I SA/Ol 415/14

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 30 grudnia 2013 r. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej określił W. S. zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2011 r. w wysokości 601.316,00 zł oraz wysokość odsetek za zwłokę od zaniżonych zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych za 2011 r. w łącznej kwocie 59.311,00 zł. W decyzji zawarto pouczenie o przysługującym podatnikowi prawie do wniesienia odwołania, w terminie 14 dni od daty otrzymania decyzji.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia "[...]" Dyrektor Izby Skarbowej, działając na podstawie art. 228 §1 pkt 2 i § 2 Ordynacji podatkowej (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.), dalej jako "O.p." stwierdził uchybienie terminowi do wniesienia odwołania.

W motywach rozstrzygnięcia organ wskazał, że decyzja została skutecznie doręczona w trybie art. 149 O.p. pełnoletniemu domownikowi - córce podatnika w dniu 30 grudnia 2013 r. - która podjęła się oddania pisma adresatowi. W związku z tym, ustawowy 14-dniowy termin do wniesienia odwołania upłynął w dniu 13 stycznia 2014 r.

W dniu 14 stycznia 2014 r. podatnik nadał w urzędzie pocztowym odwołanie od ww. decyzji organu I instancji. Z kolei pismem z dnia 7 lutego 2014 r. podatnik wniósł o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania.

Odnosząc się do powyższego organ stwierdził uchybienie terminowi do wniesienia odwołania i pozostawił sprawę bez merytorycznego rozpatrzenia. Jednocześnie zaznaczył, że postanowieniem z dnia 5 marca 2014 r. odmówił stronie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, skarżący zarzucił zaskarżonemu postanowieniu naruszenie art. 122 O.p., poprzez niedokładne wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy i tym samym przyjęcie, ze otrzymał decyzje Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej w dniu 30 grudnia 2013 r.

W uzasadnieniu skargi, skarżący nie zgodził się ze stanowiskiem organu, że termin do wniesienia odwołania powinien rozpocząć bieg od dnia 30 grudnia 2013 r. Jego zdaniem, fakt, że córka pozostaje z nim we wspólnym gospodarstwie domowy nie przesądza o tym, że przekazanie pisma córce jest równoznaczne z doręczeniem skarżącemu. Córka przekazała decyzję dopiero dnia następnego, tj. 31 grudnia 2013 r., i od tej daty powinien być liczony termin do wniesienia odwołania. Skarżący stwierdził, że nie może ponosić negatywnych następstw zaniedbania po stronie córki.

Powołując się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 grudnia 2013 r., sygn. akt II FSK 178/12 skarżący wywiódł, że Dyrektor Izby Skarbowej nie dokonał dogłębnej analizy okoliczności faktycznych. Fakt, iż decyzja została wręczona do rąk skarżącego w dniu 31 grudnia 2013 r. skrócił czas, jaki miał na przygotowanie ewentualnego odwołania. Skarżący podkreślił, że skoro przepisy prawa wyraźnie wskazują, że ma on na odwołanie określoną liczbę dni, to wolą ustawodawcy było faktyczne zapewnienie możliwości skorzystania z całego przewidzianego prawem terminu.

Skarżący w oparciu o poglądy doktryny, zarzucił Dyrektorowi Izby Skarbowej, że prowadził postępowanie w sposób naruszający zasadę zaufania do organów podatkowych. Powołując się na wyrok NSA z dnia 17 kwietnia 2013 r., sygn. akt I GSK 1406/11 stwierdził, że rozstrzygniecie sprawy w sposób wskazany w zaskarżonym postanowieniu uniemożliwił mu obronę jego słusznych praw.

W odpowiedzi na skargę, Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie i podtrzymał stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie, zważył co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Natomiast według art. 145 § 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm., dalej jako "p.p.s.a."), sąd uchyla decyzję lub postanowienie, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, ewentualnie stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia, jeżeli zachodzą przyczyny określone we właściwych przepisach. Tylko stwierdzenie, że zaskarżone postanowienie dotknięte jest przynajmniej jedną z powyższych wad skutkuje jego wyeliminowaniem z obrotu prawnego.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że zaskarżonym postanowieniem Dyrektor Izby Skarbowej stwierdził uchybienie terminowi do wniesienia odwołania od decyzji z dnia 30 grudnia 2013 r. Powyższa decyzja została doręczona w trybie doręczenia zastępczego, na podstawie art. 149 O.p. Ze zwrotnego potwierdzenia odbioru wynika, że w dniu 30 grudnia 2013 r., M. S. - córka skarżącego- będąca pełnoletnim domownikiem podjęła się oddania pisma adresatowi. Powyższe potwierdziła swoim podpisem oraz wskazaniem daty doręczenia pisma. Następnie decyzję - zgodnie z twierdzeniem skarżącego - przekazała mu w dniu następnym. W związku z powyższym skarżący uznał, że doręczenie decyzji nastąpiło w dniu 31 grudnia 2013 r. i dopiero od tej daty powinien być liczony termin do wniesienia odwołania.

Przechodząc zatem do meritum, należy wskazać, że kwestią sporną pozostaje ustalenie czy prawidłowo organ przyjął datę doręczenia decyzji organu I instancji, a w konsekwencji, czy zasadnie stwierdził uchybienie terminowi do wniesienia odwołania.

Skarżący kwestionuje stanowisko organu podatkowego co do skuteczności doręczenia pisma w trybie art. 149 O.p. Zgodnie z tym przepisem, w przypadku nieobecności adresata w mieszkaniu pisma doręcza się za pokwitowaniem pełnoletniemu domownikowi, gdy osoba ta podjęła się oddania pisma adresatowi. Jeśli zatem nie zostanie spełniony choćby jeden ze wskazanych warunków, wówczas możliwe jest wzruszenie twierdzenia organu podatkowego o skuteczności dokonanego doręczenia. Tylko i wyłącznie w takim zakresie można więc ewentualnie mówić o dopuszczalności obalenia domniemania doręczenia. Dalsza bowiem czynność faktycznego doręczenia pisma do rąk jego adresata, mająca nastąpić w wyniku podjętego przez domownika zobowiązania do oddania pisma, wykracza już poza treść art. 149 O.p. Jako taka nie może zatem mieć znaczenia dla oceny skuteczności doręczenia pisma. Okoliczności z tego zakresu mogą co najwyżej być przedmiotem analizy w ramach merytorycznego rozpatrywania zasadności wniosku o przywrócenie uchybionego terminu. Powyższe oznacza zatem, że podstawą obalenia domniemania doręczenia pisma w trybie art. 149 O.p. nie mogą być okoliczności związane z jego przekazaniem adresatowi.

W uzasadnieniu skargi, skarżący wyraził zatem z gruntu chybiony pogląd, że o dacie doręczenia pisma stronie na podstawie art. 149 O.p. decyduje data jego otrzymania przez stronę, a nie domownika. Biorąc pod uwagę istotę doręczenia zastępczego we wskazanym trybie przyjąć należy, że doręczenia dokonuje się domownikowi, ale ze skutkiem dla strony. W samej konstrukcji doręczenia do rąk domownika pisma przeznaczonego dla strony tkwi założenie, że w sytuacji objętej hipotezą powołanego przepisu dopuszczalne jest pozostawienie korespondencji zamiast bezpośrednio adresatowi innej osobie będącej domownikiem gotowym do dalszego przekazania pisma podmiotowi nieobecnemu w mieszkaniu. Analizowana regulacja prawna nie wskazuje przy tym, aby tego rodzaju doręczenie pisma do rąk domownika było tylko pewnym niezakończonym jeszcze prawnie etapem na drodze do jego skutecznego doręczenia stronie, który to etap prawidłowo wykonany sam z siebie miałby nie wywołać skutków bezpośrednio w sferze doręczenia pisma adresatowi, lecz je jedynie poprzedzał. Tymczasem, co trzeba podkreślić, pisma doręcza się stronie, ewentualnie jej przedstawicielowi lub pełnomocnikowi, o czym stanowi art. 145 O.p. Skoro więc w art. 149 O.p. przewidziano, że w pewnej sytuacji doręczenie pisma adresowanego do strony następuje w inny sposób, tj. do rąk domownika, to uczyniono tak nie tylko po to, aby podmiotowi spoza sfery praw adresata pismo doręczyć, lecz aby z uwagi na okoliczności, jakie muszą być spełnione przy takim doręczeniu, móc jednocześnie przyjąć, że zastępuje ono doręczenie pisma bezpośrednio samej stronie. Prawodawca nie uregulował bowiem dalszych czynności, które powinien wykonać domownik w stosunku do adresata odebranego pisma. Prawidłowe doręczenie pisma domownikowi, w warunkach przewidzianych w art. 149 O.p., rozpoczyna zatem bieg terminu, który jest z tym pismem związany, niezależnie od tego czy i kiedy pismo zostanie oddane adresatowi.

Możliwość zatem obalenia domniemania doręczenia pisma rozumiana tak, jak przedstawił to skarżący, nie mogła dotyczyć przypadku, jaki wystąpił w niniejszej sprawie. Dyrektor Izby Skarbowej przy formułowaniu oceny prawnej nie miał bowiem żadnych wątpliwości, że doręczenie ww. decyzji domownikowi odpowiadało wszelkim wymogom zawartym w art. 149 O.p. Córka skarżącego jest bowiem dorosłym domownikiem i zobowiązała się oddać przesyłkę adresatowi, co potwierdziła własnym podpisem na zwrotnym potwierdzeniu odbioru. W związku z tym słusznie organ uznał, że skutek doręczenia nastąpił w dniu 30 grudnia 2013 r.

Następnie należy stwierdzić, że zgodnie z art. 223 §2 O.p. odwołanie wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie. Jak wynika z art. 228 O.p., ustawodawca zaliczył złożenie odwołania w terminie do warunków skuteczności tej czynności procesowej, a w związku z tym, każde nawet nieznaczne przekroczenie tego terminu stanowi jego uchybienie. Organ odwoławczy nie może przystąpić wówczas do merytorycznego rozpatrzenia odwołania, lecz ma obowiązek wydania postanowienia stwierdzającego uchybienie terminu na podstawie art. 228 § 1 pkt 2 O.p.

W niniejszej sprawie, doręczenie decyzji nastąpiło w dniu 30 grudnia 2013 r., a w związku z tym, termin do wniesienia odwołania upłynął z dniem 13 stycznia 2014 r. Skarżący wniósł natomiast odwołanie w dniu 14 stycznia 2014 r. (data nadania pisma), a więc po upływie terminu do jego wniesienia. W konsekwencji, zasadnie organ odwoławczy wydał postanowienie o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania.

W tych okolicznościach sprawy, za bezzasadne należy uznać zarzuty skargi dotyczące naruszenia przepisów Ordynacji podatkowej. Uzasadnienie postanowienia wyraźnie wskazuje, iż organ badał, czy w sprawie zostały spełnione przesłanki z art. 149 O.p.

Odnosząc się z kolei do powoływanych przez skarżącego orzeczeń sądowych, podnieść należy, że Sąd rozstrzygający sprawę nie jest nimi związany, zostały one podjęte na tle konkretnych spraw.

W konsekwencji powyższego Sąd, na podstawie art. 151 p.p.s.a., skargę oddalił jako niezasadną.