II FZ 557/14

Uzasadnienie

Przedmiotem zażalenia jest postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 14 marca 2014 r., sygn. akt I SA/Sz 1401/13, mocą którego oddalono wniosek M. sp. z o.o. z siedzibą w K. (dalej zwana Spółką, Skarżącą) o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

Skarżąca wniosła o przyznanie prawa pomocy w postaci zwolnienia od kosztów sądowych.

Z uzasadnienia wniosku oraz załączonych do wniosku dokumentów wynika, że Spółka prowadzi działalność w zakresie produkcji zabawek, działalność hotelarską, restauracyjną, działalność w zakresie gier na automatach i gier na automatach o niskich wygranych, działalność rozrywkową i rekreacyjną. Obecnie Spółka pozostaje w trudnej sytuacji finansowej. W ubiegłym roku podatkowym poniosła stratę w kwocie 1.778.766,26 zł. W wyniku wprowadzenia nowych przepisów w przedmiocie podatku od gier, Spółka zapłaciła ponad 46 mln zł podatku więcej, niż gdyby uiszczała go na zasadach obowiązujących przed nowelizacją. Wobec konieczności ponoszenia o wiele wyższych należności podatkowych, Spółka podejmuje próby obniżenia kosztów funkcjonowania firmy przez zmniejszenie zatrudnienia i wartości środków trwałych.

W oświadczeniu o majątku i dochodach Spółka wskazała, że: jej kapitał zakładowy wynosi 1.928.000 zł, wartość środków trwałych 19.379.613,75 zł, strata za ostatni rok obrotowy według bilansu 1.738.766,26 zł, natomiast na swoim rachunku bankowym (wykazano jeden rachunek bankowy w BS B. O/O K.) posiada kwotę 1.858,38 zł. Z dokumentów dołączonych do formularza (rachunek zysków i strat za okres od 01.01.2012 r. do 31.12.2012 r., bilans sporządzony na dzień 21.12.2012 r.) wynika, że w latach 2011 i 2012 Spółka poniosła stratę w kwocie odpowiednio - 3.942.462,91 zł i 1.738.766,26 zł (przy przychodach w kwocie odpowiednio - 122.425.468,10 zł i 111.732.669,53 zł), na dzień 31 grudnia 2012 r. jej aktywa miały wartość 35.367.489,84 zł, kapitał własny 29.579.884,30 zł, natomiast wartość środków pieniężnych w kasie i na rachunkach wynosiła 11.552.867,63 zł.

Na dzień 30 listopada 2013 r. Spółka uzyskała przychody netto ze sprzedaży w wysokości 69.599.651 zł, posiadała aktywa trwałe o wartości 15.398.723,11 zł, należności długoterminowe w wysokości 1.876.022 zł oraz należności krótkoterminowe w wysokości 1.036.808,51 zł, a także środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych w kwocie 10.387.269,99 zł, posiadała kapitał własny w wysokości 23.738.888,03 zł, wykazywała zobowiązania krótkoterminowe w wysokości 3.918.254,34 zł (z tytułu dostaw i usług, podatków), zobowiązania długoterminowe w wysokości 0 zł. Ponadto we wrześniu, październiku i listopadzie 2013 r. Spółka dokonała dostawy towarów oraz świadczyła usługi o wartości odpowiednio - 5.861.128 zł, 5.591.421 zł i 5.467.532 zł. Spółka przedłożyła: kopie deklaracji VAT-7 za wrzesień, październik, listopad 2013 r., kopie deklaracji POG-4 za wrzesień, październik, listopad 2013 r., bilans i rachunek zysków i strat na dzień 30 listopada 2013 r., konta syntetyczne i analityczne, a także wyciągi z sześciu rachunków bankowych obejmujące okres od 5 września 2013 r. do 16 grudnia 2013 r.

Spółka wskazała ponadto, że posiadany przez nią majątek nie może zostać spieniężony, gdyż stanowią go w przeważającej części automaty do gier o niskich wygranych, które w wyniku wprowadzenia nowych przepisów o grach hazardowych, mogą być eksploatowane jedynie do czasu wygaśnięcia udzielonej licencji.

Spółka podniosła także, że biorąc pod uwagę ilość zarejestrowanych w chwili obecnej w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Szczecinie spraw (wskazując, że analogiczne sprawy Spółka prowadzi przez sądami administracyjnymi na terenie całego kraju) i łączną wysokość wpisów we wszystkich sprawach, nie jest w stanie uiścić wpisu w niniejszej sprawie.

Z urzędu Sąd wskazał, że na dzień wydania zaskarżonego postanowienia w sprawach aktualnie zawisłych przed Sądem w wyniku wniesienia skarg przez Spółkę, została ona wezwana do uiszczenia wpisów sądowych w łącznej kwocie 52.500 zł.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie nie uznał wniosku za zasadny.

Sąd wskazał na wyjątkowy charakter instytucji prawa pomocy powołując art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270) - zwanej dalej P.p.s.a. - oraz art. 243 § 1 i 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a.

Rozpatrując przedmiotowy wniosek, Sąd zauważył, że wykazana przez stronę strata nie świadczy o braku środków finansowych pozwalających uiścić należne koszty sądowe. Jak wynika z akt sprawy, Spółka prowadzi działalność gospodarczą znacznych rozmiarów i uzyskuje wielomilionowe przychody. Spółka posiadała środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych w kwocie 10.387.269,99 zł. Posiadała także znaczny majątek i na bieżąco reguluje swoje zobowiązania. O tym, że sytuacja Spółki nie jest aż tak trudna, świadczy także fakt regulowania innych zobowiązań, co wynika z porównania danych zawartych w bilansie otwarcia na dzień 1 stycznia 2013 r. i za I półrocze 2013 r.

W ocenie Sądu, w świetle przychodów jakie uzyskuje Spółka, a także wartości jej majątku trwałego, niedopuszczalne byłoby przyjęcie, że spełnia ona przesłanki przyznania prawa pomocy. Spółka w istocie nie wykazała, że zmaga się z groźbą niewypłacalności, gdyż przedłożone dokumenty świadczą o prowadzeniu działalności na dużą skalę.

W zażaleniu na powyższe postanowienie Spółka zarzuciła naruszenie art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a. przez uznanie, że nie zaszły w niniejszej sprawie przesłanki do zwolnienia jej z jakiejkolwiek części kosztów sądowych.

Skarżąca podkreśliła, że posiadany majątek nie może zostać spieniężony, bo stanowią go w głównej mierze automaty do gier o niskich wygranych, które mogą być eksploatowane tylko do czasu wygaśnięcia licencji, a nowe nie będą udzielane. Sprzedaż majątku trwałego jest wykluczona, bo to jedyne źródło dochodu Skarżącej, a sprzedaż nieruchomości miałaby charakter nieodwracalny.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie jest zasadne.

Jak prawidłowo podkreślił Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie, przepis art. 246 § 2 pkt 2 P.p.s.a. reguluje instytucję statuującą wyjątek od ogólnej zasady ponoszenia kosztów w postępowaniach sądowoadministracyjnych przez ich strony, wyrażonej w art. 199 P.p.s.a., a znajdującej swe umocowanie w art. 84 Konstytucji. Udzielenie stronie prawa pomocy w postępowaniu przed sądem administracyjnym jest formą jej dofinansowania z budżetu państwa i przez to powinno się sprowadzać do przypadków, w których zdobycie przez stronę środków na sfinansowanie udziału w postępowaniu sądowym jest obiektywnie niemożliwe, co sprowadza realne ryzyko naruszenia jej prawa do sądu.

W niniejszej sprawie w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego Skarżąca nie wykazała, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania.

Naczelny Sąd Administracyjny podziela ocenę Sądu pierwszej instancji, że w świetle stanu konta Spółki, uzyskiwania przez nią tak znacznych przychodów, a także wartości majątku trwałego, niedopuszczalne byłoby przyjęcie, że spełnia ona przesłanki przyznania prawa pomocy. Skarżąca w istocie nie wykazała, że boryka się z groźbą niewypłacalności - przedłożone dokumenty świadczą o prowadzeniu działalności na dużą skalę, z której uzyskiwane są znaczne przychody. Podkreślenia wymaga, że wykazanie w danym roku podatkowym starty nie musi oznaczać utraty płynności finansowej przez przedsiębiorcę. W niniejszej sprawie poza powoływaniem się na stratę Skarżąca nie przedłożyła żadnych dowodów na ryzyko utraty płynności finansowej, a jej twierdzenia o trudnej sytuacji finansowej są gołosłowne. Trudno przyjąć, uwzględniwszy zasady logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego, że Spółka, która uzyskała przychody w 2013 r. (do listopada) w wysokości ok. 70.000.000 zł, nie jest w stanie z takiej kwoty wygospodarować 2000 zł, tj. wartości stanowiącej zaledwie 0,0028% tej kwoty - na pokrycie wpisu sądowego w sprawie sądowoadministracyjnej, a także innych kosztów, które ewentualnie w tym postępowaniu mogą wystąpić. Z całą pewnością wygospodarowanie takiej kwoty nie sprowadzi na Spółkę ryzyka upadłości czy choćby niewypłacalności.

Jeśli chodzi o argument Strony o niemożliwości wyzbycia się części majątku, a która to kwestia nie stanęła przecież u podstaw oddalenia wniosku przez Sąd, w ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego nie zasługuje on na uwzględnienie. Nie jest bowiem prawdziwe twierdzenie Strony, że jej majątek stanowią niemal wyłącznie automaty do gier o niskich wygranych, wziąwszy pod uwagę treść przedłożonego bilansu i wartość aktywów. W tym świetle kwota wpisu sądowego w tej sprawie ponownie jawi się jako nieznacząca dla kondycji finansowej Spółki, a podobna ocena odnosi się także do innych kosztów, które ewentualnie mogą w tej sprawie wystąpić. W kontekście powyższych ustalonych okoliczności należy uwzględnić, że w przypadku wnioskowania o prawo pomocy osoba prawna nie może powoływać się tylko na to, że aktualnie nie dysponuje środkami na poniesienie kosztów sądowych, ale musi także wykazać, że nie ma ich, mimo iż podjęła wszelkie niezbędne działania, by zdobyć fundusze na pokrycie wydatków.

Podkreślenia wymaga, że z treści zażalenia nie wynikają żadne konkretne informacje o sytuacji finansowej Spółki, a ponadto w zasadzie nie nawiązano w nim do argumentacji Sądu pierwszej instancji, która stanęła u podstaw oddalenia wniosku. Zażalenie sprowadza się do polemiki z Wojewódzkim Sądem Administracyjnym co do braku możliwości wyzbycia się składników majątku oraz luźnych stwierdzeń o konieczności rozważenia przez Sąd realnych, a nie hipotetycznych, możliwości poniesienia opłat w postępowaniu, a także celu wymiaru sprawiedliwości. Rozważania o konsekwencjach wyzbycia się nieruchomości należy uznać za nieistotne dla rozstrzygnięcia, gdyż Sąd pierwszej instancji takich działań od Spółki nie oczekiwał.

Mając na uwadze powyższe okoliczności Naczelny Sąd Administracyjny zażalenie jako niezasadne w oparciu o art. 184 w zw. z art. 197 § 2 P.p.s.a. oddalił.