnego w wysokości 2.519 zł, a także zwrot podatku akcyzowego za 2011 rok w kwocie 1.569 zł, a za pierwsze półrocze 2012 r. - 506,32 zł. Ponadto, jak ustalono, skarżący otrzymał od właściciela elektrowni wodnej rekompensatę za szkody spowodowane podtopieniami. Właściciel elektrowni zobowiązał się również do wykupu przylegających działek wypłacając skarżącemu z tego tytułu zaliczkę w wysokości 20.000 zł na pokrycie zaległości podatkowych.

Pełnoletnie dzieci strony kontynuują naukę w szkołach wyższych na I i II roku studiów stacjonarnych i nie pobierają świadczeń socjalnych. Koszt kształcenia dzieci skarżący określił na 2.000 zł miesięcznie, miesięczne wydatki mieszkaniowe 409 zł, ogrzewanie 500 zł, roczne ubezpieczenie odpowiedzialności rolnika, samochodu i ciągnika to 855 zł. Skarżący w tej mierze nie przedstawił jednak dowodów np. w rachunków. Nie zostały też określone inne koszty, jak np. koszty związane z zakupem żywności, ubrań, środków czystości itp. Skarżący nie określił również dochodu otrzymywanego z gospodarstwa i nie przedłożył bilansu z działalności gospodarstwa za ostatnie trzy lata. Nie określił także kwotowo ponoszonych strat z tytułu podtopień, jak i otrzymywanych, ewentualnych odszkodowań z tego tytułu.

W oparciu o dane statystyczne Prezesa GUS (obwieszczenie o średnim rocznym dochodzie uzyskiwanym z 1 ha przeliczeniowego za 2010 rok) organ podatkowy ustalił roczny dochód skarżącego z prowadzonego gospodarstwa na kwotę 76.072,44 zł.

Od powyższej decyzji skarżący złożył w ustawowym terminie odwołanie. Wnosząc o jej unieważnienie z przyczyn formalnych, Wójtowi Gminy zarzucił wydanie decyzji z opóźnieniem i bez umożliwienia mu wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego poprzez nie doręczenie mu przesyłki zawierającej postanowienie o wyznaczenie terminu do zapoznania się i wypowiedzenia się w zakresie zgromadzonego w sprawie materiału.

Decyzją z dnia [...] września 2012 roku Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu organ podkreślił, że postępowanie przed organem I instancji zostało przeprowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, a decyzja nie narusza granic uznania administracyjnego. Odnosząc się do zarzutu opóźnienia w załatwieniu sprawy organ odwoławczy podniósł, że każdorazowo skarżący był powiadamiany o przedłużeniu terminu załatwienia sprawy, a przed wydaniem decyzji - również o możliwości wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału. Pismo zawierające owo powiadomienie, po dwukrotnym prawidłowym awizie, zostało uznane zasadnie za doręczone.

Organ odwoławczy uznał nadto, że na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego nie można uznać wniosku skarżącego za zasadny. Jak podkreślił, organ I instancji prawidłowo przedstawił i przeanalizował sytuację majątkową skarżącego i jego rodziny, a jego ocena jest przekonująca i nie wykracza poza ramy przyznanego mu uznania. Podkreślił iż wbrew twierdzeniom skarżącego, organ I instancji uznał, że w sprawie zachodzi jego ważny interes. Organ przyjął bowiem, że straty w uprawach spowodowane podtopieniami mogły wpłynąć na pogorszenie sytuacji podatnika. Kierując się jednak argumentami skarżącego, że straty potęgowane są przez sąsiadującą z jego gruntami elektrownię wodną, organ podatkowy przeprowadził na tę okoliczność postępowanie wyjaśniające, w wyniku którego ustalił sposób i wysokość rozliczeń skarżącego z właścicielem elektrowni (rekompensata za szkody i zaliczka do przyrzeczonej umowy sprzedaży). Skarżący natomiast nie przedstawił żadnych dowodów wpływających na zmianę ustaleń organu I instancji. Organ wyjaśnił przy tym, że wydana decyzja jest oparta na uznaniu administracyjnym, toteż nawet ustalenie, że wystąpiły przesłanki określone w art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej nie warunkuje pozytywnego rozpoznania wniosku.

W złożonej skardze na powyższą decyzję, Z.G. wniósł o jej uchylenie, powtarzając argumentację zawartą w odwołaniu od decyzji organu I instancji w zakresie przewlekłości postępowania i braku udziału w postępowaniu. Nadto podniósł, że oświadczenie właścicielki elektrowni jest kolejnym fałszywym faktem tego postępowania, który w żaden sposób nie został zweryfikowany, a który w istotny sposób wpłynął na decyzję organu I instancji.

Odpowiadając na skargę, Samorządowe Kolegium odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Na rozprawie, w dniu 24 października 2013 r., skarżący oświadczył, że od spadkobierczyni właściciela elektrowni otrzymał 10.000 zł, a nie jak twierdzi organ 20.000 zł, zaś do wykupu gruntu nie doszło, bowiem właściciel elektrowni zmarł.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem.

W przypadku stwierdzenia naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - j.t. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 dalej powoływana jako p.p.s.a.) Sąd uwzględnia skargę.

Sąd może również stwierdzić nieważność decyzji w całości lub w części, w przypadku jej wydania : z naruszeniem przepisów o właściwości, bez podstawy prawnej, z rażącym naruszeniem prawa, gdy dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, gdy została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie, a także gdy była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały, jak również wówczas gdy zawiera wadę powodującą jej nieważność na mocy wyraźnie wskazanego przepisu prawa, jak również w przypadku gdyby została wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą - art. 145 § 1 pkt 3 tej ustawy w związku z art. 247 § 1 ordynacji podatkowej.

Badając działalność organów administracji publicznej sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną - art. 134 § 1 p.p.s.a.

Zdaniem Sądu decyzja zawiera uchybienia które jednak nie dają podstaw do uwzględnienia skargi.

Co do zarzutów skarżącego dotyczących zaniedbań firmy doręczającej przesyłki miejskie w postępowaniu toczącym się przed organem I instancji, należy uznać je za uzasadnione, przy czym zaniedbania te dotyczą również samego faktu dokonywanych doręczeń przez organ. Jak wynika bowiem z potwierdzeń odbioru, jedynym oznaczeniem stosowanym przez organ przy doręczeniu każdej przesyłki jest oznaczenie numeru pisma w postaci "[...]", co faktycznie na podstawie tylko samego zwrotnego potwierdzenia odbioru uniemożliwia zidentyfikowanie pisma które zostało doręczone.

Nadto, w przypadku doręczenia przesyłki zawierającej postanowienie z dnia [...].06.2012r, o możliwości zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym i pisma zawiadamiającego o przedłużeniu terminu do załatwienia sprawy, mogą powstać wątpliwości co do prawidłowego doręczenia. Z przedstawionej kopii awiza pozostawionej przez doręczyciela skarżącemu, a przedłożonej przez skarżącego, wynika że przesyłka będzie powtórnie doręczona do domu w dniu 3.07.2012r. Natomiast z adnotacji na kopercie przesyłki wynika że pierwsza próba doręczenia przesyłki miała miejsce w dniu 20.06.2012r, następnie przesyłka była powtórnie awizowana w dniu 27.06.2012r., a zwrot przesyłki nastąpił w dniu 5.07.2012r.

Z akt sprawy wynika również, że skarżący był powiadamiany w postępowaniu przed organem I instancji o czynnościach podejmowanych przez organ, czego wynikiem były pisma skarżącego wpływające do organu w tej sprawie, co można ustalić na podstawie ich treści i odniesienia się bezpośrednio do np. daty pisma organu. W przypadku natomiast doręczenia postanowienia o możliwości zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym, uchybienia te mogły być naprawione, wobec złożenia przez skarżącego odwołania od powyższej decyzji. Na etapie postępowania II instancyjnego bowiem, skarżący mógł ustosunkować się do całego zebranego materiału dowodowego, a ewentualne stwierdzenie istotnych braków miałoby wpływ na kształt decyzji organu.

Podkreślić należy, że po wydaniu decyzji przez organ I instancji w dniu [...].07.2012r skarżący otrzymał na swój wniosek odpis pism z dnia [...].05.2012r i z dnia [...].06.2012r. zawierające oświadczenie I.W., obecnej właścicielki elektrowni wodnej.

Sąd stwierdził również uchybienia w postępowaniu odwoławczym, które dotyczyło zawiadomienia skarżącego o możliwości zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym. Jak wynika bowiem z akt administracyjnych, brak jest dowodu na to, iż skarżący takie zawiadomienie otrzymał co stanowi o naruszeniu art. 123 § 1 i art. 200 § 1 ordynacji podatkowej.

Jednakże zdaniem Sądu również to naruszenie nie skutkuje uchyleniem decyzji organu. Naruszenie przez organ odwoławczy art. 200 § 1 ordynacji podatkowej ustawy jest naruszeniem przepisów postępowania, które może doprowadzić do uchylenia zaskarżonej decyzji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a., jeżeli wspomniane naruszenie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy / uchwała NSA z dnia 25 kwietnia 2005 r., FPS 6/04, ONSAiWSA 2005, nr 4, poz. 66/.

Podstawą do uchylenia zaskarżonej decyzji byłaby sytuacja, gdy skarżący przedstawiłby nowe dowody, które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy /wyrok NSA z dnia 15 maja 2003 r., I SA/Gd 199/00, Prz. Pod. 2004, nr 1, s. 43/.

Zarzuty dotyczące niewłaściwego działania doręczyciela, dotyczą postępowania przed organem I instancji i są o tyle nie istotne, że racje swoje skarżący mógł przedstawić w toku postępowania przed organem II instancji. Jak wynika natomiast z wyników tego postępowania, skarżący nie przedstawił tam żadnych argumentów które rzutowałyby na decyzję organu.

Również w postępowaniu sądowo administracyjnym skarżący nie przedstawił istotnych argumentów dotyczących zebranego w sprawie materiału dowodowego, a tym samym naruszenie w/w przepisu nie mogło mieć istotnego wpływu na wynik sprawy.

W skardze skarżący wskazał, że postępowanie przed organem cechowała przewlekłość. Zarzut ten nie dotyczy przedmiotu postępowania, a więc nie może być rozpoznany w toku postępowania którego przedmiotem jest umorzenie zaległości podatkowych w łącznym zobowiązaniu pieniężnym.

Skarżący podkreślał również zarówno w odwołaniu, jak również w skardze, że "oświadczenie właścicielki elektrowni jest fałszywym faktem postępowania", jednakże przyznał na rozprawie, że otrzymał kwotę 10.000 złotych tytułem zaliczki na poczet wykupu gruntów zalewanych na skutek działalności elektrowni, jak również to, że toczyły się rozmowy co do wykupu zalewanych gruntów, jednak nie zostały one sfinalizowane wobec śmierci właściciela elektrowni.

Natomiast rozbieżność co do wysokości kwoty którą otrzymał skarżący nie ma istotnego znaczenia dla rozważań zasadności wniosku o umorzenie zaległości podatkowych, wobec zgromadzonego materiału dowodowego co do sytuacji majątkowej i rodzinnej skarżącego. Zauważyć należy, że skarżący był wzywany do oświadczenia się w powyższym zakresie w piśmie z dnia [...].03.2012 roku, jednakże faktu otrzymania zaliczki nie ujawnił. Fakt ten wskazał w postępowaniu sądowo administracyjnym w dniu [...].10.2013r.

Tak więc skarżący poza wskazanymi wyżej zarzutami, nie przedstawił innych dowodów w sprawie, a w szczególności dowodów które miałby istotny wpływ na wynik sprawy, a które wskazywałyby, że brak zawiadomienia skarżącego o możliwości zapoznania się z zebranym materiałem dowodowym miałby istotny wpływ na wynik postepowania przed organem II instancji.

Co do istoty sprawy należy zauważyć, iż zgodnie z treścią art. 67a § 1 pkt 3 ordynacji podatkowej, organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym może umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

Przyznanie ulgi w spłacie należności podatkowych nie więc jest obligatoryjne i opiera się na uznaniu administracyjnym, a to oznacza, że organy podatkowe na podstawie analizy całości zebranego materiału dowodowego oceniają, czy w konkretnym przypadku tę ulgę można zastosować.

Można wskazać, opierając się na poglądach doktryny że, "interes podatnika" to pewien stan oczekiwania, określona potrzeba zachowania posiadanych już korzyści lub wyczekiwania na pojawienie się pewnego dobra.

Natomiast "interes publiczny" to dyrektywa postępowania, nakazującą mieć na uwadze respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa lub danej społeczności lokalnej, takich jak: sprawiedliwość, bezpieczeństwo, zaufanie obywateli do organów władzy publicznej, sprawność działania aparatu państwowego.

Odwołując się natomiast do orzecznictwa sądowego należy wskazać że ważny interes podatnika to sytuacja, gdy z powodu nadzwyczajnych, losowych przypadków podatnik nie jest w stanie uregulować zaległości podatkowych, natomiast interes publiczny to sytuacja, gdy zapłata zaległości podatkowych spowoduje konieczność pomocy podatnikowi ze środków państwa, gdyż ze względu na powyższą zapłatę nie będzie w stanie zaspokajać swoich potrzeb materialnych.

Należy podkreślić, że sąd administracyjny nie może oceniać, czy dokonany przez organ administracji państwowej wybór jest słuszny, nie jest również uprawniony do badania merytorycznej zasadności decyzji administracyjnej, jak również nie rozstrzyga o tym, czy zaległość podatkowa ma być umorzona. Takie rozstrzygnięcie należy wyłącznie do organów administracyjnych.

Przepis art. 67a § 1 pkt 3 ordynacji podatkowej, jest oparty na uznaniu administracyjnym, a tym samym ogranicza kontrolę sprawowaną przez sąd administracyjny. Podkreślić należy, iż nie narusza prawa decyzja negatywna, zarówno w przypadku gdy ustalono jak też gdy nie ustalono, że wystąpił ważny interes podatnika lub interes publiczny. Jeżeli postępowanie dowodowe i dokonana na tej podstawie ocena stanu faktycznego sprawy są przeprowadzone poprawnie, to wyprowadzenie z takiej oceny wniosku, czy należy umorzyć zaległości podatkowe jest już zagadnieniem, które podlega kontroli sądu administracyjnego, sprawującego tylko kontrolę legalności.

W konsekwencji w przypadku stwierdzenia przesłanki uprawniającej do zastosowania ulgi, zgodna z prawem może być zarówno decyzja pozytywna dla podatnika, jak i decyzja dla niego negatywna. Istotę uznania administracyjnego stanowi bowiem luz decyzyjny organu administracji publicznej, w który sąd administracyjny wkraczać nie może, ponieważ na podstawie art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sprawuje on wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, a nie pod względem celowości lub słuszności.

Z ustaleń poczynionych w toku postępowania podatkowego, w tym także i postępowania odwoławczego wynika, że skarżący prowadzi z żoną gospodarstwo rolne o powierzchni 37,04 ha, nastawione na produkcję roślinną. Posiada pełnoletnie dzieci, które uczą się w szkołach wyższych i nie pobierają świadczeń socjalnych. Koszt ich świadczenia skarżący określił na kwotę 2.000 złotych miesięcznie.

Nadto, wydatki mieszkaniowe skarżącego wynoszą 409,0 złotych, na ogrzewanie 500,0 złotych, ubezpieczenie OC gospodarstwa, auta i ciągnika wynoszą kwotę 855,0 złotych. Na podstawie danych posiadanych przez organ podatkowy ustalono że skarżący otrzymał z tytułu zwrotu podatku akcyzowego w 2011r. kwotę 1.569,60 złotych, a za I półrocze 2012r kwotę 506,32 złote. Skarżący otrzymał również zaliczkę na poczet wykupu działek zalewanych na skutek działalności elektrowni w kwocie 20.000 złotych.

Z akt sprawy wynika również, że skarżący poniósł znaczne straty na skutek powodzi w 1997 roku, a w 2005r. został oszukany przy sprzedaży zboża na kwotę 26.000 złotych.

Skarżący nie przedstawił i nie określił kwot wydatkowanych na zakup żywności, ubrań, dochodu z gospodarstwa rolnego, nie przedłożył bilansu z działalności gospodarstwa rolnego, nie określił strat z tytułu podtopień i to zarówno w postępowaniu przed organem II instancji, jak również w przedłożonej skardze, mimo iż posiadał wiedzę co do tego, iż organ zwracał się do skarżącego z takimi pytaniami.

Organ określił dochodowość prowadzonego gospodarstwa na kwotę 76.072,44 złote, opierając się tej mierze na obwieszczeniu Prezesa GUS o średnim rocznym dochodzie uzyskiwanym z 1 ha przeliczeniowego za 2010r., wobec nie określenia danych przez skarżącego.

Dodać należy, że skarżący w postępowaniu sądowo administracyjnym przedłożył dokumenty z późniejszego okresu odnoszące się do jego sytuacji majątkowej, jednak Sąd nie uwzględnił ich w swych rozważaniach, bowiem zostały one złożone dla potrzeb postępowania wpadkowego, a nadto nie były przedmiotem rozważań organów, wobec ich nie ujawnienia dla potrzeb postępowania. Podkreślić należy, że to strona powinna ujawniać fakty czy też dowody będące w jej posiadaniu, przyczyniając się tym samym do wyjaśnienia sprawy. Podatnik bowiem występuje ze stosownym wnioskiem o wszczęcie postępowania co do umorzenia zaległości podatkowych i to on powinien starać się wykazywać, że znajduje się w takiej sytuacji, która uzasadnia przyznanie takiej ulgi.

Z treści decyzji wynika, iż sytuacja strony została ustalona, zbadana i przeanalizowana w sposób dostatecznie wystarczający dla merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy, w takim stopniu jakim było to możliwe. Podjęto niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Została zbadana sytuacja materialna i rodzinna skarżącego, oraz dokonano oceny, zgodnie z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Organ II instancji wskazał na zaistnienie ważnego interesu podatnika ze względu na straty powodowane podtopieniami, jednak uznał iż wobec skarżącego nie jest możliwe zastosowanie ulgi określone w art. 67a § 1 pkt. 3 ordynacji podatkowej.

Dodać należy, że wielkość strat które zdaniem skarżącego poniósł na skutek powodzi w 1997r nie zostały wskazane przez skarżącego, natomiast zarówno czas poniesienia tych strat / rok 1997 / jak również straty poniesione przy sprzedaży zboża w 2005 r na kwotę 26.000 złotych, są zdarzenia odległymi czasowo, a kwoty zaległości podatkowych nie są kwotami znaczącymi w porównaniu z dochodami skarżącego, które mogłyby znacząco wpłynąć na jego sytuację majątkową.

Zdaniem Sądu, ocena organów podatkowych, ocena sytuacji finansowej i rodzinnej, jak również odnoszącej się do prowadzonej działalności rolniczej skarżącego nie nosi przymiotu dowolności i nie narusza przepisu art. 191 ordynacji podatkowej.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 151 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.