II SA/Bd 146/14

Uzasadnienie

II SA/Bd 146/14

Uzasadnienie

Starosta G. – D. decyzją z [...] października 2013 r. – [...] na podstawie art. 104 Kpa i art. 12 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. Nr 30, poz. 151, z zm.) po rozpatrzeniu wniosku M. S. o wydanie prawa jazdy kategorii A, C, D, C+E i D+E, odmówił zwrotu, gdyż w myśl art. 12 ww. ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. osoba wobec której sąd orzekł zakaz prowadzenia pojazdów kategorii AM, nie może ubiegać się o wydanie uprawnienia w zakresie ww. kategorii w czasie obowiązywania orzeczonego zakazu. W odwołaniu M. S. podniósł, iż wyrokiem Sądu Rejonowego w B. z dnia [...] lipca 2013 r. [...] orzeczono jedynie zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych kategorii B. Sąd nie zatrzymał ani nie ograniczył mu uprawnień do prowadzenia pojazdów dot. kategorii o których mowa w jego wniosku. Domagał się uchylenia zaskarżonej decyzji i orzeczenia zgodnie z wnioskiem.

SKO w T. decyzją z [...] grudnia 2013 r. ([...]) na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 pkt 3 ww. ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. oraz art. 138 § 1 pkt 1 Kpa utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy. Wg tego organu ustalenia organu I instancji i wydana decyzja są zgodne z prawem. Materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia stanowi przepis art. 12 ust. 1 pkt 2, ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r., którym ustawodawca zobowiązał administrację do niewydawania prawa jazdy w określonych w tym przepisie sytuacjach. Prawo jazdy nie może zostać wydane osobie wobec której orzeczono prawomocnym wyrokiem zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych - w okresie i zakresie obowiązywania tego zakazu. Jeżeli więc o wydanie prawa jazdy określonej kategorii zwróci się osoba z orzeczonym zakazem prowadzenia pojazdu w zakresie tej kategorii, to organ związany tą regulacją będzie zobowiązany wydać decyzję odmowną. W pozostałych jednostkach redakcyjnych art. 12 zamieszczono zakaz wydawania prawa jazdy innych kategorii niż ta kategoria, której dotyczy sądowy zakaz prowadzenia pojazdu mechanicznego. W konsekwencji, jeżeli osoba w stosunku do której orzeczono zakaz prowadzenia pojazdu mechanicznego obejmującego uprawnienie w zakresie prawa jazdy kategorii B, zwróci się o wydanie prawa jazdy innej kategorii, to organ związany treścią art. 12 ust. 2 pkt 1 obowiązany będzie wydać rozstrzygnięcie o odmowie wydania prawa jazdy tej kategorii. Wobec treści wyroku Sądu orzekającego środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych kat. B a w konsekwencji cofnięcia tychże uprawnień Starosta nie mógł wydać innego rozstrzygnięcia niż zaskarżone. Prawomocne orzeczenie sądu spowodowało, że wnioskodawcy nie można wydać prawa jazdy kategorii B, a także tej kategorii o którą się ubiegał.

Składając skargę pełnomocnik skarżącego zarzucił naruszenie: art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami poprzez utrzymanie w mocy decyzji orzekającej o odmowie wydania (zwrotu dokumentu potwierdzającego posiadanie uprawnień do kierowania pojazdami) prawa jazdy w zakresie kategorii pojazdów nie objętych wyrokiem Sądu Rejonowego w B. - [...] (tj. kat. A, C, D, C+E, D+E); art. 12 ust. 2 pkt 2 i 3 tej ustawy wskutek jego błędnej interpretacji, polegającej na przyjęciu, że zwrot dokumentu potwierdzającego uprawnienie do kierowania pojazdami i kategorii jest tożsamy z wydaniem uprawnień nowego prawa jazdy; art. 103 ust. 3 w zw. z art. 104 ww. ustawy poprzez brak zróżnicowania pozycji osób ubiegających się o prawo jazdy, których wcześniej nie posiadali lub które utracili, w stosunku do osób uprawnienia takie posiadających; art. 182 § 1 i 2 kkw poprzez faktyczny zakaz prowadzenia przez skarżącego pojazdów wszystkich kategorii wbrew zakresowi orzeczonemu przez Sąd Rejonowy w Brodnicy, a tym samym stawianie się przez Starostę w roli organu wymiaru sprawiedliwości; art. 6, 7 i 8 Kpa poprzez rozpatrzenie sprawy bez dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego, w oderwaniu od obowiązujących przepisów prawa i prawomocnego wyroku oraz przy całkowitym zlekceważeniu słusznego interesu obywatela, co skutkuje "jego podwójnym ukaraniem", a tym samym podważeniem jego zaufania do organów Państwa; art. 107 § 3 Kpa poprzez sformułowanie nielogicznego i niewłaściwego uzasadnienia faktycznego decyzji, sprzecznego z uprawnieniami przewidzianymi przepisami prawa materialnego; dyrektyw systemowej wykładni prawa poprzez interpretację przepisów ustawy o kierujących pojazdami w sposób prowadzący do sprzeczności z innymi ustawami (k.k., k.p.k., k.k.w.) oraz z Konstytucją RP; zasady lex retro non agit poprzez pobawienie skarżącego możliwości korzystania z uprawnień nabytych jeszcze pod rządami poprzedniej – ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Nadto zarzucił w swej skardze popełnienie przestępstwa określonego w art. 231 k.k. poprzez przekroczenie uprawnień co do realizacji wyroku karnego Sądu Rejonowego w B. w sprawie o sygnaturze [...].

Stawiając powyższe zarzuty skarżący wnosił o uchylenie skarżonej decyzji w całości i orzeczenie o wydaniu (zwrocie) M. S. dokumentu stwierdzającego jego uprawnienia do kierowania pojazdami - prawa jazdy kategorii A, C, D, C+E, D+E oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

Odpowiadając na skargę SKO w T. wniosło o jej oddalenie stwierdzając, że podtrzymuje swoje rozstrzygnięcie, gdyż skarga jest nieuzasadniona, a zaskarżona decyzja nie narusza obowiązujących przepisów. Zarzuty skargi są powtórzeniem argumentacji przywołanej w odwołaniu i były brane pod uwagę co znalazło odzwierciedlenie w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Stanowisko to Kolegium podtrzymuje w całości.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w B. zważył, co następne:

W myśl art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej, przy czym zgodnie z § 2 tegoż artykułu kontrola, o której mowa jest sprawowana pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Sąd rozpoznaje sprawę rozstrzygniętą w zaskarżonej decyzji ostatecznej bądź w postanowieniu z punktu widzenia legalności, tj. zgodności z prawem całego toku postępowania administracyjnego i prawidłowości zastosowania przepisów prawa materialnego.

Zgodnie natomiast z art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. (Dz. U. z 2012 r., poz. 270) Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, uwzględnienie przez sąd administracyjny skargi i uchylenie zaskarżonej decyzji bądź postanowienia w całości lub w części następuje wtedy gdy sąd stwierdzi:

a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,

b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego,

c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Zgodnie z przepisem art. 133 § 1 oraz art. 134 § 1 ww. ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy na podstawie akt sprawy. Z akt niniejszej sprawy natomiast wynika, iż w dniu [...] października 2013 r. skarżący M. S. złożył do Starostwa Powiatowego w G.- D. wniosek o wydanie prawa jazdy w zakresie kategorii A, C, D, C+E, D+E. Efektem tego wniosku jest odmowa zwrotu zawarta w przywołanych na wstępie decyzjach obu organów.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, że przywoływana przez organy ustawa o kierujących pojazdami z dnia 5 stycznia 2011 r. weszła w życie z dniem 19 stycznia 2013 r., zastępując uchylone tą ustawą stosowne przepisy ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r., poz. 1137 ze zm.). Przepisy ustawy o kierujących pojazdami nie zawierają przepisów przejściowych, które odnosiłoby się do sytuacji osób, które nabyły uprawnienia do kierowania pojazdami określonych kategorii pod rządami poprzednich regulacji prawnych, a okres na jaki został orzeczony środek karny rozpoczął bieg pod rządami ustawy o kierujących pojazdami. Z uwagi na brak przepisów przejściowych należało przyjąć, że do sytuacji takich osób zastosowanie mają nowe regulacje, co też trafnie ustaliły i przyjęły organy w obu decyzjach.

Podkreślenia jednak wymaga, że skarżący M. S. posiadał uprawnienia do kierowania pojazdami wymienione we wniosku, zaś Sąd Rejonowy w B. prawomocnym wyrokiem z dnia [...] lipca 2013 r., sygn. akt [...] orzekł tylko o zakazie prowadzenia pojazdów mechanicznych kat. B na okres 2 lat. W tej sytuacji w ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego organ niezasadnie przyjął, że skarżący jest osobą o której mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 2 ww. ustawy o kierujących pojazdami, czyli osobą ubiegającą się o wydanie dokumentu prawa jazdy kategorii wskazanych we wniosku, ponieważ uprawnienia te posiadał. Takie uprawnienia skarżący już posiadał, czego organ nie mógł i nie może skutecznie zakwestionować. Sąd Rejonowy prawomocnym wyrokiem orzekł tylko o zakazie prowadzenia pojazdów mechanicznych kat. B, z wyłączeniem innych pojazdów, do których uprawniają kategorie wskazane we wniosku skarżącego. Dlatego też skarżący powinien otrzymać prawo jazdy tych kategorii z powrotem. W przeciwnym razie stanowiłoby to niedopuszczalną zmianę przez organ administracji publicznej prawomocnego wyroku sądowego. Organ administracji nie może dowolnie, po złożeniu wniosku o zwrot zatrzymanego prawa jazdy badać przesłanki wydania prawa jazdy skoro skarżący w przeszłości takie uprawnienie już skutecznie nabył i stosowny dokument odnoszący się do kategorii wskazanych we wniosku został już mu wcześniej wydany, a żaden organ nie pozbawił wnioskodawcy nabytych wcześniej uprawnień w tej części.

Wskazać także należy, że w świetle art. 42 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.), orzeczony przez sąd jako środek karny zakaz prowadzenia pojazdów może obejmować zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju, wszelkich pojazdów lub wszelkich pojazdów mechanicznych. W świetle tego przepisu sąd powszechny, zależnie od stopnia winy, społecznej szkodliwości czynu i innych okoliczności konkretnej sprawy, decyduje o zakresie orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów. Zgodnie też z art. 182 § 1 zd. 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557 ze zm.), w razie orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów, sąd przesyła odpis wyroku odpowiedniemu organowi administracji właściwemu dla miejsca zamieszkania skazanego celem wykonania wyroku w tym zakresie. Stosownie zaś do art. 182 § 2 k.k.w. organ, do którego przesłano orzeczenie zawierające zakaz prowadzenia pojazdów, zobowiązany jest cofnąć uprawnienia do ich prowadzenia w orzeczonym zakresie oraz nie może wydać tych uprawnień w okresie obowiązywania zakazu.

Z przytoczonym art. 182 § 2 k.k.w. koresponduje obecnie art. 103 ust. 1 pkt 4 ustawy o kierujących pojazdami. W świetle tych przepisów starosta wydaje decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami w przypadku orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów. Z powołanych przepisów wynika zatem, że to sąd powszechny - a nie organ administracji - orzeka o zakazie prowadzenia pojazdów, ustalając jednocześnie jakiego rodzaju pojazdów zakaz dotyczy i dopiero to orzeczenie sądu powszechnego stanowi podstawę do cofnięcia uprawnień do ich prowadzenia w orzeczonym sądowym wyroku zakresie przez właściwy organ. Zatem organ administracji nie może rozszerzać zakazu orzeczonego przez sąd powszechny na uprawnienia do kierowania pojazdami w zakresie szerszym, niż to orzeczono w prawomocnym wyroku sądu powszechnego. Do organu administracji publicznej należy w takiej sytuacji ścisłe wykonywanie prawomocnego orzeczenia sądu powszechnego.

W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że uregulowanie zawarte w art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami winno być stosowane jedynie wobec tych osób, które ubiegają się dopiero o wydanie prawa jazdy określonych kategorii i nigdy ich nie posiadały, a wobec których orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Reasumując, stwierdzić trzeba, że prawidłowa wykładnia art. 12 ust. 2 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami prowadzi do wniosku, iż w przypadku zastosowania przez sąd powszechny art. 42 § 2 k.k. i orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych jedynie określonego rodzaju, organ administracji publicznej jest zobowiązany wydać (zwrócić) osobie, wobec której orzeczono taki zakaz, prawo jazdy tej kategorii, której ten zakaz nie obejmuje, jeżeli oczywiście ona je uprzednio posiadała. Gdyby wolą ustawodawcy było uniemożliwienie takim osobom zwrotu prawa jazdy w szerszym zakresie niż orzeczono prawomocnym wyrokiem w sprawie karnej wówczas ustawodawca niewątpliwie dokonałby stosownych zmian również w kodeksie karnym, czego jednak nie uczynił uchwalając w dniu 5 stycznia 2011 r. ustawę o kierujących pojazdami.

W związku z tym stwierdzić należy, że organy administracji publicznej dokonały nieprawidłowej wykładni art. 12 ust. 1 pkt 2 w zw. z ust. 2 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami i poprzez odmowę zwrotu prawa jazdy pozbawiły skarżącego uprawnienia do prowadzenia pojazdów, nie objętych zakazem orzeczonym przez sąd powszechny.

Mając na uwadze powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny w B., na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a w zw. z art. 135 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uchylił zarówno zaskarżoną decyzję, jak i poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji z [...] października 2013 r. Rozstrzygnięcie w kwestii wykonalności zaskarżonej decyzji podjęte zostało stosownie do art. 152 przywoływanej ustawy z 30 sierpnia 2002 r., natomiast dotyczące kosztów oparte zostało na przepisie art. 200 i 206 tej ustawy. Wydając niniejszy wyrok Wojewódzki Sąd Administracyjny w B. był świadomy rozbieżności w orzecznictwie w tym zakresie. Nie podzielił jednak z przyczyn wyżej wskazanych stanowiska zaprezentowanego w wyrokach wskazanych w zaskarżonej decyzji. Podzielił natomiast stanowiska zaprezentowane w wyrokach WSA w Bydgoszczy z 23 października - II SA/Bd 815/13, WSA w Olsztynie z 12 czerwca 2013 r. - II SA/Ol 337/13 czy WSA w Łodzi z 14 listopada 2013 r. - III SA/Łd 990/13.

Rozpoznając sprawę ponownie organ pierwszej instancji uwzględni zatem powyższe wskazania Sądu co do prawidłowej wykładni i zastosowania powołanych przepisów.

Uznając zasadność skargi w powyższym zakresie Wojewódzki Sąd Administracyjny w B. nie mógł zgodnie z wnioskiem zawartym w skardze wydać oczekiwanej decyzji tj. orzec o wydaniu (zwrocie) skarżącemu M. S. dokumentu stwierdzającego jego uprawnienia do kierowania pojazdami w zakresie prawa jazdy kategorii A, C, D, C+E, D+E z braku ku temu jakichkolwiek podstaw prawnych. Rozpoznając skargę sąd administracyjny bada bowiem wyłącznie legalność zaskarżonej decyzji, nie może natomiast rozstrzygnąć sprawy merytorycznie zastępując w tym zakresie właściwy organ administracji publicznej. Również z oczywistych przyczyn poza zakresem zainteresowania Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego znalazł się zarzut pełnomocnika skarżącego dotyczący popełnienia przestępstwa określonego w art. 231 k.k. poprzez przekroczenie uprawnień co do realizacji wyroku karnego Sądu Rejonowego w B. w sprawie o sygnaturze [...].