II SA/Op 515/13

Uzasadnienie

Przedmiotem postępowania jest skarga P. M. reprezentowanego przez ustanowionego przez Sąd przedstawiciela J. M., na decyzję Wojewody Opolskiego z dnia 10 lipca 2013 r., nr [...], którą utrzymano w mocy decyzję Burmistrza Nysy z dnia 29 maja 2013 r. o wymeldowaniu P. M. z miejsca pobytu stałego w [...] przy ul. [...] [...].

Postępowanie administracyjne w sprawie wszczęte zostało z urzędu po uzyskaniu przez organ I instancji informacji z [...] Zarządu Nieruchomości o przejęciu, przy udziale komornika sądowego, lokalu mieszkalnego nr [...] przy ulicy [...] [...] w [...].

Decyzją z dnia z dnia 29 maja 2013 r., nr [...], Burmistrz Nysy orzekł o wymeldowaniu P. M. z miejsca pobytu stałego w [...] przy ul. [...] [...].

W uzasadnieniu organ wskazał na przeprowadzone czynności wyjaśniające, a to: dokonane oględziny, wyrok Sądu Rejonowego w [...] zapadły w dniu 23 lipca 2010 r. w sprawie powództwa Gminy [...] przeciwko P. M., J. M. i M. M. o eksmisję, w którym w punkcie I nakazano ww. pozwanym opuszczenie, opróżnienie i wydanie stronie powodowej lokalu mieszkalnego przy ulicy [...] nr [...], dokonaniu przez komornika sądowego czynności eksmisyjnych z ww. lokalu w dniu 13 sierpnia 2012 r., przejęcia lokalu przez [...] Zarząd Nieruchomości sp. z o.o, zeznania J. M. i stwierdził, że przeprowadzone postępowanie wykazało, iż P. M. nie zamieszkuje w spornym lokalu co najmniej od lipca 2012 r. Dodatkowo stwierdził, że z zeznań złożonych przez matkę strony wynika, że P. M. jeszcze przed wyjazdem za granicę , tj. przed lipcem 2012 r. nie zamieszkiwał w spornym lokalu, lecz w lokalu sąsiednim przy ulicy [...] nr [...] i tam koncentrował swoje sprawy życiowe. Przytaczając następnie przepisy ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, które znalazły zastosowanie w sprawie oraz akcentując porządkowy charakter przepisów meldunkowych uznał, że ustalony w sprawie stan faktyczny uzasadnia przyjęcie, że P. M. dobrowolnie, w sposób trwały opuścił miejsce stałego zameldowania, a zatem w sprawie zaistniały przesłanki, o których stanowi art. 15 ust. 2 ww. ustawy. Organ podkreślił dodatkowo, że orzeczenie eksmisji oznaczało prawny nakaz opuszczenia lokalu i opróżnienia z rzeczy osobistych i ten prawomocny wyrok Sądu do momentu pozostawania w obrocie prawnym wykluczał prawną możliwość odzyskania utraconego posiadania lokalu.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła J. M. – ustanowiony postanowieniem Sądu Rejonowego w [...] z dnia 13 listopada 2012 r. w sprawie o sygn. akt [...], przedstawiciel nieobecnego P. M.. Zarzuciła organowi I instancji naruszenie prawa materialnego poprzez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie oraz sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego. Wskazując na powyższe wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji w całości i jak to określiła "oddalenie czynności wymeldowania". W uzasadnieniu odwołania podniosła, że Burmistrz Nysy wadliwie przyjął, że zaistniały podstawy do wymeldowania P. M. z miejsca pobyty stałego. Podkreślała, że w chwili eksmisji nie legitymowała się pełnomocnictwem syna P. M. do dysponowania jego rzeczami osobistymi i innymi przedmiotami, a opuszczenie lokalu winno być dobrowolne, zaś osoba wymeldowana winna mieć zapewniony choćby lokal zamienny lub miejsce na złożenie i przechowanie rzeczy osobistych i prywatnych. Zauważyła, że Gmina [...] nie udzieliła rodzinie P. M. jakiejkolwiek pomocy w przezwyciężeniu trudnej sytuacji, a wręcz wykorzystała ją, naruszając przy tym swym działaniem przepisy Konstytucji.

Zaskarżoną decyzją z dnia 10 lipca 2013 r., Wojewoda Opolski, działając na podstawie 138 § 1 pkt 1 K.p.a. oraz art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, utrzymał w mocy decyzję Burmistrza Nysy. Uzasadniając swoje stanowisko stwierdził, że zebrany przez organ I instancji materiał dowodowy jednoznacznie potwierdził, że P. M. opuścił co najmniej w lipcu 2012 r. dobrowolnie i trwale przedmiotowy lokal bez wymeldowania się. W szczególności okoliczność tą potwierdzają zebrane w sprawie dowody, a mianowicie: protokół oględzin lokalu z dnia 15 lutego 2013 r., w którym nie znajdują się żadne jego rzeczy osobiste, meble, ani przedmioty; zeznania matki J. M., z których wynika m.in. że P. M. choć zameldowany w lokalu przy ulicy [...] [...], od wielu lat, od 1991 czy 1992 r. zamieszkiwał w lokalu przy [...] [...], który to lokal znajduje się w tym samym korytarzu co sporny lokal oraz że od lipca 2012 r. nie przebywa on w Polsce, a opuszczenie przez niego kraju miało związek z poszukiwaniem przez Policję; oświadczenia J. M. z dnia 25 lutego 2013 r. i pisma z dnia 12 kwietnia 2013 r. dotyczących przedmiotów i rzeczy należących do P. M., z których wynika, że przechowywane one były w lokalu przy ulicy [...] [...]. Zauważył, że rezygnacja z przebywania w lokalu może nastąpić także w sposób dorozumiany, który wyraża wolę danej osoby. Podkreślił, że P. M. dobrowolnie opuścił lokal przy ulicy [...] [...] i samowolnie zamieszkał w lokalu przy ulicy [...] [...] przed wyjazdem z kraju, co przesądza o spełnieniu przesłanek z art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Uzasadniał także, iż o trwałości opuszczenia przez stronę spornego lokalu przesądza utrata uprawnień do przebywania w nim, a to wobec treści wyroku sądowego z dnia 23 lipca 2010 r., sygn. akt [...] P. M. nie ma zatem uprawnień do przebywania w lokalu oraz nie przebywa w tym lokalu, co jest aktem jednoznacznym z ustaniem pobytu w miejscu stałego zameldowania w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy. Odnosząc się do zarzutów odwołania organ zauważył, że nie dostrzegł naruszenia konstytucyjnych praw wymeldowanego. Co do zaś wywiezienia podczas eksmisji, za zgodą matki, pozostawionych przez wymeldowanego przedmiotów na wysypisko śmieci zauważył, że eksmisja dotyczyła tylko matki, a nie P. M. wobec którego wykonanie eksmisji zostało wstrzymane.

Z treścią powyższej decyzji nie zgodził się P. M. reprezentowany przez przedstawiciela - J. M.. W skardze wywiedzionej do Wojewódzkiego Sąd Administracyjnego w Opolu wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji i przywrócenie meldunku P. M., przywrócenie terminu do złożenia skargi oraz zasądzenia kosztów postępowania, zarzucając jej naruszenie przepisów Konstytucji RP, a to art. 52 ust. 4, art. 6, art. 32, art. 37 ust. 1 i art. 46. W uzasadnieniu skarżacy kwestionował uznanie przez organ I instancji, że lokal przy ulicy [...] [...] w [...], w którym był zameldowany miał samodzielny charakter. Podkreślał, że utrzymanie w mocy zaskarżonej decyzji przez Wojewodę Opolskiego sankcjonuje uchybienia Gminy [...] w tej kwestii, gdyż jest to w istocie jeden lokal mieszkalny z lokalem o nr [...], bowiem posiada on wspólny korytarz. Nadto skarżący powoływał przepisy Konstytucji RP i dowodził, że gwarantują obywatelowi m.in. prawo do swobodnego przemieszczania się, a skoro tak, to nie może być "ukarany" za powyższe decyzją o wymeldowaniu.

Wojewoda Opolski w odpowiedzi na skargę, wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację i wnioski zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Postanowieniem z dnia 13 grudnia 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu przywrócił skarżącemu termin do wniesienia skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kryterium tej kontroli określa art. 1 § 2 wspomnianej ustawy i jest nim zgodność z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Oznacza to, że badaniu w postępowaniu sądowoadministracyjnym podlega prawidłowość zastosowania przepisów prawa w odniesieniu do istniejącego w sprawie stanu faktycznego oraz trafność wykładni tych przepisów. Uwzględnienie skargi następuje w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy ( art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., zwanej dalej P.p.s.a.). W przypadku, gdy skarga nie ma uzasadnionych podstaw podlega ona oddaleniu (art. 151 ww. ustawy).

Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 P.p.s.a.). Legalność decyzji, aktów prawa miejscowego, aktów organów jednostek samorządu terytorialnego, aktów nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego (art. 3 § 2 P.p.s.a) bada się zarówno pod względem formalnym jak też i materialono-prawnym. Godzi się stwierdzić także, iż sąd administracyjny nie jest uprawniony, ani też władny do zastępowania organów administracji państwowej w rozstrzyganiu spraw administracyjnych, a przy orzekaniu nie uwzględnia zasad współżycia społecznego, ani też nie bierze pod uwagę argumentów natury słusznościowej, czy celowościowej.

Przeprowadzona w wyżej wskazany sposób kontrola legalności zaskarżonej decyzji oraz decyzji ją poprzedzającej wykazała, iż odpowiadają one prawu. Organy administracji procedujące w przedmiotowej sprawie zebrały materiał dowody w zakresie pozwalającym na właściwe rozstrzygnięcie sprawy oraz dokonały wszechstronnej jego analizy zebranego w sprawie materiału dowodowego (art. 80 K.p.a.), a także w sposób prawidłowy wyjaśniły, na jakich dowodach zebranych w sprawie oparły swoje rozstrzygnięcie (art. 107 § 3 K.p.a.).

Podstawę materialnoprawną rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie stanowiły przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. nr 139, poz. 993 ze zm.), zwanej dalej ustawą. Przepis art. 15 ust. 2 ustawy, stanowi, że organ gminy wydaje na wniosek właściciela lub innego podmiotu dysponującego tytułem prawnym do lokalu lub z urzędu decyzję w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się. W świetle tej regulacji, badając zasadność wniosku o wymeldowanie ustalenia wymaga, czy wnioskowana do wymeldowania osoba opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego, przy czym – w myśl utrwalonego w orzecznictwie sądowoadministracyjnym poglądu - przesłanka ta jest spełniona, jeżeli opuszczenie to ma charakter trwały i jest dobrowolne (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 grudnia 2005 r., sygn. akt II OSK 302/05, LEX nr 190969). Wskazać należy także, że w myśl art. 6 ust. 1 ustawy pobytem stałym jest zamieszkiwanie w określonej miejscowości pod oznaczonym adresem z zamiarem stałego przebywania. Przepis ten jednoznacznie określa przesłanki, od wystąpienia których uzależnione zostało uznanie pobytu za stały w ściśle określonym miejscu. Należy przy tym zaznaczyć, że obie wymienione w nim przesłanki muszą wystąpić łącznie. Samo przebywanie pod oznaczonym adresem, nawet jeśli ma charakter dobrowolny i trwały, nie przesądza bowiem o stałym charakterze pobytu. Musi być ono połączone z wolą przebywania. Również sam zamiar stałego pobytu w oznaczonym miejscu, nie przesądza o stałym jego charakterze. Towarzyszyć musi mu, bowiem przebywanie pod oznaczonym adresem, które polega na skoncentrowaniu w nim swoich osobistych i majątkowych interesów.

Wykładnia przepisu art. 15 ust. 2 pozwala na przyjęcie, że sformułowanie "opuszczenie miejsca pobytu stałego" nie oznacza jedynie fizycznego przebywania w miejscu innym niż miejsce pobytu stałego. Dla zaistnienia tej przesłanki konieczne jest, aby fizycznemu przebywaniu osoby w tym innym miejscu towarzyszyła wola opuszczenia dotychczasowego miejsca pobytu oraz zamiar stałego związania się z nowym miejscem, urządzenia w nim swego trwałego centrum życiowego. Ma to ważne znaczenie dla ustalenia, czy doszło do opuszczenia lokalu w rozumieniu analizowanego przepisu. Dla oceny zamiaru istotne znaczenie ma z kolei to, czy okoliczności faktyczne potwierdzają wolę osoby, czy też pozostają z nią w sprzeczności. Do okoliczności takich należą między innymi: sposób opuszczenia lokalu, koncentracja interesów życiowych w danym miejscu (przebywanie w nim w sensie fizycznym, praca, nauka itp.), a także obiektywna możliwość realizacji woli przebywania w nim (por. wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: z dnia 23 kwietnia 2001 r., sygn. akt V SA 3169/00, LEX nr 50123 oraz z dnia 10 lutego 1989 r., sygn. akt SA/Wr 789/88, ONSA 1989 r., nr 2, poz. 72). Tak skonstruowana przesłanka, zawierająca zarówno elementy przedmiotowe, jak i podmiotowe, wymaga ustalenia, czy osoba powzięła zamiar fizycznego opuszczenia swojego dotychczasowego miejsca pobytu stałego i czy ten zamiar zrealizowała. Zarówno element przedmiotowy, czyli fizyczne opuszczenie miejsca pobytu stałego, jak i element podmiotowy, tj. zamiar innego zlokalizowania centrum życiowego, są możliwe do ustalenia w drodze wyjaśnienia różnorodnych okoliczności faktycznych. W szczególności chodzi o fizyczne przebywanie w określonym miejscu, cel przebywania w tym miejscu i cel w jakim to miejsce, na pewien czas, zostało opuszczone, a także o przyczynę opuszczenia miejsca pobytu. Jest to o tyle istotne, że w przypadku opuszczenia miejsca pobytu stałego z powodu przymusu fizycznego, psychicznego, czy też uniemożliwienia dostępu do lokalu z powodu wymiany zamków w drzwiach, nie można uznać tego za opuszczenie dotychczasowego miejsca pobytu stałego (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 marca 2001 r., sygn. akt V SA 2950/00, LEX nr 80643).

Zauważyć należy również, iż oceniając wystąpienie przesłanek z art. 15 ust. 2 ww. ustawy należy mieć na uwadze, iż przedmiotem oceny w postępowaniu o wymeldowanie są okoliczności istniejące w dniu faktycznego opuszczenia dotychczasowego miejsca zameldowania, a nie w dniu orzekania przez organy o wymeldowaniu (wyrok WSA w Warszawie z dnia 15.09.2006r., IV SA/Wa 1073/2006, Lex nr 255681).

Przenosząc powyższe na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, że skarżący nie przebywał w miejscu stałego zameldowania, tj. przy ulicy [...] [...] w [...] faktycznie od wielu lat, tj. od 1991 czy 1992 r., a związane to było z dokonaniem nieformalnej zamiany lokali i zamieszkaniem w lokalu przy [...] [...], który to lokal znajduje się w tym samym korytarzu co sporny lokal. W lokalu nr [...] skarżący posiadał swoje rzeczy osobiste i przedmioty. Już ta okoliczność, na którą trafnie zwróciły uwagę organy wskazuje, że skarżący dobrowolnie opuścił miejsce stałego zameldowania i skoncentrował swoje centrum życiowe w sąsiednim lokalu przy ulicy [...] [...], a nie w lokalu w którym był zameldowany. W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego nie może budzić wątpliwości także i to, że od lipca 2012 r. skarżący nie przebywa w Polsce, a opuszczenie przez niego kraju miało związek z poszukiwaniem go przez Policję, jak również i to, że skarżący utracił wobec treści wyroku sądu z dnia 23 lipca 2010 r. prawo do przebywania w tym lokalu. Wreszcie w lokalu, z którego wymeldowany został skarżący brak jest jakichkolwiek jego rzeczy osobistych i przedmiotów. Te wszystkie okoliczności uzasadniały przyjęcie przez organy obu instancji, że skarżący dobrowolnie i trwale opuścił miejsce stałego zameldowania przy ulicy [...] [...] w [...].

Podkreślić należy, że zarówno zameldowanie, jak i wymeldowanie mają jedynie charakter rejestracji danych dotyczących pobytu danej osoby we wskazanym miejscu, a zatem skoro organ ustali w toku przeprowadzonego postępowania, że doszło do trwałego i dobrowolnego opuszczenia przez osobę zameldowaną w danym lokalu, przy jednoczesnym niedopełnieniu przez nią obowiązku wymeldowania, to po stronie organu administracji powstaje zobowiązanie do dokonania czynności wymeldowania. Taka sytuacja zaistniała w przedmiotowej sprawie. Celem bowiem decyzji o wymeldowaniu jest doprowadzenie do zgodności faktycznego miejsca pobytu osoby z miejscem rejestracji, ma więc ona charakter ewidencyjny i służy jedynie aktualizacji i doprowadzeniu do zgodności pomiędzy miejscem zamieszkania, a miejscem zameldowania. Decyzja ta nie prowadzi do powstania, ani też do zmiany stosunków prawnorzeczowych na nieruchomości. Inaczej mówiąc ewidencja ludności służy rejestracji danych o miejscu rzeczywistego pobytu osób, a więc rejestracji stanu faktycznego, a nie prawnego. Przesłankami wymeldowania są tylko okoliczności faktyczne (opuszczenie trwałe i dobrowolne miejsca stałego zameldowania bez dopełnienia obowiązku wymeldowania), nie zaś kwestie materialnoprawne, których rozstrzygnięcie mogłoby być przedmiotem postępowania przed sądem lub innym organem.

Sąd w niniejszym składzie podziela w pełni pogląd wyrażony w wyroku WSA w Łodzi z dnia 5 kwietnia 2013 r., sygn. akt III SA/Łd 4/13, że opuszczenie lokalu mieszkalnego wskutek wykonania wyroku nakazującego eksmisję jest opuszczeniem lokalu w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy z 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych, uzasadniającym wydanie decyzji o wymeldowaniu osoby eksmitowanej (por. LEX nr 1310711). W związku powyższym podkreślić należy, że wobec skarżącego orzeczony został nakaz eksmisji z spornego lokalu i skarżący opuścił ten lokal przed jej wykonaniem, a w spornym lokalu nie posiadał rzeczy osobistych i przedmiotów.

Odnosząc się do zarzutów skargi związanych z tym, że lokal przy ulicy [...] [...] nie miał charakteru samodzielnego i tworzył jeden lokal z mieszkaniem nr [...] stwierdzić należy, że kwestie samodzielności bądź nie lokali mieszkalnych nie podlegają kontroli sądu w postępowaniu o wymeldowanie. Zauważyć należy, że stosownie do art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz. U. z 2000 r. nr 80, poz. 903 ze zm.) spełnienie wymagań co do samodzielności lokali stwierdza starosta.

Wskazywane zaś przez skarżącego naruszenie przepisów Konstytucji RP nie miało miejsca w przedmiotowej sprawie. Sąd z urzędu nie dostrzegł naruszenia w sprawie przywołanych artykułów Konstytucji RP, a wywody skarżącego w tym zakresie nie pozwalają na przyjęcie, że do takiego naruszenia prawa w sprawie doszło.

W świetle powyższego, skargę uznać należało za zasadną i stąd też na mocy art. 151 P.p.s.a. orzeczono jak w sentencji.