I OZ 386/12

Uzasadnienie

Uzasadnienie.

Zaskarżonym postanowieniem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie odmówił przyznania A.Z. prawa pomocy w zakresie ustanowienia adwokata z urzędu. W uzasadnieniu postanowienia Sąd I instancji wskazał, iż skarżący w swoim wniosku podał, że prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe, jest osobą bezrobotną, bez prawa do zasiłku, ponadto nie otrzymuje innych świadczeń z tego tytułu, nie ubiegał się też o świadczenia z pomocy społecznej. Utrzymuje się z dobrowolnego wsparcia finansowego krewnych, dorywczych prac sezonowych i zbieractwa runa leśnego. Nie posiada oszczędności ani przedmiotów wartościowych, a ponadto jest właścicielem mieszkania pow. 36 m² i nieruchomości rolnej o pow. 0,59 ha.

W niniejszej sprawie sąd odstąpił od zastosowania art. 255 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.- dalej powoływana jako P.p.s.a.), który daje Sądowi możliwość wezwania strony do złożenia dodatkowych oświadczeń lub przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego. Sąd I instancji wziął pod uwagę stanowisko skarżącego wyrażone we wniosku o przyznanie prawa pomocy oraz w piśmie procesowym z dnia 9 stycznia 2012 r., w którym oświadczył on, iż przedłożył już we wcześniej rozpoznawanych sprawach wszystkie niezbędne do oceny jego sytuacji majątkowej, finansowej i rodzinnej, dokumenty i oświadczenia, które sąd powinien wziąć pod uwagę z urzędu.

Sąd I instancji, rozpoznając niniejszą sprawę, wziął także pod uwagę fakt, że składając pisma i oświadczenia w innych sprawach o przyznanie prawa pomocy, skarżący również nie udzielił pełnych wyjaśnień, które umożliwiałyby zbadanie faktycznej wysokości i źródeł uzyskiwanego przez niego dochodu oraz rodzaju i wysokości ponoszonych wydatków. Przekazane do oceny sądu wyjaśnienia nie wskazują jednoznacznie, w ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, jaka jest rzeczywista sytuacja finansowa skarżącego.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, WSA w Olsztynie stwierdził, że ograniczenie dostępu do sądu nie narusza samej istoty tego prawa, gdy zmierza do realizacji uzasadnionego prawnie celu oraz, gdy zachowana została rozsądna relacja proporcjonalności pomiędzy stosowanymi środkami a celem, do realizacji którego stosowane środki zmierzały.

Zażalenie na powyższe postanowienie wniósł A.Z., domagając się zmiany zaskarżonego orzeczenia i przyznania prawa pomocy w żądanym zakresie. Sądowi zarzucono naruszenie:

• art. 255 p.p.s.a. przez bezpodstawne jego niezastosowanie w faktach niniejszej sprawy, gdy ww. Sąd doszedł do przekonania, że skarżący nie wykazał przez przedłożone dowody w sposób niebudzący wątpliwości, iż jest w takiej sytuacji materialnej, że sytuacja ta uprawnia go faktycznie i prawnie do wnioskowanej pomocy z powodu realnego jego ubóstwa oraz braku środków finansowych, oszczędności i dochodów.,

• art. 255 p.p.s.a. w zw. z art. 256 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 141 § 4 p.p.s.a. przez kuriozalne stwierdzenie, iż skarżący uchylił się od przedstawienia żądanych w trybie art. 255 p.p.s.a. informacji, co jest ze strony ww. Sądu tezą gołosłowną śmieszną i kuriozalną, gdyż skarżący przedłożył żądane dowody i oświadczenia i to w taki sposób jak zezwala mu na to prawo, art. 256 pkt 2 p.p.s.a. oraz i w sposób zakreślony wezwaniem ww. Sądu, gdyż przedmiotowe wezwanie nie precyzowało i nie wskazywało jak żądane oświadczenia skarżącego i dowody źródłowe mają wyglądać oraz co ma się w nich znajdować a czego nie powinno w nich być.,

• art. 245 § 3 p.p.s.a, i art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. polegające na gołosłownym uznaniu, że skarżący realnie obiektywnie może ponieść koszty wnioskowanej pomocy przyznania adwokata bez jakiekolwiek uszczerbku koniecznego utrzymania dla siebie i rodziny oraz na nieuzasadnionym przyjęciu, że skarżący w ogóte nie udowodnił braku możliwości płatniczych i zdobycia środków na wnioskowaną pomoc, gdy faktycznie środków tych skarżący nie ma i realnie obiektywnie zdobyć ich nie może, a także nie udowodnił wniesionym wnioskiem, oświadczeniami i dokumentami źródłowymi, iż realnie faktycznie nie jest w stanie ponieść opłaty do wnioskowanej pomocy w jakiejkolwiek wysokości.,

• art. 245 § 3 p.p.s.a. i art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. przez wadliwość działań do podjętej oceny zasadności wniosku strony o prawo pomocy i oparcie tej odmowy na innych przytoczonych przez ten Sąd sprawach sądowo administracyjnej WSA w Olsztynie o sygn. akt li SA/Oi 523/09 oraz ii SO/Ol 27/11 i ii SO/OI 28/11 oraz w zakresie tych spraw i ich stanu wskazującego na rok 2009 oraz inną nietożsamą sprawę może to samo w sobie stanowić linię argumentu uzasadniającego odmowy wnioskowanej pomocy, gdy takowe działanie z punktu prawa jest w ogóle niedopuszczalne i niemożliwe do zaakceptowania w orzecznictwie Sądów administracyjnych.

• art. 245 § 3 p.p.s.a. w zw. z art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. polegające na gołosłownym i bezpodstawnym uznaniu, że skarżący nie podlega pod prawo wnioskowanej pomocy, gdyż środki pieniężne, których to skarżący realnie nie ma, co bezspornie wynika z wniosku "PPF" o prawo pomoc, historii stanu jego konta z okresu od lipca 2011r. do stycznia 2012r. oraz jego oświadczeń i przedłożonych do sprawy dowodów źródłowych, z których wynika, iż skarżący nie posiada środków finansowych na wnioskowaną pomoc oraz przedmiotów wartościowych dochodów ani oszczędności i wspólnie gospodarującej rodziny dają mu możliwości poczynienia oszczędności, które mogłyby być przeznaczone na wnioskowaną pomoc w tym w takiej wysokości, iż po opłacie wnioskowanej pomocy skarżący realnie miałby możliwość zabezpieczenia sytuacji bytowej swojej osoby nawet choćby w mikrej części.,

• art. 245 § 3 p.p.s.a. przez niezasadne i gołosłowne przyjęcie, że skarżący nie spełnia w ogóle warunków, o jakich mowa w art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a., tzn., że skarżący wbrew złożonym oświadczeniom i dokumentom źródłowym z zakresu jego wniosku posiada środki finansowe w takiej wysokości, iż ich wysokości zapewniającej mu niezbędne wydatki i po ich wydatkowaniu środki dodatkowe w nadmiarze zapewniającym mu przy ich uszczupleniu niezakłócenia w finansach i niewywarcia wpływu na byt w utrzymaniu skarżącego. Tymczasem skarżący nie dysponuje jakimikolwiek środkami, nawet, co do bytu swojego utrzymania, gdyż jak skarżący wykazał we wniosku o prawo pomocy dołączonymi do niego wyciągami bankowymi oraz dodatkowymi oświadczeniami, wyciągami bankowymi, kopiami dokumentów źródłowych, iż jest osobą ubogą, bezrobotną bez źródeł dochodu i oszczędności jak i przedmiotów wartościowych środkami, a mimo to ww. Sąd gołosłownie pomocy tej mu odmówił.

• art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. polegające na bezprawnym i gołosłownym uznania, iż skarżący w ogóle nie wykazał w niniejszym wnioskowaniu, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny, gdy wykazał, że nie ma środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania, gdyż ich w ogóle nie posiada ani nie ma możliwości obiektywnych ich zdobycia, co jest bezsporne gdyż

sam na to wskazuje WSA w Olsztynie.

• art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. przez jego wadliwą wykładnię, bowiem z niniejszej normy prawnej bezsprzecznie wynika, iż odmowa przyznania prawa pomocy może odbyć się jedynie wtedy, gdy strona dysponuje środkami na wnioskowaną pomoc w takiej formie i wysokości, iż nie powoduje to uszczerbku w jej utrzymaniu oraz rodziny, tzn. niespełna warunków ustawowych do jej przyznania.

• art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 252 § 1 p.p.s.a., przez bezprawność przyjęcia, iż fakty, jakie to skarżący przedstawił i wykazał na ich poparcie dowodami przed WSA w Olsztynie w niniejszej sprawie o prawo pomocy pozostają w sprzeczności z zawartymi tam informacjami o stanie majątkowym strony skarżącej oraz nie stanowią w świetle prawa, art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 252 § 1 p.p.s.a., wystarczających przesłanek do wnioskowanej pomocy i zatem gołosłownym stwierdzeniem ww. Sądu, że istnieją podstawy do odmowy przyznania prawa pomocy oraz oparcia tej tezy na postanowieniu NSA z dnia 7 marca 2006 r,, sygn. akt II OZ 211/06 gdy postanowienie to nie

jest związane bezpośrednio z niniejszą sprawą i z nią w ogóle nie koresponduje.

• art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art, 252 § 1 p.p.s.a. w zw. z art. 141 § 4 p.p.s.a., przez kuriozalne wywody, że wniosek strony skarżącej o przyznanie prawa pomocy nie został uzupełniony w sposób prawidłowy, czyli zgodny z wymogami prawa art. 252 § 1 p.p.s.a., oraz, iż skarżący nie wykonał w ogóle wezwania referendarza sądowego WSA w Olsztynie z dnia 19 grudnia 2011 r., co zdaniem ww. Sądu w zakresie tych kurażowych wywodów uniemożliwiło temu Sądowi dokonanie jakiekolwiek i nawet rzetelnej analizy sytuacji materialnej i zdolności finansowych skarżącego, gdy skarżący bezspornie sytuację tą wykazał, gdyż nawet sam ww. Sąd wykazanie sytuacji materialnej skarżącego potwierdza przez zaznaczenie, iż jest bezsporne, że skarżący nie posiada jakichkolwiek oszczędności, przedmiotów wartościowych oraz i dochodów.,

• art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w zw, z art. 252 § 1 p.p.s.a., przez bezprawne przyjęcie, że w świetle wymogów prawa, co do przyznania na wniosek strony prawa pomocy, gdy przedstawione przez stronę dowody zdaniem ww. Sądu są sprzeczne ze złożonym oświadczeniem o prawo pomocy lub niewystarczające, to ustawa P.p.s.a. zezwala dla ww. Sądu dokonania z powyższego odmowy wnioskowanej pomocy i nie nakazuje wyjaśnienia powyższego w ten sposób, aby pochopnie, gołosłownie i bezpodstawnie nie pozbawić stronę wnioskowanej pomocy, art. 255 p.p.s.a.. Bowiem z powyższego, a zaskarżonego postanowienia wynika, iż to Sąd decyduje o tym czy strona wykazała to, iż nie jest w stanie ponieść wnioskowanej pomocy a nie, że decydują o tym dowody i oświadczenia strony.,

• art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 252 § 1 p.p.s.a., przez gołosłowne i niemające oparcia w przepisach prawa stwierdzenie WSA w Olsztynie zaskarżonym postanowieniem, że skarżący nie przedstawił informacji, które wskazywałyby okoliczności i podstawy wnioskowanej pomocy w sposób niebudzący wątpliwości.,

• art. 246 § ł pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 252 § 1 p.p.s.a., przez niewskazanie i niewyjaśnienie oraz nieoparcie na przepisach prawa twierdzenia z zaskarżonego postanowienia w zakresie zdania "w sposób niebudzący wątpliwości", bowiem ustawa P.p.s.a. nie wyszczególnia powyższego twierdzenia a w zakresie przepisów prawa pomocy ww. Sad obowiązany jest stosować się wyłącznie do przepisów prawa a nie dokonywać samoistnych nieobiektywnych i gołosłownych ocen, gdyż oceny te nie zostały wywiedzione zakresem prawa.,

• art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 252 § 1 p.p.s.a., przez gołosłowne i bezpodstawne przyjęcie, że w niniejszej sprawie skarżący uchylił się od przedstawienia niezbędnych dowodów, gdy ww. Sąd wskazał i wykazał, iż skarżący przedłożył ww. dowody i dokumenty.,

• art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 252 § 1 p.p.s.a., przez bezprawność działania polegającego na podważeniu dowodów i dokumentów przestawionych przez stronę, gdyż ww. Sąd podważa wiarygodność dokumentów przestawionych przez stronę oraz oświadczeń strony twierdząc, iż skarżący kłamie, bo mimo braku zarobków i oszczędności oraz przedmiotów wartościowych nie zalega z opłatami w utrzymaniu i sam też z powyższego żyje.

• art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 252 § 1 p.p.s.a., przez bezprawność działania polegającego na dokonywaniu oceny wniosku strony skarżącej o prawo pomocy w niniejszej sprawie przez pryzmat innych spraw zawisłych przed wojewódzkimi sądami administracyjnym i Naczelnym Sądem Administracyjnym w Warszawie {i OZ 156/12, I OZ 157/12, I OZ 158/12, i OZ 159/12 i I OZ 160/12 i inne), gdy przepisy ustawy P.p.s.a. na powyższe w ogóle nie zezwalają i według prawa o prawo pomocy działanie takie jest karygodne, gdyż bezprawne.,

• art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 252 § 1 p.p.s.a., przez gotosłowność przyjęcia, iż złożone w niniejszej sprawie oświadczenia skarżącego, wbrew stanowisku wyrażonemu w sprzeciwie na postanowienie referendarza sądowego WSA w Olsztynie o sygn. akt ww,, nie pozwalają na ocenę jego rzeczywistej

sytuacji materialnej i zdolności finansowych.,

• art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 252 § 1 p.p.s.a., przez brak uzasadnienie przez WSA w Olsztynie oraz goiosłowność twierdzenia WSA w Olsztynie, co do braku przedstawienie i uwiarygodnienie przez skarżącego okoliczności i powodów uzasadniających przyznanie skarżącemu prawa wnioskowanej pomocy przez ustanowienie adwokata wskazanego przez stronę.,

• art. 134 § 1 p.p.s.a. w zw. z art, 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. polegające na wadliwości uznania, iż skarżący nie przedstawił dla WSA w Olsztynie informacji, które wskazywałyby w sposób niebudzący wątpliwości, jaka jest jego sytuacja

materialna oraz majątkowa, gdy ww. Sąd miał możiiwość przeprowadzenia pełnej analizy posiadanych przez stronę środków z dowodów bankowych i oświadczeń skarżącego, co bezspornie wynika z dołączonych wyciągów bankowych

za okres od początku 2011 roku do 2012 roku i wskazanym nimi stanem środków finansowych oraz oświadczeń wniosku o prawo pomocy "PPF", iż skarżący nie posiada w ogóle środków finansowych,

• art. 45 ust. 1 i art, 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 roku (Dz, U. z 1993rv Nr 61, poz, 284 ze zm.), przez wadliwe odczytanie treści ustawowych przepisów Ustawy P.p.s.a. w zakresie prawa pomocy do obowiązku jej przyznania, gdy stronę na wnioskowana pomoc nie jest stać i gdy zakresem swoich działań strona to uprawdopodobni. W tym z powyższego niezasadne zastosowanie do wniosku strony skarżącej odmowy tej pomocy, gdyż prawo pomocy zostało zastosowane do skarżącego w taki sposób, aby celowo i z gołosłownym twierdzeniem ograniczać mu tego prawa we wszystkich jego sprawach zawisłych przed WSA w Olsztynie w ten sposób, aby

pozbawić realnie możliwości dostępu do sądu oraz kontroli wadliwych orzeczeń WSA w Olsztynie, jako sądu 1 instancji przed sądem drugiej instancji, przed NSA w Warszawie, na co zwrócił już uwagę ETPCz, iż postępowanie

przed sądami musi się odbywać w taki sposób, aby strona miała zawsze możiiwość weryfikacji orzeczeń sądowych przez dwuinstancyjną ich kontrolę.

• art. 45 ust. 1 Konstytucji RP w zw. z art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. polegające na wadliwości uznania, iż instytucja prawa pomocy może być ograniczona w sposób dowolny i z naruszeniem prawa art. 6 EKPCz, gdyż instytucja ta zdaniem

WSA w Olsztynie nie ma mieć za wszelka cenę konstytucyjnego zadania wykonania obowiązku umożliwienie dochodzenia swoich praw przed sądem osobom o bardzo niskich dochodach lub całkowicie tych dochodów

pozbawionych, które z uwagi na swą sytuację materialną nie są w stanie pokryć kosztów związanych z postępowaniem sądowym, gdyż ww. Sąd zaprezentował do powyższego argumentację z wykazaniem, iż prawo do

sądu i skarga kasacyjna od niekorzystnego rozstrzygnięcia nie należy się wszystkim pomiotom, a szczególnie już wtedy, gdy wymogiem skargi kasacyjnej jest sporządzenie jej przesz profesjonalnego pełnomocnika i zatem osoby

ubogie nie muszą z tego prawa korzystać, gdyż prawo to jest tylko dla osób wybranych a ww. Sąd skarżącego do tych osób nie zalicza, bowiem uważa, że prawo pomocy w ogóle mu się nie należy a szczególnie już wtedy, gdy skarżący

chce i zamierza skarżyć kasacyjnie orzeczenia ww. Sądu do Sądu wyższej instancji.

W obszernym uzasadnieniu skarżący rozwinął argumentację wyrażoną w zarzutach, podnosząc między innymi, iż Sąd pozbawił go możliwości dochodzenia swoich praw w postępowaniu, a także podkreślając, że Sąd, wzywając go do uzupełnienia oświadczeń zawartych we wniosku o przyznanie prawa pomocy nie wskazał jakiejkolwiek podstawy takiego działania.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje: zażalenie pozbawione jest uzasadnionych podstaw i nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 246 § 1 pkt 2 ustawy P.p.s.a. przyznanie prawa do pomocy osobie fizycznej w zakresie częściowym następuje gdy wykaże ona, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania. Z powyższego wynika więc, że instytucja zwolnienia od kosztów ma charakter wyjątkowy i jest stosowana wobec osób o bardzo trudnej sytuacji materialnej, czyli takich, które ze względu na okoliczności życiowe pozbawione są jakichkolwiek środków do życia, lub środki te są tak bardzo ograniczone, iż wystarczają jedynie na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych. Jednocześnie wykazanie, iż strona rzeczywiście znajduje się w takiej trudnej sytuacji spoczywa na niej samej. Zatem w jej interesie jest zarówno jak najobszerniejszy opis stanu majątkowego, finansowego i rodzinnego oraz realnych możliwości płatniczych, a także jak najściślejsza współpraca z Sądem, który dąży do tego, aby sytuację strony w pełni wyjaśnić.

Działania Sądu do uściślenia oświadczeń strony podejmowane są na podstawie art. 255 ustawy P.p.s.a., który stanowi, że w sytuacji, gdy oświadczenie strony zawarte we wniosku o przyznanie prawa pomocy okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych oraz stanu rodzinnego lub budzi wątpliwości, dodatkowo strona jest zobowiązana złożyć na wezwanie Sądu dokumenty źródłowe dotyczące jej stanu majątkowego, dochodów lub stanu rodzinnego. Konstrukcja przepisu art. 255 P.p.s.a. zakłada obowiązek współpracy wnioskodawcy z sądem.

Podkreślenia wymaga też, iż wprawdzie co do zasady do odmowy przyznania prawa pomocy nie wystarczy stwierdzenie sądu, że w innych sprawach wnioskodawca nie przedłożył dokumentów, które wyjaśniałyby jego sytuację materialną i rodzinną, jednak w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z odmiennym stanem rzeczy. Skarżący w piśmie z dnia 9 stycznia 2012 r. stwierdził, że wnosi o uwzględnienie załączonych dowodów w sprawie wniosków o prawo pomocy w zakresie przyznania adwokata złożone w szeregu innych spraw zawisłych przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Olsztynie, z których to dokumentów wynika stan finansowy strony skarżącej, zatem zbędne jest ich powtórne powielanie i sąd powinien je uwzględnić z urzędu. Dlatego też działania Sądu I instancji, polegające na zaniechaniu wezwania wnioskodawcy na mocy art. 255 P.p.s.a. w tej konkretnej sprawie należy uznać za prawidłowe i uzasadnione jej stanem faktycznym oraz oświadczeniami i wnioskami składanymi przez samego skarżącego. Opierając się zaś na informacjach zawartych we wniosku o przyznanie prawa pomocy, jak również wyciągach z konta bankowego, które zostały do niego załączone oraz informacjach przekazanych przez wnioskodawcę w toku innych prowadzonych przez niego spraw, uznać należy, że wbrew jego twierdzeniom nie wykazał on, że spełnia przesłanki uzasadniające przyznanie mu prawa pomocy w żądanym zakresie.

Niezasadnym także jest stanowisko skarżącego, jakoby odmowa przyznania prawa pomocy stanowiła naruszenie zawartej w art. 45 § 1 Konstytucji RP ogólnej zasady prawa strony do rozpoznania jej sprawy przez niezawisły sąd. Przepisy regulujące kwestię przyznania prawa pomocy są obowiązującymi przepisami prawa, zawartymi w akcie rangi ustawowej, do przestrzegania których sądy zobligowane są na podstawie ustawy zasadniczej, a jeśli w ocenie skarżącego przepisy te są niekonstytucyjne, to ma on prawo do zwrócenia się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności tej normy z przepisami Konstytucji RP.

Mając na uwadze powyższe i uznając zaskarżone postanowienie, odmawiające przyznania skarżącemu prawa pomocy, za odpowiadające prawu, Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji, na podstawie art. 184 w zw. z art. 197 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.