II SA/Lu 1054/13
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie
2014-06-24Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Grażyna Pawlos-Janusz
Jacek Czaja
Joanna Cylc-Malec /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Joanna Cylc-Malec (sprawozdawca), Sędziowie Sędzia WSA Jacek Czaja, Sędzia NSA Grażyna Pawlos-Janusz, Protokolant Referent Bartłomiej Maciak, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 24 czerwca 2014 r. sprawy ze skargi G. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] 2013 r., nr [...] w przedmiocie specjalnego zasiłku opiekuńczego I. oddala skargę. II. przyznaje adwokatowi P. S. od Skarbu Państwa (Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie) wynagrodzenie z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w wysokości 295,20 zł (dwieście dziewięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy) w tym 55,20 zł (pięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy) należnego podatku od towarów i usług.
Uzasadnienie
II SA/Lu 1054/13
Uzasadnienie
Decyzją z dnia ....Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Lublinie po rozpatrzeniu odwołania G. K. od decyzji z dnia .... wydanej z upoważnienia Wójta Gminy W. przez Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w W. w przedmiocie odmowy przyznania prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad T. K. - utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.
W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ odwoławczy przytoczył treść przepisów dotyczących specjalnego zasiłku opiekuńczego. Wskazał, że matka skarżącego T. K. legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, zgodnie z którym wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Również ojciec wnioskodawcy jest uznany za osobę całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym do kwietnia 2014 r., co wynika z treści orzeczenia Lekarza Rzeczoznawcy KRUS z dnia 28 kwietnia 2011 r.
Jak ustalono, nie został spełniony przez wnioskodawcę warunek rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą niepełnosprawną. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że G. K. zatrudniony był na podstawie umowy o pracę od dnia 1 maja 2008 r. do dnia 25 sierpnia 2008 r., kiedy to została rozwiązana na mocy porozumienia stron. Natomiast niepełnosprawność T. K. istnieje od grudnia 2009 r., a ustalony stopień niepełnosprawności od 12 lutego 2010 r. Po rozwiązaniu umowy o pracę wnioskodawca zarejestrowany był w Urzędzie Pracy i jak wskazał w odwołaniu zrezygnował z poszukiwania pracy, aby zapewnić opiekę niepełnosprawnej matce. W ocenie Kolegium uzyskanie statusu bezrobotnego i niepodejmowanie zatrudnienia z uwagi na niekorzystną sytuację na rynku pracy, a następnie rezygnacja z dalszego poszukiwania pracy nie jest tożsame z rezygnacją z trwającej już aktywności zawodowej. Ponadto G. K. jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 1,53 ha przeliczeniowych, w związku z tym jest podatnikiem podatku rolnego, a także podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu. Kolegium powołało się w tej sytuacji na art.16 ust.8 pkt 1 b ustawy, który wyklucza możliwość przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego gdy osoba sprawująca opiekę podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu.
W skardze na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Lublinie skarżący G. K. wnosi o uchylenie zaskarżonej decyzji. Był zarejestrowany w Urzędzie Pracy, ale mimo że miał propozycję pracy – zrezygnował z poszukiwania pracy, gdy matce amputowano nogę. Opisał czynności jakie musi wykonywać podczas opieki nad matką. Podkreślił, że pomimo posiadania gospodarstwa miał przyznane świadczenie pielęgnacyjne.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Lublinie wniosło o oddalenie skargi, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:
Skarga nie jest zasadna.
Podstawą materialnoprawną kontrolowanej w niniejszej sprawie decyzji jest przepis art. 16a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, w myśl którego specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.) ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji - art. 16a ust. 1. Jednocześnie ustawa ( w brzmieniu obowiązującym przed 15 maja 2014 r.) wskazuje, iż zasiłek ów nie przysługuje, jeżeli:
1) osoba sprawująca opiekę:
a) ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego,
b) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z innych tytułów,
c) ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego,
d) legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
2) osoba wymagająca opieki została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej, w rodzinnym domu dziecka albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu;
3) na osobę wymagającą opieki inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury;
4) członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego;
5) na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub prawo do świadczenia pielęgnacyjnego;
6) na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Powyższy zasiłek jest świadczeniem wprowadzonym do ustawy o świadczeniach rodzinnych, przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. poz. 1548), zmieniającej tę ustawę z dniem 1 stycznia 2013 r. Nowelizacja wspomniana wiąże się z ustawową rekonstrukcją świadczeń opiekuńczych w ramach systemu świadczeń rodzinnych. Do dotychczasowego katalogu tych świadczeń, wymienionych enumeratywnie w art. 2 pkt 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, obejmującego zasiłek pielęgnacyjny oraz świadczenie pielęgnacyjne, ustawodawca z dniem 1 stycznia 2013 r. dodał nowe świadczenie, nazwane specjalnym zasiłkiem opiekuńczym, uregulowane szczegółowo w art. 16a ustawy.
Świadczenie to uzależnione jest od spełnienia kryterium dochodowego i przysługuje, jeżeli łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty, o której mowa w art. 5 ust. 2 ustawy.
W przedmiotowej sprawie kryterium dochodowe zostało spełnione. Natomiast jak wynika z akt sprawy, G. K. figuruje w ewidencji podatników podatku rolnego z gospodarstwa rolnego położonego w P. o powierzchni 1,53 ha przeliczeniowych i z tego tytułu podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy w zakresie emerytalno-rentowym. W tym kontekście wskazać należy, iż zgodnie z uchwałą składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 grudnia 2012 r., sygn. I OPS 5/12, rolnicy prowadzący gospodarstwo rolne nie mogą w równej mierze zrezygnować z zatrudnienia bądź innej pracy zarobkowej, co osoby wykonujące, określone w art. 3 pkt 22 ustawy o świadczeniach rodzinnych, formy aktywności zawodowej. Są bowiem w innej sytuacji ekonomicznej i socjalnej, aniżeli osoby świadczące pracę na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonujące pracę lub świadczące usługi na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych, a także prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, zwłaszcza gdy się bierze pod uwagę sposób i warunki uzyskiwania środków utrzymania. Wyjaśniono, że w sensie ekonomicznym, prowadzenie gospodarstwa rolnego tym różni się od wskazanych w art. 3 pkt 22 ustawy o świadczeniach rodzinnych form aktywności zawodowej, że rolnik działa na własny rachunek ponosząc ryzyko gospodarcze oraz podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu rolników w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. W efekcie to rachunek ekonomiczny determinuje reżim pracy rolnika, a podejmowanie przez niego, w ramach zarządzania gospodarstwem, nawet nieracjonalnych z punktu widzenia gospodarczego działań, nie skutkuje pozbawieniem go zatrudnienia, ale wpływa jedynie na ekonomiczne wyniki działalności rolniczej. Tak więc, w myśl ustawy o świadczeniach rodzinnych, do rolnika prowadzącego gospodarstwo rolne nie ma zastosowania pojęcie "rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej". Praca we własnym gospodarstwie rolnym, zarządzanie nim, jest formą aktywności zawodowej uprawianą dla celów zarobkowych.
We wskazanej uchwale wskazano także, iż ustawa o świadczeniach rodzinnych nie definiuje pojęcia "rolnik", jednakże taką definicję zawiera ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 z późn. zm.), w myśl której rolnikiem jest osoba będąca posiadaczem gospodarstwa rolnego (art. 6 pkt 1). Natomiast zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2006 r.,Nr 136, poz. 969 z późn. zm.) za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż rolnicza, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy i stanowiący własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki nieposiadającej osobowości prawnej.
Mając powyższe na względzie uznać należy, że nie jest możliwe uzyskanie specjalnego zasiłku opiekuńczego przez skarżącego, który jest rolnikiem, bowiem prowadzenie gospodarstwa rolnego przez rolnika stanowi negatywną przesłankę przyznania tegoż świadczenia.
Organy administracji rozpoznające niniejszą sprawę w uzasadnieniach decyzji wskazały wprawdzie art. 16a ust.8 pkt 1 lit. b ustawy, który wykluczał możliwość przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego w sytuacji, gdy osoba sprawująca opiekę podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu, a który uchylony został z dniem 15 maja 2014 r. (przez art.17 pkt 2 lit. b tiret pierwsze ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 r. – Dz. U. z 2014 r., poz.567). Jednakże przepis ten obowiązywał w dacie orzekania przez organy obu instancji. Natomiast mimo, że w dacie wyrokowania przez Sąd przepis ten był już uchylony, w dalszym ciągu aktualność zachowało orzecznictwo dotyczące interpretacji pojęcia rezygnacji z zatrudnienia w przypadku prowadzenia gospodarstwa rolnego przez osobę sprawującą opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Z uzasadnienia decyzji organu odwoławczego wynika, że również ta okoliczność była jedną z przesłanek odmowy przyznania skarżącemu wnioskowanego zasiłku.
Z tych względów na podstawie art. 151 p.p.s.a. orzeczono jak w sentencji. O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez pełnomocnika ustanowionego w ramach prawa pomocy orzeczono na podstawie art. 250 powyższej ustawy w związku z § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c) i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm ).
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Grażyna Pawlos-JanuszJacek Czaja
Joanna Cylc-Malec /przewodniczący sprawozdawca/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodnicząca Sędzia WSA Joanna Cylc-Malec (sprawozdawca), Sędziowie Sędzia WSA Jacek Czaja, Sędzia NSA Grażyna Pawlos-Janusz, Protokolant Referent Bartłomiej Maciak, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 24 czerwca 2014 r. sprawy ze skargi G. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] 2013 r., nr [...] w przedmiocie specjalnego zasiłku opiekuńczego I. oddala skargę. II. przyznaje adwokatowi P. S. od Skarbu Państwa (Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie) wynagrodzenie z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w wysokości 295,20 zł (dwieście dziewięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy) w tym 55,20 zł (pięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy) należnego podatku od towarów i usług.
Uzasadnienie
II SA/Lu 1054/13
Uzasadnienie
Decyzją z dnia ....Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Lublinie po rozpatrzeniu odwołania G. K. od decyzji z dnia .... wydanej z upoważnienia Wójta Gminy W. przez Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w W. w przedmiocie odmowy przyznania prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad T. K. - utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.
W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ odwoławczy przytoczył treść przepisów dotyczących specjalnego zasiłku opiekuńczego. Wskazał, że matka skarżącego T. K. legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, zgodnie z którym wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Również ojciec wnioskodawcy jest uznany za osobę całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym do kwietnia 2014 r., co wynika z treści orzeczenia Lekarza Rzeczoznawcy KRUS z dnia 28 kwietnia 2011 r.
Jak ustalono, nie został spełniony przez wnioskodawcę warunek rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą niepełnosprawną. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że G. K. zatrudniony był na podstawie umowy o pracę od dnia 1 maja 2008 r. do dnia 25 sierpnia 2008 r., kiedy to została rozwiązana na mocy porozumienia stron. Natomiast niepełnosprawność T. K. istnieje od grudnia 2009 r., a ustalony stopień niepełnosprawności od 12 lutego 2010 r. Po rozwiązaniu umowy o pracę wnioskodawca zarejestrowany był w Urzędzie Pracy i jak wskazał w odwołaniu zrezygnował z poszukiwania pracy, aby zapewnić opiekę niepełnosprawnej matce. W ocenie Kolegium uzyskanie statusu bezrobotnego i niepodejmowanie zatrudnienia z uwagi na niekorzystną sytuację na rynku pracy, a następnie rezygnacja z dalszego poszukiwania pracy nie jest tożsame z rezygnacją z trwającej już aktywności zawodowej. Ponadto G. K. jest właścicielem gospodarstwa rolnego o powierzchni 1,53 ha przeliczeniowych, w związku z tym jest podatnikiem podatku rolnego, a także podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu. Kolegium powołało się w tej sytuacji na art.16 ust.8 pkt 1 b ustawy, który wyklucza możliwość przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego gdy osoba sprawująca opiekę podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu.
W skardze na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Lublinie skarżący G. K. wnosi o uchylenie zaskarżonej decyzji. Był zarejestrowany w Urzędzie Pracy, ale mimo że miał propozycję pracy – zrezygnował z poszukiwania pracy, gdy matce amputowano nogę. Opisał czynności jakie musi wykonywać podczas opieki nad matką. Podkreślił, że pomimo posiadania gospodarstwa miał przyznane świadczenie pielęgnacyjne.
W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Lublinie wniosło o oddalenie skargi, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie zważył, co następuje:
Skarga nie jest zasadna.
Podstawą materialnoprawną kontrolowanej w niniejszej sprawie decyzji jest przepis art. 16a ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, w myśl którego specjalny zasiłek opiekuńczy przysługuje osobom, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r. poz. 788 z późn. zm.) ciąży obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji - art. 16a ust. 1. Jednocześnie ustawa ( w brzmieniu obowiązującym przed 15 maja 2014 r.) wskazuje, iż zasiłek ów nie przysługuje, jeżeli:
1) osoba sprawująca opiekę:
a) ma ustalone prawo do emerytury, renty, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego,
b) podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z innych tytułów,
c) ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego,
d) legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
2) osoba wymagająca opieki została umieszczona w rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej spokrewnionej, w rodzinnym domu dziecka albo, w związku z koniecznością kształcenia, rewalidacji lub rehabilitacji, w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu;
3) na osobę wymagającą opieki inna osoba ma ustalone prawo do wcześniejszej emerytury;
4) członek rodziny osoby sprawującej opiekę ma ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego;
5) na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub prawo do świadczenia pielęgnacyjnego;
6) na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Powyższy zasiłek jest świadczeniem wprowadzonym do ustawy o świadczeniach rodzinnych, przez art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. poz. 1548), zmieniającej tę ustawę z dniem 1 stycznia 2013 r. Nowelizacja wspomniana wiąże się z ustawową rekonstrukcją świadczeń opiekuńczych w ramach systemu świadczeń rodzinnych. Do dotychczasowego katalogu tych świadczeń, wymienionych enumeratywnie w art. 2 pkt 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych, obejmującego zasiłek pielęgnacyjny oraz świadczenie pielęgnacyjne, ustawodawca z dniem 1 stycznia 2013 r. dodał nowe świadczenie, nazwane specjalnym zasiłkiem opiekuńczym, uregulowane szczegółowo w art. 16a ustawy.
Świadczenie to uzależnione jest od spełnienia kryterium dochodowego i przysługuje, jeżeli łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty, o której mowa w art. 5 ust. 2 ustawy.
W przedmiotowej sprawie kryterium dochodowe zostało spełnione. Natomiast jak wynika z akt sprawy, G. K. figuruje w ewidencji podatników podatku rolnego z gospodarstwa rolnego położonego w P. o powierzchni 1,53 ha przeliczeniowych i z tego tytułu podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy w zakresie emerytalno-rentowym. W tym kontekście wskazać należy, iż zgodnie z uchwałą składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 grudnia 2012 r., sygn. I OPS 5/12, rolnicy prowadzący gospodarstwo rolne nie mogą w równej mierze zrezygnować z zatrudnienia bądź innej pracy zarobkowej, co osoby wykonujące, określone w art. 3 pkt 22 ustawy o świadczeniach rodzinnych, formy aktywności zawodowej. Są bowiem w innej sytuacji ekonomicznej i socjalnej, aniżeli osoby świadczące pracę na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonujące pracę lub świadczące usługi na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych, a także prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, zwłaszcza gdy się bierze pod uwagę sposób i warunki uzyskiwania środków utrzymania. Wyjaśniono, że w sensie ekonomicznym, prowadzenie gospodarstwa rolnego tym różni się od wskazanych w art. 3 pkt 22 ustawy o świadczeniach rodzinnych form aktywności zawodowej, że rolnik działa na własny rachunek ponosząc ryzyko gospodarcze oraz podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu rolników w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. W efekcie to rachunek ekonomiczny determinuje reżim pracy rolnika, a podejmowanie przez niego, w ramach zarządzania gospodarstwem, nawet nieracjonalnych z punktu widzenia gospodarczego działań, nie skutkuje pozbawieniem go zatrudnienia, ale wpływa jedynie na ekonomiczne wyniki działalności rolniczej. Tak więc, w myśl ustawy o świadczeniach rodzinnych, do rolnika prowadzącego gospodarstwo rolne nie ma zastosowania pojęcie "rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej". Praca we własnym gospodarstwie rolnym, zarządzanie nim, jest formą aktywności zawodowej uprawianą dla celów zarobkowych.
We wskazanej uchwale wskazano także, iż ustawa o świadczeniach rodzinnych nie definiuje pojęcia "rolnik", jednakże taką definicję zawiera ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 z późn. zm.), w myśl której rolnikiem jest osoba będąca posiadaczem gospodarstwa rolnego (art. 6 pkt 1). Natomiast zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2006 r.,Nr 136, poz. 969 z późn. zm.) za gospodarstwo rolne uważa się obszar gruntów sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż rolnicza, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy i stanowiący własność lub znajdujących się w posiadaniu osoby fizycznej, osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej, w tym spółki nieposiadającej osobowości prawnej.
Mając powyższe na względzie uznać należy, że nie jest możliwe uzyskanie specjalnego zasiłku opiekuńczego przez skarżącego, który jest rolnikiem, bowiem prowadzenie gospodarstwa rolnego przez rolnika stanowi negatywną przesłankę przyznania tegoż świadczenia.
Organy administracji rozpoznające niniejszą sprawę w uzasadnieniach decyzji wskazały wprawdzie art. 16a ust.8 pkt 1 lit. b ustawy, który wykluczał możliwość przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego w sytuacji, gdy osoba sprawująca opiekę podlega obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu, a który uchylony został z dniem 15 maja 2014 r. (przez art.17 pkt 2 lit. b tiret pierwsze ustawy z dnia 4 kwietnia 2014 r. – Dz. U. z 2014 r., poz.567). Jednakże przepis ten obowiązywał w dacie orzekania przez organy obu instancji. Natomiast mimo, że w dacie wyrokowania przez Sąd przepis ten był już uchylony, w dalszym ciągu aktualność zachowało orzecznictwo dotyczące interpretacji pojęcia rezygnacji z zatrudnienia w przypadku prowadzenia gospodarstwa rolnego przez osobę sprawującą opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny. Z uzasadnienia decyzji organu odwoławczego wynika, że również ta okoliczność była jedną z przesłanek odmowy przyznania skarżącemu wnioskowanego zasiłku.
Z tych względów na podstawie art. 151 p.p.s.a. orzeczono jak w sentencji. O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez pełnomocnika ustanowionego w ramach prawa pomocy orzeczono na podstawie art. 250 powyższej ustawy w związku z § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c) i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348 ze zm ).
