• Kodeks postępowania karne...
  19.03.2024

Kodeks postępowania karnego

Stan prawny aktualny na dzień: 19.03.2024

Dz.U.2024.0.37 t.j. - Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego

Dział II. Sąd

Rozdział 1. Właściwość i skład sądu

§ 1.
Sąd rejonowy orzeka w pierwszej instancji we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawą do właściwości innego sądu.
§ 2.
Sąd rejonowy rozpoznaje ponadto środki odwoławcze w wypadkach wskazanych w ustawie.
§ 1.
Sąd okręgowy orzeka w pierwszej instancji w sprawach o następujące przestępstwa:
1)
o zbrodnie określone w Kodeksie karnym oraz w ustawach szczególnych;
2)
o występki określone w rozdziałach XVI i XVII oraz w art 140–142, art. 148 zabójstwo § 4 i 5, art. 148a przyjęcie zlecenia zabójstwa człowieka, art. 149 dzieciobójstwo, art. 150 zabójstwo eutanatyczne § 1, art 151–154, art. 158 udział w bójce lub pobiciu § 3, art. 163 sprowadzenie zdarzenia niebezpiecznego § 3 i 4, art. 165 sprowadzenie niebezpieczeństwa powszechnego § 1, 3 i 4, art. 166 przejęcie kontroli nad statkiem wodnym lub powietrznym albo publicznym środkiem transportu lądowego § 1, art. 173 sprowadzenie katastrofy komunikacyjnej § 3 i 4, art. 185 kwalifikowane typy przestępstw przeciwko środowisku § 2, art. 189a handel ludźmi § 2, art. 210 porzucenie małoletniego lub osoby nieporadnej § 2, art. 211a organizowanie adopcji dzieci w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, art. 252 wzięcie lub przetrzymywanie zakładnika § 3, art. 258 udział w zorganizowanej grupie lub związku przestępczym § 1–3, art. 265 ujawnienie lub wykorzystanie informacji niejawnej o klauzuli „tajne” lub „ściśle tajne” § 1 i 2, art. 269 niszczenie, uszkadzanie, usuwanie lub zmienianie danych informatycznych o szczególnym znaczeniu, art. 278 kradzież § 1, 2 i 3a w zw. z art. 294 obostrzenie odpowiedzialności karnej § 1 lub 2, art. 284 przywłaszczenie § 1 i 2 w zw. z art. 294 obostrzenie odpowiedzialności karnej § 1 lub 2, art. 286 oszustwo § 1 w zw. z art. 294 obostrzenie odpowiedzialności karnej § 1 lub 2, art. 287 oszustwo komputerowe § 1 w zw. z art. 294 obostrzenie odpowiedzialności karnej § 1 lub 2, art. 296 wyrządzenie szkody w obrocie gospodarczym § 3 oraz art. 299 pranie brudnych pieniędzy Kodeksu karnego;
3)
o występki, które z mocy przepisu szczególnego należą do właściwości sądu okręgowego.
§ 2.
Sąd apelacyjny, na wniosek sądu rejonowego, może przekazać do rozpoznania sądowi okręgowemu, jako sądowi pierwszej instancji, sprawę o każde przestępstwo, ze względu na szczególną wagę lub zawiłość sprawy.
§ 3.
Sąd okręgowy rozpoznaje ponadto środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w pierwszej instancji w sądzie rejonowym oraz inne sprawy przekazane mu przez ustawę.
Orzeczenia: 2 Porównania: 1 Przypisy: 2
Sąd apelacyjny rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń i zarządzeń wydanych w pierwszej instancji w sądzie okręgowym oraz inne sprawy przekazane mu przez ustawę.
Porównania: 1 Przypisy: 1
Sąd Najwyższy rozpoznaje kasacje oraz środki odwoławcze i inne sprawy w wypadkach określonych w ustawie.
§ 1.
Na rozprawie głównej sąd orzeka w składzie jednego sędziego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Sędzia ma prawa i obowiązki przewodniczącego.
§ 2.
W sprawach o zbrodnie sąd orzeka w składzie jednego sędziego i dwóch ławników.
§ 3.
Ze względu na szczególną zawiłość sprawy lub jej wagę sąd pierwszej instancji może postanowić o jej rozpoznaniu w składzie trzech sędziów albo jednego sędziego i dwóch ławników.
§ 4.
W sprawach o przestępstwa, za które ustawa przewiduje karę dożywotniego pozbawienia wolności, sąd orzeka w składzie dwóch sędziów i trzech ławników.
Porównania: 1 Przypisy: 1
§ 1.
Na rozprawie apelacyjnej i kasacyjnej sąd orzeka w składzie trzech sędziów, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.
§ 2.
Apelację lub kasację od wyroku orzekającego karę dożywotniego pozbawienia wolności albo apelację wnoszącą o wymierzenie takiej kary rozpoznaje sąd w składzie pięciu sędziów.
Porównania: 1 Przypisy: 1
§ 1.
Na posiedzeniu sąd orzeka jednoosobowo, chyba że ustawa stanowi inaczej albo ze względu na szczególną zawiłość sprawy lub jej wagę prezes sądu zarządzi jej rozpoznanie w składzie trzech sędziów.
§ 2.
Sąd odwoławczy na posiedzeniu orzeka jednoosobowo, a w składzie trzech sędziów wówczas, gdy zaskarżone orzeczenie wydano w składzie innym niż jednoosobowy albo ze względu na szczególną zawiłość sprawy lub jej wagę prezes sądu zarządzi jej rozpoznanie w składzie trzech sędziów, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Orzeczenia: 1 Porównania: 1 Przypisy: 1
§ 1.
Miejscowo właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd, w którego okręgu popełniono przestępstwo.
§ 2.
Jeżeli przestępstwo popełniono na polskim statku wodnym lub powietrznym, a § 1 nie może mieć zastosowania, właściwy jest sąd macierzystego portu statku.
§ 3.
Jeżeli przestępstwo popełniono w okręgu kilku sądów, właściwy jest ten sąd, w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.
Orzeczenia: 1
§ 1.
Jeżeli nie można ustalić miejsca popełnienia przestępstwa, właściwy jest sąd, w którego okręgu:
1)
ujawniono przestępstwo,
2)
ujęto oskarżonego,
3)
oskarżony przed popełnieniem przestępstwa stale mieszkał lub czasowo przebywał - zależnie od tego, gdzie najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.
§ 2.
Przepis § 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli przestępstwo popełniono za granicą.
§ 3.
Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej sądu według przepisów poprzedzających, sprawę rozpoznaje sąd właściwy dla dzielnicy Śródmieście miasta stołecznego Warszawy.
Porównania: 1 Przypisy: 1
§ 1.
Jeżeli tę samą osobę oskarżono o kilka przestępstw, a sprawy należą do właściwości różnych sądów tego samego rzędu, właściwy jest sąd, w którego okręgu najpierw wszczęto postępowanie przygotowawcze.
§ 2.
Jeżeli sprawy należą do właściwości sądów różnego rzędu, sprawę rozpoznaje sąd wyższego rzędu.
Orzeczenia: 1
§ 1.
Sąd właściwy dla sprawców przestępstw jest również właściwy dla pomocników, podżegaczy oraz innych osób, których przestępstwo pozostaje w ścisłym związku z przestępstwem sprawcy, jeżeli postępowanie przeciwko nim toczy się jednocześnie.
§ 2.
Sprawy osób wymienionych w § 1 powinny być połączone we wspólnym postępowaniu; przepis art. 33 właściwość sądu przy wielości przestępstw tej samej osoby stosuje się odpowiednio.
§ 3.
Jeżeli łączne rozpoznanie spraw, o których mowa w § 2, jest istotnie utrudnione z uwagi na przyczyny określone w art. 22 zawieszenie postępowania § 1 lub inne ważne powody, można wyłączyć i odrębnie rozpoznać sprawę poszczególnych osób lub o poszczególne czyny, chyba że przeszkoda nie ma charakteru długotrwałego lub kontynuowanie postępowania nie narusza prawa do obrony oskarżonego, którego odpowiedzialności karnej przeszkoda dotyczy.
§ 4.
Sprawa wyłączona po otwarciu przewodu sądowego podlega rozpoznaniu przez sąd, który dokonał wyłączenia, chyba że nie jest on właściwy rzeczowo.
§ 5.
Jeżeli sprawa wyłączona po otwarciu przewodu sądowego podlega rozpoznaniu przez sąd, który dokonał wyłączenia, można prowadzić ją w dalszym ciągu w tym samym składzie, chyba że wskutek wyłączenia zaistniała okoliczność określona w art. 41 przesłanki wyłączenia sędziego, wniosek o wyłączenie § 1.
§ 6.
Na postanowienie o wyłączeniu sprawy do odrębnego rozpoznania wydane po otwarciu przewodu sądowego przysługuje zażalenie prokuratorowi oraz stronie, której sprawę do odrębnego rozpoznania wyłączono.
Orzeczenia: 2
§ 1.
Sąd bada z urzędu swą właściwość, a w razie stwierdzenia swej niewłaściwości przekazuje sprawę właściwemu sądowi lub innemu organowi.
§ 2.
Jeżeli sąd na rozprawie głównej stwierdza, że nie jest właściwy miejscowo lub że właściwy jest sąd niższego rzędu, może przekazać sprawę innemu sądowi jedynie wtedy, gdy powstaje konieczność odroczenia rozprawy.
§ 3.
Na postanowienie w kwestii właściwości przysługuje zażalenie.
Orzeczenia: 12
Sąd wyższego rzędu nad sądem właściwym może przekazać sprawę innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli większość osób, które należy wezwać na rozprawę, zamieszkuje blisko tego sądu, a z dala od sądu właściwego.
Orzeczenia: 14
§ 1.
Sąd Najwyższy może z inicjatywy właściwego sądu lub na wniosek prokuratora przekazać sprawę do rozpoznania innemu sądowi równorzędnemu, jeżeli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.
§ 2.
Właściwy sąd przekazuje wniosek prokuratora, o którym mowa w § 1, wraz z aktami sprawy, w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania do rozpoznania Sądowi Najwyższemu, przedstawiając własne stanowisko.
§ 1.
Spór o właściwość między sądami rozstrzyga ostatecznie sąd wyższego rzędu właściwy ze względu na siedzibę sądu, który pierwszy wszczął spór. Spór o właściwość między sądem rejonowym a sądem okręgowym rozstrzyga sąd apelacyjny, a spór o właściwość między sądem apelacyjnym a innym sądem powszechnym – Sąd Najwyższy.
§ 2.
W czasie trwania sporu każdy z tych sądów przedsiębierze czynności nie cierpiące zwłoki.
Orzeczenia: 9
Jeżeli sąd wojskowy przekaże sprawę sądowi powszechnemu lub nie przyjmie sprawy przekazanej mu przez sąd powszechny, sprawę rozpoznaje sąd powszechny.

Rozdział 2. Wyłączenie sędziego

§ 1.
Sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie, jeżeli:
1)
sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio;
2)
jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób;
3)
jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2 albo jest związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli;
4)
był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły;
5)
brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze;
6)
brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie;
7)
brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone;
8)
(uchylony)
9)
brał udział w wydaniu orzeczenia, co do którego wniesiono sprzeciw;
10)
prowadził mediację.
§ 2.
Powody wyłączenia trwają mimo ustania uzasadniającego je małżeństwa, wspólnego pożycia, przysposobienia, opieki lub kurateli.
§ 3.
Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego wnioskiem o wznowienie, zaskarżonego w trybie kasacji lub objętego skargą nadzwyczajną, nie może orzekać co do tego wniosku, kasacji lub skargi.
Orzeczenia: 4 Porównania: 1 Przypisy: 1
§ 1.
Sędzia ulega wyłączeniu, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie.
(Art. 41 przesłanki wyłączenia sędziego, wniosek o wyłączenie § 1 w związku z art. 42 tryb wyłączenia sędziego § 1 ustawy - w zakresie, w jakim dopuszcza rozpoznanie wniosku o wyłączenie sędziego z powodu wadliwości powołania sędziego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, w skład której wchodzą sędziowie wybrani na podstawie art. 9a ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa – został uznany za niezgodny z Konstytucją RP wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 marca 2020 r. (sygn. akt P 22/19) i z dniem 12 marca 2020 r. utracił moc w tym zakresie (Dz. U. z 2020 r. poz. 413)
§ 2.
Wniosek o wyłączenie sędziego, zgłoszony na podstawie § 1 po rozpoczęciu przewodu sądowego, pozostawia się bez rozpoznania, chyba że przyczyna wyłączenia powstała lub stała się stronie wiadoma dopiero po rozpoczęciu przewodu.
Orzeczenia: 14
Wniosek o wyłączenie sędziego oparty na tych samych podstawach faktycznych co wniosek wcześniej rozpoznany pozostawia się bez rozpoznania; przepisu art. 42 tryb wyłączenia sędziego § 3 nie stosuje się.
§ 1.
Wyłączenie następuje na żądanie sędziego, z urzędu albo na wniosek strony.
§ 2.
Jeżeli sędzia uznaje, że zachodzi przyczyna wyłączająca go z mocy art. 40 wyłączenie sędziego z mocy prawa (judex inhabilis)., wyłącza się, składając oświadczenie na piśmie do akt, a na jego miejsce wstępuje inny sędzia.
§ 3.
Sędzia, co do którego zgłoszono wniosek o wyłączenie na podstawie art. 41 przesłanki wyłączenia sędziego, wniosek o wyłączenie, może złożyć do akt stosowne oświadczenie na piśmie. Wniosek rozpoznaje się niezwłocznie. Z chwilą wyłączenia sędziego czynności procesowe dokonane z jego udziałem po złożeniu wniosku stają się bezskuteczne.
§ 4.
Poza wypadkiem określonym w § 2 o wyłączeniu orzeka sąd, przed którym toczy się postępowanie; w składzie orzekającym w kwestii wyłączenia nie może brać udziału sędzia, którego dotyczy wyłączenie. W razie niemożności utworzenia takiego składu sądu, w kwestii wyłączenia orzeka sąd wyższego rzędu.
Orzeczenia: 7
Jeżeli z powodu wyłączenia sędziów rozpoznanie sprawy w danym sądzie jest niemożliwe, sąd wyższego rzędu przekazuje sprawę innemu sądowi równorzędnemu.
Orzeczenia: 1
Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio do referendarzy sądowych i ławników. O wyłączeniu referendarza orzeka sąd w składzie jednego sędziego.
Szukaj: Filtry
Ładowanie ...