II SA/Gl 1740/13

Uzasadnienie

Pismem z dnia [...] roku J. i J. P. zwrócili się do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w G. z "prośbą o podjęcie działań sprawdzających zasady użytkowania komina mieszczącego się na dachu garażu przy posesji położonej w G. przy ul. [...] (działka nr 1)".

Pismem z dnia [...] roku Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego (zawiadomienie z dnia [...] roku) zawiadomił o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie samowolne wykonanych robót budowlanych polegających na budowie budynku gospodarczego usytuowanego na terenie nieruchomości przy ul. [...].

Następie organ ten po przeprowadzeniu postępowania, decyzją z dnia [...] roku, na podstawie art. 37 i 42 ustawy z dnia 24 października 1974 roku Prawo budowlane (Dz.U. z 1974 roku, nr 38, poz. 229 ze zm.) w związku z art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane udzielił J. Z. i T. R. (współwłaścicielem aktualnym działki nr 1) pozwolenia na użytkowanie budynku gospodarczego zlokalizowanego na terenie nieruchomości przy

ul. [...] w G. (działka nr 1) wybudowanego w latach [...] - tych bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę. Z uzasadnienia decyzji wynika, że dotyczy ona budynku gospodarczego, wyposażonego w murowany komin, wyprowadzony około 40 cm ponad dach, do którego podłączony jest piec typu "koza". Przedmiotowy budynek (gospodarczy) jest usytuowany bezpośrednio przy budynku garażowym. Budynek gospodarczy znajdujący się na nieruchomości przy ul. [...] w G. (działka nr 1), został wybudowany bez wymaganego pozwolenia organu architektoniczno - budowlanego. Zdaniem organu w związku z tym do samowoli polegającej na budowie budynku gospodarczego znajduje zastosowanie Prawo budowlane z 1974 roku. Niewątpliwie decyzja obejmuje również komin znajdujący się na budynku gospodarczym. Organ w uzasadnieniu przyznał także, że doszło do wyburzenia (pierwotnie) istniejącego komina i wybudowanie nowego, jednakże organ ustalił, że zgodnie z Prawem budowlanym z 1974 roku nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości. Inwestycja bowiem nie narusza obowiązującego planu miejscowego, znajduje się na terenie oznaczonym symbolem 02 MN – teren zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, a ogrzewanie budynku jest także zgodne z tym planem. W związku z tym organ stwierdził, że budowa budynku gospodarczego (towarzyszącego zabudowie mieszkaniowej) nie narusza ustaleń obecnie obowiązującego planu, a przyjęty sposób ogrzewania piecem na paliwo stałe jest zgodny z obowiązującym planem, o ile jego sprawność energetyczna przekracza 80 %. Organ stwierdził także, że zgodnie z zaleceniami wynikającymi z opinii kominiarskiej właściciele działki nr 2 dokonali podwyższenia komina budynku gospodarczego, co zostało potwierdzone w opinii kominiarskiej z dnia [...] roku, z której wynika "zgodnie z zaleceniami nadbudowy komin na budynku gospodarczym został wykonany prawidłowo i zgodnie z P.P.B. Przewód kominowy jest drożny i nadaje się do eksploatacji". Zdaniem organu brak jest podstaw do ingerencji organów nadzoru budowlanego, gdyż sporny obiekt z wyprowadzonym ponad dach kominem na potrzeby pieca znajduje się

w odpowiednim stanie technicznym. Jeżeli istotnie komin ten powoduje zadymienie sąsiednich nieruchomości to dotyczy to emisji o charakterze bezpośrednim,

a w konsekwencji ma charakter cywilnoprawny (należącej do właściwości sądów powszechnych). Ponieważ w sprawie stwierdzono brak okoliczności z art. 37 ust. 1 pkt 1 i 2 Prawa budowlanego z 1974 roku i brak podstaw do zastosowania art. 40 tego prawa udzielono pozwolenia na użytkowanie w oparciu o art. 42 ustawy z dnia 24 października 1974 roku.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyli J. i J. P. wnosząc o jej zmianę przez nakazanie rozbiórki komina znajdującego się na budynku lub uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania organowi I instancji. Uzasadniając skargę wskazali na naruszenie przez organ I instancji art. 107 Kpa twierdząc, że stanowi ono powtórzenie treści oceny technicznej D. K., informacji Urzędu Miasta G. oraz opinii kominiarskiej. Twierdzili, że decyzja jest dla nich niezrozumiała w szczególności gdy postępowanie wykazało, a organ przyznał, że do budowy budynku gospodarczego doszło samowolnie. W związku z tym podnieśli, iż jest dla nich niezrozumiałe, że w części dotyczącej wyburzenia komina i zbudowania nowego nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie przepisów ustawy z 1974 roku. Zarzucili także nieodniesienie się przez organ I instancji do oświadczeń szeregu osób, które wskazywały na samowolną budowę (przez właścicieli działki nr 2) komina na budynku gospodarczym, którego użytkowanie uniemożliwia korzystanie

z działek sąsiednich. Wskazywali na sprzeczność tych oświadczeń z oceną techniczną sporządzoną przez D. K. Organ I instancji nie odniósł się także do ich zastrzeżeń dotyczących opinii technicznej D. K. Powtórzyli także zarzuty dotyczące zgodności spornego budynku z planem miejscowym, które także zostały pominięte przez organ I instancji. Zdaniem odwołujących się obiekt objęty decyzją nie jest zgodny z obowiązującym planem miejscowym – uchwałą z dnia [...] roku, w szczególności w zakresie określonym w § 14 ust. 3 m.in. przez uznanie przez organ, że piec typu koza ma sprawność powyżej 80 %. Ich zdaniem przy orzekaniu o zgodności z miejscowym planem należy także uwzględnić zapisy rozdziału 2 § 4 pkt 15, rozdziału 8 § 16 pkt 3 i rozdziału 3 § 5 pkt 4 planu. Zdaniem odwołujących się w sprawie zaistniały przesłanki z art. 37 ust. 2 (chyba chodziło o art. 37 ust. 1 pkt 2), bowiem użytkowanie komina na przedmiotowym budynku uniemożliwia korzystanie z nieruchomości sąsiedniej.

Zaskarżoną decyzją z dnia [...] roku, wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 Kpa, [...] Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego, utrzymał

w mocy decyzję organu I instancji. W uzasadnieniu – po przedstawieniu przebiegu sprawy organ stwierdził, że podczas prowadzenia niniejszego postępowania doszło do połączenia dwóch kwestii a mianowicie legalności robót budowlanych dokonanych przez inwestorów w związku z kominem znajdującym się w budynku garażowo - gospodarczym oraz legalności całego obiektu budowlanego. Zatem doszło – co organ podkreślił – do kumulacji postępowań w zakresie legalności całego obiektu budowlanego oraz robót budowlanych na nim wykonanych. Zdaniem organu przedmiotowy budynek gospodarczy stanowi samowolę, nadaje się on do użytkowania. Bark jest przesłanek do zastosowania w stosunku do tego budynku art. 37 Prawa budowlanego z 1974 roku. Zgodnie z obowiązującym planem zagospodarowania przestrzennego działka nr 1, na której usytuowany jest ten budynek położona jest w jednostce oznaczonej symbolem 02 MN tj. tereny istniejącej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej. Organ nie znalazł także powodów do orzeczenia rozbiórki na podstawie art. 37 ust. 1 pkt 2 Prawa budowlanego

z 1974 roku bowiem obiekt został prawidłowo wykonany i znajduje się we właściwym stanie technicznym. Inwestor wykonał podwyższenie komina budynku gospodarczego, co znalazło potwierdzenie w opinii kominiarskiej z [...] roku, a jego wykonanie jest prawidłowe i zgodne z P.P.B., przewód kominowy jest drożny i nadaje się do eksploatacji. Skoro obiekt spełniał wszystkie wymogi Prawa budowlanego brak było podstaw z art. 40 do nakazania inwestorowi zmian lub przeróbek, natomiast należało zezwolić na jego użytkowanie, które stanowi jednocześnie stwierdzenie zdatności do użytkowania samowolnie wykonanego obiektu (art. 42 ust. 3 Prawa budowlanego z 1974 roku). Pozwolenie na użytkowanie stanowi w istocie o legalizacji dokonanej samowoli i jest następstwem stwierdzenia przez organy orzekające, że obiekt objęty tą decyzją spełnia wymagania przepisów techniczno-budowlanych i Polskich Norm. Ewentualne roszczenia skarżących

w zakresie immisji (komin) mogą być dochodzone jedynie przed sądem powszechnym, z tym że chodzi o emisję z urządzeń wybudowanych legalnie.

J. i J. P. w skardze do Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Gliwicach wnosili o uchylenie zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji oraz żądali zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania. Twierdzili, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem prawa procesowego, które w ich ocenie miało wpływ na rozstrzygniecie prawy, chodzi o naruszenie art. 73 § 1, 77 § 1, 80, 84 § 1 i 107 § 3 Kpa, które to naruszenia spowodowały błędne przyjęcie, iż w sprawie nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 37 ust. 1 Prawa budowlanego z 1974 roku.

Na rozprawie w dniu 5 marca 2014 roku skarżący podali, że zasadniczą przyczyną złożenia skargi na decyzję ostateczną było nie rozróżnienie w tej decyzji budynku gospodarczego od komina, którego dotyczył ich wniosek (pismo z [...] roku). W dniu złożenia tego pisma komin na budynku gospodarczym miał

40 cm, został on wyburzony, latem [...] roku powstał komin dużo większy

(o wysokości jak w ocenie technicznej). Obecnie natomiast kwestionują udzielone pozwolenie na użytkowanie budynku gospodarczego i udzielone tą decyzją pozwolenie na użytkowanie komina, który niekorzystnie oddziałowuje na środowisko.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie.

Uczestnik postępowania T. R. na rozprawie w dniu 5 marca

2014 roku wniósł o oddalenie skargi. Przyznał, że istotnie doszło do znacznego podwyższenia komina, stary komin został bowiem wyburzony do poziomu dachu,

a w to miejsce wykonano nowy komin.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Sąd administracyjny dokonuje kontroli między innymi zaskarżonych do niego decyzji pod względem zgodności z prawem. Za decyzję zgodną z prawem może być uznana jedynie decyzja wydana w postępowaniu spełniającym wymagania Kpa

i odpowiadająca prawu materialnemu.

Zaskarżoną decyzją udzielono pozwolenia na użytkowanie budynku gospodarczego zlokalizowanego na terenie nieruchomości przy ul. [...]

w G. na działce nr 1 wybudowanego w latach [...] - tych bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę. Decyzja ta oczywiście obejmuje również komin istniejący na budynku gospodarczym, który niewątpliwie powstał w [...] roku (opinia z [...] roku i opinia z [...] roku, oględziny z dnia [...] roku – protokół nr [...] i oświadczenie skarżącego oraz uczestników postępowania T. R. złożone na rozprawie w dniu 5 marca 2014 roku). Właśnie przede wszystkim z uwagi na objęcie udzielonym pozwoleniem na użytkowanie na podstawie Prawa budowlanego z 1974 roku budowy komina w [...] roku Sąd nie może zaakceptować wydanej decyzji.

O ile w świetle materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu przed organami nie budzi zastrzeżenia ustalenie, że budynek gospodarczy został bez pozwolenia na budowę zrealizowany w latach [...] – tych (czemu nie przeczą także skarżący) co oznacza możliwość orzekania w stosunku do tego obiektu na podstawie art. 37, 40, 42 Prawa budowlanego z 1974 roku w związku z art. 103 ust. 2 Prawa budowlanego z 1997 roku, to inna sytuacja dotyczy komina na tym budynku wykonanego w [...] roku, też bez pozwolenia bowiem oceny techniczne kominiarskie z [...] roku, ani z [...] roku nie zastępują zgody właściwego organu architektoniczno - budowlanego.

Art. 103 ust. 2 Prawa budowlanego z 1974 roku stanowi o tym, że przepisu art. 48 (przewidującego rozbiórkę w stosunku do obiektów wzniesionych bez pozwolenia na budowę) nie stosuje się do obiektów, których budowa została zakończona przed dniem wejścia w życie ustawy (Prawa budowlanego z 1997 roku) lub w stosunku, do których przed tym dniem zostało wszczęte postępowanie administracyjne. Do takich obiektów stosuje się przepisy dotychczasowe. Oznacza to, że zastosowanie z mocy art. 103 ust. 2 do takich obiektów ma Prawo budowlane z 1974 roku, przy czym nakaz stosowania przepisów dotychczasowych wynikający z art. 103 ust. 2 Prawa budowlanego z 1994 roku pociąga za sobą obowiązek stosowania wyłącznie art. 37, 40 i 42 Prawa budowlanego z 1974 roku. Z art. 37 ust. 1 Prawa budowlanego

z 1974 roku wynika, że obiekty budowlane lub ich części, będące w budowie lub wybudowane niezgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie ich budowy, podlegają przymusowej rozbiórce albo przejściu na własność państwa bez obciążeń, gdy terenowy organ administracji państwowej stopnia powiatowego (obecnie powiatowy inspektor nadzoru budowlanego) stwierdzi, że obiekt budowlany lub jego część:

1) znajduje się na terenie, który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie jest przeznaczony pod zabudowę albo przeznaczony jest pod innego rodzaju zabudowę,

2) powoduje bądź w razie wybudowania spowodowałby niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia.

O ile sam budynek gospodarczy podlega więc Prawu budowlanemu

z 1974 roku, co nie oznacza, iż nie zostały w stosunku do niego spełnione przesłanki z art. 37 tego prawa, bowiem wykluczenie tych przesłanek – szczególnie określonych w art. 37 ust. 1 pkt 1 tego prawa wymaga odniesienia się do zarzutów w tej mierze skarżących, co do tej pory nie nastąpiło (uchwała nr [...]). Nie budzi natomiast wątpliwości, że komin znajdujący się w chwili obecnej na tym budynku został zrealizowany dopiero w [...] roku i to bez zgody władzy architektoniczno - budowlanej.

Zdaniem Sądu nie można więc było objąć go pozwoleniem na użytkowanie wydanym w oparciu o przepisy Prawa budowlanego z 1974 roku. Komin ten bowiem podlegał regulacji Prawa budowlanego z 1994 roku. Rację też mają skarżący, że organy orzekające w sprawie nie ustosunkowały się do ich zarzutów dotyczących "oceny technicznej budynku gospodarczego dla celów legalizacji..." z [...] roku, sporządzonej przez D. K.

W postępowaniu ponownym organy orzekające winny mieć na uwadze powyższe uwagi Sądu, a więc przede wszystkim niemożność objęcia decyzją wydaną na podstawie Prawa budowlanego z 1974 roku robót budowlanych, do których to prawo nie ma zastosowania w związku z art. 103 ust. 2 Prawa budowlanego z 1994 roku. Zdaniem Sądu nie oznacza to jednak niemożności objęcia jedną decyzją samowolnie zrealizowanego budynku gospodarczego w latach

[...] – tych i budowy komina w [...] roku. Należy też dołączyć tekst planu dla dzielnicy [...] i [...] – uchwały [...] z informacją o jej opublikowaniu oraz rysunkiem planu z rozróżnieniem działki nr 1, jak również odnieść się w uzasadnieniu decyzji do zarzutów skarżących dotyczących "stanu technicznego budynku gospodarczego..." – opracowania D. K. z [...] roku, jak i ich zarzutów dotyczących niezgodności usytuowania tego obiektu z planem z [...] roku.

W ocenie Sądu zaskarżona decyzja została więc wydana z naruszeniem przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, jak

i naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (dotyczy to objęcia zaskarżoną decyzją spornego komina wykonanego w [...] roku).

Mając na uwadze art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c oraz art. 135 i art. 152 oraz art. 200 ustawy z dnia 30 kwietnia 2002 roku – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 roku, poz. 270 ze zm.) orzeczono jak na wstępie.