III SA/Gl 2045/13

Uzasadnienie

Postanowieniem z [...] r. nr [...] Dyrektor Izby Celnej w K. , na podstawie art. 162 § 1, art. 163 § 2, art. 228 § 1 pkt 2, art. 223 § 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm. - dalej jako O.p.), po rozpatrzeniu wniosku pełnomocnika Spółki "A" o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji Naczelnika Urzędu Celnego w B. z [...] r., nr [...] odmawiającej uchylenia w całości decyzji ostatecznej o nr [...] z dnia [...] r. określającej prawidłową kwotę zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym za kwiecień 2006 r. w wysokości [...] zł stwierdził uchybienie terminu do wniesienia odwołania i odmówił przywrócenia terminu do jego wniesienia.

Rozstrzygniecie zapadło w poniższym stanie faktycznym.

W dniu [...] r. Naczelnik Urzędu Celnego w B. wydał decyzję, którą odmówił uchylenia w całości decyzji ostatecznej z [...] r" określającej prawidłową kwotę zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym za kwiecień 2006 r. w wysokości [...] zł. Decyzja została wysłana na adres doradcy podatkowego, M.D., reprezentującego Spółkę z o.o. "A" i uznana za doręczoną w dniu [...] r., w trybie art. 150 § 1 i § 2 O.p. Tego dnia upłynął bowiem ostatni dzień czternastodniowego okresu przechowywania decyzji w placówce pocztowej. Pismem z [...] r. pełnomocnik Spółki złożył wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania. W jego uzasadnieniu wskazał, że skoro postanowieniem z [...] r. organ powiadomił go o nowym terminie zakończenia sprawy, wyznaczając go na dzień 28 lipca 2013 r. miał prawo zakładać, że decyzja zostanie wydana i przesłana z końcem lipca 2013 r. Tym bardziej, że od czasu przesłania powyższego postanowienia organ nie podejmował żadnych czynności i nie przesyłał żadnej korespondencji. Zakładając, że decyzja zostanie doręczona w wyznaczonym terminie, wyjechał na wczasy w okolice Krakowa. Fakt przebywania na wczasach udokumentował uwierzytelnioną kopią rachunku za noclegi w pensjonacie, z którego usług korzystał. Nie mógł zatem odebrać awiza dotyczącego decyzji wydanej przed wskazanym terminem.

W uzasadnieniu wniosku wyjaśnił, że jako właściciel firmy prywatnej ""B" " Doradztwo Podatkowe D.M., nie podlega przepisom o urlopach, ale nie oznacza to, że nie ma prawa do żadnego odpoczynku, chociażby w ramach szeroko pojętego prawa do ochrony zdrowia (tak art. 68 ust. 1 Konstytucji RP). W jego ocenie pobyt na wczasach jest wystarczającą przesłanką uprawdopodobniającą, że uchybienie terminu do wniesienia odwołania od decyzji z [...] r. nastąpiło bez jego winy. Nie upoważnił tez żadnego z pracowników do odbioru przesyłek firmowych w sposób wymagany przez urzędy pocztowe, gdyż wykonują oni swoją pracę poza siedzibą firmy. Końcowo wyjaśnił, że o wydaniu decyzji dowiedział się z pisma organu z [...] r., doręczonego mu [...] r. Było ono odpowiedzią na jego zapytanie dotyczące załatwienia sprawy. Dlatego też, w najbliższym terminie, t.j. dniu [...] r., udał się do siedziby organu, gdzie zapoznał się z aktami sprawy. Po dopełnieniu tej czynności mógł dopiero podjąć w imieniu swojego mocodawcy stosowne kroki, w postaci złożenia odwołania wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego wniesienia.

Dyrektor Izby Celnej w K. , działając jako organ odwoławczy, wyjaśnił, że odwołanie podlega wstępnej kontroli, w ramach której bada się czy odwołanie jest dopuszczalne oraz czy zachowany został termin do jego wniesienia. W tej fazie postępowania nie może podlegać ocenie zgodność z prawem decyzji, od której wniesiono odwołanie. Decyzja taka może bowiem podlegać kontroli instancyjnej, a następnie sądowej tylko wówczas, gdy skuteczną będzie czynność, od której zależy uruchomienie postępowania odwoławczego. Warunkiem skuteczności czynności procesowej - wniesienia odwołania - jest zachowanie ustawowego terminu do jej dokonania. Uchybienie ustawowego terminu powoduje bezskuteczność odwołania, czego następstwem jest ostateczność decyzji. W konsekwencji decyzja taka korzysta z ochrony trwałości.

Ponieważ zgodnie z art. 223 § 1 i § 2 pkt 1 O.p. odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu podatkowego, który wydał decyzję - w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia stronie, Dyrektor Izby Celnej zauważył, że przez skuteczne doręczenie decyzji należy rozumieć doręczenie w sposób unormowany w Rozdziale 5 Działu IV ustawy Ordynacja podatkowa. I tak stosownie do art. 148 § 1 O.p. osobom fizycznym pisma doręcza się w ich mieszkaniu lub miejscu pracy. W przypadku nieobecności adresata w mieszkaniu pisma doręcza się za pokwitowaniem pełnoletniemu domownikowi, sąsiadowi, lub dozorcy domu, gdy osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi. Zawiadomienie o doręczeniu pisma sąsiadowi lub dozorcy domu umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub na drzwiach mieszkania adresata lub w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata (art. 149 O.p.). Z kolei art. 150 O.p. w § 1 pkt 1 stanowi, że w razie niemożności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 148 § 1 lub art. 149 poczta przechowuje pismo przez okres 14 dni w swojej placówce pocztowej - w przypadku doręczania pisma przez pocztę. Adresata zawiadamia się dwukrotnie o pozostawieniu pisma w miejscu określonym w § 1. Powtórne zawiadomienie następuje w razie niepodjęcia pisma w terminie 7 dni (art. 150 § 1a O.p.). Zawiadomienie o pozostawaniu pisma w miejscu określonym w § 1 umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub, gdy nie jest to możliwe, na drzwiach mieszkania adresata, jego biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w widocznym miejscu przy wejściu na posesję adresata. W tym przypadku doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia okresu, o którym mowa w § 1, a pismo pozostawia się w aktach sprawy (art. 150 § 2 O.p.).

W rozpoznawanej sprawie decyzja Naczelnika Urzędu Celnego w B. z [...] r. została doręczona 15 lipca 2013 r. w trybie art. 150 § 1 i § 2 O.p. Z akt sprawy wynikało, że 1 lipca 2013 r. z powodu niemożności doręczenia przesyłki pocztowej, pozostawiono ją na okres 14 dni do dyspozycji adresata w Urzędzie Pocztowym [...] . Zawiadomienie o pozostawieniu pisma w tej placówce umieszczono w oddawczej skrzynce pocztowej pełnomocnika strony. W dniu [...] r. przesyłkę awizowano powtórnie, lecz adresat nie podjął jej w terminie 14 dni liczonym od daty pierwszego awiza. Doręczenie nastąpiło zatem [...] r., tj. z ostatnim dniem przechowywania przesyłki w placówce pocztowej. To oznacza, że prawo do skutecznego wniesienia odwołania przysługiwało do 29 lipca 2013 r. Tymczasem pełnomocnik złożył je 6 września 2013 r. (data stempla pocztowego), a zatem z uchybieniem terminu do jego wniesienia. Wprawdzie art. 162 O.p. przewiduje możliwość przywrócenia terminu do wniesienia odwołania, niemniej jednak muszą zostać spełnione cztery przesłanki, aby organ podatkowy mógł przywrócić termin osobie zainteresowanej, a są nimi uprawdopodobnienie przez osobę zainteresowaną braku winy w uchybieniu terminowi, wniesienie przez zainteresowanego wniosku o przywrócenie terminu, dochowanie terminu (nieprzywracalnego) do wniesienia wniosku o przywrócenie terminu, dopełnienie wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu tej czynności, dla której był ustanowiony przywracany termin.

Pełnomocnik strony jako przesłankę uprawdopodabniającą, że uchybienie terminu do wniesienia odwołania od decyzji Naczelnika Urzędu Celnego w B. z dnia [...] r. nastąpiło bez jego winy, wskazał pobyt na wczasach w okolicach K. w okresie od [...] r. do [...] r., który - jak stwierdził - był jedynym powodem niemożności odebrania korespondencji kierowanej do niego przez organ podatkowy w tym okresie. Na dowód swoich twierdzeń przedstawił rachunek z [...] r. o nr [...] r. wystawiony przez B. U., właścicielkę pensjonatu pod nazwą ""C" " mieszczącego się w S. przy ul. [...] , za wynajem pokoju od [...] r. do [... ] r.

W ocenie Dyrektora Izby Celnej błędne było założenie pełnomocnika, że może udać się na urlop bez wyznaczenia osób mogących odebrać ewentualną korespondencję, z uwagi na fakt, że [...] r. organ miał zakończyć sprawę. Wyjaśnić należy, że wskazany w postanowieniu organu z [...] r. termin do (...) nie oznacza daty wydania decyzji, lecz wyznacza przewidywany czasookres do wydania rozstrzygnięcia (rozstrzygniecie może zostać wydane przed tym terminem). To oznacza, że pełnomocnik strony nie wykazał się szczególną starannością, ani dbałością o swoje sprawy. Zachowanie pełnomocnika, w sytuacji gdy miał świadomość, że zatrudnieni u niego pracownicy wykonują swoją pracę poza siedzibą firmy i nie są upoważnieni do odbioru przesyłek firmowych, a on sam nie zainteresował się - przed wyjazdem na urlop - sprawą, do której został ustanowiony, albowiem nie wykonał chociażby telefonu do organu celem uzyskania informacji o stanie sprawy, należało ocenić jako niedbalstwo w stopniu przynajmniej lekkim i brak dbałości o własne interesy. A zatem pierwsza z przesłanek, o której mowa w art. 162 § 1 O.p. nie została spełniona.

Odnosząc się do zarzutu pełnomocnika jakoby organ przed wydaniem decyzji z [...] r. miał obowiązek ponownie wyznaczyć stronie siedmiodniowy termin przewidziany w art. 200 § 1 O.p., celem wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego, Dyrektor Izby Celnej wyjaśnił, że gdyby postanowieniem wydanym w trybie art. 140 O.p. poinformowano stronę o nowym terminie załatwienia sprawy z uwagi na konieczność zgromadzenia nowych dowodów to rzeczywiście art. 200 § 1 O.p. miałaby ponowne zastosowanie. Jednakże w rozpoznawanej sprawie z postanowienia o przedłużeniu terminu załatwienia sprawy do 28 lipca 2013 r. wynikało, że przyczyną niedotrzymania terminu nie było gromadzenie nowych dowodów lecz konieczność dogłębnego przeanalizowania dowodów już istniejących. Dlatego też organ nie miał obowiązku ponawiania wezwania z art. 200 § 1 O.p. przed wydaniem decyzji z [... ] r.

Pełnomocnik Spółki zaskarżył powyższe rozstrzygniecie skargą do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. Domagając się uchylenia zaskarżonego postanowienia powtórzył zarzuty odwołania. Ponownie podkreślił, że uprawdopodobnił brak winy w uchybieniu terminu do złożenia odwołania od decyzji organu, gdyż w momencie udania się na wczasy, nie upłynął nawet w połowie nowy termin wyznaczony przez organ do załatwienia sprawy. Zdaniem pełnomocnika nie miał na okres swojego wypoczynku obowiązku wyznaczania osoby upoważnionej do odbioru korespondencji, jak i prowadzenia rozmów telefonicznych z organem. Zaistniała sekwencja zdarzeń miała charakter losowy, ale niezawiniony.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Celnej w K. podtrzymał stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje.

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżone postanowienie nie narusza prawa.

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Natomiast według art. 145 § 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., w skrócie p.p.s.a.), sąd uchyla decyzję lub postanowienie, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, ewentualnie stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia, jeżeli zachodzą przyczyny określone we właściwych przepisach. Tak więc tylko stwierdzenie, że zaskarżona decyzja (postanowienie) dotknięta jest przynajmniej jedną z powyższych wad skutkuje jej wyeliminowaniem z obrotu prawnego. Ponadto należy wskazać na art. 134 § 1 p.p.s.a., zgodnie z którym sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy. Zaskarżenie orzeczenia organu podatkowego skutkuje tym, że przedmiotem postępowania sądowoadministracyjnego jest tylko ta kwestia, która w tym orzeczeniu została rozstrzygnięta.

Przedmiotem rozpoznawanej sprawy było postanowienie o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania i odmowa przywrócenia terminu do jego wniesienia i tylko w tych granicach jest ona rozpoznawana.

Należy wskazać, że prawidłowe doręczenie decyzji ma istotne znaczenie dla określenia terminu do wniesienia odwołania. Jak wskazał organ podatkowy nieskuteczne doręczenie decyzji organu pierwszej instancji, a więc sytuacja, w której decyzja nie weszła do obrotu prawnego (art. 212 O.p.) powoduje niedopuszczalność odwołania (art. 228 § 1 pkt 1 O.p.). W przypadku zaś, gdy doręczenie było prawidłowe, a odwołanie złożono po terminie, organ odwoławczy (z mocy prawa) wydaje postanowienie o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania (art. 228 § 1 pkt 2 O.p.). Również pozostawia się bez rozpatrzenia odwołanie, które nie zawiera zarzutów przeciw decyzji, określenia istoty i zakresu żądania będącego przedmiotem odwołania ani dowodów uzasadniających to żądanie (art. 228 § 1 pkt 3 i art. 222 O.p.). W przedmiotowej sprawie jednakże taka sytuacja nie zaistniała, gdyż odwołanie zawiera wskazane wyżej elementy.

Ustalenie, że decyzja podatkowa została doręczona, oraz że upłynął termin do wniesienia odwołania, ciąży na organie odwoławczym. Zaistnienie tych okoliczności obliguje organ odwoławczy do stwierdzenia, w formie postanowienia, tego faktu oraz warunkuje możliwość rozstrzygania sprawy o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania. Logika wskazuje, że trzeba mieć świadomość uchybienia terminu, aby żądać jego przywrócenia. Taka sytuacja zaistniała w niniejszej sprawie czego potwierdzenie stanowi wniesione przez stronę odwołanie wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego wniesienia. Należy podkreślić, że postanowienie w przedmiocie uchybienia terminu może być wydane wówczas, gdy przekroczenie terminu jest oczywiste i po wyjaśnieniu ewentualnych wątpliwości, które mogą powstać po zgromadzeniu i analizie pełnego materiału dowodowego (zobacz wyrok WSA w Gliwicach, sygn. akt I SA/GI 171/09 z 22 kwietnia 2009 r., LEX nr 4496899).

W zaskarżonym postanowieniu organ odwoławczy ocenił skuteczności przedmiotowego doręczenia przyjmując, że przesyłka została doręczone prawidłowo w dniu 15 lipca 2013 r., w trybie zastępczym. Okoliczność ta w świetle treści wniesionej do Sądu skargi jest niesporna. Podobnie jak data wniesionego przez pełnomocnika odwołania wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego wniesienia.

Zatem zasadnicze znaczenie dla wyniku sprawy ma ocena przyczyny niedotrzymania przez skarżącego terminu do wniesienia odwołania od decyzji z 26 czerwca 2013 r., który upłynął z dniem 29 lipca 2013 r., a odwołanie wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do jego wniesienia zostało złożone 6 września 2013 r. Organ uznał jednocześnie, że wniosek o przywrócenie terminu został złożony w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi, a zatem i Sąd nie będzie pogarszał sytuacji procesowej skarżącego w tym aspekcie.

Jako przyczynę tego stanu rzeczy, uzasadniającą przywrócenie terminu do wniesienia odwołania, pełnomocnik skarżącego wskazał swój wyjazd na urlop wypoczynkowy. Zdaniem Sądu orzekający w tej sprawie organ prawidłowo i zgodnie z art. 162 § 1 O.p. ocenił tak wskazaną przesłankę przywrócenia terminu.

Zgodnie z art. 162 § 1 O.p. "W razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na wniosek zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, że uchybienie nastąpiło bez jego winy." Dokonując wykładni zawartego w tym przepisie określenia bez jego winy organ powołał się na kilka orzeczeń sądów administracyjnych oraz poglądy zaprezentowane w literaturze prawniczej. Bez konieczności ich powtarzania stwierdzić należy, że jednolicie z orzecznictwa i z literatury prawniczej wynika, że o braku winy w uchybieniu terminu procesowego można mówić wówczas, gdy przyczyna niedotrzymania terminu zaistniała w sposób nieprzewidziany i trudny do usunięcia, a sama strona (jej pełnomocnik) dołożyła należytej staranności w dokonywaniu czynności procesowych, co w szczególności dotyczy tak zwanych profesjonalnych pełnomocników procesowych. W tak rozumianej przesłance braku winy nie mieści się sytuacja wskazana przez pełnomocnika skarżącego, bowiem jego wyjazd na urlop nie może być uznany za przeszkodę nieprzewidzianą, ani trudną do usunięcia. Zachowanie należytej staranności powinno natomiast polegać na takim zorganizowaniu pracy kancelarii, by w czasie nieobecności pełnomocnika był możliwy odbiór kierowanej doń korespondencji. Nie bez znaczenia dla niniejszej sprawy pozostaje termin urlopu pełnomocnika, który upłynął w dniu 19 lipca 2013 r. zatem po tej dacie mógł podjąć działania mającą na celu zweryfikowanie przesyłki, której podwójne awizo (z dnia 1 i 9 lipca) znajdowało się w jego skrzynce odbiorczej. Wysłanie pisma z zapytaniem o bieg sprawy w dniu 12 sierpnia 2013 r., przy zakreślonym przez organ ostatecznym terminem załatwienia sprawy do dnia 28 lipca 2013 r. i oczekiwanie na pisemną odpowiedź, było co najmniej spóźnione. Nie świadczy też o przezorności pełnomocnika.

Trafnie też podkreślił Dyrektor Izby Celnej, że wskazanie na podstawie art. 140 § 1 O.p. nowego terminu załatwienia sprawy nie jest wskazaniem daty wydania decyzji kończącej postępowanie w danej instancji, lecz wyznacza nowy okres rozstrzygnięcia sprawy, o ile nie nastąpi następne jego przedłużenie. W żadnym jednak razie czynność organu dokonana na podstawie art. 140 § 1 O.p. nie może być rozumiana jako zwolnienie z obowiązku odbioru pism procesowych do wskazanej w niej daty. Nikt nie wymaga tego, by pełnomocnik przewidywał moment doręczenia mu pism procesowych, bo jego rola polega na tym, by w całym toku postępowania administracyjnego odbierał kierowane doń pisma. Bieg postępowania administracyjnego i dokonywane w jego toku czynności nie mogą być uzależnione od prywatnych zamiarów pełnomocnika strony, dlatego realizacja przez niego prawa do wypoczynku nie może stanowić przeszkody w biegu postępowania, a zwłaszcza działać na niekorzyść reprezentowanej strony.

Zgodzić się można ze skarżącym, że uprawdopodobnił przyczynę uchybienia terminu, że był to wyjazd na urlop, ale Sąd podziela stanowisko organu, w myśl którego nie można przyjąć, że uchybienie terminu nastąpiło bez winy strony.

Mając to na uwadze Sąd oddalił skargę na podstawie art. 151 p.p.s.