II GZ 152/14

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 17 stycznia 2014 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zawiesił – na podstawie art. 56 w związku z art. 124 § 1 pkt 6 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej: p.p.s.a.) postępowanie w sprawie ze skargi [...] na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia [...] lipca 2013 roku nr [...] w przedmiocie uznania zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym za niezasadne.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia wskazano, iż w dniu [...] kwietnia 2013 r. [...] (dalej: skarżący) złożył wniosek o wznowienie postępowania zakończonego decyzją Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Ł. z [...] grudnia 2012 r. nr [...] (dalej: decyzja wymiarowa) stanowiącą podstawę wystawienia tytułów wykonawczych, jak i wniosek o stwierdzenie nieważności tej decyzji. W dniu [...] września 2013 r. skarżący wniósł skargę na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia [...] lipca 2013 r. nr [...] w sprawie zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym. Oznacza to, zdaniem Sądu I instancji, że w dniu wniesienia skargi do sądu administracyjnego toczyło się już postępowanie w sprawie stwierdzenia jego nieważności, jak i wznowienia postępowania zakończonego tą decyzją.

Sąd wskazał, że sprawa stwierdzenia nieważności decyzji wymiarowej, jak i wznowienia postępowania, nie została zakończona. Powyższe z tego względu, że postanowienia organu I instancji o pozostawieniu wniosków skarżącego o wznowienie postępowania i stwierdzenie nieważności decyzji zostały uchylone, zaś sprawa przekazana organowi do ponownego rozpoznania. Okoliczności te stanowią obligatoryjną przesłankę zawieszenia postępowania sądowego na podstawie art. 56 p.p.s.a. Skoro bowiem z woli ustawodawcy uprzednio uruchomione administracyjne tryby weryfikacji rozstrzygnięć administracyjnych mają pierwszeństwo przed sądową ich kontrolą, to ewentualne wyeliminowanie z obrotu prawnego decyzji wymiarowej skutkuje nieistnieniem objętego postępowaniem egzekucyjnym obowiązku, a w konsekwencji niedopuszczalnością kontynuowania egzekucji. Pomimo tego, że wniosek o wznowienie postępowania i stwierdzenie nieważności decyzji nie dotyczy bezpośrednio zaskarżonego postanowienia, to jednak z uwagi na to, iż decyzja objęta trybami nadzwyczajnymi stanowi podstawę wystawienia tytułu wykonawczego, zachodzi podstawa do obligatoryjnego zawieszenia postępowania w tej sprawie. Postępowanie egzekucyjne i egzekucja administracyjna stanowi wszak "instrument", dzięki któremu administracja publiczna we własnym zakresie zapewnia skuteczność swoim działaniom. Ma ono na celu doprowadzenie do przymusowego wykonania już skonkretyzowanego w tej sprawie prawomocną decyzją administracyjną obowiązku. Zachodzi zatem szczególna relacja między decyzją określającą obowiązek a jego egzekucją, bowiem bez możliwości przymusowego egzekwowania określonego choćby decyzją obowiązku mógłby on nie zostać nigdy wykonany.

Zdaniem WSA, postępowanie egzekucyjne, a ściślej jego przedmiot, pozostaje w ścisłym związku z postępowaniem wymiarowym i jego wynikiem. Wyeliminowanie zatem z obrotu prawnego decyzji wymiarowej, stanowiącej podstawę egzekucji, ma bezpośredni wpływ na kontynuowanie postępowania egzekucyjnego.

Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł zarówno skarżący, jak i Dyrektor Izby Skarbowej w Ł. W środkach odwoławczych zakwestionowali zawieszenie postępowania w sprawie.

Zażalenie organu podatkowego.

Dyrektor Izby Skarbowej w Ł. wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia. Zarzucił naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 56 w zw. z art. 124 § 1 pkt 6 p.p.s.a. poprzez błędne przyjęcie, że w sprawie wystąpiła przesłanka do zawieszenia postępowania z urzędu, z uwagi na to, że w dniu wniesienia skargi do WSA na postanowienia w sprawie zarzutów na postępowanie egzekucyjne (zarzuty w postępowaniu egzekucyjnym) zmierzające do wyegzekwowania obowiązku określonego decyzja z [...] grudnia 2013 r., (winno być 2012 r.) stanowiące podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego toczyło się postępowania o zmianę w trybie nadzwyczajnym decyzji stanowiącej podstawę wystawienia tytułu wykonawczego, co miało istotny wpływ na wynik sprawy

W uzasadnieniu organ wskazał, że pogląd Sądu I instancji, jakoby na gruncie tej sprawy wystąpiła przesłanka zawieszenia postępowania, o której mowa w art. 56 p.p.s.a., jest błędny. Powyższe z tego względu, że wniosek o wznowienie postępowania i stwierdzenie nieważności decyzji nie dotyczy postanowienia, w przedmiocie którego toczy się postępowanie przed sądem administracyjnym. Tymczasem z brzmienia art. 56 p.p.s.a. wynika, że przesłanka zawieszenia postępowania sadowoadministracyjnego występuje jedynie w sytuacji, gdy postępowanie administracyjne prowadzone w trybie nadzwyczajnym oraz postępowania sądowe dotyczą tego samego aktu.

Zażalenia skarżącego.

W złożonym zażaleniu skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia. Zarzucił naruszenie art. 56 p.p.s.a. W uzasadnieniu podkreślił, że z akt postępowania nie wynika aby w stosunku do decyzji z [...] grudnia 2012 r. (będącą podstawą wystawienia tytułów wykonawczych) wszczęto postępowania w trybie nadzwyczajnym, o którym mowa w art. 56 p.p.s.a. Powyższe stanowisko jest zasadne z tego względu, że samo złożenie wniosku o wszczęcia postępowania wznowieniowego, czy o stwierdzenie nieważności, nie może stanowić przesłanki do zastosowania art. 56 p.p.s.a.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Zażalenia zasługują na uwzględnienie.

Na wstępie należy wskazać na zasadność zawieszenia postępowania w niniejszej sprawie jednakże z innych przyczyn niż wskazane przez Sąd I instancji. Tym samym zaskarżone postanowienie należało uchylić.

Autorzy zażaleń zaskarżonemu postanowieniu zarzucili naruszenie przepisu postępowania, tj. art. 56 p.p.s.a. poprzez zawieszenie postępowania w niniejszej sprawie, pomimo braku ku temu przesłanki z ww. przepisu.

Odnosząc się do tego zarzutu wskazać należy, że zgodnie z treścią powołanego w obu zażaleniach przepisu w art. 56 p.p.s.a. w razie wniesienia skargi do sądu po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania, postępowanie sądowe podlega zawieszeniu. Uregulowanie zawarte w art. 56 p.p.s.a. służyć ma zachowaniu pewności obrotu prawnego, poprzez zapobieżenie możliwości powstania sytuacji, gdy w dwóch toczących się równolegle postępowaniach sądowych, dotyczących tej samej decyzji, zapadną niedające się ze sobą pogodzić rozstrzygnięcia (tak: post. NSA z 19.1.2012 r., II FZ 816/11, Legalis; wyr. NSA z 30.8.2011 r., II FSK 2441/10, Legalis).

Podkreślenia wymaga, że przepis art. 56 p.p.s.a. odnosi się wyłącznie do sytuacji w których po uruchomieniu jednego z nadzwyczajnych trybów wzruszenia ostatecznej decyzji administracyjnej zostanie wniesiona skarga do sądu administracyjnego dotycząca tego samego aktu. Ustawodawca stanął na stanowisku, że wszczęcie nadzwyczajnego postępowania administracyjnego jest czasową przeszkodą do rozpoznania skargi przez sąd administracyjny, który skorzystać winien wówczas z instytucji zawieszenia postępowania sądowego z urzędu (por. J. P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2010, Art. 56 Nb2).

Jednakże taka sytuacja nie zaistniała w badanej sprawie. Z akt postępowania sądowoadministracyjnego nie wynika, aby w stosunku do orzeczenia objętego kontrolą sądowoadministracyjną , wszczęto postępowanie administracyjne w jednym z nadzwyczajnych trybów, o których mowa w art. 56 p.p.s.a. Należy zauważyć, że skarga dotyczy postanowienia Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. z dnia [...] lipca 2013 r. nr [...]. Z kolei skarżący złożył do organu wnioski o wszczęcie postępowania w trybach nadzwyczajnym, tj. stwierdzenia nieważności oraz wznowienia postępowania zakończonego decyzją Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w Ł. z [...] grudnia 2012 r. nr [...] . Przedmiotem kontroli sądu jest postanowienie w przedmiocie uznania zarzutów za niezasadne na prowadzone postępowanie egzekucyjne wydane przez Dyrektora Izby Skarbowej w Ł. w toku postępowania prowadzonego w trybie ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 r., poz. 1015 ze zm.). Z powyższego wynika, że złożenie wniosków o wszczęcie postępowań nadzwyczajnych dotyczący innego aktu niż ten, który został objęty postępowaniem sądowoadministracyjnym. Tym samym nie może by mowy o wypełnieniu przesłanki zawieszenia postępowania na podstawie art. 56 p.p.s.a.

Obowiązek zawieszenia postępowania sądowoadministracyjnego na podstawie art. 56 p.p.s.a. będzie miał zatem miejsce, gdy - przed wniesieniem skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego - organ administracji publicznej wszczął postępowanie o wznowienie postępowania. Dotyczy to jedynie sytuacji, gdy przedmiotem skargi do sądu i postępowań nadzwyczajnych jest ten sam akt prawny (tak m. in. NSA w wyroku z 27 września 2011 r., II OSK 1794/10, w wyroku z 18 lutego 2011 r., II OSK 349/10 oraz postanowienie NSA z 2 października 2013 r., II OSK 1153/12). Powyższe stanowisko podzielone zostało również w literaturze przedmiotu (por. R. Hauser, M. Wierzbowski (red.), Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz. Wyd. 2, Warszawa 2013).

Mając powyższe na uwadze należy wskazać, że przy wydawaniu zaskarżonego postanowienia doszło do zarzucanego naruszenia przepisu art. 56 p.p.s.a., stąd konieczność jego uchylenia. Wprawdzie Sąd I instancji chciał zasadnie skorzystać w rozpoznawanej sprawie z instytucji zawieszenia postępowania, ale nie mógł tego uczynić stosując art. 56 p.p.s.a. jako podstawę prawną zawieszenia postępowania.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 § 1 w związku z art. 197 § 2 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji postanowienia.