II FZ 1405/13

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 16 października 2013 r., sygn. akt I SA/Wr 1187/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu odmówił M. Sp. z o.o. z siedzibą w K przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.

W uzasadnieniu orzeczenia wskazano, że we wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych spółka wyjaśniła, iż znajduje się w trudnej sytuacji finansowej. Z oświadczenia strony wynikało, że w ubiegłym roku poniosła stratę w wysokości 1.544.577,67 zł, na dzień 31 grudnia 2012 r. jej aktywa miały wartość 35.367.489,84 zł, kapitał własny 29.579.884,30 zł. Na rachunku bankowym spółka wykazała środki w wysokości 1.858,38 zł.

Wojewódzki Sąd Administracyjny, powołując się na regulację zawartą w art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm., dalej p.p.s.a.), uznał żądanie strony za nieuzasadnione. Sąd zwrócił uwagę, że pomimo poniesienia straty skarżąca prowadzi działalność gospodarczą znacznych rozmiarów, co potwierdzają dane wynikające z bilansu i rachunków zysków i strat. Jednocześnie Sąd wyjaśnił, że za uwzględnieniem twierdzeń strony o jej trudnej sytuacji finansowej nie przemawiały także dane odnoszące się do przychodów netto za 2012 r. (111.490.974 zł).

Mając na względzie powyższe ustalenia Sąd doszedł do przekonania, że wielomilionowe wielkości wynikające z bilansu oraz rachunku zysków i strat, należy ocenić jako nietrafną argumentację strony, zawartą we wniosku, a następnie w sprzeciwie, która ewidentnie zmierza do wykazania, iż poniesienie kosztów sądowych w niniejszej i w pozostałych sprawach toczących się przed Sądem, jest niewykonalne. Koszty te stanowią ledwo odsetek przychodów i środków finansowych, jakimi spółka dysponuje.

W zażaleniu na powyższe postanowienie spółka wniosła o jego uchylenie i przyznanie prawa pomocy w zakresie obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych. Zarzuciła naruszenie art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. poprzez uznanie, że nie zostały spełnione przesłanki zwolnienia od kosztów sądowych i odmowę udzielenia tego zwolnienia w jakiejkolwiek części.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wyjaśnienia wymaga, że instytucja prawa pomocy stanowi wyjątek od zasady przewidzianej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie, z którą strony samodzielnie ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Stosownie do art. 243 § 1 i 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a., prawo pomocy w zakresie częściowym może zostać przyznane na wniosek strony, będącej osobą prawną, jeżeli wykaże ona, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Z brzmienia powołanych przepisów jednoznacznie wynika, że ciężar dowodu w zakresie przesłanek warunkujących zwolnienie od kosztów sądowych obciąża stronę, która powinna wykazać i wyczerpująco uzasadnić okoliczności stanowiące podstawę żądania.

Oceniając zasadność przyznania wnioskodawcy prawa pomocy w zakresie częściowym na podstawie art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a., obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych, należy odnieść sytuację majątkową wnioskodawcy do wysokości kosztów, które jest on zobowiązany ponieść. Porównanie takie jest konieczne dla oceny możliwości finansowych partycypowania przez stronę w kosztach postępowania sądowoadministracyjnego na zasadzie wyrażonej w art. 199 p.p.s.a. Prawidłowo w rozpoznawanej sprawie Sąd pierwszej instancji zbadał zatem zasadność przyznania Spółce prawa pomocy w zakresie zwolnienia od obowiązku uiszczenia wpisu od skargi, zestawiając z sobą wysokość wpisu i stan majątkowy Spółki.

Naczelny Sąd Administracyjny podziela ocenę Sądu pierwszej instancji, że w świetle tak znacznych przychodów, jakie uzyskuje Spółka, a także wartości jej majątku trwałego, niedopuszczalne byłoby przyjęcie, że spełnia ona przesłanki przyznania prawa pomocy. Spółka nie wykazała, że zmaga się z groźbą niewypłacalności- przedłożone dokumenty świadczą bowiem o prowadzeniu działalności na dużą skalę, z której uzyskiwane są znaczne przychody. Spółka dysponuje majątkiem trwałym o znacznej wartości, co wynika ze złożonego przez nią oświadczenia o stanie majątkowym. Bezzasadny jest podnoszony w zażaleniu przez Spółkę argument o niemożności spieniężenia automatów do gry, bowiem nie stanowią one jedynych środków trwałych Spółki. Dokumenty zebrane w aktach sprawy wskazują, że do środków trwałych Spółki zalicza się także inne urządzenia techniczne i maszyny.

W kontekście powyższych ustalonych okoliczności należy uwzględnić, że w przypadku wnioskowania o prawo pomocy osoba prawna nie może powoływać się tylko na to, że aktualnie nie dysponuje środkami na poniesienie kosztów sądowych, ale musi także wykazać, że nie ma ich, mimo iż podjęła wszelkie niezbędne działania, by zdobyć fundusze na pokrycie wydatków (por. postanowienie NSA z dnia 29 marca 2011 r., I OZ 191/11 dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych na stronie http://orzeczenia.nsa.gov.pl). W rozpoznawanej sprawie trudno przyjąć, uwzględniwszy zasady logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, że Spółka, która dysponuje środkami trwałymi o tak wysokiej wartości, a ponadto regularnie dysponowała znacznymi środkami pieniężnymi na rachunku bieżącym nie jest w stanie wygospodarować kwoty która na danym etapie postępowania obejmują wpis od skargi w kwocie 7.540 zł, a także innych kosztów, które ewentualnie w tym postępowaniu mogą wystąpić.

Podkreślenia wymaga, że z treści zażalenia nie wynikają żadne konkretne informacje o sytuacji finansowej Spółki, a ponadto w zasadzie nie nawiązano w nim do ww. argumentacji Sądu pierwszej instancji, która stanęła u podstaw oddalenia wniosku. Zażalenie sprowadza się do polemiki z Wojewódzkim Sądem Administracyjnym co do braku możliwości wyzbycia się składników majątku oraz luźnych stwierdzeń o konieczności rozważenia przez Sąd realnych, a nie hipotetycznych, możliwości poniesienia opłat w postępowaniu, a także celu wymiaru sprawiedliwości. Rozważania o konsekwencjach wyzbycia się nieruchomości należy uznać za nieistotne dla rozstrzygnięcia, gdyż Sąd pierwszej instancji takich działań od Spółki nie oczekiwał.

Reasumując należy stwierdzić, że w świetle przedłożonych dokumentów zebranych w aktach sprawy na pełną aprobatę zasługuje ocena stanu faktycznego przeprowadzona przez Sąd pierwszej instancji oraz konkluzja, że Spółka nie wykazała zasadności przyznania jej prawa pomocy we wnioskowanym zakresie.

Z tych względów, na podstawie art. 184 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a., orzeczono jak w sentencji postanowienia.