I SA/Kr 1282/13
Postanowienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie
2014-01-14Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Agnieszka Jakimowicz /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym : Przewodniczący: Sędzia WSA Agnieszka Jakimowicz po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2014 r. na posiedzeniu niejawnym sprzeciwu "G" Sp. z o.o. z siedzibą w N. od postanowienia referendarza Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 4 listopada 2013 r. oddalającego wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia 18 czerwca 2013 r. nr [...] w przedmiocie podatku od gier za sierpień 2010 r. postanawia oddalić wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.
Uzasadnienie
W dniu 29 sierpnia 2013 r. do tut. Sądu wpłynął wniosek "G" Sp. z o.o. w N. o zwolnienie od kosztów sądowych w całości w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia 18 czerwca 2013 r. nr [...] w przedmiocie podatku od gier za sierpień 2010 r.
Jak wynika z uzasadnienia wniosku oraz przedłożonych przez spółkę dokumentów strona skarżąca prowadzi działalność związaną z grami losowymi i zakładami wzajemnymi. Udziałowcami spółki są osoby fizyczne oraz inne spółki kapitałowe. W oświadczeniu o majątku i dochodach podała, że kapitał zakładowy skarżącej spółki wynosi 2.500.000 zł. Wartość środków trwałych strony skarżącej według bilansu za ostatni rok wyniosła 4.128.811,19 zł, przy czym składają się na nie budynki, lokale, obiekty inżynierii lądowej i morskiej, urządzenia techniczne i maszyny oraz inne środki trwałe (w tym automaty do gry). Ostatni rok obrotowy został zamknięty stratą w wysokości 888.485 zł. Według bilansu na dzień 31 grudnia 2012 r. skarżąca na koniec roku posiadała w kasie i na rachunkach bankowych środki pieniężne w wysokości 439.346,46 zł, a jako inne środki pieniężne zaksięgowana była suma 1.651 115,77 zł. Stan kapitału zapasowego na koniec okresu wyniósł z kolei 1.196.194,89 zł. Strona skarżąca podała, że obecnie w jej kasie znajduje się kwota 250 zł, a jej dwa konta w Banku Śląskim S. A. są zajęte do kwoty 6.523.878,31 zł. Uzasadniając wniosek o przyznanie prawa pomocy skarżąca podniosła, że nie posiada środków na opłacenie wpisu, gdyż jej przychody zmalały drastycznie w stosunku do roku 2009 i 2010 w związku z wprowadzeniem przepisów ustawy o grach hazardowych, Podała, że drastyczna podwyżka podatku od gier z 180 euro na 2.000 zł od każdego eksploatowanego przez nią automatu spowodowała, że wpływające środki przeznaczone są na regulowanie danin publicznoprawnych. Skarżąca eksploatuje obecnie około 200 automatów co stanowi 7 % stanu funkcjonujących w oparciu o przepisy obowiązujące do 31 grudnia 2009 r., czego konsekwencją jest brak środków na bieżącą działalność. Łączna miesięczna wysokość wydatków, do poniesienia których jest zobowiązana, znacząco przekracza ilość środków zgromadzonych na rachunku bankowym. Skarżąca podała, że środki trwałe to w większości automaty do gier o niskich wygranych, których w obecnych warunkach nie da się zbyć ani w Polsce (brak zapotrzebowania na automaty), ani za granicą (przystosowanie automatów do specyficznych polskich warunków).
Postanowieniem z dnia 4 listopada 2013 r. referendarz sądowy tut. Sądu oddalił wniosek skarżącej spółki o zwolnienie od kosztów sądowych.
W sprzeciwie od tego postanowienia datowanym na dzień 15 listopada 2013 r. strona skarżąca zarzuciła naruszenie art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez bezzasadne odmówienie zwolnienia z obowiązku uiszczenia wpisu od skargi, w sytuacji gdy skarżąca nie dysponuje kwotą wymaganą do zapłaty wpisów sądowych w wielu sprawach i kwoty tej nie jest w stanie zgromadzić. Podała, że przywołane przez referendarza sądowego wielomilionowe obroty skarżącej w ostatnim okresie działalności, mają taki wymiar jedynie w ujęciu księgowym. Wskazana kwota stanowi bowiem sumę wszystkich wpłat do automatów do gier eksploatowanych przez skarżącą w całym kraju. Kwocie tej odpowiada - również wyłącznie księgowa, wielomilionowa wartość wygranych wypłaconych z tych automatów. Wysokie obroty są zatem wynikiem polityki rachunkowości, wymuszonej przez administrację podatkową. Ponadto wartość wpływów skarżącej musi zostać skorygowana od podatek od gier, który w omawianym okresie wyniósł 600.000 zł ( 2.000 zł x 300 urządzeń ) jak również winna uwzględniać koszty związane bezpośrednio z eksploatacją urządzeń do gier oraz bieżącą obsługą administracyjną. Pozostała po odliczeniach kwota podlega zajęciu związanemu z zabezpieczeniem dokonanym na rachunkach bankowych. Skarżąca nie jest zatem w stanie zgromadzić rezerw finansowych, gdyż uniemożliwia jej to istniejące zabezpieczenie rachunków bankowych. Tym samym nie jest w stanie gromadzić kwoty 300 000 zł tytułem wpisów sądowych w prawie 300 sprawach prowadzonych równolegle przed sądami administracyjnymi na terenie całego kraju. Wskazała, że odmowa zwolnienia od kosztów może pozbawiać ją prawa do sądu.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie po rozpoznaniu wniosku strony w przedmiocie przyznania prawa pomocy uznał, że nie istnieją podstawy do jego uwzględnienia.
Zgodnie z art. 199 ustawy z dnia z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.), strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Od tej zasady ustawa przewiduje wyjątek w postaci możliwości przyznania stronie skarżącej prawa pomocy. Na wstępie należy podnieść, że na gruncie obowiązującego prawa przyznanie prawa pomocy osobie prawnej (innej jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej) zostało w znacznym zakresie pozostawione uznaniu sądu administracyjnego. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 246 § 2 cytowanej ustawy, prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane osobie prawnej, a także innej jednostce nieposiadającej osobowości prawnej, gdy osoba ta wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania, zaś przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym może nastąpić, gdy strona wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania, co oznacza, że to na podmiocie ubiegającym się o uzyskanie prawa pomocy spoczywa obowiązek wykazania przesłanek wynikających z art. 246 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Oczywiście nie jest to uznanie dowolne. Sąd nie będzie mógł odmówić przyznania prawa pomocy, jeśli następstwem takiego postanowienia byłoby istotne ograniczenie prawa do sądu (tak: J.P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2004, str. 319). Niemniej jednak podnosi się, że nawet spełnienie przesłanki braku środków na poniesienie kosztów sądowych nie powoduje obowiązku udzielenia prawa pomocy (postanowienie NSA z dnia 30 września 2011 r., sygn. akt II FZ 409/11, LEX nr 948952).
Wskazać także należy, że instytucja prawa pomocy, jakkolwiek ma gwarantować realizację prawa strony do sądu, to jednak stanowi wyłom od zasady powszechności i równości w ponoszeniu ciężarów i świadczeń publicznych (art. 84 Konstytucji RP). W postanowieniu z dnia 10 stycznia 2005 r., sygn. akt FZ 478/04 Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że opłaty sądowe stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienia od ponoszenia tego rodzaju danin stanowią odstępstwo od wyżej określonego konstytucyjnego obowiązku. Dlatego też mogą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli. Z ich bowiem środków pochodzą dochody budżetu państwa, z których pokrywa się koszty postępowania sądowego w razie zwolnienia skarżącego z obowiązku ich ponoszenia. Trzeba mieć zatem na uwadze okoliczność, że nie można, stosując prawo pomocy, chronić czy też wzbogacać majątku podmiotów prywatnych, gdyż celem instytucji prawa pomocy jest zapewnienie dostępu do sądu osobom, którym brak środków finansowych ten dostęp uniemożliwia ( por. postanowienie NSA z dnia 11 lipca 2012 r., sygn. akt II FZ 470/12).
Z tych też względów w orzecznictwie sądowym prezentowane jest stanowisko, że skoro dostępność do sądu wymaga z natury rzeczy posiadania środków finansowych, posiadanie tych środków staje się istotnym składnikiem prowadzonej działalności. Oznacza to, że w procedurze planowania wydatków związanych z prowadzoną działalnością podmioty, przewidując realizację swoich praw przed sądem, powinny uwzględniać także konieczność posiadania środków na prowadzenie procesu sądowego (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 9 lipca 1992 r., I ACz 393/92, Wokanda z 1993 r., nr 2, str. 32). Wskazuje się, że zapobiegliwości i przezorności w zakresie zabezpieczenia środków na ponoszenie kosztów sądowych należy szczególnie wymagać od osób toczących spory sądowe w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, która ze swej istoty wiąże się z ryzykiem ponoszenia wszystkich związanych z nią konsekwencji, w tym kosztów - także sądowych.
Tak więc strona jako spółka powinna w procedurze planowania uwzględnić również ewentualność uczestnictwa w procesach sądowych związanych z prowadzoną działalnością i poczynić konieczne oszczędności na ten cel (tak: postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 lipca 2004 r., FZ 131/04, niepublikowane).
Z dołączonego do akt sprawy wniosku oraz dokumentów wynika, że strona za 2012 r. wykazała stratę w wysokości 888.485 zł. Jednakże jak wynika z utrwalonego już orzecznictwa strata powstaje wskutek uzyskania nadwyżki kosztów nad przychodem, a to skutkuje jedynie brakiem dochodu do opodatkowania (brakiem obowiązku zapłaty podatku dochodowego) i nie stanowi automatycznie o braku środków finansowych. Powstanie straty nie oznacza jeszcze utraty możliwości płatniczych (tak: postanowienia NSA z dnia 9 marca 2011 r., sygn. akt FZ 43/11, LEX nr 783832 oraz z dnia 22 marca 2011 r., sygn. akt II GZ 112/11, LEX nr 783893). Biorąc pod uwagę fakt, że strata ta powstała przy bardzo dużym przychodzie, bo sięgającym aż 148.551.284,25 zł oraz że spółka cały czas prowadzi działalność gospodarczą generującą spore zyski, na co wskazują dane wynikające z deklaracji VAT-7 za sierpień 2013 r., gdzie obrót wyniósł 6.602.690 zł i na bieżąco reguluje wszelkie zobowiązania świadczy o tym, że nie utraciła płynności finansowej. W orzecznictwie podnosi się, że przedsiębiorstwo, które nie wykazało, iż utraciło płynność finansową i nadal funkcjonuje w obrocie gospodarczym, nawet pomimo trudności finansowych powinno partycypować w kosztach postępowania sądowego (postanowienie NSA z dnia 15 września 2011 r., sygn. akt I FZ 244/11, LEX nr 898871).
Nie może także stanowić podstawy przyznania prawa pomocy argument, iż w porównaniu z rokiem 2009 i 2010 spadły obroty spółki. Wskazać należy, że nawet ewentualny spadek przychodów nie zmienia faktu, iż obiektywnie rzecz biorąc plasował się on na bardzo wysokim poziomie (wskazywane 148.551.284,25 zł). Poza tym należy zwrócić uwagę, że z danych ze sprawozdania zarządu z działalności "G" Sp. z o.o. w 2012 r. wynika, iż przychód za 2012 r. wzrósł w stosunku do 2011 r. (z kwoty 166.792.884,63 zł do kwoty 174.003.302,26 zł), zaś strata zmalała, zatem na przestrzeni ostatnich dwóch lat miała miejsce tendencja polepszania kondycji finansowej spółki.
Ponadto, z analizy dostępnych danych wynika, że strona skarżąca dysponuje środkami trwałymi wycenianymi na sumę 4.128.811,19 zł, obejmującymi m.in. budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i morskiej o wartości 567 595,74 zł. Nawet jeżeliby przyjąć, że – jak twierdzi – automaty do gier stanowiące znaczną część jej majątku nie mogą zostać spieniężone z uwagi na brak popytu na tego rodzaju ruchomości, to nie można tracić z pola widzenia, że strona skarżąca posiada również inne składniki majątku o znacznej wartości np. budynki, lokale, obiekty inżynierii lądowej i morskiej (por. postanowienie NSA z dnia 6 grudnia 2013 r., II FZ 1100/13 wydane w niemal identycznym stanie faktycznym). Z przedstawionych danych nie wynika, aby środki te nie mogły być w części spieniężone lub nie mogły stanowić zabezpieczenia pod udzielone kredyty.
Z kolei twierdzenie strony skarżącej o zajęciu jej rachunków bankowych nie znajduje żadnego odzwierciedlenia w przedłożonych przez spółkę dokumentach.
Zaznaczyć też należy, że osoba prawna oraz inna organizacja nieposiadająca osobowości prawnej nie może powoływać się tylko na to, że aktualnie nie dysponuje środkami na poniesienie kosztów sądowych, ale musi także wykazać, że nie ma ich mimo iż podjęła wszelkie niezbędne działania, by zdobyć fundusze na pokrycie wydatków, czego w niniejszej sprawie zabrakło (por. postanowienie NSA z dnia 29 marca 2011 r., sygn. akt I OZ 191/11, LEX 794951, postanowienie NSA z dnia 28 września 2011 r., sygn. akt I FZ 267/11, LEX nr 948891).
Obecna sytuacja majątkowa strony nie uzasadnia więc przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie, nawet przy przyjęciu, że spółka prowadzi szereg postępowań sądowych.
Z uwagi na powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie działając na podstawie przepisu art. 245 § 1 i 3, art. 246 § 2 oraz art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.) orzekł, jak na wstępie.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Agnieszka Jakimowicz /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym : Przewodniczący: Sędzia WSA Agnieszka Jakimowicz po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2014 r. na posiedzeniu niejawnym sprzeciwu "G" Sp. z o.o. z siedzibą w N. od postanowienia referendarza Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 4 listopada 2013 r. oddalającego wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia 18 czerwca 2013 r. nr [...] w przedmiocie podatku od gier za sierpień 2010 r. postanawia oddalić wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych.
Uzasadnienie
W dniu 29 sierpnia 2013 r. do tut. Sądu wpłynął wniosek "G" Sp. z o.o. w N. o zwolnienie od kosztów sądowych w całości w sprawie ze skargi na decyzję Dyrektora Izby Celnej z dnia 18 czerwca 2013 r. nr [...] w przedmiocie podatku od gier za sierpień 2010 r.
Jak wynika z uzasadnienia wniosku oraz przedłożonych przez spółkę dokumentów strona skarżąca prowadzi działalność związaną z grami losowymi i zakładami wzajemnymi. Udziałowcami spółki są osoby fizyczne oraz inne spółki kapitałowe. W oświadczeniu o majątku i dochodach podała, że kapitał zakładowy skarżącej spółki wynosi 2.500.000 zł. Wartość środków trwałych strony skarżącej według bilansu za ostatni rok wyniosła 4.128.811,19 zł, przy czym składają się na nie budynki, lokale, obiekty inżynierii lądowej i morskiej, urządzenia techniczne i maszyny oraz inne środki trwałe (w tym automaty do gry). Ostatni rok obrotowy został zamknięty stratą w wysokości 888.485 zł. Według bilansu na dzień 31 grudnia 2012 r. skarżąca na koniec roku posiadała w kasie i na rachunkach bankowych środki pieniężne w wysokości 439.346,46 zł, a jako inne środki pieniężne zaksięgowana była suma 1.651 115,77 zł. Stan kapitału zapasowego na koniec okresu wyniósł z kolei 1.196.194,89 zł. Strona skarżąca podała, że obecnie w jej kasie znajduje się kwota 250 zł, a jej dwa konta w Banku Śląskim S. A. są zajęte do kwoty 6.523.878,31 zł. Uzasadniając wniosek o przyznanie prawa pomocy skarżąca podniosła, że nie posiada środków na opłacenie wpisu, gdyż jej przychody zmalały drastycznie w stosunku do roku 2009 i 2010 w związku z wprowadzeniem przepisów ustawy o grach hazardowych, Podała, że drastyczna podwyżka podatku od gier z 180 euro na 2.000 zł od każdego eksploatowanego przez nią automatu spowodowała, że wpływające środki przeznaczone są na regulowanie danin publicznoprawnych. Skarżąca eksploatuje obecnie około 200 automatów co stanowi 7 % stanu funkcjonujących w oparciu o przepisy obowiązujące do 31 grudnia 2009 r., czego konsekwencją jest brak środków na bieżącą działalność. Łączna miesięczna wysokość wydatków, do poniesienia których jest zobowiązana, znacząco przekracza ilość środków zgromadzonych na rachunku bankowym. Skarżąca podała, że środki trwałe to w większości automaty do gier o niskich wygranych, których w obecnych warunkach nie da się zbyć ani w Polsce (brak zapotrzebowania na automaty), ani za granicą (przystosowanie automatów do specyficznych polskich warunków).
Postanowieniem z dnia 4 listopada 2013 r. referendarz sądowy tut. Sądu oddalił wniosek skarżącej spółki o zwolnienie od kosztów sądowych.
W sprzeciwie od tego postanowienia datowanym na dzień 15 listopada 2013 r. strona skarżąca zarzuciła naruszenie art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi poprzez bezzasadne odmówienie zwolnienia z obowiązku uiszczenia wpisu od skargi, w sytuacji gdy skarżąca nie dysponuje kwotą wymaganą do zapłaty wpisów sądowych w wielu sprawach i kwoty tej nie jest w stanie zgromadzić. Podała, że przywołane przez referendarza sądowego wielomilionowe obroty skarżącej w ostatnim okresie działalności, mają taki wymiar jedynie w ujęciu księgowym. Wskazana kwota stanowi bowiem sumę wszystkich wpłat do automatów do gier eksploatowanych przez skarżącą w całym kraju. Kwocie tej odpowiada - również wyłącznie księgowa, wielomilionowa wartość wygranych wypłaconych z tych automatów. Wysokie obroty są zatem wynikiem polityki rachunkowości, wymuszonej przez administrację podatkową. Ponadto wartość wpływów skarżącej musi zostać skorygowana od podatek od gier, który w omawianym okresie wyniósł 600.000 zł ( 2.000 zł x 300 urządzeń ) jak również winna uwzględniać koszty związane bezpośrednio z eksploatacją urządzeń do gier oraz bieżącą obsługą administracyjną. Pozostała po odliczeniach kwota podlega zajęciu związanemu z zabezpieczeniem dokonanym na rachunkach bankowych. Skarżąca nie jest zatem w stanie zgromadzić rezerw finansowych, gdyż uniemożliwia jej to istniejące zabezpieczenie rachunków bankowych. Tym samym nie jest w stanie gromadzić kwoty 300 000 zł tytułem wpisów sądowych w prawie 300 sprawach prowadzonych równolegle przed sądami administracyjnymi na terenie całego kraju. Wskazała, że odmowa zwolnienia od kosztów może pozbawiać ją prawa do sądu.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie po rozpoznaniu wniosku strony w przedmiocie przyznania prawa pomocy uznał, że nie istnieją podstawy do jego uwzględnienia.
Zgodnie z art. 199 ustawy z dnia z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.), strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Od tej zasady ustawa przewiduje wyjątek w postaci możliwości przyznania stronie skarżącej prawa pomocy. Na wstępie należy podnieść, że na gruncie obowiązującego prawa przyznanie prawa pomocy osobie prawnej (innej jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej) zostało w znacznym zakresie pozostawione uznaniu sądu administracyjnego. Zgodnie bowiem z brzmieniem art. 246 § 2 cytowanej ustawy, prawo pomocy w zakresie całkowitym może być przyznane osobie prawnej, a także innej jednostce nieposiadającej osobowości prawnej, gdy osoba ta wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania, zaś przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym może nastąpić, gdy strona wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania, co oznacza, że to na podmiocie ubiegającym się o uzyskanie prawa pomocy spoczywa obowiązek wykazania przesłanek wynikających z art. 246 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Oczywiście nie jest to uznanie dowolne. Sąd nie będzie mógł odmówić przyznania prawa pomocy, jeśli następstwem takiego postanowienia byłoby istotne ograniczenie prawa do sądu (tak: J.P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2004, str. 319). Niemniej jednak podnosi się, że nawet spełnienie przesłanki braku środków na poniesienie kosztów sądowych nie powoduje obowiązku udzielenia prawa pomocy (postanowienie NSA z dnia 30 września 2011 r., sygn. akt II FZ 409/11, LEX nr 948952).
Wskazać także należy, że instytucja prawa pomocy, jakkolwiek ma gwarantować realizację prawa strony do sądu, to jednak stanowi wyłom od zasady powszechności i równości w ponoszeniu ciężarów i świadczeń publicznych (art. 84 Konstytucji RP). W postanowieniu z dnia 10 stycznia 2005 r., sygn. akt FZ 478/04 Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że opłaty sądowe stanowią rodzaj danin publicznych. Zwolnienia od ponoszenia tego rodzaju danin stanowią odstępstwo od wyżej określonego konstytucyjnego obowiązku. Dlatego też mogą być stosowane w sytuacjach wyjątkowych, gdy istnieją uzasadnione powody do przerzucenia ciężaru dotyczącego danej osoby na współobywateli. Z ich bowiem środków pochodzą dochody budżetu państwa, z których pokrywa się koszty postępowania sądowego w razie zwolnienia skarżącego z obowiązku ich ponoszenia. Trzeba mieć zatem na uwadze okoliczność, że nie można, stosując prawo pomocy, chronić czy też wzbogacać majątku podmiotów prywatnych, gdyż celem instytucji prawa pomocy jest zapewnienie dostępu do sądu osobom, którym brak środków finansowych ten dostęp uniemożliwia ( por. postanowienie NSA z dnia 11 lipca 2012 r., sygn. akt II FZ 470/12).
Z tych też względów w orzecznictwie sądowym prezentowane jest stanowisko, że skoro dostępność do sądu wymaga z natury rzeczy posiadania środków finansowych, posiadanie tych środków staje się istotnym składnikiem prowadzonej działalności. Oznacza to, że w procedurze planowania wydatków związanych z prowadzoną działalnością podmioty, przewidując realizację swoich praw przed sądem, powinny uwzględniać także konieczność posiadania środków na prowadzenie procesu sądowego (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 9 lipca 1992 r., I ACz 393/92, Wokanda z 1993 r., nr 2, str. 32). Wskazuje się, że zapobiegliwości i przezorności w zakresie zabezpieczenia środków na ponoszenie kosztów sądowych należy szczególnie wymagać od osób toczących spory sądowe w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, która ze swej istoty wiąże się z ryzykiem ponoszenia wszystkich związanych z nią konsekwencji, w tym kosztów - także sądowych.
Tak więc strona jako spółka powinna w procedurze planowania uwzględnić również ewentualność uczestnictwa w procesach sądowych związanych z prowadzoną działalnością i poczynić konieczne oszczędności na ten cel (tak: postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 lipca 2004 r., FZ 131/04, niepublikowane).
Z dołączonego do akt sprawy wniosku oraz dokumentów wynika, że strona za 2012 r. wykazała stratę w wysokości 888.485 zł. Jednakże jak wynika z utrwalonego już orzecznictwa strata powstaje wskutek uzyskania nadwyżki kosztów nad przychodem, a to skutkuje jedynie brakiem dochodu do opodatkowania (brakiem obowiązku zapłaty podatku dochodowego) i nie stanowi automatycznie o braku środków finansowych. Powstanie straty nie oznacza jeszcze utraty możliwości płatniczych (tak: postanowienia NSA z dnia 9 marca 2011 r., sygn. akt FZ 43/11, LEX nr 783832 oraz z dnia 22 marca 2011 r., sygn. akt II GZ 112/11, LEX nr 783893). Biorąc pod uwagę fakt, że strata ta powstała przy bardzo dużym przychodzie, bo sięgającym aż 148.551.284,25 zł oraz że spółka cały czas prowadzi działalność gospodarczą generującą spore zyski, na co wskazują dane wynikające z deklaracji VAT-7 za sierpień 2013 r., gdzie obrót wyniósł 6.602.690 zł i na bieżąco reguluje wszelkie zobowiązania świadczy o tym, że nie utraciła płynności finansowej. W orzecznictwie podnosi się, że przedsiębiorstwo, które nie wykazało, iż utraciło płynność finansową i nadal funkcjonuje w obrocie gospodarczym, nawet pomimo trudności finansowych powinno partycypować w kosztach postępowania sądowego (postanowienie NSA z dnia 15 września 2011 r., sygn. akt I FZ 244/11, LEX nr 898871).
Nie może także stanowić podstawy przyznania prawa pomocy argument, iż w porównaniu z rokiem 2009 i 2010 spadły obroty spółki. Wskazać należy, że nawet ewentualny spadek przychodów nie zmienia faktu, iż obiektywnie rzecz biorąc plasował się on na bardzo wysokim poziomie (wskazywane 148.551.284,25 zł). Poza tym należy zwrócić uwagę, że z danych ze sprawozdania zarządu z działalności "G" Sp. z o.o. w 2012 r. wynika, iż przychód za 2012 r. wzrósł w stosunku do 2011 r. (z kwoty 166.792.884,63 zł do kwoty 174.003.302,26 zł), zaś strata zmalała, zatem na przestrzeni ostatnich dwóch lat miała miejsce tendencja polepszania kondycji finansowej spółki.
Ponadto, z analizy dostępnych danych wynika, że strona skarżąca dysponuje środkami trwałymi wycenianymi na sumę 4.128.811,19 zł, obejmującymi m.in. budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i morskiej o wartości 567 595,74 zł. Nawet jeżeliby przyjąć, że – jak twierdzi – automaty do gier stanowiące znaczną część jej majątku nie mogą zostać spieniężone z uwagi na brak popytu na tego rodzaju ruchomości, to nie można tracić z pola widzenia, że strona skarżąca posiada również inne składniki majątku o znacznej wartości np. budynki, lokale, obiekty inżynierii lądowej i morskiej (por. postanowienie NSA z dnia 6 grudnia 2013 r., II FZ 1100/13 wydane w niemal identycznym stanie faktycznym). Z przedstawionych danych nie wynika, aby środki te nie mogły być w części spieniężone lub nie mogły stanowić zabezpieczenia pod udzielone kredyty.
Z kolei twierdzenie strony skarżącej o zajęciu jej rachunków bankowych nie znajduje żadnego odzwierciedlenia w przedłożonych przez spółkę dokumentach.
Zaznaczyć też należy, że osoba prawna oraz inna organizacja nieposiadająca osobowości prawnej nie może powoływać się tylko na to, że aktualnie nie dysponuje środkami na poniesienie kosztów sądowych, ale musi także wykazać, że nie ma ich mimo iż podjęła wszelkie niezbędne działania, by zdobyć fundusze na pokrycie wydatków, czego w niniejszej sprawie zabrakło (por. postanowienie NSA z dnia 29 marca 2011 r., sygn. akt I OZ 191/11, LEX 794951, postanowienie NSA z dnia 28 września 2011 r., sygn. akt I FZ 267/11, LEX nr 948891).
Obecna sytuacja majątkowa strony nie uzasadnia więc przyznania prawa pomocy we wnioskowanym zakresie, nawet przy przyjęciu, że spółka prowadzi szereg postępowań sądowych.
Z uwagi na powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie działając na podstawie przepisu art. 245 § 1 i 3, art. 246 § 2 oraz art. 260 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.) orzekł, jak na wstępie.
