III SA/Kr 1011/13

Uzasadnienie

Skarżący w złożonym na urzędowym formularzu "PPF" wniosku o przyznanie prawa pomocy domagał się ustanowienia adwokata.

Objaśniając swoją sytuację rodzinną podał, brak osób z którymi pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym.

Określając swój majątek wskazał, że należy do niego piętro w starej kamienicy o powierzchni 100 m2, z którego czynsz zajął komornik na poczet długu alimentacyjnego.

Swoje stałe miesięczne dochody oszacował na kwotę 529 zł zasiłku stałego z MOPS.

Uzasadniając swoje starania zaakcentował, że ma 60 lat, przyznano mu umiarkowany stopień niepełnosprawności na stałe i z tego tytułu otrzymał zasiłek stały w wysokości 529 zł. Podał, że mieszka w hotelu robotniczym i z tego tytułu ponosi miesięczne wydatki w wysokości 600 zł. Prócz tego około 100 zł na lekarstwa. Z uwagi na choroby przewlekłe leczy się u kilku specjalistów. Wyjaśnił, że mimo iż jest właścicielem piętra w starej kamienicy w L. to jednak z uwagi na posiadane zadłużenie alimentacyjne w wysokości ok. 130 tyś. zł komornik zajął czynsz.

Z urzędu stwierdza się, że aktualnie skarżący złożył jednocześnie 10 (dziesięć) a łącznie na przestrzeni ostatniego miesiąca 23 (dwadzieścia trzy) skargi. Po wniesieniu skarg do sądu w każdej ze spraw skarżący wniósł o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez ustanowienie na jego rzecz wskazanych przez siebie adwokatów.

Mając na uwadze powyższe zważyć należało co następuje:

Przepis art. 245 ppsa przewiduje możliwość przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie częściowym (art. 246 §1 pkt. 2 ppsa) polega na zwolnieniu tylko z opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Następuje to w sytuacji, gdy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania (obejmujących wynagrodzenie kwalifikowanego pełnomocnika) bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

W realiach niniejszej sprawy skarżący złożył oświadczenie z którego wynika, że osiąga znikomy dochód a przy tym nie dysponuje żadnymi oszczędności ani przedmiotami wartościowymi. Należy do niego co prawda piętro w starej kamienicy w L. o powierzchni 100 m2 ale okoliczność, ta sama w sobie zdaniem orzekającego nie zmienia sytuacji materialnej skarżącego diametralnie na korzyść. Nie można bowiem tracić z pola widzenia tej części wyjaśnień skarżącego gdzie podaje, że czynsz z najmu nieruchomości został zajęty przez komornika na spłatę alimentów a dług jaki skarżący ma z tego tytułu sięga obecnie kwoty 130 tyś. zł.

Wskazując na powyższe zauważyć równocześnie trzeba, że choć co do zasady konstrukcja prawna prawa pomocy w zakresie częściowym uniemożliwia dokonywanie oceny zasadności udziału pełnomocnika z urzędu w sprawie (mimo że koszty takiego udziału ponosi Skarb Państwa), to jednak bardzo szeroki dostęp do prawa pomocy w procedurze sądowo administracyjnej pozwala na ocenę sposobu realizacji tego prawa przez skarżących w świetle konstrukcji nadużycia prawa do sądu. W opracowanej ostatnio przez Biuro Orzecznictwa NSA informacji rocznej o działalności sądów administracyjnych za rok 2012 znalazła się zresztą wypowiedź, że prawo pomocy stanowiące formę realizacji prawa do sądu, nie może być przyznane podmiotowi, który ze swojego prawa czyni nienależyty użytek. Niedopuszczalne jest bowiem używanie uprawnień procesowych do celów innych od tych, które odpowiadają ich przeznaczeniu. W konsekwencji zachowanie, które jest formalnie zgodne z literą prawa lecz sprzeciwia się jej sensowi nie może zasługiwać na ochronę. Tak zaś należy oceniać np. działania podmiotu, który inicjuje szereg postępowań sądowych nie w celu ochrony swoich realnych praw, ale dla którego inicjowanie tychże postępowań jest celem samym w sobie (rozdział 15.5 str. 236).

Przeniesienie tej uwagi na grunt niniejszej sprawy nakazuje zatem rozważyć czy skarżący wnioskując o pomoc nie nadużył tego prawa. Chociaż bowiem samo wnoszenie dużej ilości skarg nie oznacza automatycznie, że strona nadużywa przysługującego jej prawa to jednak pamiętać trzeba, że przy dokonywaniu takiej oceny nie można abstrahować od okoliczności dających się wyczytać z akt sprawy. Nie chodzi przy tym o dokonywanie oceny zasadności skargi - gdyż do tego uprawniony jest wyłącznie Sąd. Trudno jednak nie dostrzegać, że skoro niekorzystne dla strony decyzje organów administracji wykreowało zachowanie skarżącego w postępowaniu administracyjnym, to subiektywną potrzebę skarżącego do skorzystania z kwalifikowanego pełnomocnika opłacanego przez Skarb Państwa przy zaskarżaniu do sądu tych rozstrzygnięć można postrzegać przez pryzmat nadużycia tego prawa podmiotowego. Rodzą się bowiem wątpliwości co do tego jaki jest w istocie cel wnoszenia tych skarg i domagania się prawa pomocy w zakresie ustanowienia imiennie wskazywanego pełnomocnika z urzędu już na etapie postępowania przed sądem administracyjnym pierwszej instancji, kiedy to sądy administracyjne w ramach swojej kognicji badają czy przy wydaniu skarżonego aktu administracyjnego organy administracji nie naruszyły przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania nie będąc w swej kontroli związane granicami skargi (ppsa art. 3 §1 i art. 134 §1 ppsa). W konsekwencji realizacja subiektywnej potrzeby skarżącego do skorzystania z kwalifikowanego pełnomocnika opłacanego przez Skarb Państwa nie może być bezwzględnie realizowana w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 246 §1 pkt. 2 ppsa w związku z art. 245 ppsa.