III SA/Gl 1823/13

Uzasadnienie

W skardze na powyższą decyzję zawarty został wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

W uzasadnieniu wniosku na nadesłanym urzędowym formularzu PPF, strona oświadczyła, że jej sytuacja materialna jest trudna.

Z oświadczenia strony wynikało, że prowadzi ona wspólne gospodarstwo z dwójką swoich dzieci: z W. ([...] lat) i K. ([...]). Jedynym miesięcznym dochodem w tym gospodarstwie domowym miało być wynagrodzenie za pracę w wysokości [...] zł brutto, które aktualnie jest przedmiotem zajęcia komorniczego.

Z oświadczenia wnioskodawcy wynika, że nie posiada on żadnego majątku ruchomego, ani nieruchomości, nie posiada on oszczędności, papierów wartościowych, ani przedmiotów o wartości przekraczającej 3.000 Euro.

Wnioskodawca oświadczył, że wobec niego prowadzone są egzekucje przez komorników: sądowego i skarbowego.

W tym stanie rzeczy, pismem z dnia 20 stycznia 2014 r. referendarz sądowy wezwał skarżącego do uzupełnienia i uprawdopodobnienia danych zawartych we wniosku o przyznanie prawa pomocy poprzez nadesłanie szeregu dokumentów, mających zobrazować jego rzeczywisty i aktualny stan majątkowy. Wezwanie to miało na celu uzupełnienie, jak również udokumentowanie danych zawartych we wniosku o prawo pomocy.

Przesyłka zawierająca to wezwanie, została skutecznie doręczona skarżącemu w dniu [...] r., co wynika ze zwrotnego potwierdzenia odbioru ww. przesyłki, znajdującej się w aktach sądowych sprawy.

Do dnia dzisiejszego nie wpłynęły do akt żadne dokumenty, o nadesłanie których strona skarżąca była wzywana.

Mając powyższe na uwadze, zważono, co następuje.

Stosownie do art. 243 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity w Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zmianami) – zwanej dalej P.p.s.a. – stronie na jej wniosek może być przyznane prawo pomocy. Z kolei zgodnie z art. 245 § 1 P.p.s.a., prawo pomocy może zostać udzielone w zakresie częściowym lub całkowitym.

Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie pełnomocnika procesowego z urzędu w osobie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 2 P.p.s.a.).

Z kolei prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub części (...) lub obejmuje tylko ustanowienie fachowego pełnomocnika w osobie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (art. 245 § 3 P.p.s.a.).

Na wstępie należy zaznaczyć, że skarżący składając wniosek o prawo pomocy, zażądał przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym, tj. w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych i ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika procesowego z urzędu w osobie adwokata.

Mając to na uwadze, odnosząc się do wniosku R. P., należy przywołać zasadę wyrażoną w art. 246 § 1 pkt 1 P.p.s.a., zgodnie z którą, przyznanie osobie fizycznej prawa pomocy w zakresie całkowitym następuje wtedy, gdy wykaże ona, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania.

O ewentualnym przyznaniu prawa pomocy przesądza zatem przesłanka zobiektywizowana, o czym świadczy słowo "wykazanie", które nakłada na stronę nie tylko powinność uprawdopodobnienia ale więcej, formułuje obowiązek wskazania przez nią obiektywnie zaistniałych przesłanek stanu rzeczywistego (por. P. Dobosz, Procedury administracyjne, model sądownictwa administracyjnego a "prawo pomocy" [w:] praca zbiorowa pod red. J. Stelmasiaka, J. Niczyporuka, S. Fundowicza, Polski model sądownictwa administracyjnego, Oficyna Wydawnicza VERBA s. c., Lublin 2003, s. 120). Oznacza to, że inicjatywa dowodowa w stosunku do okoliczności, z których strona wnioskująca zamierza wywieść skutki prawne leży po stronie wnioskodawcy, a nie rozpoznającego wniosek. Nie budzi zatem wątpliwości, że rozstrzygnięcie wniosku zależy od tego, co zostanie udowodnione przez stronę (por.: J. P. Tarno: Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Komentarz, Wyd. Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2004, s. 319).

Przyznanie prawa pomocy jest możliwe tylko i wyłącznie w sytuacji wyczerpującego przedstawienia informacji dotyczącej sytuacji materialnej strony, zawierającej przede wszystkim dokładne dane dotyczące wysokości otrzymywanych dochodów i to niezależnie od ich źródła, które w zestawieniu z ponoszonymi wydatkami na konieczne utrzymanie umożliwiają dokonanie oceny, czy stać ją na poniesienie kosztów postępowania bez uszczerbku dla utrzymania siebie i rodziny. Obowiązkiem strony jest wykazanie zasadności złożonego wniosku w świetle ustawowych przesłanek przyznania prawa pomocy. Brak jest prawnych podstaw do prowadzenia z urzędu postępowania w sprawie sytuacji majątkowej wnioskodawcy, jeżeli on sam nie wykaże istnienia przesłanek uzasadniających uwzględnienie żądania prawa pomocy. Sąd nie jest wobec tego zobowiązany do prowadzenia jakichkolwiek dochodzeń w sytuacji, gdy przedstawione przez stronę dane uniemożliwiają pełną ocenę jej stanu majątkowego, albo gdy nie są one do końca jasne.

Odnosząc powyższe uregulowania do przedmiotowej sprawy, należy stwierdzić, że skarżący złożył jedynie wniosek o prawo pomocy na urzędowym formularzu PPF i nie udowodnił w żaden sposób, aby znajdował się w sytuacji uzasadniającej przyznanie mu prawa pomocy. Skarżący w ogóle nie wykazał jaki jest jego aktualny, obecny stan majątkowy.

Wezwanie referendarza sądowego z dnia 20 stycznia 2014 r., wzywające stronę do uzupełnienia i udokumentowania danych zawartych we wniosku o prawo pomocy, zostało doręczone w sposób prawidłowy na adres strony.

Przesyłka zawierająca to wezwanie została doręczona w dniu [...] r.

Do wykazania aktualnej sytuacji majątkowej wnioskodawcy nie wystarcza samo jego oświadczenie. Rozpoznając wniosek o prawo pomocy, należy ocenić stan majątkowy wnioskodawcy, a następnie podjąć stosowną decyzję w przedmiocie przyznania, bądź odmowy przyznania prawa pomocy. Dla dokonania rzetelnej oceny stanu majątkowego potrzebne jest jego wykazanie przez wnioskodawcę za pomocą stosownych dokumentów, czy też zaświadczeń.

Tymczasem do tej pory nie wpłynęły do akt żadne dokumenty, ani materiały źródłowe, o dostarczenie których, strona została wezwana pismem referendarza sądowego z dnia 20 stycznia 2014 r.

Na marginesie należy zaznaczyć, że skarżący składał już wniosek o przyznanie prawa pomocy w sprawach o sygn. akt: III SA/Gl 1615/13 i 1616/13. W tych sprawach do formularza PPF skarżący załączył jedynie: kserokopię swojej umowy o pracę (umowa o pracę została zawarta w dniu [...] r.) oraz cały szereg zawiadomień o zajęciu prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność z rachunku bankowego u dłużnika zajętej wierzytelności będącego bankiem i tytułów wykonawczych.

Jednakże w związku z faktem, że skarżący oświadczył w ww. sprawach sądowoadministracyjnych, że zamieszkuje razem ze swoją żoną w miejscu (pod adresem), wskazanym, jako jego miejsce zamieszkania, pismem z dnia 3 grudnia 2013 r., referendarz sądowy wezwał wnioskodawcę w powyższych sprawach do udokumentowania całokształtu aktualnej sytuacji finansowej i majątkowej jego małżonki. W sytuacji, w której skarżący mieszka razem ze swoją żoną, to należało rozpoznać stan majątkowy jego gospodarstwa domowego również z uwzględnieniem stanu majątkowego małżonki, z którą pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym.

Pismo to odebrał skarżący w dniu [...] r., co wynika ze zwrotnego potwierdzenia odbioru przesyłki zawierającej to wezwanie, znajdującej się w aktach sądowych.

Do czasu rozpoznania tej sprawy, tj. do dnia 15 stycznia 2014 r., skarżący nie nadesłał żadnych dokumentów, o które był wezwany pismem z dnia 3 grudnia 2013 r. – do poszczególnych części tego wezwania, skarżący nie ustosunkował się nawet pisemnym oświadczeniem.

Tak więc, rozpoznający niniejszą sprawę nie miał możliwości, aby zapoznać się ze stosownymi dokumentami obrazującymi całokształt sytuacji majątkowej skarżącego i jego małżonki, o które wnioskodawca również był w tych sprawach wzywany, a które również nie zostały nadesłane do rozpoznawanych już wcześniej wniosków w cytowanych wyżej sprawach.

Uchylenie się strony od obowiązków nałożonych w toku postępowania o przyznanie prawa pomocy, czy też nierzetelne ich wykonanie, jest przeszkodą wykluczającą uprawdopodobnienie wskazanych we wniosku okoliczności, a w konsekwencji wyłącza możliwość przyznania jej prawa pomocy w żądanym zakresie (por.: postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 września 2005 r., sygn. akt II FZ 414/05 oraz z dnia 14 września 2005 r., sygn. akt II FZ 575/05).

Mając powyższe na uwadze, postanowiono jak w sentencji, działając na podstawie art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 P.p.s.a. w związku z art. 246 § 1 pkt 2 P.p.s.a.