• I SA/Ke 33/14 - Wyrok Woj...
  29.03.2024

I SA/Ke 33/14

Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach
2014-02-27

Nietezowane

Artykuły przypisane do orzeczenia

Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.

Skład sądu

Danuta Kuchta /przewodniczący/
Maria Grabowska /sprawozdawca/
Mirosław Surma

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Danuta Kuchta, Sędziowie Sędzia WSA Maria Grabowska (spr.), Sędzia WSA Mirosław Surma, Protokolant Starszy sekretarz sądowy Michał Gajda, po rozpoznaniu w Wydziale I na rozprawie w dniu 27 lutego 2014 r. sprawy ze skargi P.S. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...] 2013 r. nr [...] w przedmiocie odmowy umorzenia kosztów egzekucyjnych 1. uchyla zaskarżone postanowienie; 2. określa, że zaskarżone postanowienie nie może być wykonane w całości.

Uzasadnienie

Dyrektor Izby Skarbowej w K. postanowieniem z dnia [...]

2013 r. nr [...] utrzymał w mocy postanowienie Dyrektora Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) nr [...] z dnia [...] 2013 r. w sprawie odmowy umorzenia kosztów egzekucyjnych w łącznej kwocie [...] zł, w tym na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego, Fundusz Pracy, przypadających na rzecz organu egzekucyjnego Dyrektora Oddziału ZUS w K..

W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że zobowiązana P. S. prowadzi działalność gospodarczą od września 1999 r. Strona nie opłaciła w terminie składek na FUS, FUZ oraz FP, wobec czego podlegają one ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Organ egzekucyjny zastosował środek egzekucyjny w postaci zajęć rachunku bankowego zobowiązanej, co spowodowało powstanie kosztów egzekucyjnych w łącznej kwocie [...] zł.

Dyrektor Izby Skarbowej w K. powołał art. 64e § 1 ustawy z dnia

17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (j. t. Dz.U. z 2012 r. poz. 1015 ze zm.) dalej "u.p.e.a.", zgodnie z którym organ egzekucyjny może umorzyć w całości lub w części przypadające na jego rzecz koszty egzekucyjne, wskazał przesłanki umorzenia (art. 64e § 2 u.p.e.a.), podkreślając uznaniowy charakter rozstrzygnięcia w przedmiocie umorzenia kosztów egzekucyjnych.

Analizując dokumentację zgromadzoną w postępowaniu przed organem pierwszej instancji oraz w postępowaniu odwoławczym organ dokonał jej oceny pod kątem występowania przesłanek umorzenia.

Ustalono, że strona jest matką samotnie wychowującą niepełnoletnią córkę W. W., na którą otrzymuje z Funduszu Alimentacyjnego alimenty

w wysokości 300 zł miesięcznie, mieszka w mieszkaniu brata. Organ przedstawił osiągnięte przez stronę przychody i dochody z prowadzonej działalności gospodarczej w latach 2012, 2011 i w 2010, a także stałe koszty związane

z utrzymaniem zobowiązanej oraz dziecka. Wskazał na comiesięczne koszty wynajmu od matki, siostry i brata lokalu do prowadzenia działalności gospodarczej (6200 zł). Powołując się na pismo Centralnej Ewidencji Pojazdów z 10 maja 2013 r. ustalił, że P. S. jest właścicielką samochodu osobowego BMW, że była posiadaczem pojazdu marki Audi A4. Strona, mimo wezwania, nie przedłożyła żadnej dokumentacji dotyczącej sprzedaży tych pojazdów.

W odpowiedzi na wezwanie Dyrektora Izby Skarbowej P. S. poinformowała, że jej sytuacja finansowa i rodzinna jest ciężka i przedłożyła dokumenty szczegółowo wymienione w uzasadnieniu decyzji. Wymieniła posiadane zadłużenia, jak również zadłużenia po rodzicach, które według oświadczenia w miarę możliwości spłaca. Środki czerpie z prowadzonej działalności gospodarczej oraz pomocy finansowej rodziny, siostry i brata. Strona wyjaśniła także, że pieniądze ze sprzedaży samochodów przeznaczyła w lutym 2013 r. na spłatę długów do ZUS oraz innych zobowiązań podatkowych.

W ocenie organu odwoławczego w świetle przedstawionej przez stronę sytuacji finansowo - ekonomicznej, nie jest ona w stanie ponieść kosztów egzekucyjnych bez znacznego uszczerbku dla swojej sytuacji finansowej. Organ zauważył, że wykazane przez stronę zobowiązania z tytułu samych tylko należności cywilnoprawnych (bez zobowiązań publicznoprawnych) wynoszą około 703.610 zł. Kwota kosztów egzekucyjnych w wysokości 23.246 zł stanowi jedynie 3,3% wykazanych zobowiązań cywilnoprawnych. Zdaniem organu powyższe jednoznacznie wskazuje, że ze względu na wielkość zobowiązań P. S. umorzenie kosztów egzekucyjnych nie zmieni w sposób znaczący jej sytuacji finansowej.

Organ wskazał ponadto na zabezpieczenie hipoteczne nieruchomości zabudowanej w Solcu-Zdroju należącej kiedyś do strony, a obecnie do jej matki, brata i siostry i podniósł, że możliwa jest realizacja zobowiązania w trybie egzekucji

i istnieje prawdopodobieństwo zapłaty kosztów egzekucyjnych, powstałych w trakcie prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Zatem rezygnacja z realizacji należnych kosztów egzekucyjnych w przypadku ich umorzenia stałaby

w sprzeczności z interesem publicznym. Dokonując oceny przesłanki nieściągalności od zobowiązanej dochodzonego obowiązku, organ stwierdził, że obecnie nie zostało zakończone postępowanie egzekucyjne na podstawie art. 59 § 2 u.p.e.a. W związku z tym nie można uznać, że przesłanka ta została spełniona.

Oceniając przesłankę z art. 64e § 2 pkt 2 u.p.e.a., organ wyjaśnił, że w przypadku umorzenia kosztów egzekucyjnych interes publiczny oznacza dyrektywę postępowania nakazującą mieć na uwadze respektowanie wartości wspólnych dla całego społeczeństwa. Winien on być rozumiany jako zapewnienie wpływu należnych dochodów do budżetu ZUS. Za udzieleniem ulgi nie mogą przemawiać niepowodzenia zobowiązanej w prowadzonej działalności gospodarczej. Skutków ryzyka gospodarczego, którego konsekwencją jest możliwość wystąpienia trudności finansowych, strona nie może przerzucać bezpośrednio na Skarb Państwa, a pośrednio także na całe społeczeństwo.

Organ wskazał że strona z prowadzonej działalności gospodarczej ponosi straty, a mimo to nie restrukturyzuje nierentownej działalności i nadal generuje zaległości wobec ZUS. Korzysta z pomocy społecznej w zakresie alimentów na córkę. Załączone z kolei do oświadczenia z dnia 6 maja 2013 r. o stanie rodzinnym

i majątkowym oraz sytuacji materialnej faktury, zostały wystawione na nabywcę Przedsiębiorstwo Gastronomiczne Restauracja "A.", tj. stanowią koszty prowadzonej działalności, które zmniejszają podstawę opodatkowania podatkiem.

Zdaniem organu II instancji w przedmiotowej sprawie nie można stwierdzić również zaistnienia przesłanki zawartej w art. 64e § 2 pkt 3 u.p.e.a., bowiem

w postępowaniu egzekucyjnym realizowane są nie tylko koszty egzekucyjne, ale również zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia.

Na powyższe postanowienie P. S. złożyła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach, wnosząc o jego uchylenie

i umorzenie kosztów egzekucyjnych.

Skarżąca podniosła, że Dyrektor Izby Skarbowej w uzasadnieniu postanowienia stwierdza, że skarżąca nie jest w stanie ponieść kosztów egzekucyjnych bez znacznego uszczerbku na swojej sytuacji finansowej. Stwierdzenie to mieści się w treści art. 64e § 1 pkt 1 u.p.e.a. Dalej natomiast organ stwierdził, że umorzenie kosztów egzekucyjnych nie zmieni w sposób znaczący jej sytuacji finansowej. Skarżąca wskazała, że alimenty, które pobiera nie stanowią, jak twierdzi organ, pomocy Państwa. Są to pieniądze, które Państwu oddaje ojciec jej córki i jest to kwota 300 zł. Wyjaśniła, że jej prywatne zadłużenie powstało w wyniku problemów finansowych jej rodziców. Odnosząc się do stanowiska organu, że w przypadku nierentowności firmy nie jest celowe jej prowadzenie wskazała, że takie stanowisko oznacza pozbawienie ludzi pracy. Podniosła, że decyzja, na podstawie której ZUS ustanowił hipotekę jako bezprawna zostaje zaskarżona do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w Luksemburgu. Ponadto, nieruchomość ta została zajęta aktami alimentacyjnymi, które mają pierwszeństwo przed wszystkimi innymi. Końcowo skarżąca podniosła, że stwierdzenie, że organ może, ale nie musi umorzyć jest w jej sytuacji niesprawiedliwe.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w K. podtrzymał stanowisko przedstawione w uzasadnieniu postanowienia i wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach zważył, co następuje:

Zgodnie z zasadami wyrażonymi w art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) i art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j. t. Dz. U. z 2012 r., poz. 270), dalej "ustawa p.p.s.a.", sąd bada zaskarżone orzeczenie pod kątem jego zgodności z obowiązującym prawem, zarówno materialnym jak i procesowym, nie jest przy tym związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Rozpatrując sprawę w tak zakreślonych granicach Sąd stwierdził, że skarga

jest zasadna, albowiem zaskarżone postanowienie narusza prawo.

Przedmiotem kontroli Sądu jest postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej

w K. odmawiające umorzenia skarżącej kosztów egzekucyjnych.

Materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia stanowi art. 64e § 1 i § 2 u.p.e.a., zgodnie z którym organ egzekucyjny w przypadku wystąpienia wskazanych w nim przesłanek może umorzyć w całości lub w części przypadające na jego rzecz koszty egzekucyjne. Z treści przepisu wynika, że istnieje kilka niezależnych od siebie przesłanek umorzenia kosztów egzekucyjnych, takich jak stwierdzenie nieściągalności od zobowiązanego dochodzonego obowiązku, wykazanie przez niego, że nie jest w stanie ponieść kosztów egzekucyjnych bez znacznego uszczerbku dla swojej sytuacji finansowej, wystąpienie ważnego interesu publicznego, stwierdzenie, że ściągnięcie tylko kosztów egzekucyjnych spowodowałoby niewspółmierne wydatki egzekucyjne. Jednocześnie należy zauważyć, że organ egzekucyjny może umorzyć koszty w przypadku stwierdzenia tylko jednej z tych okoliczności. Nie jest więc konieczne łączne spełnienie ww. przesłanek.

Rozstrzygnięcia wydawane na podstawie art. 64 § 1 u.p.e.a. mają charakter uznaniowy, na co wskazuje występujący w przepisie termin "może". Oznacza to, że organ egzekucyjny, korzystając z uznania administracyjnego, może - mimo istnienia przesłanek, odmówić uwzględnienia wniosku. Natomiast stwierdzenie braku przesłanek zawsze skutkować będzie odmową uwzględnienia wniosku. Rozstrzygnięcia wydane w tym trybie nie mogą być jednak dowolne, lecz muszą być wynikiem wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy (art. 7 K.p.a.), wszechstronnego zebrania oraz rozpatrzenia w sposób wyczerpujący materiału dowodowego (art. 77 § 1 K.p.a.), zaś decyzja (postanowienie) winna spełniać wymogi określone w art. 107 § 1 i § 3 K.p.a.

W niniejszej sprawie Sąd stwierdził, że organ podjął działania niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, gromadząc dowody w celu ustalenia występowania ustawowych przesłanek umorzenia.

Konsekwencją powyższego było prawidłowe ustalenie, że w sprawie nie występuje przesłanka określona w 64e § 2 pkt 2 u.p.e.a. Za umorzeniem kosztów egzekucyjnych nie przemawia w sprawie "ważny interes publiczny" o jakim mowa w tym przepisie. Powinien on być oceniany z uwzględnieniem wartości wspólnych dla całego społeczeństwa a nie przez pryzmat subiektywnych przekonań wnioskodawcy o zasadności umorzenia tych kosztów. Przy jego ocenie należy też uwzględnić zasadność obciążenia państwa, a w rezultacie całego społeczeństwa kosztami udzielonej w ten sposób pomocy, na tle sytuacji finansowej państwa i wszystkich obywateli. Niemożność jednoznacznego zdefiniowania pojęcia "ważnego interesu publicznego" powoduje, że w każdym indywidualnym przypadku jego znaczenie może uwzględniać różne aspekty wskazanych wyżej wartości.

Odnosząc te wywody do realiów rozpoznawanej sprawy należy przypomnieć, że skarżąca od 1999 r. prowadzi działalność gospodarczą. W związku tym była zobowiązana do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy. Brak uregulowania w terminie składek skutkował wszczęciem egzekucji, której następstwem są koszty egzekucyjne, których umorzenia domaga się skarżąca. Bez wątpienia umorzenie kosztów egzekucyjnych, które powstały nie na skutek nadzwyczajnej sytuacji ale na skutek uchylania się przez zobowiązaną od zapłaty składek, nie leży w interesie publicznym. Odstąpienie od dochodzenia tych należności naruszałoby zasadę równego traktowania zobowiązanych i oznaczałoby niczym nie uzasadnione promowanie negatywnych zachowań kosztem całego społeczeństwa. Biorąc pod uwagę, że zadłużenie w znaczącym stopniu ma charakter cywilnoprawny, umorzenie stawiałoby w uprzywilejowanej sytuacji cywilnoprawnych wierzycieli. Rezygnacja z realizacji należnych kosztów egzekucyjnych w przypadku ich umorzenia stałaby też w sprzeczności z interesem publicznym z uwagi na możliwość realizacji zobowiązania w trybie egzekucji z nieruchomości. Organ ustalił bowiem, że na nieruchomości, gdzie skarżąca obecnie prowadzi działalność gospodarczą i zamieszkuje dokonano zabezpieczenia hipotecznego należności z tytułu składek. Podnoszona w skardze bezprawność ustanowienia zabezpieczenia, możliwość jego zaskarżenia leży poza granicami rozpoznawanej sprawy. Istotnym przy ocenie przesłanki interesu publicznego jest też, co zasadnie akcentuje organ, charakter i cel jakiemu służą środki wpłacane przez zobowiązanych z tytułu kosztów egzekucyjnych.

Prawidłowo też organ uznał, że wobec niezakończenia na obecnym etapie postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 59 § 2 u.p.e.a. nie można stwierdzić istnienia przesłanki nieściągalności (art. 64e § 2 pkt 1 u.p.e.a.). Nie jest również możliwe przyjęcie, że ściągnięcie tylko kosztów egzekucyjnych spowodowałoby niewspółmierne wydatki egzekucyjne (art. 64e § 2 pkt 3 u.p.e.a.), z uwagi na okoliczność, że w postępowaniu egzekucyjnym realizowane są nie tylko koszty egzekucyjne, ale również zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia.

Ustalenia i ocena organu o braku zaistnienia tych przesłanek zdaniem Sądu zasługuje na akceptację.

Przepis art. 64e § 2 pkt 1 u.p.e.a. jako przesłankę umorzenia kosztów egzekucyjnych przewiduje wykazanie przez zobowiązanego, że nie jest w stanie ponieść kosztów egzekucyjnych bez znacznego uszczerbku dla swojej sytuacji finansowej.

Organ przeprowadził postępowanie, odnośnie sytuacji materialnej, ekonomicznej skarżącej dokonując ustaleń co do źródeł utrzymania – prowadzana działalność gospodarcza, kosztów wynajmu lokalu, osiąganego dochodu, posiadanego majątku (samochód BMW), wydatków bytowych, kosztów związanych z utrzymaniem córki, wysokości zadłużenia z tytułu zobowiązań publicznych i cywilnoprawnych. Organ ustalił zatem szczegółowo sytuację materialną, rodzinną i finansową z tym, że wnioski wynikające z oceny materiału dowodowego zgromadzonego w zakresie wystąpienia przesłanki z art. 64e § 2 pkt 1 u.p.e.a. są wzajemnie sprzeczne. Stanowisko organu, co celnie podniesiono w skardze, że świetle przedstawionej sytuacji finansowo – ekonomicznej P. S. nie jest w stanie ponieść kosztów egzekucyjnych bez znacznego uszczerbku dla swojej sytuacji finansowej, wskazuje bowiem zaistnienie omawianej przesłanki. Przeczy temu jednak stwierdzenie organu, że ze względu na wielkość zobowiązań skarżącej, umorzenie kosztów egzekucyjnych nie zmieni w sposób znaczący jej sytuacji finansowej. Z unormowania art. 64e § 2 pkt 1 u.p.e.a. wynika, że przyznanie ulgi uzasadnia nie każdy uszczerbek, ale uszczerbek o charakterze kwalifikowanym, czyli taki, którego skutki znacznie przewyższają normalne skutki związane z uszczupleniem majątkowym. Jakkolwiek ocena, że uwzględniając wielkość kosztów będących przedmiotem postępowania w odniesieniu do zobowiązań cywilnoprawnych ich zapłata nie pogorszy w sposób znaczący sytuacji finansowej zobowiązanej, mieści się w ramach swobodnej oceny dowodów, to pozostaje w sprzeczności z przyjętym przez organ stanowiskiem, że zapłata kosztów stanowić będzie dla zobowiązanej znaczny uszczerbek. Narusza tym samym art. 80 K.p.a. Argumentacja organu nie wyjaśnia zatem jakie ustalenia, co do wystąpienia przesłanki określonej w art. 64 § 2 pkt 1 u.p.e.a. stanowią podstawę rozstrzygnięcia. Wątpliwości pogłębia też okoliczność, że w postanowieniu pierwszej instancji stwierdzono wyraźnie brak przesłanek z art. 64e § 2 pkt 1 u.p.e.a., których to ustaleń organ drugiej instancji nie zanegował. Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia nie wynika też, by odmawiając umorzenia kosztów egzekucyjnych organ korzystał z instytucji uznania administracyjnego. Zauważyć należy, że organ może działać w ramach uznania dopiero na etapie, gdy stwierdzi, że w sprawie występuje przesłanka umorzenia. Wymaga wyjaśnienia, że w przypadku skorzystania przez organ z uznania administracyjnego organ zobowiązany jest wykazać, z jakich powodów w taki a nie inny sposób skorzystał z tej instytucji. Innymi słowami organ powinien wyjaśnić dlaczego pomimo istnienia przesłanki umorzenia, jego decyzja jest negatywna. Tego warunku nie spełnia ogólnikowe stwierdzenie, że rozstrzygnięcie w przedmiocie umorzenia kosztów egzekucyjnych ma charakter uznaniowy, a zatem odmowa uwzględnienia wniosku nie narusza prawa zarówno wtedy, gdy nastąpiły przesłanki ich umorzenia, jak i wtedy, gdy nie miały one miejsca

Uzasadnienie zaskarżonego postanowienia narusza art. 107 § 3 K.p.a. ponieważ nie wskazuje konkretnie na przyczyny odmowy umorzenia wnioskowanych przez skarżącą kosztów egzekucyjnych. Uzasadnienie ma zasadnicze znaczenie dla oceny prawidłowości rozstrzygnięcia. Szczególnie negatywne rozstrzygnięcie dotyczące umorzenia należności powinno być przekonywująco i jasno uzasadnione, zarówno co do faktów, jak i prawa, tak aby nie było wątpliwości, że wszystkie okoliczności sprawy zostały głęboko rozważone i ocenione, a ostateczne rozstrzygnięcie jest ich logiczną konsekwencją. Braki w powyższym zakresie powodują, że postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Kielcach nie wyjaśnia stronie czym kierował się organ podejmując decyzję, co zasadnie eksponuje skarżąca i nie poddaje się kontroli Sądu w tym zakresie.

W ponownie wydanym rozstrzygnięciu organ dokona oceny zebranego materiału dowodowego zgodnie z art. 80 K.p.a. w zakresie ustalenia przesłanki z art. 64e § 1 pkt 1 u.p.e.a., oraz wskaże czy odmowa umorzenia przedmiotowych kosztów nastąpiła w związku z brakiem przesłanek umorzenia, czy też odmawiając umorzenia organ stwierdził istnienie przesłanki z art. 64e § 1 pkt 1 u.p.e.a., jednak skorzystał z uznania administracyjnego. Jeżeli przyczyną negatywnego rozstrzygnięcia organu będzie druga z ww. sytuacji organ wyjaśni z jakich powodów skorzystał z instytucji uznania administracyjnego.

Odnosząc się natomiast do wniosku skargi o umorzenie kosztów egzekucyjnych należy wskazać, że sądowej kontroli legalności decyzji podlega prawidłowość przeprowadzonego postępowania oraz badanie formalne decyzji, nie zaś zasadność jej wydania. O uprawnieniach i obowiązkach stron postępowania wynikających z przepisów prawa materialnego rozstrzygają bowiem organy administracji, co w tym przypadku oznacza, że rozstrzygnięcie co do umorzenia przedmiotowych należności należy do kompetencji organu.

Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie art. 145 § 1 ust. 1 pkt c ustawy p.p.s.a., orzekł jak w pkt 1 wyroku. Przepis art. 152 ustawy p.p.s.a. uzasadnia natomiast orzeczenie o niewykonalności zaskarżonego postanowienia.

Szukaj: Filtry
Ładowanie ...