I SA/Sz 72/14

Uzasadnienie

"[...]" Spółka z o.o. w upadłości układowej w N., w odpowiedzi

na wezwanie Sądu do uiszczenia wpisu od skargi w kwocie [...] zł, złożyła wniosek

o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

Uzasadniając wniosek Spółka wskazała, że prowadzi działalność związaną

z grami losowymi i zakładami wzajemnymi. Wskazała, że sytuacja prawna po wejściu

z dniem 1 stycznia 2010 r. ustawy o grach hazardowych zmieniła całkowicie warunki prowadzenia tej działalności. Spółka może kontynuować działalność tylko w oparciu

o zezwolenia uzyskane przed 1 stycznia 2010 r. Obecnie obowiązujące przepisy nie pozwalają na uzyskanie nowych zezwoleń na działalność w zakresie automatów

o niskich wygranych. Jeśli zaś nie nastąpi zmiana przepisów, działalność Spółki zakończy się najpóźniej w 2015 r. Strona podniosła dalej, że powyższa zmiana przepisów doprowadziła przedsiębiorstwo do zapaści finansowej z powodu poniesienia znacznych nakładów na rozwój działalności i krótkiego trybu wprowadzenia nowelizacji w życie. Natomiast brak w ustawie zapisu o działalności na automatach o niskich wygranych spowodował, że posiadane przez Spółkę automaty, które nabyła w znacznej ilości, stały się bezwartościowe. W rezultacie też przychody Spółki znacząco zmalały w stosunku do lat 2009 i 2010, a drastyczna podwyżka podatku od gier spowodowała, że środki wpływające do Spółki przeznaczone są na regulowanie danin publicznoprawnych. Strona eksploatuje obecnie [...] automatów, to jest [...] automatów funkcjonujących do 31 grudnia 2009 r. W konsekwencji brak jest środków na bieżącą działalność. Łączna kwota miesięcznych wydatków przekracza znacznie wartość środków na rachunku bankowym. Natomiast środki trwałe to głównie ww. automaty do gier o niskich wygranych, których nie da się zbyć w Polsce ani za granicą. W rezultacie Spółka wskazała, że nie posiada środków na bieżącą działalność, gdyż łącznie kwota jej miesięcznych wydatków znacząco przekracza kwotę środków zgromadzonych na rachunku bankowym.

Zgodnie z oświadczeniem o majątku i dochodach, wysokość kapitału zakładowego lub środków finansowych Spółki wynosi [...] zł, wartość środków trwałych [...] zł, a wysokość straty za ostatni rok obrotowy według bilansu

(-) [...] zł. Na wskazanych dwóch rachunkach bankowych stan środków pieniężnych wynosi [...] zł, Spółka wyjaśniła, że w postępowaniu zabezpieczającym dokonano zajęcia środków na rachunkach bankowych do wysokości [...] zł.

W odpowiedzi na wezwanie referendarza sądowego Spółka przedłożyła następujące dokumenty (dokumenty w aktach sprawy o sygn. akt I SA/Sz 62/14):

• zestawienie sald i obrotów za okres od 1 stycznia do 10 lutego 2014 r. oraz

od 11 lutego do 28 lutego 2014 r.,

• wydruk z konta syntetycznego i analitycznego za okres od 1 stycznia

do 10 lutego 2014 r.,

• raport kasowy za okres 1 grudnia 2013 r. do 28 lutego 2014 r.,

• deklaracje VAT-7 za grudzień 2013, styczeń, luty 2014 r.,

• deklaracje POG-4 dla podatku od gier za grudzień 2014 r. styczeń, luty 2014 r., wraz z załącznikami,

• wyciągi z rachunków bankowych spółki za okres styczeń-luty 2014 r.,

• wprowadzenie do sprawozdania finansowego na dzień 10 lutego 2014 r.,

• rachunek zysków i strat Spółki za okres od 1 stycznia 2014 r. do 10 lutego

2014 r.,

• bilans sporządzony na dzień 10 lutego 2014 r.,

• postanowienie Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie, Wydział VII Gospodarczy dla spraw upadłościowych i naprawczych z dnia

11 lutego 2014 r. sygn. akt VIII GU 212/13/S o ogłoszeniu upadłości [...] Spółki z o.o. z siedzibą w N. z możliwością zawarcia układu,

z pozostawieniem Spółce zarządu swoim majątkiem (pkt I ww. postanowienia).

Postanowieniem z dnia 14 maja 2014 r. referendarz sądowy odmówił Spółce przyznania prawa pomocy w zakresie częściowym obejmującym zwolnienie od kosztów sądowych.

W sprzeciwie od wymienionego postanowienia skarżąca Spółka wniosła

o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym przez zwolnienie z obowiązku uiszczenia wpisów od skarg, zarzucając postanowieniu wydanemu przez referendarza naruszenie art. 246 § 2 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 - dalej zwanej: "p.p.s.a.") w zw. z art. 10 i 11 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2012 r., poz. 1112 ze zm., dalej zwanej: "u.p.u.n."). Strona podniosła, że posiada środki obrotowe, które tylko pozornie wydają się znaczne – są to wartości wyłącznie w ujęciu księgowym i nie są to realne wpływy Spółki. Wskazana kwota stanowi bowiem sumę wszystkich wpłat do automatów do gier eksploatowanych w całym kraju. Kwocie tej odpowiada również wielomilionowa wartość wygranych wypłacana z tych automatów. Ponadto Spółka musi uiszczać podatek od gier, który przy [...] automatach wynosi miesięcznie [...] zł. W tym stanie rzeczy strona nie jest w stanie opłacić wpisów od skarg w wielu sprawach sądowych i w żadnym razie kwoty tej nie jest w stanie zgromadzić.

W ocenie Spółki, oczywistym potwierdzeniem obecnej katastrofalnej zapaści ekonomicznej Spółki jest ogłoszenie w dniu 11 lutego 2014 r. przez Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia (sygn. akt VIII GU 212/13/S) upadłości Spółki z możliwością zawarcia układu. Jasnym jest bowiem, w ocenie strony, że Spółka została postawiona w taki stan ponieważ nie była w stanie wykonywać swoich wymagalnych zobowiązań, który to fakt został zignorowany, zaś fakt dalszego prowadzenia działalności w okolicznościach sprawy jest nieistotny z punktu widzenia art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a. na tle przywołanego art. 10 i art. 11 u.p.u.n.

Końcowo Spółka podkreśliła, że nie można zapominać, że odmowa przyznania prawa pomocy w żadnym wypadku nie może zamykać stronie prawa do sądu wyłącznie z powodu wygórowanych wymogów fiskalnych.

Jako znane z urzędu wskazać należy, że na skarżącej Spółce ciąży aktualnie obowiązek uiszczenia wpisów od skarg w [...] zainicjowanych postępowaniach przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Szczecinie, tj. w sprawach o sygn. I SA/Sz 62 - I SA/Sz 94/14, I SA/Sz 163 - I SA/Sz 183/14, I SA/Sz 307 - I SA/Sz 318/14 w łącznej kwocie [...] zł.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie zważył, co następuje:

Stosownie do art. 260 p.p.s.a. wniesienie sprzeciwu na postanowienie referendarza w przedmiocie prawa pomocy ma ten skutek, że postanowienie, przeciwko któremu został on wniesiony traci moc, a sprawa będąca przedmiotem sprzeciwu podlega rozpoznaniu przez sąd na posiedzeniu niejawnym. Sprzeciw w niniejszej sprawie został wniesiony skutecznie, tym samym należało rozpoznać wniosek o przyznanie prawa pomocy w zakresie zwolnienia od kosztów sądowych.

Na wstępie wyjaśnienia wymaga, że instytucja prawa pomocy stanowi wyjątek

od zasady przewidzianej w art. 199 p.p.s.a., zgodnie z którą strony samodzielnie ponoszą koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Stosownie

do art. 243 § 1 i art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a., prawo pomocy w zakresie częściowym może zostać przyznane na wniosek strony, będącej osobą prawną, jeżeli wykaże ona, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Z brzmienia powołanych przepisów jednoznacznie wynika, że ciężar dowodu w zakresie przesłanek warunkujących zwolnienie od kosztów sądowych obciąża stronę, która powinna wykazać i wyczerpująco uzasadnić okoliczności stanowiące podstawę żądania.

Nie ulega wątpliwości, że stwierdzenie wystąpienia przesłanek uzasadniających przyznanie prawa pomocy wymaga zestawienia wysokości środków, jakimi strona dysponuje z wysokością kosztów, do których poniesienia jest zobowiązana na danym etapie postępowania (por. postanowienie NSA z dnia 30 listopada 2005 r., II FZ 781/05). Pojęcia środków nie można przy tym ograniczać wyłącznie do środków pieniężnych. Ciężar wykazania przesłanek, o których mowa wyżej spoczywa na stronie skarżącej, a ocena przytoczonych przez nią okoliczności należy natomiast do Sądu (por. postanowienie NSA z dnia 14 lutego 2005 r., FZ 760/04). Zaznaczyć też należy, że osoba prawna oraz inna organizacja nieposiadająca osobowości prawnej nie może powoływać się tylko na to, że aktualnie nie dysponuje środkami na poniesienie kosztów sądowych, ale musi także wykazać, że nie ma ich, mimo że podjęła wszelkie niezbędne działania, by zdobyć fundusze na pokrycie wydatków, czego w niniejszej sprawie zabrakło (por. postanowienia NSA: z dnia 29 marca 2011 r., sygn. akt I OZ 191/11, LEX 794951, z dnia 28 września 2011 r., sygn. akt I FZ 267/11, LEX nr 948891). Ocena możliwości płatniczych w przypadku osób prawnych sprowadza się wyłącznie do ustalenia, czy strona dysponuje środkami finansowymi wystarczającymi na opłacenie kosztów związanych ze swym udziałem w sprawie. Skarżąca inicjując postępowanie sądowoadministracyjne powinna przewidzieć, iż następstwem podjętych przez nią działań będzie konieczność zapłaty wpisu sądowego. W tym celu powinna poczynić stosowne oszczędności. Jak to już bowiem wskazano, zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych, choćby w części, ma charakter wyjątkowy.

Po rozpoznaniu wniosku Spółki o przyznanie prawa pomocy na podstawie znajdujących się w aktach dokumenty i oświadczenia strony, przedstawiające jej sytuację majątkową, Sąd stwierdził, że wniosek Spółki nie zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu, skarżąca nie wykazała w sposób wystarczająco przekonujący, że nie posiada dostatecznych środków na uiszczenie pełnych kosztów sądowych.

Zdaniem Sądu, konieczność opłacenia kosztów sądowych w niniejszych sprawach, nawet przy uwzględnieniu tego obowiązku jednocześnie we wszystkich sprawach zawisłych przed tutejszym Sądem, nie wpłynie znacząco na działalność strony skarżącej. Wskazać należy, że pomimo deklarowanego znacznego obniżenia przychodów, Spółka nadal prowadzi działalność na dużą skalę.

Wykazane w rachunku zysków i strat przychody Spółki wynoszą [...] zł. Spółka poniosła koszty o wartości [...] zł i stratę netto [...] zł. Należy jednak podkreślić, że w przypadku przedsiębiorców miarodajną dla oceny zdolności płatniczych podmiotu nie jest kategoria dochodu czy straty, lecz wartość przychodu. Ta kategoria podatników bowiem ma do dyspozycji legalne instrumenty podatkowe, które pozwalają na równoważenie kosztów i przychodów w taki sposób, aby

w końcowym rozliczeniu minimalizować bądź w ogóle eliminować obciążenia podatkowe. Strata jest wyłącznie wynikiem bilansowym i nie stanowi automatycznie

o braku środków finansowych. Jej powstanie nie oznacza więc jeszcze utraty płynności finansowej (zob. postanowienia NSA: z 5 września 2013 r., sygn. akt II OZ 707/13; z 25 września 2012 r., sygn. akt I GZ 228/12; publ. www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Ponadto, jak wynika z kopii deklaracji VAT-7 Spółka deklaruje wielomilionowe obroty z działalności gospodarczej ([...] zł za grudzień 2013 r., [...] zł za styczeń 2014 r., [...] zł za luty 2014 r.). Rozmiar działalności obrazują również deklarowane w skali całego kraju kwoty zryczałtowanego podatku od gier o łącznej wartości ok. [...] zł miesięcznie. Z bilansu wynika, że Spółka ma aktywa trwałe

o wartości [...] zł, w tym środki trwałe o wartości [...] zł. Spółka posiada aktywa obrotowe o wartości [...] zł, w tym, m.in. należności krótkoterminowe: [...] zł, inwestycje krótkoterminowe: [...] zł. Zobowiązania Spółki wynoszą [...] zł, w tym długoterminowe z tytułu kredytów i pożyczek [...] zł, krótkoterminowe z tytułu kredytów i pożyczek [...] zł oraz z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń społecznych [...] zł. Z tytułu dostaw usług Spółka posiada jedynie krótkoterminowe zobowiązania na kwotę [...] zł. Przedłożone dokumenty potwierdzają złożone we wniosku oświadczenie o zajęciu rachunku bankowego do kwoty [...] zł. Należy jednak zwrócić uwagę, że na dzień 10 lutego 2014 r. Spółka posiadała środki pieniężne w kasie i na rachunkach w wysokości [...] zł. Te środki gotówkowe dokumentuje też raport kasowy, z którego wynika, że Spółka dysponuje miesięcznie środkami pieniężnymi w znacznych kwotach (obroty przekraczały miesięcznie [...] zł). Również po dniu ogłoszenia upadłości układowej Spółka otrzymała w lutym

2014 r. "zasilenia z centrali" na kwotę przekraczającą [...]. zł, a na koniec lutego

2014 r. dysponowała kwotą [...] zł (na koniec grudnia 2013 r. i stycznia 2014 r. były to kwoty – odpowiednio: [...] zł i [...] zł).

Zdaniem Sądu, kwoty, jakie Spółka uzyskuje w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej i jakie wydatkuje, nie pozwalają przyjąć, że Spółka nie jest w stanie pozyskać środków na opłacenie kosztów sądowych w rozpoznawanej sprawie. Mając na uwadze skalę, na jaką Spółka prowadzi działalność gospodarczą,

nie do zaakceptowania jest wniosek, że uiszczenie kosztów sądowych wpłynie

w jakikolwiek sposób na jej kondycję finansową. Również kwota przeznaczana

na podatek od gier obrazuje w pewien sposób rozmiar prowadzonej przez Spółkę działalności gospodarczej. W ocenie Sądu, jeżeli Spółka generuje comiesięczne koszty w zakresie samego zryczałtowanego podatku od gier w kwotach ponad [...] zł, to nie można uznać, że nie posiada niezbędnych funduszy na pokrycie wydatków związanych z postępowaniem sądowym.

Odnosząc się natomiast do faktu ogłoszenia upadłości Spółki z możliwością zawarcia układu, który to fakt w ocenie strony ma kluczowe znaczenie dla uwzględnienia żądania przedmiotowego wniosku, to w pierwszej kolejności zwrócić należy uwagę, że postanowieniem z dnia 11 lutego 2014 r. faktycznie co do Spółki została ogłoszona upadłość, ale z możliwością zawarcia układu. Oznacza to, że Spółka nie zaprzestała prowadzenia działalności ponieważ nie została ona pozbawiona możliwości zarządu swym majątkiem, co potwierdzają zresztą dane z raportu kasowego. Podkreślić należy, że ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu stwarza możliwość kontynuowania działalności i nie uzasadnia automatycznie priorytetu zobowiązań prywatnoprawnych względem danin publicznych. Nie powoduje również automatycznego zwolnienia Spółki od ponoszenia kosztów sądowych. Sądowi również wiadome jest, że w postępowaniu upadłościowym Spółka zaprezentowała propozycje układowe, które zakładają spłatę zobowiązań z dochodów pochodzących z prowadzonej działalności, która to działalność powinna umożliwić również pokrywanie bieżących kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa (por. postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 20 maja 2014 r., sygn. akt I SA/Kr 2127/13, publ. www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Stosownie do art. 10 w związku z art. 11 ust. 1 u.p.u.n. przesłanką ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność dłużnika rozumiana jako niewykonywanie swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. W doktrynie przyjmuje się, że dla określenia, czy dłużnik jest niewypłacalny, nieistotne jest, czy nie wykonuje wszystkich zobowiązań pieniężnych czy też tylko niektórych z nich. Nieistotny też jest rozmiar niewykonywanych przez dłużnika zobowiązań. Tak rozumiana "niewypłacalność" nie jest więc tożsama z brakiem środków na dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa upadłego. Dla określenia stanu niewypłacalności bez znaczenia są przyczyny niewykonywania zobowiązań z uwagi na to, że nawet niewykonywanie zobowiązań o niewielkiej wartości oznacza niewypłacalność dłużnika w rozumieniu art. 11 u.p.u.n.

Podsumowując, Sąd stwierdza, że obecna sytuacja majątkowa strony (wielkość posiadanego majątku, rozmiar prowadzonej działalności, jak również wysokość przychodów Spółki) nie uzasadnia zwolnienia od kosztów sądowych, nawet przy przyjęciu, że Spółka prowadzi szereg postępowań sądowych. Podkreślić bowiem należy, że możliwość przyznania prawa pomocy dotyczy sytuacji, gdy wnioskodawca nie jest w stanie obiektywnie ponieść kosztów postępowania, a nie takich, w których brak możliwości uiszczenia kosztów sądowych jest subiektywnym przekonaniem strony o braku możliwości uiszczenia takich kosztów. Stanowisko takie zajęły również inne sądy w sprawach Spółki w zakresie prawa pomocy (por. np. postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 maja 2014 r., sygn. akt II FZ 612/14, z dnia 28 maja 2014 r., sygn. akt II FZ 681/14, z dnia 24 kwietnia 2014 r., sygn. akt II FZ 474/14, publ. www.orzeczenia.nsa.gov.pl).

Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 246 § 2 pkt 2 p.p.s.a., Sąd orzekł, jak

w sentencji postanowienia.