IV SA/Po 1115/13

Uzasadnienie

IV SA/Po 1115/13

Uzasadnienie

Wójt Gminy W. na podstawie art.2 ust.2, art.3, art.5, art.16a, art.20, art.23, art.24, art.25, art.26 i art.32 ust.2 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity Dz. U. z 2006r., Nr 139, poz. 992 ze zm., zwana dalej także u.ś.r.) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. - Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz. U. z 2000r. Nr 98, poz. 1071 ze zm. – dalej Kpa) a także rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10.08.2012r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (Dz.U. z 2012r., poz.959) decyzją z dnia [...].07.2013r. nr [...] odmówił przyznania M.P. (zwanego dalej skarżącym) specjalnego zasiłku opiekuńczego wnioskowanego na K.P.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że skarżący złożył wniosek o przyznanie określonego wyżej świadczenia w dniu 02.07.2013r. Skarżący zamieszkuje z niepełnosprawną żoną K.P. legitymującą się orzeczeniem LO ZUS z dnia [...].01.2012r. ustalającym, że jest trwale całkowicie niezdolna do pracy oraz do samodzielnej egzystencji do dnia 30.11.2013r. K.P. wymaga stałej opieki osoby drugiej. Państwo P. zamieszkują razem i prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Posiadają wspólne gospodarstwo rolne o pow. [...] ha fizycznych i [...] ha przeliczeniowych. Skarżący nie udziela się w pracach polowych. Gospodarstwem rolnym zajmuje się syn K. Skarżący nie podlega ubezpieczeniu w KRUS. K.P. pobiera rentę z tytułu niezdolności do pracy z i tego tytułu jest zgłoszona do ubezpieczenia zdrowotnego. Skarżący został zgłoszony do tegoż ubezpieczenia jako członek rodziny. Skarżący od dnia 01.07.2013r. nie pobiera świadczenia pielęgnacyjnego. Organ ustalił, że dochód miesięczny w rodzinie skarżącego na osobę w 2011r. wyniósł [...] zł.

Dalej organ omówił treść przepisu art.16a u.ś.r. Następnie organ podkreślił, że kryterium dochodowe od spełnienia którego uzależnione jest przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego wynosi 623 zł, a więc aby możliwe było przyznanie tego świadczenia koniecznym jest, aby dochód na członka rodziny był niższy od kwoty 623 zł miesięcznie. Miesięczny dochód na członka rodziny wyniósł kwotę [...] zł. Tym samym skarżący spełnił kryterium dochodowe.

Organ I instancji wskazał, że skarżący nie zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki nad żoną, gdyż zatrudnienie zakończył w dniu 01.12.2002r. w związku z upływem okresu czasu na który była zawarta umowa o pracę na czas określony. Od tego czasu nie podejmował pracy i rejestrował się jako bezrobotny w PUP w K. od 18.01.2004r. z przerwami do dnia 23.10.2012r. K.P. zaczęła chorować dopiero w 2004r., a jeszcze później, bo dopiero [...].01.2012r. uzyskała pierwsze orzeczenie stwierdzające niezdolność do pracy oraz samodzielnej egzystencji. Nie da się więc w ocenie organu I instancji wywieść wniosku, że bezpośrednią przyczyną zakończenia pracy zawodowej przez skarżącego była konieczność sprawowania stałej opieki nad niepełnosprawną żoną. Pomimo więc faktycznego sprawowania opieki przez skarżącego nad żoną i spełnienia kryterium dochodowego wobec niespełnienia kryterium rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą niepełnosprawną organ oddalił wniosek.

Skarżący w ustawowym terminie wniósł odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę i przyznanie wnioskowanego zasiłku. Skarżący wskazał, że nie zgadza się z decyzją organu I instancji, która jest krzywdząca i zawiera nieprawdziwe fakty. Skarżący podkreślił, że żona choruje na chorobę nowotworową od 2004r. i od tego czasu skarżący opiekuje się nią. Podniósł także, że to on zajmuje się gospodarstwem rolnym, a synowie K. i M. jedynie mu pomagają w pracach w gospodarstwie. W dniu 23.10.2012r. wyrejestrował się z PUP K. rezygnując z gotowości podjęcia pracy zawodowej w związku ze sprawowaniem opieki nad żoną, aby otrzymać zasiłek opiekuńczy. Dalej skarżący opisał bardzo trudną sytuację zdrowotną żony oraz bardzo trudną sytuację finansową rodziny.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. decyzją z dnia [...].10.2013r. nr [...] utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

Organ odwoławczy w uzasadnieniu opisał przebieg postępowania. Wskazał, że uznał za wiarygodne ustalone przez organ I instancji okoliczności faktyczne ponieważ ustalono je na podstawie dokumentów urzędowych i nie był on kwestionowany przez stronę. Dlatego Kolegium przyjęło ustalenia faktyczne dokonane przez organ I instancji za własne ustalenia faktyczne.

Organ II instancji podkreślił, że stan faktyczny w sprawie był bezsporny. Z ustaleń wynika, iż skarżący w okresie przed złożeniem wniosku w tej sprawie, ani nawet wcześniej przed ubieganiem się o świadczenie pielęgnacyjne, nie pracował w rozumieniu przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych. Przed przyznaniem świadczenia pielęgnacyjnego skarżący był zarejestrowany jako bezrobotny poszukujący zatrudnienia.

Z uzasadnienia decyzji organu I instancji wynika, że skarżący ostatnio nie pracował i był uprawniony do świadczenia pielęgnacyjnego. Dodatkowo z akt sprawy wynika, że skarżący prowadził gospodarstwo rolne stanowiące jego własność.

Kolegium omówiło również istotne dla sprawy przepisy prawa, w szczególności treść art., art.16a, art.3 pkt 6 i 22 u.ś.r., a także art.6 pkt 1 ustawy z dnia 20.12.1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2008r., Nr 50, poz.291 ze zm.) i art.2 ust.1 ustawy z dnia 15.11.1984r. o podatku rolnym (Dz.U. z 2006r., Nr 136, poz.969 ze zm.)

Organ II instancji wskazał, że skarżący spełnił większość wymaganych kryteriów do otrzymania specjalnego zasiłku opiekuńczego z wyjątkiem rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Kolegium podkreśliło, że skarżący przed złożeniem wniosku o specjalny zasiłek opiekuńczy, jak również przed przyznaniem świadczenia pielęgnacyjnego, nie pracował w rozumieniu art.3 pkt 22 u.ś.r., a jedynie wyrejestrował się z PUP jako bezrobotny i utracił status osoby bezrobotnej, a więc zdolnej i gotowej do podjęcia pracy. W ocenie organu odwoławczego nie jest to tożsame z utratą zatrudnienia. Tym samym skarżący nie zrezygnował z zatrudnienia ponieważ nie pozostawał on w zatrudnieniu, ani nie wykonywał innej pracy zarobkowej w okresie poprzedzającym złożenie wniosku. Tak więc nie została spełniona ustawowa przesłanka celowej rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Organ II instancji podkreślił, że w aktualnym stanie prawnym ustawodawca wprowadził zaostrzony wymóg o charakterze obiektywnym w postaci celowej rezygnacji z zatrudnienia.

Kolegium podkreśliło, że nie stanowi jednej z form zatrudnienia ani innej pracy zarobkowej w rozumieniu art.3 pkt 22 u.ś.r. praca w gospodarstwie rolnym, w którym zresztą skarżący – jak sam przyznał – nadal pracuje. Organ powołał się w tym zakresie na wyrok 7 sędziów NSA o sygn. I OPS 5/12 z którego wynika, że sam fakt bycia rolnikiem wyklucza stronę z kręgu podmiotów uprawnionych do wnioskowanego świadczenia opiekuńczego.

Tak więc zdaniem SKO skarżący po pierwsze nie zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, a po drugie nadal zajmuje się prowadzeniem gospodarstwa rolnego, czyli prowadzi działalność rolniczą, co stanowi przeszkodę do przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Skargę na powyższą decyzję w ustawowym terminie do WSA w Poznaniu wniósł M.P.

Skarżący zarzucił dyskryminację rolników i powołał się na równe prawa wszystkich obywateli. Opisał bardzo trudną sytuację zdrowotną żony i życiową rodziny. Podkreślił, że potrzebuje pomocy Państwa. Ze złożonych przezeń dokumentów wynika, że jego żona orzeczeniem LO ZUS z dnia [...].12.2013r. uznana została za niezdolną do pracy i samodzielnej egzystencji do dnia 31.03.2014r.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. w odpowiedzi na skargę wniosło o jej oddalenie podtrzymując swą dotychczasową argumentację.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga zasługiwała na uwzględnienie.

Kontrola sądu administracyjnego, zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) i art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 270 - dalej Ppsa) polega na badaniu zgodności z prawem zaskarżonych aktów administracyjnych. Kontrola ta sprowadza się do zbadania, czy w toku rozpoznania sprawy organy administracji publicznej nie naruszyły prawa materialnego i procesowego w stopniu istotnie wpływającym na wynik sprawy. Przy czym ocena ta jest dokonywana według stanu i na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu. Sąd administracyjny jest sądem kasacyjnym. W razie stwierdzenia istotnych uchybień sąd administracyjny nie ma więc kompetencji do merytorycznego rozstrzygnięcia danego postępowania, lecz jest upoważniony jedynie do uchylenia bądź stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji lub aktu. Na podstawie art. 134 § 1 Ppsa, w postępowaniu sądowoadministracyjnym obowiązuje zasada oficjalności. Zgodnie z jej treścią, sąd nie jest związany zarzutami i wnioskami oraz powołaną podstawą prawną.

Przedmiot oceny Sądu stanowi decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w K. z dnia [...].10.2013r. mocą której utrzymano w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji odmawiające przyznania skarżącemu specjalnego zasiłku opiekuńczego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad żoną skarżącego - legitymującą się orzeczeniem LO ZUS z dnia [...].01.2012r. ustalającym, że jest ona trwale całkowicie niezdolna do pracy oraz do samodzielnej egzystencji do dnia 30.11.2013r. oraz wymaga stałej opieki osoby drugiej - z uwagi na brak spełnienia przez stronę ustawowych przesłanek o której mowa w art. 16a ust. 1 u.ś.r., a mianowicie z uwagi na fakt, że w ocenie organu skarżący nie zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad żoną.

Skarżący zakwestionował stanowisko organów o niespełnieniu w sprawie wskazanej przesłanki, zarzucając organom nieprawidłową wykładnię art. 16a ust. 1 u.ś.r. W kontrolowanej sprawie istota sporu sprowadzała się zatem do kwestii, czy skarżący spełnia wymienione w w/w przepisie konieczne przesłanki ustalenia prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego, tj., czy podopieczna skarżącego jest osobą niepełnosprawną w rozumieniu art.16a ust.1 u.ś.r., czy skarżący zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawną żoną, czy ciąży na nim obowiązek alimentacyjny wobec żony oraz czy spełnił on kryterium dochodowe. Przy czym organ odwoławczy trafnie przyjął (podobnie jak organ I instancji), że skarżący spełnił kryterium dochodowe. Zarówno organ odwoławczy, jak i organ I instancji nie wskazały, czy na skarżącym ciąży obowiązek alimentacyjny wobec żony. Obydwa organy na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego słusznie przyjęły, że podopieczna skarżącego jest osobą niepełnosprawną w rozumieniu art.16a ust.1 u.ś.r. W istocie rzeczy sedno problemu w niniejszej sprawie sprowadzało się do odpowiedzi na pytanie, czy skarżący zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawną żoną.

Niewątpliwie na skarżącym ciąży obowiązek alimentacyjny wobec żony. Należy podkreślić, że obowiązek ten powstaje z mocy ustawy. W tym przypadku wynika on przede wszystkim z art.27 K.r.o. dotyczącego wzajemnych obowiązków alimentacyjnych małżonków. Niewątpliwie przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego mają charakter bezwzględnie obowiązujący, a ewentualne orzeczenia sądowe w zakresie alimentów określają jedynie rozmiar tego obowiązku w indywidualnym, konkretnym przypadku i umożliwiają jego egzekwowanie w razie jego niewykonywania przez podmiot zobowiązany. Natomiast w sytuacji występującej w niniejszym przypadku, gdy skarżący dobrowolnie realizuje swój obowiązek alimentacyjny wobec żony orzeczenie sądu powszechnego w tej materii jest zbędne. Tak więc to ustawa, a nie orzeczenie sądu, stanowi o istnieniu obowiązku alimentacyjnego skarżącego w stosunku do jego żony.

Na marginesie należy zaznaczyć, że w niniejszej sprawie nie budzi wątpliwości, że żona skarżącego na mocy orzeczenia LO ZUS z dnia [...].01.2012r. jest trwale całkowicie niezdolna do pracy oraz niezdolna do samodzielnej egzystencji do dnia [...].11.2013r., która to niezdolność w myśl art.3 pkt 21 lit.e u.ś.r. traktowana jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności wydanym na stałe.

Specjalny zasiłek opiekuńczy ma na celu m.in. rekompensatę dla osób, które rezygnują z zatrudnienia celem sprawowania opieki nad członkiem rodziny, niezdolnym do samodzielnego funkcjonowania z uwagi na niepełnosprawność. Przyznanie tej rekompensaty jest wynagrodzeniem przez Państwo osób opiekujących się członkami rodziny, gdyż w innym wypadku musiałoby ono wywiązać się z obowiązku opieki nad swoimi obywatelami. (tak WSA w Bydgoszczy w wyroku z dnia 11.06.2013r., sygn. II SA/Bd 463/13, publ. CBOSA)

Biorąc pod uwagę przedmiot sporu wyjaśnić należy, że świadczenie opiekuńcze w postaci specjalnego zasiłku opiekuńczego, które uregulowane zostało w art. 16a ustawy o świadczeniach rodzinnych, stanowi nowe świadczenie wprowadzone do polskiego porządku prawnego z dniem 1 stycznia 2013 r., na mocy ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2012 r. poz. 1548). W ramach regulacji instytucji specjalnego zasiłku opiekuńczego określone zostały w art. 16a u.ś.r. zarówno przesłanki pozytywne, jaki i negatywne ustalenia prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego. I tak w przepisie art. 16a ust. 1 u.ś.r. stanowi się, że specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. z 2012 r., poz. 788 i 1529) ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

Z przytoczonego przepisu wynika, że warunkiem przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego dotyczącym osoby wnioskującej o to świadczenie jest wymóg, aby na osobie tej ciążył obowiązek alimentacyjny względem osoby wymagającej opieki, oraz żeby osoba ta zrezygnowała z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki. Przyznanie przedmiotowego świadczenia uzależnione jest także od spełnienia kryterium dochodowego, o czym stanowi ust. 2 art. 16a u.ś.r., a które w myśl art. ust.2 u.ś.r. w zw. z § 1 ust.1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10.08.2012 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych (Dz. U. z dnia 24 sierpnia 2012 r.) wynosi 623 zł.

Powyższe przesłanki pozytywne określone w art.16a ust.1 i 2 u.ś.r. muszą występować łącznie, aby wnioskodawca nabył prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego. Innymi słowy niespełnienie choćby jednej z w/w przesłanek skutkuje odmową przyznania powyższego świadczenia. Przesłanki negatywne specjalnego zasiłku opiekuńczego wymienione zostały natomiast w ust. 8 art. 16a u.ś.r. poprzez enumeratywne określenie podmiotów, którym specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje. Z akt nie wynika, by w rozpatrywanym przypadku występowały przesłanki negatywne określone w art.16 a ust.8 u.ś.r. W ocenie Sądu w tym przypadku w postępowaniu administracyjnym nie zostało natomiast prawidłowo wyjaśnione, czy występują wszystkie przesłanki pozytywne określone w art.16 a ust.1 i 2 u.ś.r.

Sąd podziela pogląd, że należy przyjąć - jak słusznie wskazał to Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w wyroku z dnia 25 lipca 2013 r., sygn. akt II SA/Go 550/13, w wyroku z dnia 18.07.2013r., sygn. II SA/Go 506/13 i w wyroku z dnia 08.08.2013r., sygn. II SA/Go 516/13,a także Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z dnia 23.10.2013r. o sygn. II SA/Bd 874/13 oraz w wyroku z dnia 11.06.2013r. o sygn. II SA Bd 463/13 - (dostępnych na stronie http://orzeczenia. nsa.gov.pl/cbo/query) - iż tak, jak w przypadku świadczenia pielęgnacyjnego, pojęcie "rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej", którym ustawodawca posłużył się w art. 16a ust. 1 u.ś.r., trzeba wykładać szeroko, tj. mając na uwadze realia, w których znajduje się np. osoba bezrobotna zarejestrowana w urzędzie pracy. Wspomniana judykatura wskazała na przykładzie osób bezrobotnych, że już złożenie przez osobę zarejestrowaną jako bezrobotna wniosku o przyznanie specjalnego zasiłku opiekuńczego oznacza de facto rezygnację z gotowości do podjęcia zatrudnienia albo innej pracy zarobkowej, co należy w takim przypadku utożsamić z pojęciem "rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej", o którym mowa w art. 16a ust. 1 u.ś.r. Skutki wyłączenia możliwości uzyskania zatrudnienia za pośrednictwem urzędu pracy i skutki podjęcia samodzielnej decyzji o rezygnacji z zatrudnienia z uwagi na konieczność sprawowania stałej opieki nad osobą niepełnosprawną są bowiem w istocie takie same i oznaczają, że dana osoba nie wykonuje pracy zawodowej, gdyż czas ten poświęca opiece nad osobą niepełnosprawną.

W ocenie Sądu, przesłankę "rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej" należy rozumieć szeroko, mając na względzie zarówno cel ustawy jak i wartości wynikające z Konstytucji. Wartością konstytucyjną, jak i celem ustawy, jest opieka nad osobą niepełnosprawną i jej ochrona. Faktyczne sprawowanie opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny przez osobę, na której ciąży obowiązek alimentacyjny, w sytuacji przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, potwierdza okoliczność rezygnacji z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania opieki. Tak więc, przy ocenie przesłanki z art. 16a ust. 1 u.ś.r. nie bez znaczenia pozostaje fakt, że ubieganie się o przyznanie odpowiedniego świadczenia na nowych zasadach służy zachowaniu ciągłości uzyskiwania świadczeń w ramach kontynuowania udzielanej pomocy niepełnosprawnej osobie bliskiej, a tym samym, że wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego poprzedzono uzyskaniem, w poprzednim stanie prawnym, prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Z akt sprawy wynika bowiem, że Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. w pkt 2 decyzji z dnia [...].12.2012r. nr [...] przyznało skarżącemu świadczenie pielęgnacyjne z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad żoną K.P. na okres od 01.10.2012r. do 30.11.2013r. w wysokości [...] zł miesięcznie. (k.49 akt admin.) Z uwagi na wspomnianą wcześniej nowelizację ustawy o świadczeniach rodzinnych opisana wyżej decyzja SKO wygasła z dniem 30.06.2013r. (k.51 akt admin).

Artykuł 16a ust. 1 u.ś.r. nie uzależnia spełnienia przesłanki rezygnacji z zatrudnienia od ustania zatrudnienia w określonym prawem trybie. Tak więc sam sposób zakończenia stosunku pracy, tj. ustanie umowy o pracę z upływem czasu na który była zawarta, rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem, a nawet bez wypowiedzenia, nie może przesądzać o tym, że wolą skarżącego nie była rezygnacja z zatrudnienia w celu sprawowania stałej opieki nad matką. Organy dążąc do ustalenia prawdy obiektywnej w przedmiocie przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego, nie mogą poprzestawać tylko na ustaleniu okoliczności sposobu utraty ostatniego zatrudnienia, ale również obowiązane są do wzięcia pod uwagę i innych okoliczności, które mogą warunkować spełnienie przesłanki rezygnacji z zatrudnienia.

Nie można uznać a priori, iż w przypadku osoby bezrobotnej nie jest spełniona przesłanka rezygnacji z zatrudnienia o jakiej mowa w powołanym przepisie. Dodać należy, iż w orzecznictwie sądowoadministracyjnym w sprawach dotyczących świadczenia pielęgnacyjnego utrwalił się pogląd, iż nie każda rezygnacja i niepodejmowanie zatrudnienia jest podstawą do przyznania świadczenia, ale tylko takie, których celem jest sprawowanie opieki. Zarówno rezygnacja jak i niepodejmowanie zatrudnienia musi być zatem wyłącznie spowodowane koniecznością sprawowania opieki, nie zaś przyczynami leżącymi po stronie osoby, która tę opiekę ma sprawować. W poprzednio obowiązującym stanie prawnym ugruntowane było stanowisko dopuszczające możliwość przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osobie bezrobotnej, jeśli oczywiście zachodził wyraźny i bezpośredni związek czasowy między rezygnacją z podjęcia zatrudnienia a sprawowaniem opieki nad osobą najbliższą (zob. wyroki NSA z dnia 24 października 2008r., w sprawie o sygn. akt I OSK 1758/07 i z dnia 7 lipca 2011r., w sprawie o sygn. akt I OSK 437/11, orzeczenia.nsa.gov.pl). Zauważyć przy tym należy, że ustawodawca w przepisie art.16 a u.ś.r., w jego aktualnym brzmieniu wiąże okoliczność rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej z faktem konieczności sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, nie wprowadzając pojęcia "aktualnej", czy też "obecnej" rezygnacji z zatrudnienia. (tak WSA w Łodzi w wyroku z dnia 14.08.2013r., sygn. II SA/Łd 599/13, publ. CBOSA)

Jak wynika z akt sprawy nie budzi wątpliwości, że skarżący spełnił kryterium dochodowe, że ciąży na nim obowiązek alimentacyjny wobec żony, że podopieczna skarżącego jest osobą niepełnosprawną w rozumieniu art.16a ust.1 u.ś.r. W ocenie Sądu orzekającego nie wyjaśniono natomiast prawidłowo, czy skarżący zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawną żoną. Skarżący po ustaniu zatrudnienia zarejestrował się jako bezrobotny, a później podjął stosowne działania mające na celu uzyskanie świadczenia związanego ze sprawowaniem opieki nad niepełnosprawną żoną. W wyniku tych działań uzyskał świadczenie pielęgnacyjne. Świadczenie to z uwagi na nowelizację ustawy o świadczeniach rodzinnych, wygasło z dniem 30.06.2013 r. W tej sytuacji skarżący złożył wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w ramach kontynuowania sprawowanej opieki.

Powyższe okoliczności nie zostały w ogóle rozważone przez organy, w kontekście spełnienia przesłanki do nabycia prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego, co stanowi naruszenie art. 7, art. 77 i art. 107 § 3 Kpa. Pominięcie faktu przyznania w poprzednim stanie prawnym świadczenia pielęgnacyjnego przesądza o dokonaniu nieprawidłowej oceny spełnienia powyższej przesłanki, co w konsekwencji doprowadziło do niewłaściwego zastosowania przepisu art. 16a ust. 1 u.ś.r.

Pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego wykluczało możliwość zarówno podjęcia jakiegokolwiek zatrudnienia jak i możliwość zarejestrowania się jako osoba poszukująca pracy. Tymczasem przyjęcie rozumienia przepisu art. 16a ust. 1 u.ś.r. w sposób sugerowany przez Kolegium, prowadziłoby do wniosku, że wnioskodawca chcąc uzyskać prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego musiałby, po wygaśnięciu świadczenia pielęgnacyjnego, uciekać się do działań polegających na zatrudnieniu się, co z kolei związane byłoby z zaniechaniem opieki, wyłącznie po to, by następnie rozwiązać stosunek zatrudnienia w celu ponownego zajęcia się opieką nad osobą niepełnosprawną. Dokonywanie interpretacji wymuszającej takie działania nie daje pogodzić się z założeniem o racjonalności ustawodawcy, gdyż taki sposób wykładni nie służy dobru osoby niepełnosprawnej. (tak słusznie WSA w Szczecinie w wyroku z dnia 10.04.2013r., o sygn. II SA/Sz 830/13, publ. CBOSA)

Jak trafnie podkreślił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 19.09.2013 r. sygn. akt III SA/Gd 408/13 (publ. CBOSA) "fikcją byłoby wymaganie od osób niepracujących - bowiem sprawujących faktycznie opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny - podjęcia przez te osoby pracy tylko po to, by następnie z niej zrezygnować w celu spełnienia przesłanki otrzymania świadczenia, którego celem jest w istocie nie forma podjęcia bądź rezygnacji z zatrudnienia, lecz rekompensata Państwa za sprawowanie faktycznej opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny powodująca w konsekwencji niemożność wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej przez opiekuna" (wyrok dostępny na www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Zauważyć należy, że ustawa o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją, uzależniała przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego od niepodejmowania lub rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności. Natomiast warunkiem przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego jest wprawdzie wyłącznie "rezygnacja z zatrudnienia", niemniej jednak celem nowelizacji tej ustawy nie było pozbawienie beneficjentów świadczeń pielęgnacyjnych funkcji opiekuna i związanego z tą funkcją prawa do świadczenia pieniężnego w postaci specjalnego zasiłku opiekuńczego. Przyjęcie odmiennego stanowiska prowadziłoby do naruszenia zasad wynikających z art. 2 Konstytucji, tj. zasady demokratycznego państwa prawnego, zasady ochrony praw nabytych, jak i zasady sprawiedliwości społecznej. Osoby, którym przyznano świadczenie pielęgnacyjne na podstawie przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu obowiązującym przed 01.01.2013 r., mają prawo oczekiwać po zmianie stanu prawnego ciągłości przyznawania świadczeń związanych ze sprawowaniem opieki. Tym bardziej, że istota świadczenia pielęgnacyjnego (zarówno przed jak i po nowelizacji) oraz specjalnego zasiłku opiekuńczego jest taka sama i polega na rekompensacie danej osobie rezygnacji z zatrudnienia celem sprawowania opieki nad członkiem rodziny niezdolnym do samodzielnej egzystencji z uwagi na niepełnosprawność potwierdzoną stosownym orzeczeniem.

Przyjęcie, że w przypadku specjalnego zasiłku opiekuńczego (inaczej niż w przypadku świadczenia pielęgnacyjnego – art. 17 ust. 1 ustawy), świadczenie to przysługuje wyłącznie tym osobom uprawnionym, które podjęły się i sprawują faktyczną opiekę nad osobami niepełnosprawnymi na skutek li tylko rezygnacji z wykonywanej uprzednio pracy jest nie do pogodzenia z konstytucyjną zasadą równości wyrażoną w art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z zasadą równości wszystkie podmioty charakteryzujące się daną cechą istotną w stopniu równym mają być traktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez zróżnicowań dyskryminujących, czy też faworyzujących. Dokonana przez organy wykładnia art. 16a ust. 1 u.ś.r. różnicuje w sposób całkowicie niezrozumiały potencjalnych beneficjentów specjalnego zasiłku opiekuńczego na tych, którzy podejmują się sprawowania opieki na skutek rezygnacji z pracy oraz na tych, którzy tak samo jak poprzednio podejmują się i sprawują stałą opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, jednakże nie pozostając w zatrudnieniu powstrzymują się od podejmowania określonej pracy zarobkowej z uwagi na konieczność sprawowania tej opieki (tzn. rezygnują z podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej).

W rozpatrywanym przypadku organy w ocenie Sądu w sposób nieuprawniony zawęziły pojęcie rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, ograniczając je wyłącznie do aktualnej czy też obecnej rezygnacji, co nie znajduje uzasadnienia w treści art. 16a ust. 1 u.ś.r. w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 2 i ust. 1 pkt 2 lit. j ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Nie można bowiem abstrahować od faktu, że skarżącemu w poprzednim stanie prawnym przyznano prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, co w ocenie Sądu wyczerpuje przesłankę rezygnacji z zatrudnienia, o której mowa w art. 16a ust. 1 u.ś.r. Tak więc związku przyczynowego nie należy upatrywać, jak to czynią organy, w powiązaniu z ostatnim zatrudnieniem skarżącego, lecz w nabyciu - na podstawie decyzji - prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

Skład Sądu orzekającego w niniejszej sprawie w pełni podziela pogląd zaprezentowany przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z dnia 10.07.2013 r. o sygn. akt II SA/Bd 523/13 (publ. CBOSA), zgodnie z którym osoby, które w poprzednio obowiązującym stanie prawnym (tj. przed 1 stycznia 2013 r.) nie podejmowały zatrudnienia lub zrezygnowały z zatrudnienia i przyznano im świadczenie pielęgnacyjne, nabyły prawo do przesłanki rezygnacji z zatrudnienia w rozumieniu art. 16a u.ś.r.

To, czy przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego miało miejsce z uwagi na rezygnację z zatrudnienia, czy też z uwagi na niepodejmowanie pracy, pozostaje bez znaczenia dla oceny prawnej spełnienia omawianej przesłanki, skoro istotny jest sam fakt przyznania decyzją świadczenia pielęgnacyjnego, która to stanowi o zaistnieniu okoliczności rezygnacji z zatrudnienia. Odmienne traktowanie osób wówczas niepodejmujących zatrudnienia i rezygnujących z zatrudnienia, a które uzyskały świadczenie pielęgnacyjne przed dniem 01.01.2013 r., powodowałoby naruszenie konstytucyjnej zasady równości wobec prawa.

Sąd orzekający w niniejszy składzie popiera przedstawione wyżej poglądy i rozważania prawne i organ ponownie rozpoznając sprawę powinien nimi się kierować. Jednocześnie jednak należy podkreślić, że w ocenie Sądu organy również niedokładnie oceniły stan faktyczny przedmiotowej sprawy. Skoncentrowały się bowiem jedynie na ostatnim zatrudnieniu skarżącego, kiedy to rzeczywiście stosunek pracy rozwiązany z uwagi na upływ okresu czasu na który zawarta była umowa o pracę na czas określony. Organy natomiast nie ustaliły i nie oceniły wcześniejszego przebiegu zatrudnienia skarżącego i motywów oraz przesłanek dla których skarżący nie podjął zatrudnienia po wygaśnięciu wspomnianego stosunku pracy. Co jeszcze istotniejsze organy nie poczyniły prawidłowych ustaleń dotyczących tego, czy skarżący jest rolnikiem, czy też nie. Kwestia ta ma zasadnicze znaczenie w niniejszej sprawie. Słusznie bowiem organy administracji powołały się na wiążącą zarówno Sąd orzekający, jak i organy administracji, uchwałę składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 grudnia 2012 r. o sygn. akt I OPS 5/12, który stwierdził, że prowadzenie gospodarstwa rolnego przez rolnika stanowi negatywną przesłankę przyznania tej osobie świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie art. 17 ust. 1 w związku z art. 3 pkt 22 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Wprawdzie uchwała ta dotyczy wprost art.17 u.ś.r., czyli świadczeń pielęgnacyjnych, lecz w ocenie Sądu orzekającego znajduje ona zastosowanie na zasadzie analogii również do art.16 a u.ś.r., a więc specjalnych zasiłków opiekuńczych.

Na tle przepisu art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych jeszcze do niedawna istniała w orzecznictwie sądowo-administracyjnym rozbieżność co do tego, czy posiadanie gospodarstwa rolnego wyklucza przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, czy też nie. W ramach tej rozbieżności SKO w Koninie wspomnianą już wyżej decyzją z dnia [...].12.2012r. przyznało skarżącemu świadczenie pielęgnacyjne.

W dniu 11 grudnia 2012 r. Naczelny Sąd Administracyjny podjął w składzie siedmiu sędziów uchwałę o sygn. akt I OPS 5/12, w której stwierdził, że prowadzenie gospodarstwa rolnego przez rolnika stanowi negatywną przesłankę przyznania tej osobie świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie art. 17 ust. 1 w związku z art. 3 pkt 22 ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Z treści art. 269 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012r., poz. 270 ze zm.) wynika, że moc wiążąca uchwał siedmiu sędziów NSA dotyczy nie tylko danej sprawy (por. art. 187 § 2 Ppsa), ale również wszystkich spraw o podobnym stanie faktycznym i prawnym. Dopóki nie nastąpi zmiana stanowiska zawartego w uchwale, sądy administracyjne (pośrednio nim związane) stanowisko to powinny respektować. Powołany przepis nie pozwala żadnemu składowi sądu administracyjnego rozstrzygnąć sprawy analogicznej do tej, w której podjęto uchwałę, w sposób sprzeczny ze stanowiskiem zawartym w uchwale powiększonego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego. Jedyną możliwością odstąpienia od stanowiska zawartego w uchwale stanowi wystąpienie przez skład niepodzielający zawartego w uchwale stanowiska do odpowiedniego składu Naczelnego Sądu Administracyjnego z zagadnieniem prawnym (por. J. Drachal, A. Wiktorowska, P. Wajda w: Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz Komentarz, pod red. prof. R. Hausera, prof. M. Wierzbowski, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2011, s. 868, wyrok NSA z dnia 27 listopada 2007r. sygn. akt I FSK 1385/07, wyrok NSA z dnia 11 grudnia 2007r., sygn. akt I FSK 231/07). Podkreślenia wymaga także, że odstąpienie przez skład sądu administracyjnego od stanowiska wyrażonego w uchwale NSA, bez zachowania trybu określonego w art. 269 Ppsa ma charakter działania nielegalnego i jako takie stanowi podstawę skargi kasacyjnej, wskazaną w art. 174 pkt 2 Ppsa Celem przyjęcia rozwiązania z art. 269 Ppsa było zapewnienie jednolitości orzecznictwa sądowoadministracyjnego, która stanowi gwarancję demokratycznego państwa prawa, w szczególności zaś pozytywnie wpływa na kształtowanie zaufania obywateli do państwa (p. wyrok NSA z dnia 18 stycznia 2008r., sygn. akt I OSK 1946/06, powołany wyżej komentarz pod redakcja prof. R.Hausera i prof. M.Wierzbowskiego str. 867). Tak więc zarówno Sąd orzekający, jak i organy administracji, są w rozpatrywanej sprawie związane wspomnianą uchwałą.

Naczelny Sad Administracyjny w powoływanej uchwale zaznaczył też, że samo posiadanie lub własność gospodarstwa nie mogą być kwalifikowane jako jego prowadzenie, jeżeli nie wiąże się z nimi wykonywanie bliżej określonej w uzasadnieniu tej uchwały działalności rolniczej (w tym zakresie NSA odniósł się do wyroku SN z dnia 29 września 2005 r. sygn. akt I UK 16/05, OSNP 2006/17-18/278).

Na kanwie omówionej wyżej uchwały NSA ukształtowała się w sądownictwie administracyjnym już utrwalona linia orzecznicza. (patrz m.in. wyrok WSA w Kielcach o sygn.II SA/Ke 691/13, wyrok NSA o sygn. I OSK 3031/12 i I OSK 1999/12 , wyrok WSA w Krakowie o sygn. III SA/Kr 1858/12 , wyrok WSA w Warszawie o sygn. I SA/Wa 1153/13, wyrok WSA w Łodzi o sygn. II SA/Łd 1166/12, wyrok WSA we Wrocławiu o sygn. IV SA/Wr 293/13 – publ. CBOSA)

Przyjmując wyżej przedstawioną wykładnię i wracając na grunt niniejszej sprawy należy podkreślić, iż w ocenie Sądu w niniejszym składzie, materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, nie pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, iż powołana uchwała NSA z dnia 11 grudnia 2012 r.,o sygn. I OPS 5/12, dotyczyła podobnej sytuacji prawnej do tej, w jakiej znalazła się skarżąca. Cytowana uchwała zapadła bowiem w odniesieniu do osoby, która legitymowała się statusem rolnika, podczas gdy w niniejszej sprawie zakwalifikowanie skarżącego jako rolnika byłoby przedwczesne. W ocenie Sądu orzekającego organy administracji wydające decyzje w niniejszej sprawie dopuściły się uchybienia przepisów postępowania i to w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik postępowania. Mianowicie organy przyjęły – wbrew sprzecznościom występującym w tym zakresie w aktach sprawy - że skarżący jest współwłaścicielem gospodarstwa rolnego i że je prowadzi. Tymczasem postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie jest niepełne i na podstawie zgromadzonych dowodów w toku dotychczasowego postępowania takie twierdzenie jest nieuprawnione. Brak jest bowiem jednoznacznych dowodów potwierdzających tezę, by skarżący był współwłaścicielem gospodarstwa rolnego, a przede wszystkim, by je prowadził.

Kodeks postępowania administracyjnego zawiera szereg zasad, których przestrzeganie przesądza o prawidłowości prowadzonego postępowania. Przepisy te z jednej strony dają organowi uprawnienia do podjęcia czynności mających na celu takie wyjaśnienie stanu faktycznego, aby możliwe było podjęcie prawidłowego rozstrzygnięcia, natomiast z drugiej strony nakładają na organ obowiązek czuwania na jego przebiegiem. Przepis art. 7 Kpa ustanawiający zasadę prawdy obiektywnej, zobowiązuje organy administracji publicznej do podejmowania wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Myśl tę rozwija następnie art. 77 § 1 Kpa nakładając na organ administracji obowiązek zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego. W toku prowadzonego postępowania administracyjnego organy administracji publicznej podejmują więc wszelkie kroki zmierzające do wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy oraz do podjęcia rozstrzygnięcia, a nadto zobligowane są do zebrania w sposób wyczerpujący materiału dowodowego i do wnikliwego jego rozpatrzenia (por. wyrok WSA w Gliwicach z dnia 2 czerwca 2011 r., sygn. akt IV SA/GL 683/10, Lex nr 821599). Oznacza to, że organ ten jest obowiązany rozpatrzyć wszystkie dowody zgromadzone lub odzwierciedlone w aktach sprawy oraz że organ powinien rozpatrzyć te dowody w ich wzajemnej łączności. Dla każdego postępowania kluczowe znaczenie ma ustalenie stanu faktycznego sprawy, bowiem tylko w takim przypadku możliwe jest prawidłowe ustalenie praw i obowiązków strony tego postępowania. Inaczej rzecz ujmując, tylko dla prawidłowo ustalonego stanu faktycznego można zastosować przepisy prawa materialnego skutkujące powstaniem praw i obowiązków strony postępowania administracyjnego.

Zarówno organ I instancji, jak i w szczególności organ odwoławczy, w niniejszym przypadku oparły swe decyzje na wadliwie ustalonym (niepełnym) stanie faktycznym w sprawie. Obydwa zaś organy nie wykazały żadnej inicjatywy w gromadzeniu dowodów opierając się na niepełnej dokumentacji przedstawionej przez skarżącego. Podkreślić należy, że organy nie tylko nie wykazały własnej inicjatywy dowodowej, lecz nawet nie zobowiązały skarżącego do uzupełnienia wspomnianej dokumentacji.

W ocenie Sądu orzekającego absolutnie nie wynika ze zgromadzonych dowodów, by skarżący był właścicielem lub współwłaścicielem gospodarstwa rolnego. Jedynym dokumentem, który może jedynie pośrednio świadczyć o tym, że skarżący jest (był) współwłaścicielem gospodarstwa rolnego jest decyzja Wójta Gminy W. w sprawie ustalenia wymiaru podatku rolnego na 2013r.

Pamiętać jednak należy, że dokumenty podatkowe nie przesądzają o prawie własności nieruchomości i w takim postępowaniu jak niniejsze mają charakter drugorzędny i pomocniczy, a prawo własności potwierdzają przede wszystkim odpisy ksiąg wieczystych. Przy czym obecnie księgi wieczyste są z reguły prowadzone w systemie elektronicznym i dostęp do nich nie jest w żaden sposób utrudniony.

Wobec powyższego należało przyjąć, że organy administracji nie przeprowadziły prawidłowego i wyczerpującego postępowania dowodowego, a więc naruszyły art.7,77 i 80 Kpa. Organy bowiem nawet nie usiłowały same uzyskać (bądź zobligować do tego skarżącego) dokumenty na podstawie których można by jednoznacznie stwierdzić, czy skarżący była właścicielem gospodarstwa rolnego, czy też nie. To samo dotyczy ubezpieczenia skarżącego w KRUS. W zakresie tegoż ubezpieczenia organy nie tylko nie poczyniły żadnych ustaleń, lecz nawet się nie odniosły do twierdzenia skarżącego, iż nie jest on ubezpieczony w KRUS. Przede wszystkim jednak organy, a w szczególności organ odwoławczy, nawet nie próbowały wyjaśnić sprzeczności dotyczącej kwestii prowadzenia przez skarżącego gospodarstwa rolnego. Otóż w wywiadzie środowiskowym przeprowadzonym w toku postępowania przed organem I instancji zapisano, że skarżący "posiada gospodarstwo rolne, którego obróbką zajmuje się syn K." i dalej: "rodzina posiada niewielkie gospodarstwo rolne"; "opiekę nad Panią P. sprawuje klient. Pan P. z tego powodu zrezygnował z pracy w gospodarstwie rolnym"; "obróbką gruntów zajmuje się syn K.". (k.19-19v akt administracyjnych) Natomiast w swoim odwołaniu od decyzji Wójta skarżący wskazał, że: "zajmuję się gospodarstwem rolnym (...) częściowo na gospodarstwie rolnym pomagają mi synowie M. i K.". Tak więc z treści odwołania, choć nie do końca jednoznacznej w tym zakresie, można wywnioskować, że wbrew treści wywiadu środowiskowego, to jednak skarżący prowadzi gospodarstwo rolne. Występuje więc ewidentna sprzeczność. Tymczasem organ odwoławczy nie odniósł się szczegółowo do tej kwestii i nie wskazał przyczyn i dowodów dla których nie dał wiary wywiadowi środowiskowemu i jednoznacznie przyjął, że skarżący prowadzi gospodarstwo rolne. Kwestia ta ma zasadnicze znaczenie w świetle opisanej wyżej uchwały siedmiu sędziów NSA o sygn. I OPS 5/12. Ustalenie bowiem, że skarżący jest rolnikiem prowadzącym gospodarstwo rolne w realiach rozpoznawanej sprawy wykluczy możliwość przyznania mu specjalnego zasiłku opiekuńczego. W razie przeciwnego ustalenia organ administracji powinien - uwzględniając przedstawioną wcześniej wykładnię prokonstytucyjną i ewentualne nowe dowody – rozważyć przyznanie skarżącemu wnioskowanego świadczenia.

Już tylko wskazane wyżej uchybienia procesowe, jakich dopuściły się organy obu instancji, mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy i skutkowały koniecznością uchylenia zaskarżonej decyzji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c Ppsa, a także koniecznością uchylenia na podstawie art.135 Ppsa decyzji ją poprzedzającej.

Ponownie rozpoznając niniejszą sprawę organ I instancji powinien uzupełnić postępowanie dowodowe we wskazanym wyżej zakresie, a następnie na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego wydać właściwą decyzję sporządzając jej uzasadnienie przy spełnieniu wymogów określonych w art. 107 § 3 Kpa.

Mając powyższe na uwadze organy administracji w szczególności w toku ponownie prowadzonego postępowania winny uzyskać odpis właściwej księgi wieczystej i ustalić, czy i w jakim okresie czasu skarżący jest właścicielem lub współwłaścicielem gospodarstwa rolnego. W razie pozytywnego ustalenia organy administracji powinny dalej ustalić, czy i w jakim okresie czasu, a także na jakiej podstawie, skarżący był zarejestrowany (ubezpieczony) w KRUS i w jakim charakterze (np. jako rolnik, małżonek rolnika, domownik), a jeżeli nie to z jakich przyczyn, skoro prowadził gospodarstwo rolne, którego był właścicielem. Ustalenie kwestii własności gospodarstwa rolnego oraz ewentualnego ubezpieczenia skarżącego w KRUS ma bowiem decydujący wpływ na ustalenie, czy skarżący był posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu uchwały siedmiu sędziów NSA o sygn. I OPS 5/12.

Odnośnie kwestii ubezpieczenia skarżącego w KRUS pamiętać należy, że ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników stanowi, iż ubezpieczeniom społecznym z mocy ustawy podlega rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny (art. 7 ust. 1 i art. 16 ust. 1 pkt 1), natomiast inny rolnik, jeżeli działalność rolnicza stanowi stałe źródło jego utrzymania, podlega ubezpieczeniu na wniosek (art. 7 ust. 2 i art. 16 ust. 2 pkt 1). Należy przy tym podkreślić, że przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników ustawowe domniemanie z art. 38 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, że właściciel gruntów zaliczanych do użytków rolnych prowadzi działalność rolniczą na tych gruntach (jak i że podatnik podatku rolnego prowadzi działalność rolniczą w rozmiarze wynikającym z zakresu opodatkowania – art. 38 pkt 2, dotyczy to również okoliczności wskazanej w art. 38 pkt 3), może być obalone odpowiednimi dowodami (por. stanowisko Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 30 listopada 2005 r. sygn. akt I UK 59/05, OSNP 2006/19-20/310, LEX nr 176549 i w wyroku z dnia 22 marca 2001 r. sygn. akt II UKN 276/00, PPiPS2002/10/42, LEX nr 152694). Jest to konsekwencją podstawowej zasady dotyczącej podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników, która wiąże podleganie ubezpieczeniu z faktem prowadzenia działalności rolniczej, a nie samym faktem posiadania, czy dysponowania własnością gospodarstwa rolnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14 września 2005 r. sygn. akt III AUa 504/04). Powyższe prowadzi do wniosku, iż uzyskanie statusu rolnika wiąże się nie tylko z posiadaniem użytków rolnych czy gospodarstwa rolnego, ale również z prowadzeniem działalności rolniczej w ramach tego gospodarstwa.

W ocenie Sądu organy obu instancji poczyniły błędne ustalenia faktyczne i przedstawiły nietrafną ocenę prawną sytuacji skarżącego, przyjmując przedwcześnie, że wnioskodawca posiada i prowadzi gospodarstwo rolne co stanowi negatywną przesłankę przyznania mu specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad niepełnosprawnym żoną. Ustalenie, że skarżący prowadzi gospodarstwo rolne nie znalazło jednoznacznego potwierdzenia w materiale procesowym. Jako przedwczesny uznać należy wniosek organu, iż fakt posiadania przez skarżącego gospodarstwa rolnego oznacza, iż skarżący faktycznie prowadzi to gospodarstwo. W tym zakresie doszło w sprawie do naruszenia przepisów postępowania – art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 Kodeksu postępowania administracyjnego. W konsekwencji nastąpiła błędna subsumpcja sytuacji skarżącego do przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych. Naruszenie przepisów postępowania niewątpliwie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, determinując kierunek jej rozstrzygnięcia. Dlatego też obowiązkiem organów jest jednoznaczne ustalenie, czy skarżący prowadzi przedmiotowe gospodarstwo rolne, czy też nie. Jeśli zajdzie taka potrzeba organy winny przesłuchać świadków na ta okoliczność.

Ponownie rozpatrując sprawę, organy administracji uzupełnią materiał dowodowy we wskazanym wyżej zakresie i jeszcze raz przeanalizują zgromadzony materiał procesowy pod kątem spełnienia przesłanek do przyznania skarżącemu świadczenia z art. 16a ust. 1 u.ś.r., uwzględniając wskazane przez Sąd okoliczności i poglądy prawne; w szczególności dotyczące oceny, czy skarżący ma status rolnika prowadzącego gospodarstwo rolne w rozumieniu przepisów cytowanej ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, co wyłączałoby przyznanie mu przedmiotowego świadczenia. W szczególności zasadnym będzie podjecie przez organy czynności zmierzających do ustalenia czy skarżący faktyczne posiada i prowadzi posiadane gospodarstwo rolne i czy oraz z jakiego tytułu podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270, z późn. zm.) orzekł jak w sentencji.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na mocy art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c w zw. z art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz.U. z 2012r., poz.270 ze zm.) uchylił zarówno zaskarżoną decyzję jak i decyzję organu I instancji.

Sąd nie określił w wyroku czy i w jakim zakresie zaskarżony akt nie może być wykonany.

W ocenie Sądu wykładnia celowościowa art. 152 Ppsa prowadzi do wniosku, że przepis ten odnosi się do aktów lub czynności, które podlegają wykonaniu. Ratio legis niniejszego przepisu wskazuje, iż jego stosowanie ma zabezpieczyć stronę, której skarga została uwzględniona przed ewentualnym wykonaniem przez organ, przed uprawomocnieniem się wyroku, aktu uchylonego przez Sąd.

W niniejszej sprawie należy jednak zwrócić uwagę na charakter prawny uchylonego aktu, który ma charakter wyłącznie odmowny i nie wiąże się z nałożeniem na stronę jakiegokolwiek obowiązku, bądź przyznaniem uprawnienia. Przyjąć więc należy, iż jako taki nie nadaje się on do wykonania (nie ma przymiotu wykonalności. Co za tym idzie nie znaleziono podstaw do orzekania w przedmiocie wstrzymania jego wykonania w trybie art. 152 Ppsa.