II SA/Op 303/13

Uzasadnienie

M. D. złożył w dniu 27 lipca 2012 r. wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji Prezydenta Miasta Kędzierzyna-Koźla z 20 marca 2012 r., znak [...]. Prezydent Miasta Kędzierzyna-Koźla pismem z dnia 2 sierpnia 2012 r. przekazał przedmiotowy wniosek do Wojewody Opolskiego.

Postanowieniem z 3 września 2012 r., znak [...], Wojewoda Opolski odmówił przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od powyższej decyzji.

Na powyższe postanowienie Wojewody Opolskiego M. D. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu. Wyrokiem z 12 lutego 2013 r., sygn. akt II SA/Op 532/12, Sąd uchylił zaskarżone postanowienie, wskazując Wojewodzie Opolskiemu, że nie dokonał ustalenia, czy wniosek został złożony w terminie 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. Stwierdził też naruszenie przepisów postępowania przy dokonywaniu oceny "co do tego, że w sprawie nie zostały spełnione przesłanki w postaci uprawdopodobnienia braku winy w uchybieniu terminowi oraz złożenia jednocześnie z wnioskiem odwołania od decyzji". Wyrok stał się prawomocny 12 kwietnia 2013 r.

W związku z powyższym Wojewoda Opolski, działając na podstawie art. 59 § 2 w zw. z art. 58 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267 – zwanej dalej K.p.a.), po rozpatrzeniu wniosku M. D. datowanego na dzień 25 lipca 2012 r. o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji Prezydenta Miasta Kędzierzyna-Koźla z 20 marca 2012 r. w sprawie wymeldowania go z pobytu stałego w [...] przy ul. [...], ponownie odmówił przywrócenia terminu do złożenia odwołania. W uzasadnieniu organ wskazał, że zgodnie z art. 58 K.p.a. organ przywraca termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli ten uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy, zaś prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. Podał, że jednocześnie z wniesieniem podania w tym zakresie należy dopełnić czynności, dla której określony był termin (§ 2). Odnośnie tego wywiódł, że organ zobowiązany jest przywrócić termin tylko wtedy, gdy zostaną spełnione łącznie wymienione wyżej przesłanki, co oznacza, że niespełnienie którejkolwiek z nich, nawet przy zaistnieniu pozostałych, czyni niedopuszczalnym przywrócenie terminu. Poza tym, Wojewoda Opolski, kierując się wskazaniami wyroku z dnia 12 lutego 2012 r. uznał, że zawarcie we wniosku M. D. stwierdzenia "zapadła krzywdząca dla mnie decyzja" jest równoznaczne z dopełnieniem czynności określonej w art. 58 § 2. K.p.a., czyli ze złożeniem odwołania. Nadto w toku postępowania Wojewoda Opolski wystąpił 30 kwietnia 2013 r. do B. B. tj. ustanowionego kuratora do reprezentowania nieobecnego M.D., o wskazanie, czy podjęła jakiekolwiek czynności zmierzające do powiadomienia skarżącego o wydanej decyzji w sprawie jego wymeldowania. W odpowiedzi Kurator podała, że ze względu na brak możliwości ustalenia miejsca pobytu skarżącego nie podejmowała żadnych kroków w celu powiadomienia go o decyzji, jak też w celu ustalenia miejsca jego pobytu.

W świetle tych wyjaśnień Wojewoda Opolski, biorąc pod uwagę fakt, że w chwili wydania decyzji przez organ I instancji M. D. przebywał w areszcie i nie wiedział o toczącym się postępowaniu w sprawie jego wymeldowania uznał, że uchybienie terminu do wniesienia odwołania nie nastąpiło z jego winy.

Równocześnie zauważył, że Prezydent Miasta Kędzierzyna-Koźla, przed złożeniem wniosku o ustanowienie kuratora, podejmował próby poinformowania M. D. o toczącym się postępowaniu. I tak, na jego adres zostało wysłane zawiadomienie z 16 września 2011 r. o wszczęciu postępowania, które nie zostało odebrane. Zdaniem organu, ten ostatni fakt świadczy o tym, że M. D. przed tym jak trafił do aresztu śledczego (w listopadzie 2011 r.) nie przebywał stale w miejscu pobytu stałego, bo gdyby faktycznie zamieszkiwał pod tym adresem podejmowałby adresowane do niego przesyłki.

Oceniając kolejną przesłankę uprawniającą do przywrócenia terminu Wojewoda Opolskiego stwierdził, że wniosek w tej kwestii został złożony po terminie siedmiu dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. W tym zakresie wskazał, że wprawdzie wnioskodawca pismem z 6 maja 2013 r. poinformował organ, iż dopiero w lipcu 2012 r. otrzymał decyzję z dnia 20 marca 2012 r. w sprawie wymeldowania go z pobytu stałego, jednakże już z pisma datowanego na dzień 5 lipca 2012 r. skierowanego do Prezydenta Miasta Kędzierzyna-Koźla wynika, że skarżący znał znak decyzji, jak też jej rozstrzygnięcie. W piśmie tym bowiem zapowiedział, że od tej niekorzystnej decyzji zamierza się odwołać. Stąd, przyczyna uchybienia terminowi ustała na początku lipca wskutek otrzymanej przez skarżącego od organu I instancji informacji telefonicznej o wydanej decyzji. Dlatego, według Wojewody, termin do złożenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania rozpoczął bieg z chwilą kiedy skarżący dowiedział się o decyzji, a nie od dnia jej doręczenia 25 lipca 2012 r. Stwierdził, że M. D., już 5 lipca 2013 r. znał treść rozstrzygnięcia decyzji, tymczasem wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania, datowany na 25 lipca 2012 r., nadał 27 lipca 2012 r., czyli dopiero po otrzymaniu decyzji. Uznał zatem, że prośba M. D. z 27 lipca 2012 r. w sprawie przywrócenia terminu do złożenia odwołania od decyzji pierwszoinstancyjnej nie mogła być uwzględniona, gdyż nie zostały spełnione łącznie przesłanki zawarte w art. 58 K.p.a. Na koniec Wojewoda odnotował, że decyzja o wymeldowaniu jest jedynie konsekwencją fizycznego nieprzebywania osoby pod danym adresem, ponieważ zameldowanie ma charakter rejestracyjny i nie jest równoznaczne z posiadaniem prawa do danego lokalu.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego skarżący zarzucił, że Wojewoda Opolski rażąco naruszył przepisy postępowania administracyjnego. Skarżący podniósł, że nie był mu znany fakt "wyrzucenia go z lokalu przy ul. [...] w [...]." Dowiedział się o tej okoliczności dopiero po opuszczeniu zakładu karnego, gdy nie mógł dostać się do swojego mieszkania. Zgłosił ten fakt na Policji. W dalszej kolejności stwierdził, że nie zna przepisów, jak też nie utrzymywał wówczas kontaktów z matką, dlatego zwrócił się telefonicznie do Urzędu Miasta z pytaniem z jakiego powodu nie może w nim zamieszkać i wtedy dowiedział się, że został z urzędu wymeldowany z pobytu stałego w tym lokalu. Wobec tego poprosił o doręczenie przedmiotowej decyzji, ponieważ nie uznał tej informacji za wiarygodną. Skarżący wyjaśnił, iż po zapoznaniu się z decyzją zwrócił się do organu o przywrócenie terminu do złożenia odwołania, gdyż z zawartego w niej pouczenia dowiedział się, że uchybił terminowi do jego wniesienia. Tymczasem Wojewoda rażąco "unika przepisu", czyli uniemożliwia mu odwołania się od krzywdzącej decyzji.

W odpowiedzi na skargę Wojewoda wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonym postanowieniu.

Na rozprawie pełnomocnik z urzędu poparł skargę skarżącego, a nadto podniósł, że organ naruszył at. 9 K.p.a., nie informując skarżącego o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogły mieć wpływ na ustalenie jego praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 3 § 1 oraz art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, ze zm. - zwanej dalej P.p.s.a.), wojewódzkie sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, co oznacza, że w zakresie dokonywanej kontroli Sąd zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji w toku postępowania nie naruszyły przepisów prawa materialnego i przepisów postępowania w sposób, który miał lub mógł mieć wpływ na wynik sprawy. Sądowa kontrola legalności zaskarżonych orzeczeń administracyjnych sprawowana jest przy tym w granicach sprawy, a sąd nie jest związany zarzutami, wnioskami skargi, czy też powołaną w niej podstawą prawną (art. 134 § 1 P.p.s.a.).

Na zasadzie art. 145 § 1 pkt 1 P.p.s.a. uwzględnienie skargi następuje w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (lit. a), naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (lit. b) lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (lit. c).

Przeprowadzona przez Sąd, według powyższych kryteriów, kontrola legalności wykazała, że zaskarżone postanowienie nie narusza przepisów prawa materialnego, bądź przepisów postępowania w stopniu, który miał lub mógł mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

W niniejszej sprawie ocenie Sądu poddane zostało postanowienie Wojewody Opolskiego z dnia 22 maja 2013 r. nr SO.IV.621.1.47.2012.TR, odmawiające M. D. przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od decyzji Prezydenta Miasta Kędzierzyna-Koźla z 20 marca 2012 r. w sprawie wymeldowania go z pobytu stałego w [...] przy ul. [...]. W zaskarżonym postanowieniu organ stwierdził uchybienie terminu do wniesienia wniosku, o którym mowa w art. 58 K.p.a. Skarżący, podczas postępowania prowadzonego w ww. przedmiocie oraz w skardze do Sądu wskazywał, że spełnił wszystkie przesłanki do przywrócenia terminu, co powinno skutkować uwzględnieniem jego wniosku.

Ocenę przedstawionego zarzutu należy poprzedzić kilkoma uwagami natury ogólnej odnoszącymi się do postanowień tejże ustawy, w kontekście których dokonana będzie kontrola zaskarżonego postanowienia.

W myśl postanowień K.p.a. instytucja przywracania terminu stwarza możliwość skutecznego dokonania czynności procesowej przez stronę w sytuacji, gdy upłynął już termin do jej podjęcia. Instytucja ta została unormowana w art. 58 i 59 K.p.a. Zgodnie z art. 58 § 1 K.p.a., przywrócenie terminu następuje na wniosek zainteresowanego, a przesłanką podjęcia takiego rozstrzygnięcia jest uprawdopodobnienie, że uchybienie terminu nastąpiło bez winy wnoszącego podanie. Ponadto, skuteczność tego wniosku uzależniona jest od jego wniesienia w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu i jednoczesnego dopełnienia uchybionej czynności (§ 2 art. 58). Zgodnie z § 3 art. 58 K.p.a. przywrócenie terminu do złożenia prośby o przywrócenie terminu jest niedopuszczalne. O przywróceniu terminu postanawia właściwy w sprawie organ administracji publicznej, którym w przypadku terminu do wniesienia odwołania jest organ właściwy do rozpatrzenia odwołania (art. 59 § 1 i 2 K.p.a.). Postanowienie w sprawie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania jest ostateczne, co wynika z przepisu art. 59 § 2 K.p.a. Skuteczność złożonego wniosku o przywrócenie terminu jest uzależniona od łącznego spełnienia wszystkich przesłanek wynikających z art. 58 K.p.a. Możliwość przywrócenia terminu do dokonania określonej czynności zależy przede wszystkim od dochowania terminu wystąpienia z ww. wnioskiem. Termin ten - jak już wcześniej odnotowano, to 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia i dochowanie tego terminu jest pierwszym warunkiem w stosunku do pozostałych podstaw zastosowania instytucji unormowanej w art. 58 K.p.a. Jego niedochowanie skutkuje zawsze nieuwzględnieniem wniosku o przywrócenie terminu, gdyż termin ten jest nieprzywracalny. Datą, od której należy liczyć 7-dniowy termin, jest dzień ustania przyczyny uchybienia terminowi. Tym momentem jest zatem data uzyskania przez osobę zainteresowaną wiadomości o zdarzeniu powodującym rozpoczęcie biegu terminu (por. wyroki: WSA w Gliwicach z dnia 23 listopada 2012 r. sygn. akt II SA/Gl 699/12, WSA w Warszawie z dnia 23 lutego 2012 r., sygn. akt IV SA/Wa 2198/12 - dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem: orzeczenia.nsa.gov.pl - zwanej dalej CBOSA).

Odnosząc powyższe rozważania natury ogólnej na grunt niniejszej sprawy stwierdzić trzeba, że Wojewoda Opolski, kierując się okolicznościami wynikającymi z akt sprawy przyjął, że datą rozpoczynającą bieg 7-dniowego terminu ustania przyczyny jest dzień w którym skarżący dowiedział się o decyzji, nie zaś dzień kiedy ją faktycznie otrzymał, tj. 25 lipca 2012 r. Przyjdzie stwierdzić, że z oświadczenia skarżącego wynika, iż o wydanej decyzji dowiedział się na początku lipca 2012 r. Okoliczność tę skarżący przyznał również w piśmie z dnia 5 lipca 2012 r. skierowanym do Prezydenta Miasta Kędzierzyna-Koźla, dlatego słusznie Wojewoda Opolski uznał, że od tej daty rozpoczął swój bieg 7-dniowy termin do złożenia wniosku o przywrócenie terminu. Należy przy tym zauważyć, że skarżący bezspornie już 5 lipca 2012 r. wiedział o niekorzystnej dla niego decyzji w przedmiocie wymeldowania go z pobytu stałego z lokalu położonego w [...] przy ul. [...]. Niesporne również jest, że wniosek o przywrócenie terminu złożył w dniu 27 lipca 2012 r., poza tym wniosek ten został wniesiony do niewłaściwego organu. W sprawie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania właściwy był Wojewoda Opolski, zatem kierując się przepisem art. 65 § 1 K.p.a., organ I instancji przekazał wniosek skarżącego do organu właściwego. Wskazany wyżej przepis stanowi bowiem, że w sytuacji gdy organ administracji publicznej, do którego podanie wniesiono, jest niewłaściwy w sprawie, organ ten niezwłocznie przekazuje podanie do organu właściwego, zawiadamiając jednocześnie o tym wnioskodawcę.

Oceniając zatem przedstawiony stan faktyczny sprawy, podzielić należy stanowisko organu, że wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji I instancji został złożony przez skarżącego po upływie 7-dniowego terminu przewidzianego przepisem art. 58 § 2 K.p.a. Skarżący złożył wniosek w dniu 27 lipca 2013 r. tymczasem, w celu zachowania terminu, o którym mowa w art. 58 § 2 k.p.a. wniosek winien być złożony najpóźniej w dniu 12 lipca 2012 r. W tym dniu upływał bowiem ww. termin liczony od dnia 5 lipca 2012 r. będącego dniem ustania przyczyny uchybienia terminu do wniesienia odwołania. Skoro, jak twierdzi skarżący przyczyną uchybienia terminu do wniesienia odwołania był brak wiedzy o decyzji wydanej przez Prezydenta Miasta Kędzierzyna-Koźla a w dniu 5 lipca 2012 r. już znał jej treść, to zasadnie organ przyjął, że w tym momencie ustała przyczyna uchybienia terminu do wniesienia odwołania. Nadto nie można zarzucić ustaleniom organu dowolności w przypadku, gdy ustalenia opierają na wyjaśnieniach skarżącego.

Podkreślić trzeba, że organ I instancji przekazał wniosek organowi właściwemu na podstawie art. 65 § 1 K.p.a., a przepis art. 65 § 2 K.p.a. zawiera gwarancję chroniącą stronę przed skutkami nieznajomości prawa, w przypadku, gdy strona w terminie wniosła podanie do niewłaściwego organu. Skarżący nie mógł jednak skorzystać z gwarancji przewidzianej w art. 65 § 2 K.p.a. Przepis ten stanowi bowiem, że podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem przepisanego terminu uważa się za wniesione z zachowaniem terminu. Tymczasem w niniejszej sprawie wniosek o przywrócenie terminu został wniesiony do organu niewłaściwego w dniu 27 lipca 2012 r., a zatem już po upływie terminu przewidzianego do dokonania tej czynności.

Powyższe rozważania jednoznacznie wskazują, że doszło do uchybienia terminowi do złożenia wniosku o przywrócenie terminu do złożenia odwołania, zaś okoliczność ta jest równoznaczna z niespełnieniem przesłanki formalnej, wymaganej dla możliwości zastosowania instytucji unormowanej w art. 58 K.p.a.

Zdaniem Sądu, zamierzonego skutku nie mógł również odnieść zarzut naruszenia art. 9 K.p.a. i to niezależnie od tego, że taki zarzut pojawił się dopiero na rozprawie. Niewątpliwie obowiązek przewidziany w tym przepisie należy interpretować dość szeroko. Organy administracji zobowiązane są wprawdzie do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, jednakże powinność taka obciąża ich w trakcie toczącego się postępowania i dotyczy stron uczestniczących w takim postępowaniu. Obowiązek, o którym mowa w art. 9 K.p.a. obliguje organy do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Poza tym, organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek, jednak obowiązku tego, nie można utożsamiać z udzielaniem porad prawnych czy instruowaniem o możliwościach wyboru optymalnego sposobu postępowania. Nadto nie ma żadnego przepisu prawa, z którego wynikałby obowiązek organu pouczania strony o ewentualnych przyszłych popełnianych przez nią błędach proceduralnych. Przyjdzie także zauważyć, że obowiązku pouczenia o trybie składania wniosku o przywrócenie terminu nie można uznać za niezbędny, jeżeli strona nie zwraca się do organu o udzielenie informacji w tym zakresie, gdyż organ w takiej sytuacji nie ma podstaw do przyjęcia, że wyjaśnienie to jest niezbędnym wyjaśnieniem, o którym mowa w art. 9 K.p.a. (por. wyrok NSA z dnia 19 marca 2013 r., sygn. akt II GSK 2289/11 - dostępny w CBOSA). Wobec tego, Sąd nie znalazł podstaw do uchylenia postanowienia Wojewody Opolskiego o odmowie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania i oddalił skargę, na podstawie art. 151 ustawy P.p.s.a.

-----------------------

1