I SA/Wa 88/14

Uzasadnienie

Minister Skarbu Państwa postanowieniem z dnia [...] grudnia 2013 r. nr [...] po rozpoznaniu sprawy dotyczącej odwołania I. K. z dnia 8 października 2013 r., od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] września 2013 r., nr [...] po rozpoznaniu sprawy dotyczącej odwołania I. K. z dnia [...] października 2013 r., od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] września 2013 r., nr [...], odmawiającej D.K. prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości w L. przy ul. [...] tj. poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej stwierdził niedopuszczalność odwołania I. K. od powyższej decyzji Wojewody [...].

W uzasadnieniu organ przedstawił następująco stan sprawy:

Decyzją z dnia [...] września 2013 r. Wojewoda [...] odmówił potwierdzenia D. K. prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości w L. przy ul. [...] tj. poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Przedmiotowa decyzja została doręczona pełnomocnikowi Strony I. K.

Pismem z dnia 24 września 2013 r. D. K. odwołała swojego pełnomocnika I.K. Powyższe pismo odwołujące pełnomocnika wpłynęło do [...] Urzędu Wojewódzkiego w dniu 24 września 2013 r.

W dniu 8 października 2013 r. I. K. w imieniu własnym oraz jako pełnomocnik D. K. złożyła w terminie odwołanie od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] września 2013 r.

W piśmie z dnia 22 października 2013 r. (data wpływu) adresowanym do Ministra Skarbu Państwa D. K. zaznaczyła, iż nie zamierza się odwoływać od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] września 2013 r.

W dniu 8 listopada 2013 r. do Ministerstwa Skarbu Państwa wpłynęło pismo [...] Urzędu Wojewódzkiego przekazujące akta przedmiotowej sprawy wraz z w/w odwołaniem z dnia 8 października 2013 r.

Pismem z dnia 19 listopada 2013 r. Minister Skarbu Państwa wezwał I. K. do wykazania legitymacji prawnej uprawniającej do wniesienia odwołania.

W odpowiedzi na powyższe wezwanie I. K. pismem z dnia 2 grudnia 2013 r. wskazała, że jest Stroną postępowania zakończonego decyzją Wojewody [...] z dnia [...] września 2013 r., a w związku z tym przysługuje jej uprawnienie do złożenia odwołania. Ponadto wyżej wymieniona zaznaczyła, że postępowanie zakończone w/w decyzją organu wojewódzkiego dotyczy również jej interesu prawnego.

Odnosząc się do stanowiska I. K. Minister Skarbu Państwa powołał się na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 31 stycznia 2013 r. (sygn. akt I SA/WA 1794/1) z którego wynika, że: "Niedopuszczalność odwołania może wynikać z przyczyn o charakterze przedmiotowym, jak również podmiotowym. Pierwsza sytuacja dotyczy przypadków braku przedmiotu zaskarżenia oraz przypadku wyłączenia przez przepisy prawne możliwości zaskarżenia decyzji w toku instancji. Natomiast niedopuszczalność odwołania z przyczyn podmiotowych dotyczy sytuacji wniesienia odwołania przez jednostkę niemająca legitymacji do wniesienia tezo środka zaskarżenia, albo wniesienia odwołania przez stroną niemającą zdolności do czynności prawnych ".

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, zdaniem organu, że pismem z dnia 6 lutego 2013 r. D. K. ustanowiła I. K. jako swojego pełnomocnika w postępowaniu w przedmiocie potwierdzenia prawa do rekompensaty za majątek pozostawiony poza obecnymi granicami RP.

Decyzją z dnia [...] września 2013 r. Wojewoda [...] odmówił D.K. potwierdzenia prawa do rekompensaty w związku z pozostawieniem nieruchomości w L. przy ul. [...] tj. poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

Z uwagi na udzielone pełnomocnictwo w/w decyzja została skierowana do I. K.

Pismem z dnia 24 września 2013 r. D. K. odwołała swojego pełnomocnika – I. K. W tym dniu w/w oświadczenie o odwołaniu pełnomocnika zostało również złożone w [...] Urzędzie Wojewódzkim.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, zdaniem organu, że odwołanie I. K. z dnia 8 października 2013 r. od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] września 2013 r. jest niedopuszczalne, ponieważ zaskarżona decyzja organu I instancji rozstrzyga co do istoty sprawy wyłącznie wobec D.K. Wojewoda [...] w sentencji swojej decyzji nie zawarł natomiast rozstrzygnięcia co do praw I. K. Tak więc, zdaniem organu, przedmiotowa decyzja nie dotyczy praw i obowiązków I. K, a odwołująca się nie wykazała również interesu prawnego do złożenia odwołania.

Dlatego też, zdaniem organu, I. K. nie ma interesu prawnego w kwestionowaniu zasadności decyzji Wojewody [...] z dnia [...] września 2013 r.

Ponadto organ wskazał, iż I. K. utraciła statut pełnomocnika D. K. jeszcze przed dniem nadania odwołania tj. w dniu 8 października 2013 r. nie była już zatem legitymowana do zaskarżenia decyzji Wojewody [...] w imieniu D. K., nie posiadała także zdaniem organu statusu strony w postępowaniu zakończonym decyzją Wojewody [...] z dnia [...] września 2013 r.

Na postanowienie Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] grudnia 2013 r. skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie złożyła I. K. wnosząc o jego uchylenie.

W uzasadnieniu skarżąca podniosła, iż organ bezzasadnie uznał, że nie posiada ona interesu prawnego w kwestionowaniu decyzji Wojewody [...] z dnia [...] września 2013 r.

Zdaniem skarżącej Minister Skarbu Państwa nie rozpoznał w należyty sposób odwołania skupiając się na wykazywaniu niedopuszczalności odwołania z przyczyn podmiotowych, przez co nie rozpoznał zarzutów podniesionych w odwołaniu.

Skarżąca podniosła, że jeżeli wnosząc odwołanie nie była stroną w rozumieniu art. 28 k.p.a. to organ powinien wydać decyzję o umorzeniu postepowania odwoławczego na podstawie art. 138 § 1 pkt 3 k.p.a.

Zdaniem skarżącej wystarczającym dla skutecznego wniesienia odwołania jest przyjęcie tzw. subiektywnej wersji legitymacji procesowej strony. Dlatego też jej zdaniem zatem skuteczne powinno być odwołanie wniesione na podstawie przekonania podmiotu, że decyzja organu pierwszej instancji dotyczy jego praw i obowiązków. Twierdzenie takie może, zdaniem skarżącej, zostać zweryfikowane tylko w sposób procesowy, na podstawie zasad przewidzianych dla postępowania odwoławczego.

Zdaniem skarżącej, to że nie była stroną postępowania przed organem j instancji nie może być wystarczającą przyczyną do uznania jej odwołania za niedopuszczalne. Organ powinien był ocenić czy spełnia ona przesłanki wynikające z art. 28 k.p.a. i po dokonaniu tej oceny wydać rozstrzygnięcie co do istoty sprawy w drodze decyzji z jednoczesnym wskazaniem wyczerpującego uzasadnienia analizy jej sytuacji prawnej.

W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia i wniósł o jego oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Stosownie do art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Oznacza to kontrolę aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej, dokonywaną pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słuszności.

Niniejsza skarga oceniana pod tym kątem nie zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie (art. 127 § 1 k.p.a.), do którego rozpatrzenia właściwy jest organ wyższego stopnia (art. 127 § 2 k.p.a.). Oznacza to, że rozpatrzenie sprawy w trybie odwoławczym może nastąpić dopiero po wydaniu decyzji przez organ pierwszej instancji i wniesieniu odwołania od tej decyzji przez uprawniony do tego podmiot.

Zgodnie z art. 134 k.p.a., organ odwoławczy stwierdza w drodze postanowienia niedopuszczalność odwołania oraz uchybienie terminu do wniesienia odwołania. Postanowienie w tej sprawie jest ostateczne.

Ukształtowane na tle przepisu art. 134 k.p.a. orzecznictwo sądowe wyróżnia dwojakie przyczyny niedopuszczalności odwołania przedmiotowe i podmiotowe. Przyczyny przedmiotowe obejmują przypadki braku przedmiotu zaskarżenia oraz przypadki braku możliwości zaskarżenia decyzji w toku instancji. Zatem odwołanie nie służy od decyzji, która nie weszła do obrotu prawnego lub gdy czynność organu administracji państwowej nie jest decyzją administracyjną, a stanowi np. czynność materialno-techniczną, niedopuszczalne jest odwołanie od decyzji wydanej w postępowaniu jednoinstancyjnym w trybach szczególnych przewidzianych przepisami prawa. Niedopuszczalność odwołania z przyczyn podmiotowych obejmuje sytuacje wniesienia odwołania przez osobę niemającą legitymacji do wniesienia tego środka zaskarżenia zgodnie z art. 28 K.p.a. (por. m.in. wyrok NSA z 16 listopada 2000 r., sygn. akt V SA 235/00, LEX nr 81351).

Wyjaśnić też trzeba, że omawiany przepis wskazuje kolejność czynności organu odwoławczego, ma on najpierw zbadać dopuszczalność odwołania.

Rację ma organ odwoławczy, że skutecznie inicjować postępowanie odwoławcze może jedynie strona, czyli przymiot strony jest niezwykle istotny. Ponieważ jednak interes prawny wynika z prawa materialnego, to nie jest, co do zasady, możliwe by został ustalony już na etapie postępowania wstępnego. Dlatego w doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że zastosowanie art. 134 k.p.a. z przyczyn podmiotowych może mieć miejsce tylko wówczas, gdy ze złożonego odwołania wynika w sposób oczywisty, jednoznaczny i niebudzący wątpliwości, że wnoszący je nie jest stroną postępowania.

Z taką sytuacją mamy do czynienia w przedmiotowej sprawie.

Sąd podziela stanowisko organu, że decyzja Wojewody [...] z dnia [...] września 2013 r. odmawiająca prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości w L. przy ul. [...] poza obecnymi granicami RP D. K. z powodu niespełnienia przesłanek wynikających z ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. nie dotyczył praw i obowiązków skarżącej I. K., a w związku z tym nie posiada ona interesu prawnego do kwestionowania jej zasadności, ponieważ decyzja ta została doręczona jej wyłącznie jako pełnomocnikowi D. K. Jednak z akt sprawy wynika bezspornie, że D. K. skutecznie cofnęła swoje pełnomocnictwo udzielone skarżącej w dniu 24 września 2013 r., o czym zawiadomiła Wojewodę [...].

Natomiast odwołanie od powyższej decyzji skarżąca w imieniu własnym i D. K. złożyła w dniu 8 października 2013 r. z zachowaniem terminu. Przy czym należy zwrócić uwagę, że D. K. osobiście powiadomiła w dniu 22 października 2013 r. organ, iż nie zamierza odwoływać się od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] września 2013 r.

Sąd rozpoznając przedmiotową sprawę w pełni podziela stanowisko organu, że postępowanie dotyczące rekompensaty za tzw. Mienie zabużańskie wszczyna się na wniosek strony działającej w imieniu własnym (art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami RP), a działanie w imieniu i na rzecz innych uprawnionych musi wynikać ze stosownych pełnomocnictw, których w aktach przedmiotowej sprawy brak. Przeciwnie, materiał dokumentacyjny potwierdza bezspornie, że H. K. (poprzedniczka prawna D. K.) składając wniosek w sprawie rekompensaty działała we własnym imieniu, a skarżąca była wyłącznie jej pełnomocnikiem. Dlatego też Sąd podzielił stanowisko organu w kwestii braku legitymacji skarżącej do złożenia odwołania.

Odnosząc się natomiast do zarzutów skargi dotyczących naruszenia przez organ przepisów postępowania, w tym głównych zasad postępowania administracyjnego, Sąd uznał je za niezasadne. W ocenie Sadu organ prawidłowo przeprowadził postępowanie w zakresie niedopuszczalności odwołania, prawidłowo ocenił i rozstrzygnął powyższą kwestię, czemu dał wyraz w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) orzekł jak w sentencji.