I FZ 106/14

Uzasadnienie

Zażalenie M. T. dotyczy zarządzenia z dnia 8 stycznia 2014 r., na mocy którego Przewodniczący Wydziału Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach wezwał skarżącą do uiszczenia opłaty kancelaryjnej w kwocie 100 zł za sporządzenie uzasadnienia wyroku oddalającego jej skargę.

W odpowiedzi na wezwanie skarżąca złożyła zażalenie, w którym wniosła o uchylenie wymienionego zarządzenia i zasądzenie ewentualnej opłaty kancelaryjnej w łącznej kwocie 100 zł w sprawach o sygn. akt III SA/Gl 1054-1059/13.

W uzasadnieniu podniosła, że Sąd pierwszej instancji prowadził sześć odrębnych postępowań w sprawach jej skarg na decyzje w przedmiocie podatku od towarów i usług za sześć miesięcy 2007 r. Spowodowało to znaczny wzrost kosztów sądowych dla znajdującej się w trudnej sytuacji finansowej skarżącej.

Skarżąca podkreśliła, że wnioskowała o zwolnienie od kosztów sądowych, lecz sąd jej wniosku nie uwzględnił. Z tego powodu musiała zaciągnąć pożyczkę. Podniosła, że uzasadnienie wszystkich sześciu orzeczeń będzie tożsame, co powoduje, iż wzywanie jej do uiszczenia opłaty kancelaryjnej w każdej ze spraw jest sprzeczne ze sprawiedliwością społeczną. W jej ocenie, spowoduje to ograniczenie dostępu do wymiaru sprawiedliwości, a to z uwagi na niezrozumiałe egzekwowanie znacznej kwoty opłat kancelaryjnych w kontekście zawitych terminów ewentualnego odwołania od rzeczonych wyroków.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Stosownie do treści art. 234 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), zwanej dalej "Ppsa", opłatę kancelaryjną za odpis orzeczenia z uzasadnieniem pobiera się przy zgłoszeniu wniosku o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i jego doręczenie. W sprawach skarżącej zostało wydanych sześć wyroków i w związku z tym została ona wezwana do uiszczenia opłaty kancelaryjnej w każdej ze spraw. Działanie Sądu pierwszej instancji jest zatem zgodne z przepisami prawa, co czyni wniesione zażalenie nieusprawiedliwionym.

Odpowiadając na argumentację, którą zaprezentowała skarżąca w złożonym środku odwoławczym wskazać trzeba, że zgodnie z art. 111 § 1 Ppsa sąd ma obowiązek połączyć kilka oddzielnych spraw do wspólnego rozstrzygnięcia jeśli mogły być objęte jedną skargą. Z kolei na podstawie art. 111 § 2 Ppsa sąd może tak uczynić, jeśli sprawy te pozostają ze sobą w związku. W przypadku skarżącej, mamy do czynienia z drugą z wymienionych sytuacji, albowiem wydano sześć decyzji podatkowych, gdzie każda z nich stanowi odrębny przedmiot zaskarżenia. Niewątpliwy związek wymienionych spraw, wynikający z faktu, że adresatem decyzji jest ta sama osoba, dotyczą tego samego podatku, wydane zostały przez ten sam organ za zbieżne okresy rozliczeniowe dawał jedynie możliwość wydania jednego orzeczenia, z której to możliwości Sąd pierwszej instancji nie skorzystał. Naczelny Sąd Administracyjny, na obecnym etapie postępowania, nie jest władny badać czy było to działanie właściwe, albowiem postanowienia sądu pierwszej instancji, od których nie służy zażalenie, podlegają ewentualnej kontroli instancyjnej wyłącznie w trybie art. 191 Ppsa, a zatem po wniesieniu skargi kasacyjnej od orzeczenia kończącego postępowanie w pierwszej instancji, jeżeli miało to wpływ na wynik sprawy.

Z powyższych względów Naczelny Sąd Administracyjny nie miał podstaw badać, czy właściwe było w niniejszym postępowaniu zastosowanie art. 111 § 2 Ppsa, wyłącznie w zakresie połączenia spraw skarżącej do wspólnego rozpoznania.

Przechodząc do kwestii trudnej sytuacji materialnej skarżącej należy wskazać, że ma ona prawo do wnioskowania o zmianę dotychczasowego orzeczenia w przedmiocie prawa pomocy, z tym że musi mieć na uwadze treść art. 165 Ppsa, tj., iż ma obowiązek wykazać, że w tym zakresie zaszły takie zmiany okoliczności faktycznych, które obecnie uzasadniają uwzględnienie jej wniosku.

Za chybiony należało uznać wreszcie ostatni z podnoszonych argumentów zażalenia, dotyczący terminów zawitych do wniesienia skargi kasacyjnej. Wniosek skarżącej o sporządzenie uzasadnienia wyroku i doręczenie jego odpisu został bowiem złożony w terminie, a zatem ów odpis będzie stronie doręczony, niezależnie od uiszczenia stosownych opłat kancelaryjnych. Wskazany w wezwaniu rygor uiszczenia opłaty kancelaryjnej dotyczył jej przymusowego ściągnięcia w trybie egzekucyjnym. Sąd pierwszej instancji nie mógł bowiem, w myśl art. 234 § 2 Ppsa, nadać rygoru pozostawienia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku bez rozpoznania.

Z powyższych względów strona będzie miała możliwość złożenia ewentualnych skarg kasacyjnych, niezależnie od tego czy wywiąże się z obowiązku uiszczenia nałożonych na nią opłat kancelaryjnych. Na marginesie należy jedynie dodać, że przyszłe, oddzielne wpisy od skarg kasacyjnych nie byłyby możliwe do uniknięcia nawet w przypadku połączenia spraw i wydania jednego wyroku, gdyż czynności opisane w art. 111 Ppsa mają charakter techniczny i nie oddziałują na materialnoprawną odrębność spraw, w których skarżąca jest stroną.

Z powyższych względów, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 Ppsa Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji.