VI SA/Wa 850/12

Uzasadnienie

Zaskarżoną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie decyzja z dnia [...] września 2011 r. nr [...] Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (dalej jako: Urząd Patentowy) na podstawie art. 246, art. 247 ust. 2 w zw. z art. 24 oraz art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (tj. Dz. U. z 2003 r., Nr 119, poz. 1117 ze zm., dalej cyt. jako: pwp) po rozpoznaniu sprawy o unieważnienie patentu na wynalazek pt. "Układ dosilania wewnętrznej wodnej instalacji gaśniczej z zaworami hydrantowymi" o numerze [...] udzielonego na rzecz Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego "H." Sp. z o. o. z siedzibą w C., na skutek sprzeciwu wniesionego przez K. w [...], orzekł unieważnić przedmiotowy patent.

Do wydania powyższej decyzji doszło w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Urząd Patentowy udzielił na rzecz Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowego H. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, C., Polska patentu na wynalazek pt: Układ dosilania wewnętrznej wodnej instalacji gaśniczej z zaworami hydrantowymi nr [...].

Udzielenie przedmiotowego patentu nastąpiło na podstawie decyzji Urzędu Patentowego z [...] lipca 2009 r., z pierwszeństwem od 23 czerwca 2005 r. O udzieleniu patentu ogłoszono w WUP [...] grudnia 2009 r. (nr [...]).

Według opisu patentowego przedmiotem wynalazku jest układ dosilania wewnętrznej wodnej instalacji gaśniczej z zaworami hydrantowymi, zainstalowanej wewnątrz budynku.

Wodociągowa instalacja przeciwpożarowa, zainstalowana wewnątrz budynków i służąca do pobierania wody gaśniczej za pomocą hydrantów lub zaworów hydrantowych może mieć postać instalacji suchej lub nawodnionej. Instalacje suche, tzw. suche piony, stosowane zwłaszcza w budynkach o wysokości od 15 do 50 m, występują w budynkach starszego typu i ogólnie stanowią urządzenie przeciwpożarowe w postaci przewodu rurowego, zainstalowanego na zewnątrz lub wewnątrz budynku i służące do szybkiego podawania wody przez straż pożarną. Suchy pion składa się z nasady wlotowej, rury poziomej z zaworem zwrotnym, rury wznośnej, wyposażonej u dołu w zawór spustowy i u góry w odpowietrznik, i odchodzących od niej zaworów hydrantowych. Suche piony napełniane są woda dopiero w razie konieczności gaszenia zaistniałego pożaru i po podłączeniu zasilania z pomp gaśniczych straży pożarnej, co wymaga pewnego okresu czasu.

Przeciwpożarowa instalacja nawodniona posiada konstrukcje bardzo zbliżoną do instalacji suchej i jest instalacją, w której wszystkie przewody dostarczające wodę do zaworów hydrantowych są napełnione wodą.

Instalacje gaśnicze w budynkach powinny zapewnić pewną, stałą gaśniczą wydajność wodną przy jednoczesnym poborze wody z dwóch zaworów hydrantowych na wysokości powyżej 25 m. Ciśnienie poboru normatywnej ilości wody na zaworze hydrantowym, położonym najniekorzystniej ze względu na wysokość i opory hydrauliczne nie powinno być mniejsze niż 0,2 Mpa. Wymaganie to stwarza konieczność odpowiedniego zasilania, gwarantującego odpowiednio wysokie i stałe ciśnienie na wylotach zaworów hydrantowych.

Dotychczas instalacje gaśnicze w budynkach zasilane są z wodociągowej sieci przeciwpożarowej lub z pompowni przeciwpożarowych, czerpiących wodę ze zbiorników lub z sieci wodociągowej. W przypadku znacznego poboru wody, zwłaszcza z zaworów hydrantowych umieszczonych na dużej wysokości ciśnienie wody zasilającej uległo wahaniom w szerokim zakresie i wielokrotnie nie spełniało wymagań.

Układ dosilania wewnętrznej wodnej instalacji gaśniczej z zaworami hydrantowymi według wynalazku posiada wyposażoną u góry w odpowietrznik rurę wznośną z odchodzącymi od niej zaworami hydrantowymi, połączoną poprzez zawór zwrotny antyskażeniowy z przeciwpożarową wodociągową siecią zasilającą, przy czym od dołu posiada dodatkowo przynajmniej jedno przyłącze dosilania zewnętrznego, stanowiące odcinek rurociągu wyposażony w zawór zwrotny, zestaw siatek oraz nasadę tłoczną.

W przypadku spadku ciśnienia wody na wylocie zaworów hydrantowych w czasie zasilania przeciwpożarową wodociągową siecią zasilająca do układu gaśniczego za pośrednictwem przyłącza dosilania zewnętrznego włącza się dodatkowe zasilanie z niezależnego, zewnętrznego źródła, na przykład ze zbiornika wozu gaśniczego.

Układ dosilania wewnętrznej wodnej instalacji gaśniczej z zaworami hydrantowymi według wynalazku pozwala utrzymać na stałym poziomie ciśnienie wody gaśniczej podawanej do zaworów hydrantowych nawet w przypadku dużego wydatku tej wody, spowodowanym znacznym zapotrzebowaniem.

Układ według wynalazku przeznaczony jest to umieszczania w instalacji przeciwpożarowej budynków.

Układ z uwagi na swą nieskomplikowaną konstrukcję może być w prosty sposób dobudowany do istniejącej instalacji gaśniczej zarówno suchej, jak i zalewanej.

Układ dosilania wewnętrznej wodnej instalacji gaśniczej z zaworami hydrantowymi według wynalazku przedstawiony jest schematycznie w przykładzie wykonania na załączonym rysunku.

Układ dosilania wewnętrznej wodnej instalacji gaśniczej według wynalazku posiada wyposażoną u góry w odpowietrznik rurę wznośną 1 z odchodzącymi od niej zaworami hydrantowymi 2, połączoną poprzez zawór zwrotny antyskażeniowy 3 z przeciwpożarową wodociągową siecią zasilającą 4, przy czym od dołu posiada dodatkowo przynajmniej jedno przyłącze 5 dosilania zewnętrznego, stanowiące odcinek rurociągu wyposażony w zawór zwrotny 6, zestaw siatek 7 oraz nasadę tłoczną 8.

Zastrzeżenie patentowe.

Układ dosilania wewnętrznej wodnej instalacji gaśniczej z zaworami hydrantowymi, posiadający rurę wznośną, wyposażoną u dołu w zawór spustowy i u góry w odpowietrznik, oraz w odchodzące od niej zawory hydrantowe, znamienny tym, że rura wznośna (1) połączona jest poprzez zawór zwrotny antyskażeniowy (3) z przeciwpożarową, wodociągową siecią zasilającą (4), a od dołu posiada dodatkowo przynajmniej jedno przyłącze (5) dosilania zewnętrznego, stanowiące odcinek rurociągu wyposażony w zawór zwrotny (6), zestaw siatek (7) oraz nasadę tłoczną (8).

[pic]

W dniu 16 czerwca 2010 r. K. wystąpił ze sprzeciwem wobec w/w decyzji Urzędu Patentowego z [...] lipca 2009 r.

Jako podstawę prawną żądania unieważnienia patentu na sporny wynalazek wskazał art. 24, 25 i 26 ust. 1 pwp.

Podniósł, że sporny wynalazek nie posiada poziomu wynalazczego, a także nie jest nowy.

Przedłożył do akt sprawy następujące dowody:

- "Ekspertyza z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Temat: Dostosowanie budynków Domu Studenta [...] od wymagań przepisów (K., czerwiec 2005 r.)";

- Dokumentacja projektowa "Wymiana instalacji wody i instalacji ppoż. K., ul. [...] (listopad 2004 r.)".

Ponadto powołał się na następujące dokumenty:

- Polska Norma PN-EN 12845:2004 "Stałe urządzenia gaśnicze. Automatyczne urządzenia tryskaczowe. Projektowanie, instalowanie i konserwacja." (norma aktualnie już wycofana i zastąpiona PN-EN 12845+A2:2009);

- Polska Norma PN-B-02861:1994 "Ochrona przeciwpożarowa budynków. Suche piony.";

- Norma NFPA 13 "Instalation of Sprinkler Systems-Edition 1999);

Zdaniem wnoszącego sprzeciw sporny wynalazek nie posiada poziomu wynalazczego, ponieważ wynika on dla znawców tematyki ochrony przeciwpożarowej wprost ze stanu techniki. Wszystkie elementy i rozwiązania zastosowane w opatentowanym "układzie dosilania instalacji gaśniczej" stanowiące o jego znamienności, tj. zasilanie instalacji bezpośrednio z przeciwpożarowej sieci wodociągowej z wykorzystaniem zabezpieczenia w postaci zaworu zwrotnego antyskażeniowego oraz dodatkowo poprzez wyprowadzoną na zewnątrz budynku nasadę tłoczną z przewodem z zaworem zwrotnym oraz filtrem w postaci zestawu siatek, są znane i stosowane od lat w praktyce pożarniczej w takiej konfiguracji, jaka została zastosowana w spornym wynalazku.

Według strony wnoszącej sprzeciw zasilanie urządzeń przeciwpożarowych służących do gaszenia pożarów przy użyciu wody z wykorzystaniem przyłącza dla straży pożarnej w postaci wyprowadzonych na zewnątrz budynku nasad tłocznych, w tym także w konfiguracji z zasilaniem ich z sieci wodociągowej, jest rozwiązaniem stosowanym powszechnie w technice pożarniczej.

Ten sposób zasilania przewidują na przykład takie Polskie Normy jak:

- PN-EN 12845:2004 "Stałe urządzenia gaśnicze. Automatyczne urządzenia tryskaczowe. Projektowanie, instalowanie i konserwacja" (norma aktualnie już wycofana i zastąpiona PN-EN 12845+A2:2009 ),

- PN-B-02861:1994 "Ochrona przeciwpożarowa budynków. Suche piony." oraz normy zagraniczne, jak np.:

- NFPA 13 "Instalation of Sprinkler Systems" (Edycja 1999), czy też inne wytyczne projektowania, jak np.:

- VdS CEA 4001:2003-1 "Richtlinien fur Sprinkleranlagen. Planung und Einbau."

Wnoszący sprzeciw stwierdził również, że oczywistą dla znawcy tematu jest konieczność zastosowania na przewodzie łączącym nasady zasilające z jakąkolwiek instalacją służącą do gaszenia pożaru przy użyciu wody zaworu zwrotnego i zestawu siatek stanowiącego filtr cząstek stałych. Polska Norma PN-EN 12845 i norma NFPA 13 (Edycja 1999) zawierają zapisy wskazujące wprost na konieczność zastosowania zaworu zwrotnego w dodatkowym układzie zasilania dla straży pożarnej, np. norma NFPA 13 (Edycja 1999) zawiera w punkcie 5-14.1.1.5 m. in. wymaganie: "Jeżeli stosuje się więcej niż jedno źródło wody, na każdym przyłączu musi być zainstalowany zawór zwrotny", natomiast punkt 5-15.2.3.1 tej normy stanowi, iż: "Przyłącze dla straży pożarnej musi być dołączone za zaworem zwrotnym doprowadzającym wodę do systemu tryskaczowego." Zapisy wskazujące na konieczność zastosowania zaworu zwrotnego na przyłączu dla straży pożarnej zawierają również wspomniane wytyczne VdS CEA 4001:2003-1. Punkt 7.1.1 tego dokumentu stanowi m. in. iż: "Urządzenie tryskaczowe powinno mieć możliwość zasilania przez straż pożarną. Przewód doprowadzający powinien mieć średnicę DN100 i co najmniej 2 nasady tłoczne. W celu uniemożliwienia poboru wody z urządzenia tryskaczowego, na przewodzie doprowadzającym zainstalowany powinien być zawór zwrotny. W przypadku bezpośredniego poboru wody z publicznej sieci wodociągowej wymagana jest zgoda przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego". Zastosowanie filtra cząstek stałych składającego się z zestawu siatek na omawianym przewodzie zasilającym jest zalecane z uwagi na możliwość przedostania się zanieczyszczeń w postaci cząstek stałych (np. żwiru) do instalacji.

Zasilanie instalacji służących do gaszenia pożaru przy użyciu wody, w tym instalacji wodociągowych przeciwpożarowych, bezpośrednio z sieci wodociągowej przeciwpożarowej, w tym także, w konfiguracji z zasilaniem dodatkowym realizowanym poprzez przyłącze dla straży pożarnej przewidziano w Polskiej Normie PN-B-02865:1997 "Ochrona przeciwpożarowa budynków, Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne. Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa", w normach PN-EN 12845 i NFPA 13, czy też w wytycznych VdS CEA 4001:2003-1. Ponadto wnoszący sprzeciw stwierdził, że wymóg zastosowania zespołu zabezpieczającego przed wtórnym zanieczyszczeniem wody związanym z przepływem zwrotnym (tj. np. określonego typu zaworu antyskażeniowego) na przyłączu tej sieci do instalacji służącej do gaszenia pożaru wynika m. in. z przepisu § 113 ust. 7 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z późn. zm.) oraz z przywołanej w tym przepisie Polskiej Normy PN-EN 1717:2003 "Ochrona przed wtórnym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogólne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny". Ponadto na konieczność zastosowania takiego zabezpieczenia wskazuje norma NFPA 13 (Edycja 1999), która zawiera w punkcie 9-1.8 wymaganie w brzmieniu: "W instalacjach połączonych z miejską siecią wodociągową może być konieczne zainstalowanie urządzeń i/lub podjęcie odpowiednich działań zapobiegających zanieczyszczeniu wody w sieci miejskiej. Konieczne jest określenie przestrzeganie wymagań władz sanitarnych."

Ponadto zastosowania zabezpieczeń wymagają wytyczne VdS CEA 4001:2003-1. Punkt 8.2.1 tego dokumentu stanowi m.in. iż: "W przypadku bezpośredniego przyłączenia do sieci wodociągowej wymagane jest uzyskanie zgody przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego. Należy zastosować uznane przez VdS urządzenie zabezpieczające, ze znakiem sprawdzenia DVGW. "/tłumaczenie/.

Wnoszący dołączył do sprzeciwu "Ekspertyzę z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Dostosowanie budynków Domu Studenta [...] od wymagań przepisów (K., czerwiec 2005 r.)" (tom I, karty 1-33), która przewiduje zasilanie instalacji wodociągowej przeciwpożarowej z zaworami hydrantowymi (nawodnione piony z zaworami 52) bezpośrednio z sieci wodociągowej oraz z przyłącza dla straży pożarnej (za pomocą dwóch nasad zasilających ø75). Na obu przyłączach przewidziano zastosowanie zaworów zwrotnych.

Ponadto dołączył do sprzeciwu dokumentację projektową "Wymiana instalacji wody i instalacji ppoż. K., ul. [...] (listopad 2004 r.)" (tom I, karty 34-48), która również przewiduje zasilanie instalacji wodociągowej przeciwpożarowej z zaworami hydrantowymi (nawodnione piony z zaworami 52) bezpośrednio z sieci wodociągowej oraz z przyłącza dla straży pożarnej (za pomocą jednej nasady zasilającej ø110). Na przyłączu z sieci wodociągowej przewidziano zastosowanie zaworu zwrotnego antyskażeniowego (w układzie tym zastosowano również zestaw hydroforowy służący do ponoszenia ciśnienia w instalacji z uwagi na wysokość budynku), natomiast na przyłączu umożliwiającym zasilanie z zewnątrz przewidziano zastosowanie zaworu zwrotnego oraz filtra siatkowego.

W uzasadnieniu zarzutu braku nowości wnoszący sprzeciw podniósł, że sporny wynalazek jest częścią stanu techniki wynikającego z cytowanych wyżej Polskich Normach i normach zagranicznych.

Ponadto zdaniem wnoszącego sprzeciw sporny wynalazek nie dotyczy również nowego zastosowania substancji stanowiącej część stanu techniki lub też użycia takiej substancji do uzyskania wytworu mającego nowe zastosowanie, gdyż układ "dosilania instalacji gaśniczej" jest układem, którego możliwość zastosowania przewidują wspomniane standardy techniczne, w oparciu o które projektowane są urządzenia przeciwpożarowe służące do gaszenia pożarów przy użyciu wody.

Uprawniony z patentu na sporny wynalazek uznał sprzeciw za bezzasadny (v. pismo z 27 października 2010 r.).

W piśmie z dnia 29 listopada 2010 r., stanowiącym uzupełnienie odpowiedzi na sprzeciw, uprawniony nie zgodził się z przedstawioną w sprzeciwie argumentacją podnosząc, że powoływanie się przez wnoszącego sprzeciw w sposób ogólny na Polskie Normy dotyczące przedmiotowego wynalazku nie przesądza, iż sposób zasilania wynikający z układu według wynalazku był już wcześniej znany. Podniósł, że wnoszący sprzeciw nie przedstawił treści norm, na które się powołuje, oraz nie wskazał miejsca publikacji tych norm i daty wejścia ich w życie. Ponadto powołując się na zagraniczne wytyczne dotyczące projektowania wnoszący sprzeciw nie przedstawił oryginałów tych norm, a nawet daty i miejsca ich publikacji. Nie zostały dołączone do sprzeciwu uwierzytelnione tłumaczenia tych norm, co narusza art. 5 ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz. U. 1999 nr 90 poz. 999).

Uprawniony z patentu na sporny wynalazek odnosząc się do zarzutu braku nowości i poziomu wynalazczego przedmiotowego rozwiązania podniósł, że załączona do sprzeciwu "Ekspertyza z zakresu ochrony przeciwpożarowej" oraz dołączona dokumentacja projektowa mają charakter informacji ogólnej i nie ujawniają szczegółów objętego patentem rozwiązania.

Ponadto Uprawniony z przedmiotowego patentu podniósł, że załączone dokumenty mogły powstać po dacie zgłoszenia przedmiotowego wynalazku.

Dodatkowo przy piśmie z dnia 20 maja 2011 r. wnoszący sprzeciw przedłożył do akt sprawy następujące dokumenty:

- PN-EN 12845:2004 "Stałe urządzenia gaśnicze. Automatyczne urządzenia tryskaczowe. Projektowanie, instalowanie i konserwacja." (norma aktualnie już wycofana i zastąpiona PN-EN 12845+A2:2009) - (tom III, zał. 1),

- PN-B-02861:1994 "Ochrona przeciwpożarowa budynków. Suche piony." - (tom III, zał. 2),

- PN-B-02865:1997 "Ochrona przeciwpożarowa budynków. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne. Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa." - (tom III, zał. 3),

- PN-EN 1717:2003 "Ochrona przed wtórnym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogólne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny." - (tom III, zał. 4),

- NFPA 13 "Instalation of Sprinkler Systems-Edition 1999) - (tom III, zał. 5),

- tłumaczenie normy NFPA 13 dokonane przez CNBOP - (tom III, zał. 6),

- uwierzytelnione przez tłumacza przysięgłego tłumaczenia tych fragmentów normy NFPA 13, które zostały przytoczone w sprzeciwie - (tom II, zał. 7),

- VdS CEA 4001:2003-1 "Richtlinien fur Sprinkleranlagen. Planung und Einbau." - (tom II, zał. 8),

- tłumaczenie wytycznych VdS CEA 4001:2003-1 dokonane przez CNBOP - (tom II, zał. 9),

- uwierzytelnione przez tłumacza przysięgłego tłumaczenia tych fragmentów wytycznych VdS CEA 4001:2003-1, które zostały przytoczone w sprzeciwie - (tom II, zał. 10).

Na rozprawie w dniu [...] września 2011 r. wnoszący sprzeciw podtrzymał żądanie unieważnienia patentu na sporny wynalazek oraz wszystkie argumenty i twierdzenia zawarte zarówno w sprzeciwie, jak i pismach procesowych przedłożonych do akt sprawy. Przedłożył do akt sprawy oświadczenie R. S. z dnia 30 marca 2011 r. (tom III, karta 8) na okoliczność, że ekspertyza z zakresu ochrony przeciwpożarowej na temat "Dostosowanie budynków Domu Studenta [...] do wymagań przepisów" została wykonana w terminie do 21 czerwca 2005 r.

Uprawniony podtrzymał wniosek o oddalenie sprzeciwu. Podniósł, że w/w ekspertyza została wykonana później i była odebrana w terminie późniejszym, aniżeli został zgłoszony sporny wynalazek. Argumentował, że w załączonych przez wnoszącego sprzeciw do akt sprawy materiałach brak jest rozwiązania, które jest przedmiotem spornego patentu. Część dokumentów przedłożonych do akt sprawy dotyczy urządzeń tryskaczowych, natomiast normy załączone do akt sprawy stanowią tylko wytyczne do projektowania i odbioru instalacji przeciwpożarowych. Dowody te nie świadczą o braku nowości oraz braku poziomu wynalazczego.

Kolegium Orzekające uwzględniając wniesiony sprzeciw uznało za zasadny zarzut braku poziomu wynalazczego i w tym zakresie, po przedstawieniu zastrzeżeń patentowych zawartych w opisie patentowym oraz treści art. 26 ust. 1 pwp. stwierdziło, że termin "oczywisty" o którym mowa w w/w przepisie oznacza, że dla znawcy w danej dziedzinie rozwiązanie nie wykracza poza zwykły postęp, a jedynie wyraźnie i logicznie wynika ze stanu techniki i jest przez niego oczekiwane.

Wskazało, że za znawcę w danej dziedzinie należy uważać przeciętnego praktyka dysponującego przeciętną, ogólnie dostępną wiedzą z danej dziedziny w dacie zgłoszenia i mającego pełny dostęp do wszystkiego, co tworzy stan techniki, a szczególnie do okazanych dokumentów przeciwstawnych. Ma on również do swojej dyspozycji typowe środki i możliwości do prowadzenia rutynowych prac i doświadczeń.

Z kolei kryteria określające, jakie rozwiązania zalicza się do rozwiązań oczywistych, to wg. organu:

- rutynowe dostosowanie do danych warunków znanego już w tej samej, bądź w podobnej dziedzinie rozwiązania (drobne udoskonalenia, przeniesienie);

- zastąpienie w rozwiązaniu znanego już środka technicznego innym również już znanym równoważnikiem;

- proste wykorzystanie znanej już ogólnie zasady dla osiągnięcia w świetle tej zasady celu (analogii);

- zwyczajne połączenie kilku znanych rozwiązań, bądź nawet rozwiązanie dokonane wprost przez skojarzenie kilku takich rozwiązań.

Według Urzędu Patentowego oczywistość rozwiązania rozważa się w świetle jednego lub większej liczby wcześniejszych dokumentów traktowanych łącznie. Sposób uwzględniania stanu techniki przyjęty w praktyce i orzecznictwie polskiego i innych urzędów patentowych, polega na wybraniu jednego dokumentu najbliższego przedmiotowemu rozwiązaniu lub kilku dokumentów, gdy przedmiotowe rozwiązanie ma charakter połączenia kilku rozwiązań cząstkowych i rozpatrywaniu nieoczywistości przedmiotowego rozwiązania w stosunku do dokumentów.

Podkreślając, że sporny wynalazek przedstawia rozwiązanie problemu technicznego, jakim jest i zapewnienie stałej gaśniczej wydajności wodnej instalacji gaśniczej w budynkach, przy jednoczesnym poborze wody z dwóch zaworów hydrantowych na wysokości powyżej 25 m., Kolegium Orzekające stwierdziło, że:

- Polska Norma PN-EN 12845:2004 "Stałe urządzenia gaśnicze. Automatyczne urządzenia tryskaczowe. Projektowanie, instalowanie i konserwacja." (norma aktualnie już wycofana i zastąpiona PN-EN 12845+A2:2009) - (tom III, zał. 1) przedstawia za pomocą symboli graficznych układ wewnętrznej wodnej tryskaczowej instalacji gaśniczej (Fig. E.2 str. 152) zawierający rurę znośną (nieoznakowana) połączoną poprzez zawór zwrotny (5) z przeciwpożarową wodociągową siecią zasilającą (1-4);

- Polska Norma PN-B-02861:1994 "Ochrona przeciwpożarowa budynków. Suche piony." (tom III, zał. 2) przedstawia za pomocą symboli graficznych schemat dosilania wewnętrznej wodnej instalacji gaśniczej w postaci suchego pionu (Rys. 1) z zaworami hydrantowymi (4), posiadający rurę wznośną (3), wyposażoną u dołu w zawór spustowy (6) i u góry w odpowietrznik (7) oraz w odchodzące od niej zawory hydrantowe (4).

Rura wznośna (3) połączona jest od dołu z przyłączem (2) dosilania zewnętrznego, stanowiące odcinek rurociągu wyposażony w zawór zwrotny (5) oraz nasadę wlotową (1);

- Polska Norma PN-EN 1717:2003 "Ochrona przed wtórnym zanieczyszczeniem wody w instalacjach wodociągowych i ogólne wymagania dotyczące urządzeń zapobiegających zanieczyszczaniu przez przepływ zwrotny" (tom III, zał. 4) przedstawia za pomocą symboli graficznych (str. 12) zawór zwrotny antyskażeniowy (str. 33, 35) i izolator przepływów zwrotnych (str. 27) zawierający zawór odcinający i filtr siatkowy;

- tłumaczenie Normy NFPA 13 "Instalation of Sprinkler Systems-Edition 1999) - (tom III, zał. 5) dokonane przez CNBOP (tom III, zał. 6) przedstawia układ dosilania wewnętrznej wodnej tryskaczowej instalacji gaśniczej (Rys. 5-15.2.1 str. 152, Rys. A-5-14.1.1.8 str. 331) zawierający rurę doprowadzającą do systemu tryskaczowego połączoną poprzez zawór zwrotny (nieoznakowany) z przeciwpożarową wodociągową siecią zasilającą i posiadającą dodatkowe przyłącze dosilania zewnętrznego, stanowiące odcinek rurociągu wyposażony w gniazdo przyłączeniowe;

- tłumaczenie wytycznych VdS CEA 4001:2003-1 "Richtlinien für Sprinkleranlagen. Planung und Einbau." (tom II, zał. 8) dokonane przez CNBOP (tom II, zał. 9) przedstawia za pomocą symboli graficznych układ wewnętrznej wodnej tryskaczowej instalacji gaśniczej (Rys. E.2 str. 200) zawierający rurę wznośną (nieoznakowana) połączoną poprzez zawór zwrotny (5) z przeciwpożarową wodociągową siecią zasilającą (1-4).

W świetle powyższych dowodów Kolegium Orzekające uznało, że rozwiązanie problemu technicznego w spornym patencie nie jest zaskakujące ani nieoczekiwane, albowiem wszystkie cechy znamienne spornego wynalazku są znane z wyżej wymienionych dokumentów. Przeciętny znawca w danej dziedzinie techniki wykorzystując w sposób standardowy dostępną wiedzę, bez dokonań twórczych, a jedynie w oparciu o wskazane wyżej dokumenty i swoją rutynę zawodową, może połączyć znane z ww. dokumentów cechy techniczne i osiągnąć rezultat taki, jak w spornym wynalazku .

Kolegium Orzekające stwierdziło, że pozostałe materiały zgromadzone w sprawie nie dowodzą braku zdolności patentowej spornego wynalazku w dacie zgłoszenia do Urzędu Patentowego. Załączona do akt sprawy Ekspertyza z zakresu ochrony przeciwpożarowej. Temat: Dostosowanie budynków Domu Studenta [...] od wymagań przepisów (K., czerwiec 2005 r.)" - (tom I, karty 1-33) oraz dokumentacja projektowa "Wymiana instalacji wody i instalacji ppoż. K., ul. [...] (listopad 2004 r.)" - (tom I, karty 34-48) nie wskazują dokładnie ich dat podania do wiadomości publicznej. Pozostałe materiały obejmujące Polską Normę PN-B-02865:1997 "Ochrona przeciwpożarowa budynków. Przeciwpożarowe zaopatrzenie wodne. Instalacja wodociągowa przeciwpożarowa." (tom III, zał. 3), uwierzytelnione przez tłumacza przysięgłego tłumaczenia tych fragmentów Normy NFPA 13, które zostały przytoczone w sprzeciwie (tom II, zał. 7) i uwierzytelnione przez tłumacza przysięgłego tłumaczenia tych fragmentów wytycznych VdS CEA 4001:2003-1, które zostały przytoczone w sprzeciwie (tom II, zał. 10) nie przedstawiają natomiast cech technicznych układu oraz ich połączeń.

Według organu wobec ustalenia braku poziomu wynalazczego zbędne było badanie czy sporny wynalazek nie spełnia także wymogu nowości. Tym niemniej, jak wskazano w decyzji, Kolegium Orzekające rozpatrzyło także zarzut braku nowości spornego wynalazku uznając ten zarzut za niezasadny.

Odwołując się do treści art. 25 pwp Urząd Patentowy stwierdził, że dla wykazania braku nowości wynalazku konieczne jest przeciwstawienie mu konkretnego rozwiązania. Istotne jest, aby przeciwstawione rozwiązanie było identyczne, tzn. charakteryzowało się takim samym zestawieniem cech technicznych budowy, co rozwiązanie badane. Nie wystarczy zatem dowieść, że istotne cechy rozwiązania są znane kilku odrębnym rozwiązaniom zaliczonym do stanu techniki.

Kolegium Orzekającego wskazało, że żaden z ww. dokumentów przedłożonych przez wnoszącego sprzeciw nie przedstawia za pomocą takich samych symboli graficznych całego schematu instalacji przeciwpożarowej, który charakteryzowałby się takim samym zestawieniem wszystkich cech technicznych budowy, co badany wynalazek.

Ponadto Kolegium Orzekające stwierdziło, że ust. 4 wyżej cytowanego przepisu art. 25 p.w.p odnosi się do wynalazku w kategorii "zastosowanie" i dotyczy "substancji". Zastosowanie jest szczególnym przypadkiem wynalazku dotyczącego działania. Przykładami takiego wynalazku są wszelkie sposoby postępowania prowadzonego na wytworach materialnych, energii lub sygnałach, którego efektem jest uzyskanie odmiennego, pożądanego stanu lub postaci produktu materialnego, energii lub sygnału a substancja, np. związek chemiczny, środek farmaceutyczny itd., jest przykładem wynalazku dotyczącego wytworu materialnego bezpostaciowego. Natomiast przedmiotowy patent PL204170 dotyczy układu dosilania wewnętrznej wodnej instalacji gaśniczej z zaworami hydrantowymi. Układ np. hydrauliczny scharakteryzowany tylko strukturą połączeń elementów układu jest szczególnym przypadkiem urządzenia, który jest przykładem wynalazku dotyczącego wytworu materialnego ukształtowanego przestrzennie. Tym samym art. 25 ust. 4 p.w.p., który odnosi się do innej kategorii wynalazków, nie może mieć zastosowania do spornego wynalazku.

W skardze do Sądu na powyższą decyzję spółka H. reprezentowana przez adwokata zarzuciła zakwestionowanemu rozstrzygnięciu:

1. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 7 kpa, 77 § 1 kpa oraz 107 § 3 kpa polegające na braku wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności sprawy, które doprowadziło do braku określenia wiedzy znawcy w dziedzinie w dacie pierwszeństwa, co jest kwestią kluczową przy ocenie poziomu wynalazczego rozwiązania technicznego;

2. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 7 kpa, 77 § 1 kpa oraz 107 § 3 kpa polegające na braku jakiejkolwiek analizy organu rozpatrującego sprawę okoliczności, czy w stanie techniki istniała zachęta do stworzenia wynalazku oraz braku jakiegokolwiek wyjaśnienia tej kwestii w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji;

3. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 7 kpa, 77 § 1 kpa oraz 107 § 3 kpa poprzez brak jakiegokolwiek uzasadnienia w przedmiocie motywów jakimi kierował się Urząd Patentowy uznając, że złożony do sprawy materiał dowodowy daje podstawy do stwierdzenia, iż wynalazek będący przedmiotem patentu nr PL 204 170 jest oczywisty dla znawcy w dziedzinie;

4. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 7 kpa, 8 kpa, 77 § 1 kpa oraz 107 § 3 kpa polegające na braku wnikliwego rozpoznania sprawy w zakresie przesłanki nieoczywistości rozwiązania jak też braku wyjaśnienia skarżącemu w uzasadnieniu decyzji, na jakiej podstawie Urząd Patentowy stwierdził, że dowody zgromadzone w sprawie są wystarczające do uznania, że znawca w dziedzinie nie tylko mógłby spróbować rozwiązania według wynalazku, lecz przede wszystkim, że rzeczywiście byłby do takiej próby realnie zachęcony;

5. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 7 kpa, 10 kpa, 77 § 1 kpa oraz 107 § 3 kpa polegające na włączeniu do akt sprawy i przeprowadzeniu dowodu w oparciu o obcojęzyczne dokumenty złożone przez wnoszącego sprzeciw, do których zostały załączone jedynie fragmentaryczne tłumaczenia przysięgłe tekstów arbitralnie wybranych przez wnoszącego sprzeciw, co uniemożliwiło skarżącemu nie tylko zapoznanie się z całością złożonych materiałów lecz również ustosunkowanie się do nich i przedstawienie stosownej argumentacji;

6. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 7 kpa, 77 § 1 kpa, 84 § 1 kpa, oraz 107 § 3 kpa poprzez zaniechanie przeprowadzenia z urzędu dowodu z opinii niezależnego biegłego z dziedziny pożarnictwa oraz instalacji wodno-kanalizacyjnych na okoliczność posiadania przez rozwiązanie technicznego zawarte w patencie nr [...] poziomu wynalazczego, w sytuacji w której ten sam organ wcześniej uznał poziom wynalazczy wskazanego rozwiązania i udzielił nań prawa wyłącznego;

7. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 26 pwp poprzez jego błędne zastosowanie polegające na uznaniu braku poziomu wynalazczego rozwiązania będącego przedmiotem patentu [...] w sytuacji, w której żaden ze złożonych do akt sprawy dowodów nie podważa poziomu wynalazczego wskazanego wynalazku.

Mając na uwadze powyższe wniosła o:

1. uchylenie zaskarżonej decyzji w całości;

2. zasądzenie na rzecz skarżącego od Urzędu Patentowego RP kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi zaakcentowano, że przy ocenie poziomu wynalazczego kwestią kluczową jest przede wszystkim określenie poziomu wiedzy specjalisty w dziedzinie w dacie stanowiącej o pierwszeństwie zgłoszenia wynalazku.

Tymczasem w uzasadnieniu decyzji Urzędu Patentowego brak jest jakiegokolwiek określenia jaki istniał poziom wiedzy specjalisty z dziedziny w chwili zgłoszenia wynalazku objętego patentem nr [...] jak też odniesienia się do tego stanu wiedzy w kontekście rozpatrywanego zarzutu braku poziomu wynalazczego. Nadto organ rozpatrując sprawę nie zawarł w uzasadnieniu decyzji żadnych informacji, które pozwoliłyby skarżącemu zrozumieć motywy jakimi się kierował uznając brak poziomu wynalazczego rozwiązania według wskazanego patentu. Uzasadnienie bowiem w tym zakresie sprawdza się jedynie do wniosków końcowych zawartych na str. 8 uzasadnienia decyzji w wierszach od 10-16, które i tak są sformułowane w sposób skrótowy i ogólnikowy, co w świetle prawa i orzecznictwa sądów administracyjnych jest niedopuszczalne.

Brak jest absolutnie jakiejkolwiek analizy dokumentów wymienionych w uzasadnieniu w zakresie wskazania, które z nich stały się podstawą do stwierdzenia i w jakim zakresie, że specjalista z dziedziny byłby zachęcony do próby dokonania rozwiązania według wynalazku wykorzystując jedynie rutynową wiedzę z dziedziny. Uchybienia te niewątpliwie stanowią naruszenie dyspozycji art. 107 § 3 kpa, gdyż nie pozwalają skarżącemu na zrozumienie motywów jakimi kierował się Urząd Patentowy wydając zaskarżoną decyzję.

Uchybienia w zakresie braku prawidłowego uzasadnienia decyzji stanowią również naruszenie art. 8 kpa, gdyż brak możliwości poznania przez skarżącego motywów wydania zaskarżonej decyzji powoduje utratę, a nie budowanie, zaufania obywateli w stosunku do organów władzy publicznej, szczególnie w sytuacji, gdy najpierw organ udzielił prawa wyłącznego na rzecz skarżącego, a następnie go tego prawa pozbawił bez wyjaśnienia przyczyn swej decyzji.

Okolicznością istotną w niniejszej sprawie jest również fakt, iż Urząd Patentowy przeprowadził postępowanie w oparciu o dokumenty obcojęzyczne, których jedynie fragmenty, arbitralnie wybrane przez wnoszącego sprzeciw, zostały przetłumaczone przysięgłe i złożone do akt sprawy. Sytuacja taka jest niedopuszczalna, gdyż w świetle art. 4 ustawy z dnia 7 października 1999 roku o języku polskim, językiem urzędowym jest język polski, co nakłada na organy administracji publicznej obowiązek dokonywania wszelkich czynności urzędowych w języku polskim.

Brak w aktach sprawy tłumaczenia całości dokumentów spowodowało brak możliwości właściwego ustosunkowania się do nich przez skarżącego i wypowiedzenia się co do ich treści, co narusza art. 10 kpa i stanowi podstawę do uchylania zaskarżonej decyzji.

Kolejnym istotnym uchybieniem proceduralnym w niniejszej sprawie jest zaniechanie przez Urząd Patentowy przeprowadzenia z urzędu dowodu z opinii niezależnego biegłego z zakresu pożarnictwa oraz instalacji wodno-kanalizacyjnych na okoliczność posiadania przez rozwiązanie technicznego zawarte w patencie nr [...] poziomu wynalazczego. Ocena poziomu wynalazczego dokonywana przez organ w postępowaniu administracyjnym obarczona jest pewnym subiektywizmem ekspertów rozpatrujących sprawę.

Przepis art. 84 § 1 kpa wskazuje co prawda, że organ "może" zwrócić się do biegłego lub biegłych w celu wydania opinii, co wskazuje na pewną swobodę w korzystaniu z tego środka dowodowego. Niemniej jednak podkreślenia wymaga fakt, że organ związany jest zasadą dążenia do prawdy obiektywnej, która zobowiązuje do podejmowania w sprawie wszelkich czynności i działań mających na celu wszechstronne wyjaśnienie sprawy, zwłaszcza, gdy podejmuje decyzję diametralnie różną od tej, która została wydana wcześniej na rzecz tego samego podmiotu nie wyjaśniając mu w żaden sposób przyczyn zmiany stanowiska w sprawie.

Według skarżącego na uwagę zasługuje fakt, że w wymienionych powyżej materiałach dowodowych nie było ujawnione a tym bardziej nie było żadnych sugestii, aby znawca w dziedzinie korzystając z informacji zawartych we wskazanych przez Urząd Patentowy dokumentach, w tym normach mógł stworzyć układ zgodny z rozwiązaniem przedstawionym w patencie [...]. Oznacza to, iż Urząd Patentowy RP porównując istotę przedmiotowego patentu w stosunku do stanu techniki, wyciągnął wadliwe wnioski dotyczące braku nieoczywistości rozwiązania.

Analizując schemat typowego układu urządzenia tryskaczowego ze zbiornikiem grawitacyjnym i pompami podwyższającymi ciśnienie w budynku wysokim przedstawiony zarówno w wytycznych VdS CEA 4001:2003 oraz w Polskiej Normie PN-EN 12845:2004 może jedynie stwierdzić, iż ujawnione są zbiorniki zapasu wody oraz pompy wielostopniowe, punkty pomiarowe zasilania wodą oraz stanowisko kontrolno pomiarowe.

W ocenie skarżącego układ przeciwstawiony jest rozwiązaniem zbliżonym tylko do spornego patentu ponieważ jest stosowany w przypadku zaistnienia pożaru w wysokim budynku. Jednakże to rozwiązanie w przypadku braku zasilania elektrycznego powoduje problem z uruchomieniem pomp w wyniku czego nie można będzie wykorzystać takiego układu w czasie pożaru.

Tymczasem jedną z idei patentu jest wyeliminowanie problemu zasilania wodą budynku w przypadku awarii zasilania, inną jest ulepszenie systemów pożarowych w starych budynkach mieszkalnych, a jeszcze inną szybsze dostarczenie wody do sieci pionu przeciwpożarowego. Ważnym aspektem patentu jest również radykalne zmniejszenie kosztów eksploatacyjnych związanych z zabezpieczeniem wody w budynkach wysokich w przypadku zaistnienia pożaru.

Wskazane na schematach (Fig. E.2 str. 152 oraz E.02 str. 200) układy tryskaczowe posiadały połączenie ze zbiornikami wody, których konserwacja i utrzymanie w należytym stanie technicznym było kosztowne. Ponadto układy tryskaczowe były stosowane w budynkach, w których były one montowane w trakcie ich wykańczania.

Rozwiązanie natomiast ujawnione w patencie przeznaczone jest do zastosowania w budynkach mieszkalnych, często w starych modernizowanych budynkach mieszkalnych. W tego rodzaju budynkach zainstalowanie dodatkowych zbiorników z wodą jest z jednej strony bardzo skomplikowane ze względu na gabaryty takich elementów. Z drugiej strony przy projektowaniu budynków mieszkalnych nie uwzględniane były stosowne pomieszczenia, w których można było takie zbiorniki pomieścić a także nośność budynku nie przewidywała takich obciążeń dużych zbiorników napełnionych wodą. Z drugiej strony ich instalowanie jest bardzo kosztowne.

Rozwiązania zgodne z patentem umożliwia błyskawiczne dosilenie wewnętrznej wodnej instalacji przeciwpożarowej, poprzez podłączenie przez nasadę tłoczną, wodą dodatkową pochodzącą z wozu bojowego straży pożarnej. Układ zgodny z patentem zabezpiecza dodatkowo, dzięki zamontowanemu zaworowi zwrotnemu antyskażeniowemu, przed skażeniem wody w rurociągu.

W ocenie skarżącego rozwiązania przedstawione na Fig. E.2 str. 152 oraz E.02 str. 200 nie dawały żadnych wskazówek do zastosowania układów posiadających możliwość dodatkowego awaryjnego zasilania w wodę zgodnego z cechami znamiennymi zastrzeżenia określonego w patencie. Fakt istnienia dodatkowych zbiorników na wodę w układach tryskaczowych nie jest nawet sugestią do wyeliminowania ich i zastąpienia dodatkowym przyłączem dosilania zewnętrznego zgodnym z układem przedstawionym w patencie.

Oceniając poziom wynalazczy rozwiązań w stosunku do istniejących w stanie techniki nie tylko wystarczy znaleźć rozwiązania posiadające poszczególne urządzenia ale należy również wykazać brak inwencji twórczej układu ujawnionego w patencie.

Urząd Patentowy tymczasem poprzestał jedynie na wymienieniu istniejących w stanie techniki poszczególnych urządzeń będących częściami składowymi opatentowanego układu ale nie wykazał braku poziomu wynalazczego.

Oceniając schemat suchego pionu wskazany w PN-B-02861:1994 należy wskazać, że nie jest on podstawą do wyciągnięcia wniosku o oczywistości układu przedstawionego w patencie. W materiałach dowodowych wskazany jest pion, służący do ochrony przeciwpożarowej budynku, posiadający nasadę wlotową, rurę poziomą, rurę znośna, zawory hydrantowe, zawór zwrotny, zawór spustowy i odpowietrznik. Wskazane na tym schemacie elementy stanowią stan techniki wynalazku, ale nie mogą one podważać jego poziomu wynalazczego. Uprawniony z patentu miał świadomość istnienia tejże normy, jednakże na jej podstawie poprzez zwykłe dodanie innych elementów technicznych w prosty inżynierski sposób nie można było stworzyć rozwiązania przedstawionego w patencie. Niezbędny w tym przypadku był wkład inwencji twórczej. W tym przypadku nie zaistniało żadne proste połączenie znanych cech technicznych.

W kolejnym z rozważanych przez Urząd Patentowy dokumentem stanowiącym stan techniki rzekomo podważającym nieoczywistość rozwiązania, jest Polska Norma PN-EN 1717:2003. Dokument ten za pomocą symboli graficznych przedstawił zawór zwrotny antyskażeniowy oraz izolator przepływów zwrotnych. Jednakże dokument nie zawiera żadnych wskazówek, gdzie te elementy mogą być instalowane. Nie pokazane zostały żadne układy dosilania wewnętrznej wodnej instalacji gaśniczej. Istnienie określonego elementu będącego elementem składowym układu nie może prowadzić do wniosku, że zastosowanie go w dowolnym układzie podważa poziom wynalazczy tego układu.

Ponadto Urząd Patentowy RP w ocenie skarżącego nieprawidłowo odniósł się do innych rysunków przedstawiających fragmenty rozwiązań stosowanych przy zasilaniu w wodę budynków, ujawniających na jednym rysunku przyłącze pożarowe, na innym rysunku studzienkę dla zaworu zasuwowego, zaworu zwrotnego i przyłącza dla staży pożarnej. W tych rozwiązaniach nie był wskazany układ, ani nie było sugestii prowadzącej w prosty sposób do stworzenia układu dosilania wewnętrznej wodnej instalacji gaśniczej z zaworami hydrantowymi.

Rozważane materiały ze stanu techniki ujawniały poszczególne elementy zastosowane w spornym patencie, jednakże istnienie poszczególnych urządzeń nie przesądza o powstaniu układu posiadającego poziom wynalazczy.

W przypadku decyzji z dnia [...] września 2011 r. Urząd Patentowy, wskazał grupę materiałów, na podstawie których jedynie stwierdził, że rozwiązanie problemu technicznego w spornym patencie nie jest zaskakujące ani nieoczekiwane, albowiem wszystkie cechy znamienne spornego wynalazku są znane z wyżej wymienionych dokumentów. Jednakże nie został poprowadzony wywód, na podstawie której konkretnej cechy technicznej, z którego z przeciwstawionych materiałów, zdaniem Urzędu rzekomo wynika, oczywistość rozwiązania.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie ustosunkowując się do poszczególnych zarzutów skargi.

W piśmie z dnia 9 lipca 2012 r. uczestnik postępowania wniósł o oddalenie skargi. Podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie, a mianowicie podkreślając ponownie, że w chwili zgłoszenia wynalazku objętego spornym patentem poziom wiedzy znawcy w dziedzinie ochrony przeciwpożarowej wynikał jednoznacznie z dokumentów zawartych w materialne dowodowym niniejszej sprawy administracyjnej, a przeciętny znawca omawianej problematyki łącząc wynikające z tych dokumentów cechy techniczne mógł osiągnąć rezultat taki, jak w spornym wynalazku.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga spółki H. na decyzję Urzędu Patentowego RP z dnia [...] września 2011 r. nr [...] o unieważnieniu udzielonego na jej rzecz patentu na wynalazek pt "Układ dosilania wewnętrznej instalacji gaśniczej z zaworami hydrantowymi" o numerze [...] nie zasługuje na uwzględnienie.

Decyzja o udzielenie przedmiotowego patentu została wydana w dniu [...] lipca 2009 r., ogłoszono o niej w Wiadomościach Urzędu Patentowego Nr [...]. Wniesienie zatem sprzeciwu przez K. wobec udzielenia spornego patentu w dniu 16 czerwca 2010 r. należy uznać za wniesienie w terminie o jakim mowa w art. 246 ust. 1 ustawy Prawo własności przemysłowej, a zatem wnoszący sprzeciw nie musiał wykazywać interesu prawnego w niniejszym postępowaniu administracyjnym

W myśl art. 246 ust. 2 pwp podstawę sprzeciwu, o którym mowa w ust. 1 tego przepisu stanowią okoliczności, które uzasadniają unieważnienie patentu (...).

W rozpatrywanej sprawie sprzeciwiający się podniósł wobec spornego patentu zarzut braku nowości oraz braku spełnienia posiadania poziomu wynalazczego.

Urząd Patentowy RP rozstrzygając niniejszą sprawę w trybie postępowania spornego związany był granicami wniosku i podstawą prawną wskazaną przez wnioskodawcę.

Zgodnie z art. 24 p.w.p. patenty są udzielane - bez względu na dziedzinę techniki - na wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania.

Wynalazek uważa się za posiadający poziom wynalazczy, jeżeli wynalazek ten nie wynika dla znawcy, w sposób oczywisty, ze stanu techniki (art. 26 p.w.p.).

Z cytowanych przepisów wynika zatem, że aby dane rozwiązanie o charakterze technicznym mogło zostać opatentowane, musi spełnić trzy kryteria tzw. zdolności patentowej:

1) nowość,

2) nieoczywistość (rozwiązanie nie wynika w sposób oczywisty ze stanu techniki),

3) stosowalność (rozwiązanie może nadawać się do stosowania).

Wnoszący sprzeciw, jako podstawę prawną żądania unieważnienia patentu na sporny wynalazek wskazał art. 24, 25 i 26 ust. 1 p.w.p., podnosząc zarzuty braku poziomu wynalazczego oraz braku nowości.

Zakres przedmiotowy patentu na sporny wynalazek wyznaczają zastrzeżenia patentowe (art. 33 ust. 3) określające zakres żądanej ochrony w świetle istoty wynalazku, ujawnionej w opisie patentowym (art. 31 ust. 1 pkt 3) i objaśnionej w oparciu o rysunek (art. 31 ust. 2).

Zatem podstawę oceny czy sporny wynalazek spełnienia ustawowe warunki wymagane do uzyskania patentu stanowią zastrzeżenia patentowe zawarte w opisie patentowym.

Przedmiotowy patent [...] obejmuje jedną kategorię wynalazku dotyczącą układu dosilania wewnętrznej wodnej instalacji gaśniczej z zaworami hydrantowymi, posiadającego rurę wznośną, wyposażoną u dołu w zawór spustowy i u góry w odpowietrznik, oraz w odchodzące od niej zawory hydrantowe, który to układ według zastrzeżenia patentowego wyróżnia się tym, że rura wznośna (1) połączona jest poprzez zawór zwrotny antyskażeniowy (3) z przeciwpożarową, wodociągową siecią zasilającą (4), a od dołu posiada dodatkowo przynajmniej jedno przyłącze (5) dosilania zewnętrznego, stanowiące odcinek rurociągu wyposażony w zawór zwrotny (6), zestaw siatek (7) oraz nasadę tłoczną (8).

Układ dosilania wewnętrznej wodnej instalacji gaśniczej z zaworami hydrantowymi według wynalazku został przedstawiony schematycznie w przykładzie wykonania na załączonym rysunku, na którym poszczególne cechy techniczne zobrazowane są za pomocą symboli graficznych stosowanych w rysunkach technicznych instalacji gaśniczych.

Zdaniem Urzędu Patentowego, część materiału dowodowego zaoferowana przez wnoszącego sprzeciw potwierdza w sposób jednoznaczny, zarzut braku poziomu wynalazczego w dacie zgłoszenia spornego wynalazku tj. na dzień 23 czerwca 2005 r.

Z tym stwierdzeniem należy się zgodzić.

Jednocześnie organ stwierdził, że choć wobec ustalenia braku poziomu wynalazczego zbędne było badanie spełnienia wymogu nowości, to rozpatrzył również zarzut braku nowości spornego wynalazku.

W ocenie Sądu powyższe stwierdzenie Urzędu Patentowego nie jest prawidłowe gdyż w pierwszej kolejności przy tak sformułowanych zarzutach sprzeciwu bada się zarzut braku nowości. W sytuacji, gdy ekspert oceni, że rozwiązanie jest nowe, dopiero wówczas dokonuje oceny czy zgłoszone rozwiązanie ma poziom wynalazczy. W przeciwnym razie ekspert może poprzestać na stwierdzeniu braku nowości, co czyni zasadnym pominięcie w takiej sytuacji badanie pozostałych kryteriów z art. 24 p.w.p. podniesionych w sprzeciwie.

Ponieważ w rozpatrywanej sprawie wnoszący sprzeciw nie wykazał zasadności zarzutu braku nowości (innymi słowy rozwiązanie było nadal uznawane za nowe), ekspert prawidłowo uczynił badając również zarzut braku poziomu wynalazczego.

Zgłoszone rozwiązanie może być uznane za nieposiadające poziomu wynalazczego, jeżeli można przedstawić dowody określające stan techniki w zakresie uzasadniającym stwierdzenie, że realizacja lub stosowanie wynalazku wynika bezpośrednio z tego stanu, przy uwzględnieniu przeciętnej wiedzy właściwej dla znawcy danej dziedziny techniki. Nie można zatem uznać za wynalazek nadający się do opatentowania pomysłu, który polega na wykorzystaniu znanych środków technicznych i daje efekt oczywisty, możliwy do przewidzenia.

Uzyskanie patentu wymaga bowiem nie tylko stworzenia rozwiązania nowego, ale również rozwiązania, które nie wynika w sposób oczywisty ze stanu techniki dla znawcy z danej dziedziny techniki.

Rozpatrując kwestię czy zgłoszone rozwiązanie posiada poziom wynalazczy (art. 26 pwp) należy rozważyć, czy przy rozpatrywaniu problemu technicznego specjalista znajdujący najbliższy stan techniki miałby możliwość dojść do zastrzeganego rozwiązania bez dokonań twórczych tzn. w sposób zawodowy i rutynowy.

Należy przy tym zaznaczyć, iż to, że wszystkie cechy znamienne zgłoszonego rozwiązania są znane i oczywiste nie oznacza, że przedmiot zgłoszenia jest oczywisty.

Jeżeli bowiem techniczny efekt interakcji znanych cech jest nieproporcjonalnie większy od efektu jaki powinna przynieść suma tych cech wówczas mamy do czynienia z sytuacją, że zgłoszony pomysł jest wynalazkiem.

Innymi słowy nawet zestawienie znanych środków może wskazywać na inwencję twórcy.

Nie budzi większych wątpliwości teza, że aby określić zakres ochrony, jaką daje patent, konieczne jest określenie co podlega tej ochronie. Konieczne zatem staje się określenie wynalazku, a w szczególności jego przedmiotu (czyli rozwiązania). Przyjmując, że przedmiot wynalazku stanowi rozwiązanie, oznacza to, iż w części niezamiennej powinien zostać wskazany zespół cech, które są konieczne do określenia rozwiązania pozostającego pod ochroną.

Sporny wynalazek jest układem hydraulicznym zalicza się więc go do kategorii wynalazków zwanych urządzeniami.

Z kolei układy charakteryzowane są poprzez wzajemne połączenia poszczególnych podzespołów i elementów (§ 9 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 września 2001 r. w sprawie dokonywania i rozpatrywania zgłoszeń wynalazków).

Dlatego organ prawidłowo uczynił badając przedłożone przez wnoszącego sprzeciw materiały dowodowe ze szczególnym uwzględnieniem czy z tych materiałów wynika struktura połączeń elementów układu przedstawiona w całym zastrzeżeniu patentowym.

Zdaniem Sądu organ wykazał, że sporny patent nie posiada poziomu wynalazczego i prawidłowo wyłożył normę zawartą w art. 26 pwp.

O poziomie wynalazczym rozwiązania opatentowanego decydował stan techniki istniejący w dacie pierwszeństwa.

Z opisu spornego wynalazku wynika, że jego celem było doprowadzenie z zewnętrznego źródła (np. zbiornika wozu gaśniczego) dodatkowej ilości wody do istniejącej instalacji gaśniczej zasilanej w wodę przez istniejącą przeciwpożarową wodociągową sieć zasilającą.

Biorąc pod uwagę zestawienie cech w ściśle wyspecyfikowanych dokumentach uwzględnionych przez Urząd Patentowy jako dowody wskazujące, że sporne rozwiązanie problemu technicznego nie jest zaskakujące i nieoczekiwane a nadto uwzględniając zastrzegane w spornym patencie połączenia należy podzielić stanowisko organu, iż dla znawcy w dziedzinie ochrony przeciwpożarowej sporny wynalazek wynika w sposób oczywisty ze stanu techniki, gdyż został dokonany przez skojarzenie kilku znanych rozwiązań. Ujawnienie zatem opatentowanego wynalazku nie spowodowało, że stan techniki wzbogacił się również o to rozwiązanie.

To prawda, że Urząd Patentowy RP nie dokonał w decyzji zestawienia cech w postaci np. tabeli. Tym niemniej, analiza rozważań organu nie nasuwa żadnych wątpliwości, co do prawidłowości przyjętego przez Urząd Patentowy stanowiska w zakresie braku poziomu wynalazczego zgłoszonego rozwiązania.

Zdaniem Sądu, Urząd Patentowy wszechstronnie i wnikliwie zbadał wszystkie okoliczności sprawy i ocenił cały materiał dowodowy zgromadzony w sprawie.

Za niezasadny należy uznać zarzut, iż skarżący nie miał możliwości zapoznania się całością złożonych materiałów, jak również ustosunkowania się do nich i przedstawienia stosowanej argumentacji. Jak wynika z akt przedmiotowej sprawy wszystkie materiały przedłożone przez stronę przeciwną, w tym uwierzytelnione kopie dokumentów w języku obcym wraz z tłumaczeniem przysięgłym na język polski fragmentów tych dokumentów istotnych dla rozstrzygnięcia tej sprawy zostały doręczone skarżącemu przed wydaniem zaskarżonej decyzji.

Uwzględnienie przez organ przedłożonych przez wnoszącego sprzeciw publikacji w języku obcym przetłumaczonych jedynie w zakresie istotnych dla sprawy fragmentów tych publikacji nie można poczytywać za przejaw naruszenia art. 7, 10, 77 § 1 i 107 § 3 kpa w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarżący w żaden sposób nie wykazał, że fragmentaryczne przetłumaczenie złożonych materiałów uniemożliwiło mu merytoryczne odniesienie się do tych materiałów w kontekście zarzutów wskazanych w sprzeciwie.

Przeciwnie, na rozprawie przed Urzędem Patentowym w dniu [...] września 2011 r. pełnomocnicy uprawnionego odnieśli się do przedłożonych dowodów w postaci m.in. dokumentów w języku obcym wskazując, że brak w nich rozwiązania, które jest przedmiotem spornego patentu, a także nie świadczą one o braku nowości oraz braku poziomu wynalazczego spornego rozwiązania.

Zarzut naruszenia art. 8 kpa także nie zasługuje na uwzględnienie.

Urząd Patentowy rozstrzygając przedmiotową sprawę prawidłowo zastosował przepisy prawa materialnego i podjął decyzję o unieważnieniu patentu na sporny wynalazek, gdyż uzasadniała to część zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Istotą postępowania o unieważnienie patentu (czy to na wniosek, czy w postępowaniu sprzeciwowym) jest zweryfikowanie decyzji w sprawie udzielenia patentu. Przyznanie bowiem tego prawa pomimo braku ustawowych warunków do jego udzielenia obliguje Urząd Patentowy RP do unieważnienia patentu.

Profesjonalne przygotowanie osoby do wykonywania funkcji orzeczniczych w charakterze eksperta ma gwarantować regulowany przepisami ustawy Prawo własności przemysłowej proces kształcenia, na który składa się aplikacja ekspercka oraz asesura ekspercka (art. 266 – 269 p.w.p.). Urząd Patentowy RP jest zatem wyspecjalizowanym organem w zakresie badania między innymi rozwiązań technicznych zgłaszanych jako wynalazki.

W tej sprawie Urząd Patentowy uznając, iż problem w niej występujący nie jest nieprzeciętnie skomplikowany nie powołał biegłego.

Zarzut skarżącego, naruszenia art. 7, 77 § 1, 84 § 1 i 107 § 3 kpa poprzez zaniechanie przeprowadzenia przez organ z urzędu dowodu z opinii niezależnego biegłego nie jest uzasadniony.

To, że wcześniej został udzielony sporny patent a obecnie został unieważniony – samo w sobie nie stanowi podstawy do obligatoryjnego powołania z urzędu dowodu z opinii niezależnego biegłego z dziedziny pożarnictwa oraz instalacji wodno-kanalizacyjnych na okoliczność posiadania przez sporne rozwiązanie poziomu wynalazczego.

Użyte w art. 84 § 1 kpa słowo "może" oznacza pozostawienie Urzędowi Patentowemu RP swobody w korzystaniu z tego środka dowodowego. Jak już wspomniano, organ w niniejszej sprawie z tej możliwości nie skorzystał.

Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 21 kwietnia 2010 r. (sygn. akt II GSK 562/09, dostępny w Internecie), "przymiot wiedzy eksperckiej w zakresie rozwiązań technicznych wynalazku jest przypisany organowi wyspecjalizowanemu w tym zakresie i domaganie się w tym przypadku, kiedy strona jest odmiennego zdania co do szczegółowych rozwiązań technicznych, przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego spośród osób spoza ekspertów Urzędu Patentowego nie znajduje usprawiedliwienia w procedurze sądowoadministracyjnej ani w stanie faktycznym".

Skarżący nie wykazał, że brak powołania takiego biegłego z urzędu (sam nie składał wniosku) mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy a zatem nie wykazał przesłanki warunkującej uchylenie zaskarżonej decyzji na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ppsa.

Mając powyższe na uwadze Sąd stwierdził, iż zaskarżona decyzja odpowiada prawu, co w świetle art. 151 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skutkuje oddaleniem skargi.