II SA/Bd 227/14

Uzasadnienie

I Dnia 28 lipca 2014 r. (uzupełniony 22 sierpnia 2014 r.) A. S. złożył wniosek (formularz PPF) o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata (w pkt. 11 formularza wnioskował o radcę prawnego).

We wspólnym gospodarstwie domowym zamieszkuje z matką. W formularzu PPF podał, że posiada mieszkanie o powierzchni [...] m2 natomiast w dodatkowo nadesłanym oświadczeniu stwierdził, że nie posiada tytułu prawnego do tego mieszkania. Jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Matka uzyskuje świadczenie emerytalne. Oświadczył, że nie posiada oszczędności oraz papierów wartościowych oraz że nie ponosi żadnych kosztów utrzymania. Otrzymuje pomoc finansową od matki. Wskazał, że matka odmówiła udzielenia informacji odnośnie jej sytuacji finansowej. Z wyciągu z rachunku bankowego wynika, że otrzymuje regularnie kwotę [...] zł tytułem ,,rekompensaty" zaś z zaświadczenia MOPS z dnia 20 sierpnia 2014 r., że nie jest objęty pomocą społeczną.

Referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego zważył, co następuje:

II Należy zaznaczyć, iż prawo pomocy obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w ramach prawa pomocy jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa ( art. 244 § 1 i § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012r., poz. 270 ze zm., zwanej dalej p.p.s.a.).

Przepis art. 245 p.p.s.a. przewiduje możliwość przyznania prawa pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika w sytuacji, kiedy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania (art. 246 § 1 pkt 1 p.p.s.a.). Z kolei prawo pomocy w zakresie częściowym (art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a.) polega na zwolnieniu tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tyko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Następuje w sytuacji, jeżeli osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania dla siebie i rodziny.

III Odnośnie wniosku skarżącego w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych w przedmiotowej sprawie zastosowanie będzie miał przepis art. 239 pkt 1 lit. b p.p.s.a., który stanowi, że nie ma obowiązku uiszczenia kosztów sądowych strona skarżąca działanie, bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach dotyczących statusu bezrobotnego, zasiłków oraz innych należności i uprawnień przysługujących osobie bezrobotnej.

Przedmiot niniejszej sprawy umorzenia kosztów badań lekarskich, a więc mieści się w zakresie ww. ustawowego zwolnienia od kosztów. Strona wystąpiła o zwolnienie jej od kosztów sądowych, od których to ponoszenia jest zwolniona z mocy ustawy tak więc przyznanie stronie prawa pomocy jest bezzasadne i to niezależnie od jej sytuacji materialnej i zdrowotnej.

IV Przechodząc do rozpoznania wniosku odnośnie ustanowienia pełnomocnika wskazać należy, że w świetle przedstawionej przez zainteresowanego sytuacji majątkowej, rodzinnej oraz możliwości płatniczych uznano, iż nie wykazał on zasadności swojego wniosku. Skarżący nie wskazał żadnych okoliczności, które wskazywałyby na to, że ponosi ponadprzeciętne wydatki np. związane ze swym leczeniem czy utrzymaniem domu. Zarówno skarżący jak i jego matka uzyskują dochód. Matka otrzymuje świadczenie emerytalne zaś skarżący uzyskuje niewielki ww dochód oraz pomoc finansową od matki. Ponadto nie ponosi żadnych kosztów związanych z utrzymaniem. Nie korzysta również z pomocy społecznej.

Istotne w przedmiotowej sprawie jest również i to, że wnioskodawca wystąpił o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym zaś przepis wyraźnie wskazuje, że w tym stanie rzeczy powinien wykazać, że nie posiada jakichkolwiek środków pieniężnych. Tymczasem uzyskuje miesięcznie dochód w wysokości wskazanej powyżej oraz pomoc finansową od matki – tym samym nie spełnia wymagań zawartych w ww. przepisie.

Wymaga podkreślenia, że udzielenie stronie prawa pomocy jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do wypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest rzeczywiście niemożliwe. Przyjęcie przez stronę skarżącą innego priorytetu w wydatkach nie może stanowić podstawy do uznania, że Skarb Państwa winien kredytować wydatki związane z prowadzeniem przez stronę skarżącą procesów sądowych.

Zasadność wniosku skarżącego Referendarz sądowy rozpatrywał w dwóch aspektach, mianowicie z uwzględnieniem z jednej strony wysokości obciążeń finansowych, jakie musi on ponieść w niniejszym postępowaniu, a z drugiej strony biorąc pod uwagę możliwości finansowe strony wnioskującej o przyznanie prawa pomocy, które zostały przedstawione powyżej. Z rozważań tych można wysnuć wniosek, że skarżący dotychczas nie poniósł żadnych wydatków, ponieważ jak to zostało wskazane powyżej jest zwolniony od kosztów sądowych np. związanych z uiszczeniem wpisu sądowego od skargi czy opłaty kancelaryjnej.

Warto również zauważyć, że koszty sądowe mają charakter należności publicznoprawnych, zatem winny być uiszczane w pierwszej kolejności, nie zaś dopiero wówczas, gdy pozostaną wolne po rozdysponowaniu środki. Opłaty sądowe stanowią rodzaj daniny publicznoprawnej i w związku z tym inne wydatki wnioskodawcy nie mogą być w stosunku tych opłat traktowane priorytetowo (por. postanowienie NSA z dnia 23 stycznia 2006 r., sygn. akt II FZ 23/06, niepubl.). Powyższe należy odnieść również do ustanowienia pełnomocnika. Tymczasem jak wynika z powyższego skarżący we własnym zakresie przed złożeniem wniosku PPF ustanowił pełnomocnika celem złożenia skargi kasacyjnej, która została złożona oraz reprezentowania go przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.

V W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 246 § 1 pkt 1 oraz art. 258 § 2 pkt 7 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi postanowiono jak w sentencji.