I SA/Po 879/13

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia [...] oddalił skargę PD na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] Nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług za czerwiec 2008 r.

Skarżący PD, reprezentowany przez doradcę podatkowego IC, pismem z dnia [...] wniósł skargę kasacyjną od w.w wyroku. Następnie skarżący złożył sporządzony w dniu [...], który ponowił w dniu [...] wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie doradcy podatkowego. W uzasadnieniu wniosku podał, że od kilku lat jego sytuacja majątkowo - osobista znajduje się w trudnym stanie. Wskazał, że lata [...] to ostatnie lata, kiedy miał jeszcze własną działalność gospodarczą, spore dochody i rodzinę. Jednakże po tym, jak kluczowy klient rozwiązał z nim umowę, a firma zaczęła popadać w długi, musiał zawiesić działalność, którą ostatecznie zamknął w [...]. Skarżący podał, że z firmy pozostały mu tylko długi w wysokości ok. [...]. Wnioskodawca nie wie w jakim stopniu komornik zaspokoił się już z pozostałości majątku firmy. Skarżący wskazał, że po odejściu żony w [...] Sąd zasądził od niego alimenty na dziecko (syn ma [...] lat i studiuje) w wysokości [...]. Z powodu wieloletniej zaległości zasądzonych alimentów jego relacje z dziećmi się popsuły. Skarżący podał, że z uwagi na okoliczność, iż nie mógł znaleźć pracy w P wyjechał za granicę, żeby zarobić na spłatę wszystkich długów. Wyjaśnił, że brak pracy i dochodów innych źródeł sprawił, że nie ma z czego spłacać alimentów. Dług z tego tytułu wynosi już około [...] i ciągle rośnie. Wskazał, że również za granicą nie może znaleźć dobrze płatnej i stałej pracy, która pozwoliłaby na spłacanie długów oraz możliwość poniesienia kosztów sądowych. Podał, że posiada udział w kamienicy w P, z którego przychody wynoszą ok. [...], jednakże on nie dostaje tych pieniędzy ze względu na ich zajęcie przez komornika. Wskazał, że w N udało mu się znaleźć pracę jako [...]. Zarobki z tego tytułu nie przekraczają [...] miesięcznie. Dodatkowo jest zatrudniony na [...] etatu w firmie A, z tego tytułu zarabia [...] miesięcznie. Skarżący podał, że mieszka sam, często zmienia miejsce zamieszkania w poszukiwaniu pracy, dlatego adres korespondencyjny to adres dotychczasowy w Polsce. Korespondencję odbiera znajomy, który przekazuje jemu wszystko co do niego przychodzi. Oświadczył, że obecne prace dorywcze wystarczają na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Do stałych miesięcznych wydatków należą opłaty za [...]. Skarżący podał, że czasami udaje mu się nocować u znajomych P. Oprócz tego każdy dojazd z N do P kosztuje go ok. [...] w jedną stronę. Skarżący oświadczył, że nie pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z innymi osobami. Posiada udział w kamienicy, która znajduje się przy ul. B [...] w P – około [...] m2, nie posiada domu, mieszkania, nieruchomości rolnej, oszczędności, przedmiotów o wartości powyżej 3.000 euro oraz oszczędności. Skarżący oświadczył, że jego dochód z tytułu prac dorywczych w N wynosi średnio ok. [...], z tytułu najmu kamienicy ok. [...] (zajęte przez komornika), z tytułu zatrudnienia na [...] etatu (jedyny stały angaż jaki udało mu się pozyskać w ciągu ostatnich kilku lat) ok. [...].

Na wezwanie z dnia [...] do uzupełnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy skarżący w odpowiedzi z dnia [...] oświadczył, że nie korzysta z rachunków bankowych, a te które posiada od dawna są zajęte przez komorników. Podał, że nie posiada żadnego samochodu, nie posiada również żadnych innych cennych przedmiotów. Wyjaśnił, że jego szacunkowe, średnie miesięczne koszty utrzymania wynoszą: mieszkanie w N ok. [...], w tym [...]. Podał, że w większości powyższych wydatków pomaga mu rodzina lub znajomi, gdyż nie byłby w stanie ich ponieść. Oświadczył, że nie uzyskuje żadnych innych dochodów. Skarżący posiada udziały w A, a także pełni w niej funkcję prezesa zarządu, jednakże podmiot ten nie prowadzi działalności, natomiast wcześniejsze działania przyniosły tylko straty. Oświadczył, że nie korzysta z pomocy opieki społecznej. Podał, że pracuje w firmie A na [...] etatu za minimalnym ustawowym wynagrodzeniem, które wynosi [...] brutto. Wyjaśnił, że w N pracuje dorywczo jako [...]. Średnia stawka godzinowa, jaką otrzymuje z tego tytułu, to kwoty rzędu [...] za godzinę. Zarobki są uzależnione od ilości klientów i poświęconego im czasu. Wskazał, że średnie dochody z tej działalności wynoszą nie więcej niż [...] miesięcznie. Wyjaśnił, że zdarzają się miesiące, w których pracuje więcej, ale też i takie, w których prawie wcale. Skarżący podał, że nie prowadzi rejestru uzyskanych kwot. Wskazał, że z uwagi na sytuację finansową, każdy grosz jest natychmiast przeznaczany na bieżące wydatki i utrzymanie. Podał, że mieszkanie w P jest jego własnością i znajduje się w kamienicy, która została zajęta przez komornika na poczet długów i w najbliższym czasie zostanie prawdopodobnie odebrana mu w drodze licytacji. Skarżący oświadczył, że w N najczęściej mieszka u swoich znajomych. Wnioskodawca podał, że ciąży na nim zobowiązanie alimentacyjne w wysokości [...] miesięcznie. Aktualnie dług z tego tytułu wynosi ponad [...] i ciągle rośnie. Skarżący wskazał, że od około roku jego sytuacja materialna jeszcze bardziej się pogorszyła. Zmuszony został do oddania samochodu wierzycielowi, który go zajął, przez co ma ograniczone możliwości podróżowania do P. Pogorszył się również stan jego zdrowia, gdyż nie stać go na wykupienie wszystkich niezbędnych leków. Podał, że zlecenia na wykonywaną przez niego pracę jako [...] są coraz rzadsze, a konkurencja w tej dziedzinie silniejsza, gdyż nie stać go na reklamę, czy wynajęcie odpowiedniego lokalu do prowadzenia zajęć, przez co zmuszony jest do przyjmowania takich zleceń, gdzie może pracować u klienta. Do pisma załączył kserokopie zeznania rocznego podatkowego za [...], z którego wynika, że dochód z tytułu pracy wyniósł [...], z tytułu najmu lub dzierżawy [...], z innych źródeł [...]. Załączył także kserokopie: zawiadomienia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym o wszczęciu egzekucji, zawiadomień o zajęciu wierzytelności skierowanych do Urzędu Skarbowego, pism Komornika do skarżącego, zawiadomień o wszczęciu egzekucji z nieruchomości i wezwania do zapłaty długu, zawiadomień o zajęciu wierzytelności z tytułu najmu lokali, postanowienia Komornika Sądowego o ustaleniu wynagrodzenia biegłego doradcy podatkowego za sporządzenie opinii, zawiadomień o zajęciu wynagrodzenia za pracę oraz wierzytelności zasiłku chorobowego, zawiadomień o wszczęciu egzekucji, zawiadomień o zajęciu wierzytelności z tytułu wynajmu lokali, obwieszczenia o licytacji nieruchomości, wezwania do dokonywania potrąceń, pisma Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym z dnia [...] informującego w jakiej wysokości wpłynęły na rachunek bankowy środki pieniężne w trakcie postępowania egzekucyjnego, wezwania do stawienia się w Kancelarii Komornika wraz z pojazdem marki R, rok prod. [...], wezwań skierowanych do dłużnika do stawienia się w Kancelarii Komornika, zawiadomienia o wszczęciu postępowania egzekucyjnego z tytułu egzekucji należności sądowych, postanowienia o ustaleniu wynagrodzenia biegłego za dokonanie oszacowania wartości rynkowej nieruchomości, obwieszczenia o opisie i oszacowaniu nieruchomości, obwieszczenia o licytacji nieruchomości.

Zgodnie z art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej jako "P.p.s.a.") strony ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Zatem obowiązującą zasadą w postępowaniu sądowoadministracyjnym jest, że strony ponoszą koszty tego postępowania. Od tej zasady ustawa przewiduje wyjątek – możliwość przydzielenia stronie skarżącej prawa pomocy. Przepis art. 245 § 1 cyt. ustawy stanowi, iż prawo pomocy może być przyznane w zakresie całkowitym lub częściowym. Prawo pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego (por. art. 245 § 2 P.p.s.a). Prawo pomocy w zakresie częściowym obejmuje zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Częściowe zwolnienie od opłat lub wydatków może polegać na zwolnieniu od poniesienia ułamkowej ich części albo określonej ich kwoty pieniężnej (por. art. 245 § 3 i § 4 P.p.s.a.). Zgodnie z art. 246 § 1 przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:

1) w zakresie całkowitym – gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania;

2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Instytucja prawa pomocy wiąże się ściśle z realizacją jednego z podstawowych standardów państwa prawnego, jakim jest prawo do sądu i zapewnia osobie znajdującej się w ciężkich warunkach materialnych możność obrony swoich praw przed sądem, mimo braku środków finansowych potrzebnych do poniesienia należnych kosztów postępowania.

W przedmiotowej sprawie skarżący wniósł o zwolnienie od kosztów sądowych i o ustanowienie doradcy podatkowego.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że skarżący w sporządzonym na urzędowym formularzu w dniu [...] i ponowionym w dniu [...] wniosku o przyznanie prawa pomocy wniósł o ustanowienie doradcy podatkowego i podał, że jeżeli to możliwe, wnosi o wyznaczenie IC. W tym miejscu godzi się zauważyć, że pismem z dnia [...] skarżący, reprezentowany przez doradcę podatkowego, wniósł skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia [...], sygn. akt [...], którą sporządził i podpisał doradca podatkowy – IC. Do skargi kasacyjnej załączono pełnomocnictwo z dnia [...] [karta nr [...] akt sądowych] oraz z dnia [...] [karta nr [...] akt sadowych]. Z treści pełnomocnictwa wynika, że wnioskodawca udzielił pełnomocnictwa doradcy podatkowemu IC do działania w jego imieniu w postępowaniu przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym, sporządzenia w jego imieniu skargi kasacyjnej od w.w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego oraz do reprezentowania w Naczelnym Sądzie Administracyjnym.

Zgodnie z art. 246 § 3 P.p.s.a. adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowego można ustanowić dla strony, która nie zatrudnia lub nie pozostaje w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym. Nie dotyczy to adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego ustanowionego na podstawie przepisów o prawie pomocy. Wobec tego skoro skarżący jest reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika z wyboru wniosek o ustanowienie doradcy podatkowego należało oddalić.

Natomiast co do wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych stwierdzić należy, że w świetle przedstawionych przez skarżącego okoliczności oraz przedłożonych dokumentów, nie jest on w stanie ponieść kosztów sądowych, a zatem wniosek jego jest w tym zakresie zasadny i zasługuje na uwzględnienie. Z oświadczeń złożonych przez skarżącego wynika bowiem, że nie pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z innymi osobami. Na skarżącym ciąży obowiązek alimentacyjny, przy czym, jak oświadczył, ma z tego tytułu zaległości na kwotę w wysokości ok. [...] i dług ten stale rośnie. Z udzielonych przez skarżącego informacji wynika również, że posiada zaległości, które powstały w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą na kwotę ok. [...]. Wnioskodawca posiada udziały w kamienicy w P, przy czym nieruchomość ta została zajęta. Wnioskodawca nie posiada oszczędności, papierów wartościowych, przedmiotów o wartości powyżej 3.000 euro oraz samochodu osobowego. Skarżący oświadczył, że uzyskuje miesięczne dochody z pracy dorywczej w N w wysokości ok. [...], [...] brutto z tytułu wynagrodzenia za pracę w P, ponadto uzyskuje dochody w wysokości [...] z tytułu najmu lokali, jednakże wierzytelności z tytułu najmu podlegają zajęciu komorniczemu. Ze złożonych przez skarżącego oświadczeń wynika, że w czasie gdy przebywa w P mieszka w mieszkaniu, które jest jego własnością i które znajduje się w zajętej przez komornika kamienicy, natomiast w N czasami udaje mu się nocować u znajomych P. Z oświadczeń skarżącego wynika, że jego szacunkowe, średnie miesięczne koszty utrzymania wynoszą ok. [...]. Skarżący podał, że koszty te ponosi dzięki pomocy rodziny i znajomych, gdyż sam nie byłby w stanie ich ponieść. Z udzielonych przez skarżącego oświadczeń i przedłożonych kserokopii dokumentów wynika również, że wobec skarżącego są prowadzone liczne postępowania egzekucyjne.

Wobec powyższego na podstawie art. 245 § 1 i § 3, art. 246 § 1 pkt 2 i § 3 w zw. z art. 258 § 1 i § 2 pkt 7 P.p.s.a. postanowiono, jak w sentencji.