• VI SA/Wa 836/12 - Wyrok W...
  28.03.2024

VI SA/Wa 836/12

Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
2012-08-21

Nietezowane

Artykuły przypisane do orzeczenia

Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.

Skład sądu

Magdalena Maliszewska /sprawozdawca/
Pamela Kuraś-Dębecka
Zdzisław Romanowski /przewodniczący/

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Zdzisław Romanowski Sędziowie Sędzia WSA Pamela Kuraś-Dębecka Sędzia WSA Magdalena Maliszewska (spr.) Protokolant st. sekr. sąd. Jadwiga Rytych po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 sierpnia 2012 r. sprawy ze skargi M. K. na uchwałę Komisji Egzaminacyjnej II stopnia nr [...] przy Ministrze Sprawiedliwości do rozpoznania odwołań od uchwał o wynikach egzaminu radcowskiego, który został przeprowadzony w dniach [...] czerwca 2011 r. z dnia [...] lutego 2012 r. nr [...] w przedmiocie ustalenia wyniku egzaminu radcowskiego oddala skargę

Uzasadnienie

M. K. (skarżący) przystąpił do egzaminu radcowskiego przed Komisją Egzaminacyjną do spraw Aplikacji radcowskiej przy Ministrze Sprawiedliwości z siedzibą we W. (dalej: Komisja Egzaminacyjna).

Komisja Egzaminacyjna uchwałą nr [...] z dnia [...] lipca 2011 r. ustaliła, że skarżący uzyskał wynik negatywny z egzaminu radcowskiego.

W uzasadnieniu uchwały wskazano, że zdający z części pierwszej egzaminu otrzymał ocenę dostateczną, z drugiej części egzaminu ocenę dobrą, z trzeciej części egzaminu ocenę dostateczną, z czwartej ocenę niedostateczną, zaś z piątej ocenę dostateczną. Powołując się na treść przepisu art. 36(6) ust. 1ustawy o radcach prawnych, który to przepis określa, że pozytywny wynik z egzaminu radcowskiego otrzymuje zdający, który z każdej części egzaminu radcowskiego otrzymał ocenę pozytywną, Komisja wskazała, iż zdający M. K. uzyskał wynik negatywny z egzaminu radcowskiego.

Odwołanie od ww. uchwały wniósł zdający M. K. do Komisji Egzaminacyjnej II stopnia nr. [...] przy Ministrze Sprawiedliwości do rozpatrywania odwołań od wyników egzaminu radcowskiego (dalej: Komisja Egzaminacyjna II stopnia), który został przeprowadzony w dniach 14 -17 czerwca 2011 r.

Skarżący zaskarżając uchwałę zarzucił niewłaściwe określenie ocen cząstkowych zadania z zakresu prawa gospodarczego na poziomie niedostatecznym, a w konsekwencji nietrafne stwierdzenie negatywnego wyniku egzaminu radcowskiego.

W uzasadnieniu odwołania skarżący przedstawił obszerną argumentację.

Komisja Egzaminacyjna II stopnia uchwałą z dnia [...] lutego 2012 r., na podstawie art. 36(8) ust. 1, 9 i 12 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65) w związku z art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zm.), po rozpatrzeniu odwołania M. K. od uchwały z [...] lipca 2011 utrzymała w mocy zaskarżoną uchwałę Komisji Egzaminacyjnej.

W uzasadnieniu uchwały Komisja wyraziła pogląd, iż analiza treści pracy egzaminacyjnej nie pozwala na uwzględnienie odwołania, gdyż potwierdza zasadność wystawionej przez egzaminatorów oceny.

Komisja Egzaminacyjna II stopnia wskazała, że zgodnie z art. 36(4) 1 ustawy o radcach prawnych, egzamin radcowski polega na sprawdzeniu przygotowania prawniczego osoby przystępującej do egzaminu radcowskiego do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu radcy prawnego, w tym wiedzy z zakresu prawa i umiejętności jej praktycznego zastosowania.

Zdaniem Komisji, ponieważ w myśl przepisu art. 36(8) ust. 12 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych do postępowania przed komisją odwoławczą stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, to takie unormowanie wyłącza stosowanie Kpa wprost w sytuacji, gdy kwestie związane z postępowaniem zostały uregulowane w przepisach ustawy o radcach prawnych.

Wniosek ten potwierdzają przepisy ustawy o radcach prawnych i rozporządzenia wykonawczego do tej ustawy. Do rozpatrywania spraw w obu instancjach powołane zostały wieloosobowe organy szczególne o specyficznych kompetencjach, podstawy wyłączenia członków tych organów uregulowane zostały w szczególny sposób, kwestie związane z funkcjonowaniem tych organów reguluje Minister Sprawiedliwości rozporządzeniem. W drodze rozporządzenia Minister Sprawiedliwości określa między innymi tryb i sposób działania komisji odwoławczej (art. 36 ust. 14 pkt 4 ustawy). Na tej podstawie Minister Sprawiedliwości wydał rozporządzenie z dnia 24 września 2009 r. w sprawie komisji egzaminacyjnej II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości do spraw odwołań od wyników egzaminu radcowskiego (Dz. U. z 2009 r. Nr 164, poz. 1314, ze zm.).

Organ wskazał iż w § 5 ust. 2 pkt 1 i ust. 3 wskazanego rozporządzenia mowa jest o konieczności sporządzenia w toku postępowania odwoławczego pisemnej opinii dotyczącej zasadności jedynie "zarzutów podniesionych w odwołaniu", mowa jest także o "zakresie odwołania" oraz o "zasadności poszczególnych zarzutów podniesionych w odwołaniu". Podkreślić jednak należy, że te wymogi dotyczą wprost jedynie opinii, a więc ograniczają zawartość tego dokumentu.

Z kolei, w § 5 ust. 4 wymienionego rozporządzenia ustanowiono procedurę głosowania członków komisji odwoławczej w procesie podejmowania przez tę komisję decyzji w konkretnych sprawach. Przepis ten reguluje wyłącznie procedurę (tryb i sposób) działania Komisji Egzaminacyjnej II stopnia, jako organu odwoławczego, ale nie reguluje i nie zmienia zasad orzekania i zakresu orzekania Komisji. Ani ustawa ani tym bardziej rozporządzenie, o którym mowa, nie zmieniają zatem w powołanych przepisach naczelnej zasady orzekania w postępowaniu administracyjnym (art. 7, art. 15, art. 138 k.p.a.), że "istota administracyjnego toku instancji polega na dwukrotnym rozstrzygnięciu tej samej sprawy, nie zaś wyłącznie kontroli zasadności argumentów podniesionych w stosunku do orzeczenia organu I instancji. Zatem, zdaniem Komisji Egzaminacyjnej II stopnia, użycie w § 5 ust. 4 rozporządzenia zwrotu odnoszącego się do kolejności głosowania, podobnie jak i te przepisy, które określają zakres opinii sporządzanej przez członka Komisji II stopnia - zawężonej do ustosunkowania się do poszczególnych zarzutów podniesionych w odwołaniu - nie oznaczają że rozporządzenie to zawęża zakres kontroli odwoławczej tego organu. Organ odwoławczy kontroluje zatem odwołanie zgodnie z tą zasadą bacząc jednak oczywiście, aby uzasadnienie uchwały zawierało przede wszystkim argumentację odnoszącą się do podniesionych zarzutów odwołania.

W związku z powyższym Komisja II stopnia przyjęła, iż jej stanowisko winno obejmować te zarzuty i argumenty, które zostały zawarte w odwołaniu skarżącego, ale ocena i rozstrzygnięcie co do zaskarżonej uchwały musi wiązać się z całościową oceną jej zasadności, zgodnie z przedstawioną powyżej zasadą dwukrotnego rozpoznania sprawy co do istoty.

Komisja II stopnia stwierdziła, że skarżący kwestionuje ocenę uzyskaną z pracy z zakresu prawa gospodarczego. W tym właśnie zakresie koniecznym jest odniesienie się do podniesionych zarzutów, także przez pryzmat argumentów zawartych w uzasadnieniu odwołania.

Jak wynika z dokumentów stanowiących podstawę do podjęcia uchwały nr [...] z dnia [...] lipca 2011 r. przez Komisję Egzaminacyjną nr [...] do przeprowadzenia egzaminu radcowskiego z siedzibą we W., stwierdzającej negatywny wynik egzaminu radcowskiego składanego przez M. K., zdający uzyskał z zadania z zakresu prawa gospodarczego ocenę niedostateczną. Ocena niedostateczna była wynikiem ocen cząstkowych wystawionych przez dwu egzaminatorów, z których każdy ocenił zadanie na ocenę niedostateczną.

Zdaniem Komisji, Egzaminowany skonstruował umowę z naruszeniem zasad reprezentacji szczególnej sprzedającego wynikającej z art. 379 § 1 k.s.h., co skutkuje bezwzględną nieważnością umowy sporządzonej w ramach opracowania zadania z tej części egzaminu. Mianowicie stwierdzono, iż w jego pracy egzaminacyjnej spółka "Cargo" S.A. jest reprezentowana przez radę nadzorczą w składzie dwóch członków rady nadzorczej. Obaj egzaminatorzy zarzucili nadto, że umowa nie ma charakteru umowy warunkowej, albowiem w treści umowy zawarto oświadczenie sprzedającego o rezygnacji z przysługującego prawa pierwszeństwa nabycia udziałów przez pozostałych wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zwrócili również uwagę, że w umowie ograniczono możliwość zaspokojenia się z majątku stanowiącego wyłączną własność kupującego mimo założenia zadania oraz zapisu zawartego w § 2 ust. 5 umowy o nabyciu udziałów z majątku wspólnego.

Jeden z egzaminatorów nadto zarzucił, iż oznaczenie sprzedającego nie zawiera wszystkich informacji wymaganych do oznaczenia spółki akcyjnej.

Drugi egzaminator natomiast zarzucił naruszenie przepisu art. 182 k.s.h. z uwagi na nieprecyzyjny zapis § 2 pkt 3 umowy bowiem z zapisu tego nie wynika, która spółka wyraziła zgodę na nabycie udziałów kupującemu.

Rozważając, czy wskazane przez egzaminujących uchybienia dyskwalifikują pracę, czy też winny mieć jedynie wpływ na ocenę w granicach ocen pozytywnych, analizując pracę i treść zadania egzaminacyjnego, organ odwoławczy przytoczył treści zadania egzaminacyjnego:

"Cargo" spółka akcyjna z siedzibą w Warszawie jest właścicielem 250 udziałów o wartości nominalnej 150 zł każdy w "Trans - port" spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie, które zamierza zbyć Adamowi Nowakowi, członkowi swego zarządu, za cenę 150.000 zł. Zarząd spółki "Cargo" jest trzyosobowy.

1. W "Trans - port" spółce z o.o. jest jeszcze dwóch innych wspólników. Zgodnie z umową spółki "Trans - port", zbycie udziałów wymaga zgody spółki, a wspólnikom tej spółki przysługuje prawo pierwszeństwa w nabyciu zbywanych udziałów.

2. "Cargo" spółka akcyjna uzyskała zgodę "Trans - port" spółki z o.o. na zbycie udziałów. Nie upłynął termin do złożenia oświadczeń przez pozostałych wspólników o skorzystaniu z prawa pierwszeństwa.

3. Adam Nowak jest żonaty i nabywa udziały ze środków pochodzących z majątku wspólnego, a strony umowy postanawiają że "Cargo" spółka akcyjna będzie mogła żądać zaspokojenia z majątku wspólnego małżonków Nowak.

4. W celu zabezpieczenia wierzytelności "Cargo" spółki akcyjnej z tytułu zapłaty ceny, Adam Nowak ustanawia w umowie sprzedaży prawo zastawu na rzeczy ruchomej.

Zgodnie z Informacją dla zdającego (pkt 1 Informacji), po zapoznaniu się z treścią zadania, powinien on sporządzić na zlecenie Adama Nowaka umowę sprzedaży udziałów w "Trans-port" spółce z ograniczoną odpowiedzialnością uwzględniającą założenia ujęte w zadaniu.

Celem egzaminu radcowskiego jest sprawdzenie wiedzy zdającego pod kątem przygotowania do samodzielnego wykonywania zawodu radcy prawnego.

Komisja II stopnia wskazała, iż osoba przystępująca do egzaminu radcowskiego powinna w zakresie jego IV części, tj. zadania z dziedziny prawa gospodarczego, wykazać się znajomością prawa z zakresu:

- Kodeksu spółek handlowych: zasad reprezentacji spółki akcyjnej przy czynności z członkiem zarządu (art. 379 § 1 k.s.h.), zasad zbywania udziałów w spółce z o.o. - wymóg zgody (art. 182 k.s.h.) przy uwzględnieniu pierwszeństwa w nabyciu udziałów;

- Kodeksu cywilnego: o umowie sprzedaży (art. 535 k.c. i nast.), ustanowieniu zastawu (art. 306 k.c. i nast.);

- Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 41 § 1 k.r. i o.); zgody małżonka na zaciągnięcie zobowiązania, niezbędnej dla zaspokojenia się wierzyciela z majątku wspólnego.

Odnosząc się do poszczególnych uchybień i zarzutów przytoczonych przez odwołującego się, Komisja stwierdziła, co następuje.

Kluczowe znaczenie dla rozstrzygnięcia odwołania miało ustalenie, czy doszło do popełnienia przez zdającego takiego błędu, który miałby charakter dyskwalifikujący pracę i oznaczał, że egzaminowany nie jest wystarczająco przygotowany do samodzielnego świadczenia pomocy prawnej. W związku z tym należało dokonać oceny, jakie skutki prawne wywołuje zaproponowana przez zdającego reprezentacja spółki akcyjnej przy zawieraniu umowy zbycia udziałów z osobą będącą członkiem zarządu tej spółki, gdyż dotyczące tej kwestii rozwiązanie zastosowane w ocenianej pracy, zdaniem egzaminatorów, miało charakter dyskwalifikujący i legło u podstaw wystawienia oceny niedostatecznej. Zgodnie z art. 379 § 1 k.s.h. w umowie między spółką a członkiem zarządu, spółkę reprezentuje rada nadzorcza albo pełnomocnik powołany uchwałą walnego zgromadzenia. Przepis art. 379 § 1 k.s.h. ma charakter postanowienia iuris cogentis (jest przepisem bezwzględnie wiążącym) i ma zastosowanie do wszystkich umów zawieranych przez spółkę z członkami zarządu, tak wynikającymi ze stosunku spółki, jak i we wszystkich innych sprawach. Nie chodzi tu zatem tylko o stosunki prawne, w których dana osoba występuje wprost w charakterze członka zarządu (np. przy zawieraniu umowy o pracę w charakterze członka zarządu), ale o jakiekolwiek umowy między spółką a osobami, które aktualnie pełnią funkcję członka zarządu (np. umowa kupna- sprzedaży samochodu spółki przez członka zarządu). Powołując się na teksty źródłowe, Komisja wyraziła pogląd, iż powyższy pogląd jest powszechnie przyjmowany w doktrynie. Wskazała zarazem, iż odmienne stanowisko prezentuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 marca 1999 r. (II CKN 24/98, OSN 1999, z. 11, poz. 187), który poszedł w kierunku zawężenia zakresu przepisu art. 203 k.h. (obecnie art. 210 § 1 k.s.h. albo art. 379 § 1 k.s.h.), jako odnoszącego się tylko do umów związanych ze sprawowaną funkcją członka zarządu, aczkolwiek w ocenie Komisji powyższa wykładnia zwężająca Sądu Najwyższego nie znajduje oparcia w treści art. 379 § 1 k.s.h. (art. 210 § 1 k.s.h., dawnego art. 203 k.h.) i jest wskutek tego nietrafna. Dlatego spotkała się ona z krytyką doktryny. Poprawne stanowisko w powyższej kwestii wyraził natomiast Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 13 marca 2001 r. (III SA 68/00, Przegl. Pod. 2001, Nr 10, s. 63), twierdząc, że "przepis art. 203 KH (obecnie art. 210 § 1 KSH a na gruncie spółki akcyjnej art. 379 § 1 KSH) nie wprowadzał rozróżnienia między pojęciem "członek zarządu", a "członek zarządu działający jako osoba trzecia". Przepis ten używa tylko pojęcia "członek zarządu" i odnosi się do wszystkich umów, jakie członek zarządu może zawierać ze spółką.

W dalszej części uzasadnienia Komisja powołując się na dominujące poglądy wyrażone w literaturze prawniczej oraz w orzecznictwie sądów apelacyjnych, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, zaprezentowała stanowisko, zgodnie z którym naruszenie przepisu art. 379 § 1 k.s.h. powoduje nieważność czynności prawnej, ze względu na treść art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 2 k.s.h. (czynność prawna nieważna wskutek naruszenia zasad reprezentacji spółki z art. 379 § 1 k.s.h.).

Reasumując, zdaniem Komisji II stopnia, przyjęcie przez zdającego reprezentacji spółki akcyjnej przez dwóch członków rady nadzorczej bez wskazania, czy legitymują się oni odpowiednim pełnomocnictwem świadczy o braku wiedzy co do minimalnej ilości członków rady nadzorczej. Aby umowa pomiędzy spółką akcyjną a członkiem jej zarządu podpisana tylko przez dwóch członków rady nadzorczej wywołała zamierzony skutek, musiałaby być ku temu podstawa w statucie lub w uchwale rady nadzorczej. Jednak w umowie nie powołano się na odpowiednie postanowienia statutu bądź uchwałę rady nadzorczej.

Komisja II stopnia zaznaczyła, iż nie zasługuje na aprobatę wyjaśnienie zawarte w odwołaniu, iż zdający poczynił dodatkowe założenia, że spółka "Cargo" S.A. jest dużym podmiotem i ma radę nadzorczą w składzie wieloosobowym, która ma określoną organizację i sposób wykonywania czynności w ten sposób, że formalno - techniczne umowy z członkami zarządu będzie podpisywało tylko dwóch członków rady nadzorczej, a także, iż skarżący przyjął, że tak stanowi statut spółki i regulamin rady nadzorczej oraz, że efekt końcowy podpisania umowy będzie poprzedzony stosowną uchwałą rady nadzorczej działającej in corpore, albowiem nie znajdują one odzwierciedlenia w sporządzonej i podlegającej ocenie umowie i stanowią próbę wprowadzenia dopiero na etapie postępowania odwoławczego dodatkowej argumentacji, która powinna znaleźć się w założeniach pracy egzaminacyjnej.

Nie można domniemywać takich podstaw podpisania umowy przez dwóch członków rady nadzorczej, gdyż nie da się w taki sposób wyjaśnić milczenia w tym przedmiocie w umowie, jaką w założeniu miał opracować profesjonalista.

Jak wynika z tekstu projektu Rada Nadzorcza Spółki Akcyjnej "Cargo" jest dwuosobowa. W umowie zdający posługuje się terminem "Cargo" S.A. reprezentowana przez Radę Nadzorcza w osobach (...)" a nie określeniem "przez członków Rady Nadzorczej". Taki sposób reprezentacji jest sprzeczny z brzmieniem art. 385 § 1 k.s.h., który wymaga, aby Radę Nadzorczą w tego rodzaju spółce tworzyły co najmniej trzy osoby powoływane przez Walne Zgromadzenie. Ponieważ powołany przepis ustawy ma charakter normy bezwzględnie obowiązującej, niezachowanie wynikającej z niej reguły reprezentacji powoduje, że umowa jest nieważna.

Niewątpliwie zatem istotną wadą pracy jest to, że nie zawarto w niej szeregu dodatkowych założeń, które pozwalałyby na uznanie, że osoby zawierające umowę w imieniu zbywcy, działają z upoważnienia rady nadzorczej. Tego rodzaju uchybienie ma charakter dyskwalifikujący.

Komisja II stopnia zauważyła, iż w doktrynie został podniesiony problem, czy w razie reprezentowania spółki w umowie z członkiem zarządu, bądź w sporze z nim przez radę nadzorczą rada powinna działać in corpore, czy też wystarczy podpisanie tej umowy, bądź pozwu przez przewodniczącego rady nadzorczej lub innego członka rady. Z treści art. 390 § 1 k.s.h. wynika, że rada nadzorcza działa kolegialnie. W konsekwencji w pierwszej kolejności rada nadzorcza powinna podjąć uchwałę w sposób wskazany w art. 388-389 i 391 k.s.h. o zawarciu umowy przez spółkę z członkiem zarządu. Następnie w tej uchwale rada powinna upoważnić jej przewodniczącego bądź innego członka (członków) do podpisania w imieniu spółki umowy. Nie ma przeszkód, aby takie ogólne upoważnienie znalazło się w regulaminie rady nadzorczej, co nie oznacza, że rada będzie zwolniona /. podjęcia uchwały w sprawie umowy. Dlatego też prawidłowe jest ustalenie, że na przykład radę nadzorczą zastępuje jeden członek rady, dwóch upoważnionych łącznie itd. zgodnie z którym w przypadku umowy z członkiem zarządu rada nie może przenieść przysługującego jej prawa reprezentacji spółki na członka rady nadzorczej, może on jedynie uzyskać upoważnienie do podpisania określonej umowy w imieniu rady nadzorczej, sam jednak albo z drugim członkiem rady o tym nie decyduje; kolegialność działania rady w związku z funkcją z art. 379 § 1 k.s.h. może wyrazić się przez podpisanie umowy przez wszystkich członków rady albo przez podjęcie uchwały o akceptacji umowy).

Trudno byłoby zatem zaakceptować stanowisko, zgodnie z którym rada nadzorcza musi występować zawsze in gremio, czy też wszyscy członkowie rady muszą podpisać stosowną umowę i tego typu podejście nie ma uzasadnienia praktycznego i mogłoby zniweczyć możliwość zawarcia umowy (czy w ogóle realizacji zadań), jeżeli skład liczbowy rady byłby znaczny (na przykład 15 osób).

Możliwość zaakceptowania takiego rozwiązania uzależniona była, jak wcześniej wskazano, od dodatkowych założeń w zakresie posługiwania się określonymi wewnętrznymi regułami postępowania w łonie rady nadzorczej.

Zdający jednak takich założeń nie poczynił.

Biorąc powyższe pod uwagę, Komisja II Stopnia stwierdziła, że pomimo występujących rozbieżności w poglądach na temat zakresu stosowania art. 379 § k.s.h. i skutków prawnych jego naruszenia, prawidłowe rozwiązanie zadania egzaminacyjnego z prawa gospodarczego polegało na zastosowaniu reprezentacji przewidzianej powołanym przepisem, gdyż każda inna koncepcja obarczona była poważnym ryzykiem uznania umowy za nieważną, co w kontekście kryteriów oceny egzaminu radcowskiego mogło uzasadniać wystawienie oceny niedostatecznej. Przygotowanie bowiem umowy sprzedaży udziałów, która może być dotknięta tak poważną wadą prawną oznacza, że poziom znajomości przepisów z zakresu prawa gospodarczego, jest niewystarczający do stwierdzenia, że osoba zdająca egzamin będzie w stanie zapewnić profesjonalną obsługę prawną bez narażania potencjalnych klientów na szkodę.

Komisja II stopnia przyznała zatem rację egzaminatorom, którzy zarzucili, że umowa nie ma charakteru umowy warunkowej, albowiem w treści umowy zawarto oświadczenie sprzedającego o rezygnacji z przysługującego prawa pierwszeństwa nabycia udziałów przez pozostałych wspólników spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Zgodnie z punktem 2 zadania egzaminacyjnego "Cargo" spółka akcyjna uzyskała zgodę "Trans - port" spółki z o.o. na zbycie udziałów. Nie upłynął termin do złożenia oświadczeń przez pozostałych wspólników o skorzystaniu z prawa pierwszeństwa. Sformułowanie powyższe w ocenie Komisji nie może budzić wątpliwości co do warunkowego charakteru umowy zbycia udziałów.

Zdaniem Komisji II stopnia, zapis zawarty w § 2 pkt 4 o treści :"sprzedający oświadcza, że pozostali wspólnicy złożyli oświadczenia, że nie korzystają z przysługującego im prawa pierwszeństwa nabycia udziałów przeznaczonych do zbycia" powoduje uznanie, iż zdający nie wypełnił założeń zadania co do warunkowego charakteru umowy.

Trafnie również egzaminatorzy zwrócili uwagę, że w umowie ograniczono możliwość zaspokojenia się z majątku stanowiącego wyłączną własność kupującego mimo założenia zadania oraz zapisu zawartego w § 2 ust. 5 umowy o nabyciu udziałów z majątku wspólnego.

Nadto Komisja II stopnia zwróciła uwagę, iż zdający przy sporządzaniu umowy nie zastosował przepisu art. § 41 k.r. i o.

Stwierdził wprawdzie w umowie (§ 2 pkt 5), że "kupujący oświadcza, że jest żonaty i nabywa udziały ze środków pochodzących z majątku wspólnego, na co małżonka Ewa Nowak wyraziła zgodę w formie oświadczenia notarialnego, stanowiącego załącznik nr 2 do umowy", ale w punkcie 6 § 2 zawarł zapis, że: "strony oświadczają że Sprzedający będzie mógł żądać zaspokojenia z majątku Kupującego stanowiącego jego wyłączną własność". Z powołanego postanowienia nie wynika, by dotyczyło ono zgody małżonki na zaciągnięcie zobowiązania, niezbędnej dla zaspokojenia się wierzyciela z majątku wspólnego.

Zgodnie z art. 41 § 1 k.r. i o., jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków. Kodeks rodzinny i opiekuńczy w art. 41 § 1 wyraża zasadę, iż majątek wspólny małżonków służy zaspokojeniu wierzyciela także wtedy, gdy dłużnikiem jest tylko jeden z małżonków. Możliwość zaspokojenia się wierzyciela z majątku wspólnego nie oznacza jednak, iż współmałżonek dłużnika sam staje się dłużnikiem. Oznacza to jedynie, iż wszczęcie egzekucji i jej prowadzenie może się odbywać bez udziału małżonka dłużnika, o ile nie skorzysta on z przysługujących mu środków, zarówno o charakterze materialnoprawnym, jak i proceduralnych. Zgoda współmałżonka jest przyzwoleniem nie tyle na czynność prawną do dokonania której nie jest ona potrzebna, ile raczej na egzekucję z majątku objętego wspólnością majątkową. Powyższe pozwala na stwierdzenie, że zdający niewłaściwie zastosował ten przepis.

Organ wskazał, iż prawidłowym byłoby załączenie do umowy oświadczenia małżonki kupującego o treści zgodnej z art. 41 k.r. i o.

Organ podkreślił, iż zgodnie z art. 36 (4) ustawy o radcach prawnych, egzamin radcowski polega na sprawdzeniu przygotowania prawniczego osoby przystępującej do egzaminu radcowskiego, do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu radcy prawnego, w tym wiedzy z zakresu prawa i umiejętności praktycznego zastosowania. Z kolei stosownie do art. 365 ust. 2 powołanej ustawy, oceny rozwiązania każdego z zadań z części drugiej do piątej egzaminu radcowskiego dokonuje się przy uwzględnieniu w szczególności zachowania wymogów formalnych, właściwości zastosowanych przepisów prawa i umiejętności ich interpretacji, poprawności zaproponowanego przez zdającego sposobu rozstrzygnięcia problemu z uwzględnieniem interesu strony, którą zgodnie z zadaniem reprezentuje.

Biorąc pod uwagę powyższe kryteria oraz treść umowy sporządzonej przez egzaminowanego, Komisja II stopnia uznała za zasadne wystawienie skarżącemu oceny niedostatecznej z pracy z prawa gospodarczego.

Pismem z [...] marca 2012 r. M. K. złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na uchwałę Komisji Egzaminacyjnej II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości do rozpatrywania odwołań od wyników egzaminu radcowskiego z dnia [...] lutego 2012 r. i poprzedzającą ją uchwałę Komisji I stopnia z [...] lipca 2011 r. zarzucając:

I. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 6, 7, 8, 77, 80 oraz 107 § 3 i 4 k.p.a. z uwagi na:

1) niewłaściwą wykładnię założeń przewidzianych w zadaniu z części czwartej egzaminu radcowskiego poprzez błędne przyjęcie, iż "zdający nie wypełnił założeń zadania co do warunkowego charakteru umowy" (str. 5 uzasadnienia uchwały Komisji Il stopnia nr 2) oraz błędne przyjęcie przez Komisje istnienia takiego założenia dotyczącego polecenia sporządzenia warunkowej umowy sprzedaży, skoro w informacji dla zdającego " wskazano polecenie sporządzenia na zlecenie Adama Nowaka "umowy sprzedaży udziałów w Trans-Port spółce z o.o." i brak jest założeń stwierdzających lub odnoszących się do warunkowej umowy sprzedaży;

2) nie rozważenie przez Komisję dopuszczalności zaproponowanego przez skarżącego wariantu bezwarunkowej umowy sprzedaży udziałów - wspartej o dodatkowe założenie uzupełniające stan faktyczny bez zmiany podanych w zadaniu założeń (oświadczenia wspólników o rezygnacji z prawa pierwszeństwa złożone przed upływem wyznaczonego terminu a załączone do umowy) - i przyjęcie przez obie Komisje wariantu budowanego wyłącznie na wytycznych określonych w opisie istotnych zagadnień dla Komisji Egzaminacyjnej, określających wzorzec prawidłowego rozwiązania zadania w oparciu o przedstawiony stan faktyczny sprawy, nie uwzględniający jednak różnych możliwych dodatkowych założeń przyjmowanych przecież przez egzaminowanych zgodnie z załączoną instrukcją i ograniczenie się w swym uzasadnieniu jedynie do stwierdzenia, że sformułowanie "Nie upłynął termin do złożenia oświadczeń przez pozostałych wspólników o skorzystaniu z prawa pierwszeństwa" jest jasne i nie może budzić wątpliwości co do warunkowego charakteru umowy zbycia udziałów ";

3) pominięcie wnioskowanych dowodów i przedstawianych wyjaśnień zgłaszanych przez skarżącego na okoliczności wykazane w odwołaniu z dnia [...].08.2011 r. oraz dalszych pismach z dnia [...] listopada 2011 r. i [...] lutego 2012 r., w tym wskazanego przez skarżącego w piśmie z dnia [...] listopada 2011 r. dowodu w postaci treści uchwały komisji II stopnia nr [...] z dnia [...] listopada 2011 r. (znak sprawy: [...]) wnioskowanego celem wykazania, iż błąd polegający na oznaczeniu organu uprawnionego do reprezentacji sprzedającego w sposób sprzeczny z treścią art. 379 § 1 k.s.h. nie jest zdaniem tej Komisji II stopnia nr [...] błędem dyskwalifikującym pracę egzaminowanego, a w ocenie Komisji I stopnia oceniającej pracę skarżącego takowym jest, co przeczy wymogom prowadzenia postępowania i rozstrzygania w sposób praworządny i sprawiedliwy oraz w oparciu o poszanowanie zasady pogłębiania zaufania obywatela do państwa, przy założeniu że wszyscy obywatele są równi wobec prawa;

4) nie ustosunkowanie się przez Komisję II stopnia do zarzutów skarżącego, że Komisja I stopnia bezzasadnie zarzuciła skarżącemu nieprecyzyjność zapisu w § 2 pkt. 3 sporządzanej umowy sprzedaży udziałów i naruszenie tym samym przez skarżącego art. 182 k.s.h., jak również nie ustosunkowanie się Komisji II stopnia do zarzutu skarżącego, że Komisja I stopnia bezzasadnie wytknęła skarżącemu braki formalne w oznaczeniach sprzedającego jako strony, polegające na nie zawarciu wszystkich informacji wymaganych do oznaczenia spółki akcyjnej (podczas, gdy egzaminowany załączył załącznik nr 1 zawierający między innymi pełne dane z KRS-u Spółki Cargo S.A.), a także nie ustosunkowaniu się do wyjaśnień skarżącego w zakresie zarzutu ze strony Komisji I stopnia dotyczącego § 2 pkt 6 umowy sprzedaży - co mogło mieć w wszystkich przypadkach nieusprawiedliwiony, ujemny wpływ na całościową uchwałę Komisji I stopnia i przeważyć szalę w kierunku oceny negatywnej; nie ustosunkowanie się również przez Komisję II stopnia do stanowiska Komisji I stopnia, która wskazywała, iż przepis art. 397 § 1 k.s.h. przewiduje działanie Rady Nadzorczej w pełnym składzie, podczas gdy liczne orzeczenia Sądu Najwyższego cytowane przez skarżącego w odwołaniu i zapisy w uzasadnieniu Komisji II stopnia przeczą temu twierdzeniu - poprzez wytknięcie błędu Komisji I stopnia i przyznanie racji skarżącemu;

5) błędne przyjęcie, iż na podstawie odesłania zawartego w art. 36 (8) ust. 12 ustawy o radcach prawnych Komisja II stopnia zobowiązana jest rozpoznać sprawę ponownie i w całości w oparciu o art. 138 k.p.a. (czemu dała wyraz stwierdzając naruszenie przez skarżącego art. 41 k.r. i .o podczas, gdy komisja I stopnia nie podnosiła tego zarzutu), a nie jedynie w granicach podniesionych przez skarżącego zarzutów oraz błędnym przyjęciu, iż Komisja II stopnia winna rozpoznać sprawę kierując się zasadą dwukrotnego rozstrzygnięcia tej samej sprawy, podczas gdy Komisja II stopnia winna kontrolować tylko tę część egzaminu, która została zakwestionowana przez stronę i tylko pod kątem zarzutów podniesionych przez stronę, gdyż nie jest to drugoinstancyjne postępowanie administracyjne w rozumieniu k.p.a., tylko szczególne postępowanie odwoławcze, które ma na celu rozpatrzenie zasadności zarzutów odwołania, nie zaś skontrolowanie całego przebiegu egzaminu ani też ponowne sprawdzenie prac egzaminacyjnych (tak NSA w wyroku z dnia 14.12.2011 r. II GSK 695/11), co zdaniem skarżącego miało istotny, negatywny wpływ na sposób oceny pracy skarżącego przez Komisję II stopnia, która nie oceniała pracy wyłącznie poprzez eliminację wytkniętych przez skarżącego błędów Komisji I stopnia, lecz w oparciu o "...całościową ocenę jej zasadności, zgodnie z przedstawioną powyżej zasadą dwukrotnego rozpoznania sprawy co do istoty" (str. 3 uzasadnienia uchwały Komisji II stopnia);

6) błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na przyjęciu - przy rozpatrywaniu przez Komisję II stopnia aspektu naruszenia przez skarżącego art. 379 § 1 k.s.h.- za fakt, jakoby nastąpiło "przyjęcie przez zdającego reprezentacji spółki akcyjnej przez dwóch członków rady nadzorczej bez wskazania, że legitymują się oni odpowiednim pełnomocnictwem, co świadczy o braku wiedzy co do minimalnej liczby członków rady nadzorczej" oraz ustaleniu przez Komisję II stopnia, że "...w umowie nie powołano się na odpowiednie postanowienia statutu bądź uchwałę rady nadzorczej", przy jednoczesnym pominięciu lub przeoczeniu przez Komisję II stopnia zapisów widniejących w § 2 pkt 1 zd. 2 i 3 umowy sprzedaży udziałów sporządzonej przez skarżącego oraz załącznika nr 1 do umowy, a odniesieniu się w uzasadnieniu uchwały przez Komisję II stopnia wyłącznie do zapisów widniejących w części wstępnej umowy określającej dane strony sprzedającej (z pominięciem wskazanych wyżej zapisów § 2 pkt. 1 zd. 2 i 3 umowy oraz załącznika nr 1);

7) błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie przez Komisję II stopnia za udowodnione twierdzenie, iż skarżący nie poczynił dodatkowych założeń w zakresie posługiwania się określonymi wewnętrznymi regułami postępowania w łonie rady nadzorczej, i ustanowienie tegoż stanowiska Komisji uchybieniem mającym charakter dyskwalifikujący, co nie znajduje potwierdzenia w § 2 pkt. 1 zd. 2 i 3 umowy i załączniku nr 1 do umowy, który w założeniu skarżącego miał zawierać Wszystkie wymagane informacje, będące w rejestrze KRS.

8) błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie przez Komisję II stopnia nieuprawnionego założenia, iż "skarżący dokonał próby wprowadzenia dopiero na etapie postępowania odwoławczego dodatkowej argumentacji, która powinna znaleźć się w założeniach pracy egzaminacyjnej" (str. 7 uzasadnienia uchwały Komisji II stopnia), podczas gdy skarżący od samego początku założył, iż sprzedającego w przedmiotowej umowie reprezentować będzie Rada Nadzorcza reprezentowana przez dwóch członków (w składzie dwuosobowym) z uwagi na z reguły wieloosobowy skład rad nadzorczych w przypadku spółek akcyjnych, o czym świadczy powrót - po pierwszym określeniu we wstępnej części umowy - do zagadnienia właściwej reprezentacji w § 2 pkt. 1zd. 2 i 3 oraz załączniku nr 1 do umowy i chęci dookreślenia w ten sposób zasad reprezentacji delegowanych tej właśnie umowie, zawieranej w zgodzie z treścią art. 379 § 1, 385 § 1 i 391 § 3 k.s.h. oraz statutem, regulaminem i uchwałą Rady Nadzorczej spółki Cargo S.A.; a także błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że dodatkowe założenia poczynione przez egzaminowanego winny być dodatkowo opisane w założeniach zadania, gdyż w tym zakresie "Informacja dla zdającego" nie zawiera żadnych uregulowań nakazujących egzaminowanemu opisywanie tych dodatkowych założeń np. pod treścią projektu umowy sprzedaży udziałów.

9) błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie przez Komisję II stopnia nieuprawnionego założenia, "że w samej pracy egzaminacyjnej nie znalazła się żadna informacja wskazująca na to, aby zdający był świadomy istnienia problemu prawnego w zakresie reprezentacji spółki, który miał rozstrzygnąć (str. 9 uzasadnienia uchwały Komisji II stopnia"), podczas gdy skarżący od samego początku był świadom problemów związanych ze stosowaniem art. 379 § 1 k.s.h., przy braku informacji w założeniach zadania na temat liczebności składu rady nadzorczej, braku informacji na temat sposobu organizacji pracy rady nadzorczej, zasad głosowania, braku informacji o wzajemnie się wykluczających uprawnieniach ewentualnego pełnomocnika powołanego przez zgromadzenie wspólników i rady nadzorczej oraz szeregu innych informacji, których zdobycie na co dzień przy przygotowywaniu umowy nie nastręczą żadnych trudności. Oparcie się przez skarżącego na art. 379 § 1 k.s.h. na pewno nie było przypadkowe, co sugeruje Komisja II stopnia, czemu przeczy i jednocześnie o czym świadczy cytowany już wielokrotnie § 2 pkt. 1 zd. 2 i 3 umowy wraz z załącznikiem nr 1.

10) błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie przez Komisję II stopnia nieuprawnionego założenia, iż załącznik nr 2 do umowy sprzedaży udziałów nie zawierał w swej treści oświadczenia woli kupującego o treści zgodnej z art. 41 k.r. i o. oraz poprzez pominiecie widniejącej w " Informacji dla zdającego" wskazówki o braku obowiązku sporządzania załączników do umowy, przy jednoczesnym wystąpieniu przez Komisję poza strefę objętą zarzutami skarżącego w sposób nieuprawniony, gdyż Komisja I stopnia nie wnosiła zastrzeżeń co do formy zastosowania przez skarżącego przepisu art. 41 k.r. i o. w zakresie oświadczenia małżonki sprzedającego, a skarżący nie wnosił również w tym konkretnym zakresie zarzutów;

II. naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy tj.:

1) błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 379 § 1 oraz 385 § 1 k.s.h. polegające na przyjęciu, iż umowa zawierana przez spółkę z członkiem jej zarządu dla swej ważności wymaga złożenia podpisów na umowie przez pełen skład rady nadzorczej (minimum trzy osoby), a złożenie podpisów przez dwóch członków Rady Nadzorczej powoduje jej nieważność z mocy prawa – podczas, gdy z treści i wykładni art. 379 § 1 k.s.h. oraz art. 385 § 1 k.s.h. nie wynika taki wniosek ani obowiązek.

2) art. 36 (5) ust. 2 ustawy o radcach poprzez uznanie, że skarżący nie uwzględnił w dostatecznym stopniu interesu reprezentowanej strony w wyniku dokonania błędnej interpretacji art. 379 § 1 k.s.h. i 385 § 1 k.s.h., polegającej na przyjęciu przez skarżącego, że w przedmiotowej umowie spółkę Cargo SA reprezentuje Rada Nadzorcza w składzie dwuosobowym (reprezentowana przez dwóch członków Rady Nadzorczej uprawnionych do złożenia podpisów), podczas gdy zdaniem Komisji I stopnia (częściowo podtrzymanym przez Komisję II stopnia) przepis ten przewiduje, iż Rada Nadzorcza winna w tym przypadku podpisać umowę w pełnym składzie, co najmniej w składzie trzyosobowym, o którym mowa w art. 385 § 1 k.s.h., a Komisja II stopnia co prawda dopuszcza podpisanie umowy przez dwóch członków rady nadzorczej zmieniając stanowisko względem Komisji I stopnia, lecz nie daje wiary wyjaśnieniom skarżącego co do przyjęcia odpowiednich założeń zmierzających do usankcjonowania takiej reprezentacji w treści opracowanej umowy;

3) art. 36 (5) ust. 2 ustawy o radcach prawnych - poprzez przyjęcie przez obie Komisje stanowiska, że negatywny wpływ na wynik oceny ma przyjęcie przez skarżącego rozwiązania innego niż sporządzenie umowy sprzedaży udziałów jako umowy warunkowej a tym samym w sposób niezgodny z opisem istotnych zagadnień dla Komisji Egzaminacyjnej, stanowiącego wzorzec poprawnego rozwiązania zadania z części czwartej egzaminu radcowskiego;

4) przepisu art. 92 ust. 1 Konstytucji RP poprzez przyjęcie i stosowanie przez Komisję I i II stopnia do oceny pracy skarżącego tzw. opisu istotnych zagadnień jako wzorca (kryterium) jedynego, prawidłowego rozwiązania pozwalającego na uzyskanie oceny pozytywnej pomimo tego, iż tzw. opis istotnych zagadnień został sporządzony na podstawie niekonstytucyjnego przepisu § 5 ust. 4 rozporządzenia z dnia 29 kwietnia 2009 r. w sprawie zespołu do przygotowania zestawu pytań testowych oraz zadań na egzamin radcowski oraz wykazu tytułów aktów prawnych (Dz. U. 2009 r. nr 70 poz. 606), który nie miał podstaw w przepisie art. 36 ust. 12 ustawy o radcach prawnych, a kryteria oceny wymienia ustawa o radcach prawnych (wymogi formalne, materialne, nieuwzględnienie interesu strony, którą zdający zgodnie z zadaniem reprezentuje),

5) błędną wykładnie art. 41 § 1 k.r. i o. poprzez przyjęcie przez Komisję II stopnia stanowiska, iż oświadczenie małżonki nie jest zgodą na dokonanie czynności prawnej, a raczej zgodą na poddanie się egzekucji;

6) art. 65 § 1 i 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie sprzecznego z powołanym przepisem i treścią pracy egzaminacyjnej skarżącego - stanowiska przez Komisję II stopnia, iż skarżący podjął "próbę wprowadzenia dopiero na etapie postępowania odwoławczego dodatkowej argumentacji, która powinna znaleźć się w założeniach pracy egzaminacyjnej", a dotyczącej reprezentacji Rady Nadzorczej przez jej dwóch członków.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uwzględnienie skargi i uchylenie zaskarżonych uchwał w całości z uwagi na naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy oraz naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy.

Ponadto na podstawie art. 106 § 3 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skarżący wniósł o przeprowadzenie przez Sąd orzekający dowodu uzupełniającego z dokumentów i dopuszczenie jako dowodów w sprawie:

1) uchwała Komisji II stopnia nr [...] z dnia [...] lutego 2012 r. (znak sprawy: [...]);

2) uchwała Komisji II stopnia nr [...] z dnia [...] stycznia 2011 r. (znak sprawy: [...]);

3) uchwała Komisji II stopnia nr [...] z dnia [...] listopada 2011 r. (znak sprawy: [...] (będącej w aktach sprawy jako załącznik do pisma skarżącego z dnia [...].11.2011 r.).

W odpowiedzi na skargę Komisja Egzaminacyjna II Stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości do rozpatrywania Odwołań od wyników egzaminu radcowskiego podtrzymała stanowisko i argumentację zawartą w zaskarżonej uchwale W ocenie organu odwoławczego skarga M. K. nie zasługuje na uwzględnienie i winna zostać oddalona.

Na rozprawie w dniu 21 sierpnia 2012 r. WSA w Warszawie oddalił wnioski dowodowe skarżącego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Ocena działalności organów administracji publicznej dokonywana przez właściwy wojewódzki sąd administracyjny sprowadza się do kontroli prawidłowości zarówno materialnych jak i procesowych aspektów stosunku administracyjnoprawnego, skonkretyzowanego w zaskarżonej decyzji. Dla wyeliminowania z obrotu prawnego zaskarżonego aktu niezbędne jest stwierdzenie, że doszło w nim do naruszenia bądź przepisu prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisu postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy, albo przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a-c p.p.s.a.).

Oceniając sprawę w świetle powyższych przepisów, Sąd doszedł do przekonania, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Celem egzaminu radcowskiego jest przede wszystkim sprawdzenie wiedzy i stopnia przygotowania do wykonywania zawodu radcy prawnego.

Nie zasługuje na aprobatę prezentowany przez skarżącego pogląd o poprawności rozstrzygnięcia problemu zaproponowanego w sporządzonej pracy egzaminacyjnej z zakresu prawa gospodarczego, a tym samym zarzuty naruszenia przepisów postępowania i prawa materialnego kierowane pod adresem komisji egzaminacyjnych obydwu stopni.

Sąd doszedł do przekonania o prawidłowości oceny merytorycznej zawartości pracy egzaminacyjnej, a w konsekwencji - kwalifikacji do samodzielnego wykonywania zawodu radcy prawnego, w której to kwestii Komisja wypowiedziała się w sposób wyczerpujący i kompleksowy w kontrolowanej uchwale.

Na aprobatę zasługuje stanowisko Komisji, która nie podzieliła tezy skarżącego, że zaproponowane przez niego rozwiązanie zadania z prawa gospodarczego było poprawne, a zarazem zasługujące na ocenę pozytywną. Mianowicie – wbrew twierdzeniom skarżącego – jego praca egzaminacyjna zakłada reprezentację Sprzedającego w nieznanym ustawie, dwuosobowym składzie Rady Nadzorczej. Wynika to wprost z treści zapisów zawartych w części wstępnej pracy egzaminacyjnej - umowy ("Cargo S.A. z/s w Warszawie, reprezentowana przez Radę nadzorczą w osobach: /.../" oraz § 2 pkt. 1 zd. 2 i 3 umowy: "sprzedający oświadcza, że jest wspólnikiem Spółki i że posiada udziały w liczbie 250. Oświadcza jednocześnie, że organem uprawnionym do jego reprezentacji w przedmiotowej umowie jest rada nadzorcza w składzie dwuosobowym." . Należy w tym miejscu zaznaczyć, iż tłumaczenia ex post skarżącego co do zamiaru ujęcia reprezentacji w formie udzielonego przez pełny skład wieloosobowej Rady Nadzorczej upoważnienia do działania dwóm członkom jej składu – nie znajduje odzwierciedlenia w pracy egzaminacyjnej - w szczególności nie świadczyć o tym nie może załączony w sposób "symboliczny", poprzez wskazanie na ten fakt w treści pracy – umowy - odpis z KRS.

Reasumując, jak wynika z tekstu projektu umowy sporządzonego przez skarżącego w ramach realizacji zadania z prawa gospodarczego, Rada Nadzorcza Spółki Akcyjnej "Cargo" jest dwuosobowa. Taki sposób reprezentacji jest sprzeczny z brzmieniem art. 385 § 1 k.s.h., który wymaga, aby Radę Nadzorczą w tego rodzaju spółce tworzyły co najmniej trzy osoby powoływane przez Walne Zgromadzenie. Ponieważ powołany przepis ustawy ma charakter normy bezwzględnie obowiązującej, niezachowanie wynikającej z niej reguły reprezentacji powoduje, że umowa jest nieważna. Prawidłowy zatem jest pogląd egzaminatorów, jak również Komisji obydwu stopni, iż skarżący nie dostosowując postanowień umownych do obowiązującego prawa popełnił błąd dyskwalifikujący jego pracę egzaminacyjną, uniemożliwiający wystawienie w tym przedmiocie oceny pozytywnej. Niezależnie od powyższego w pracy skarżącego dostrzeżono inne błędy, również wzięte pod uwagę przy dokonywaniu jej oceny. Należały do nich: odstąpienie od sporządzenia umowy warunkowej (§ 2 pkt 4 umowy) i wyłączenie możliwości zaspokojenia kwoty należnej z tytułu umowy sprzedaży udziałów z majątku wspólnego nabywcy udziałów i jego małżonki (§ 2 pkt 6 umowy).

Zdaniem Sądu, sporządzenie umowy warunkowej było konieczne przy prawidłowym odczytaniu treści przedmiotowego zadania egzaminacyjnego. Wprawdzie takiego zalecenia sformułowanego wprost w zadaniu egzaminacyjnym nie zawarto, ale należy zakładać, że dla osób ubiegających się o tytuł zawodowy radcy prawnego odczytanie intencji sporządzenia umowy warunkowej z założenia iż nie upłynął termin do skorzystania z prawa pierwszeństwa – nie powinien budzić wątpliwości.

Natomiast w sytuacji, w której wprawdzie w § 2 ust. 5 umowy skarżący zawarł oświadczenie o nabyciu udziałów przez kupującego z majątku wspólnego za zgodą małżonki, co odnosi skutek, o którym mowa w art. 41 § 1 k.r. i o., (wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków), jednak już w pkt 6 tego samego paragrafu zniwelował skutki prawne powyższej klauzuli umownej, ograniczając możliwość zaspokojenia Sprzedającego do majątku stanowiącego wyłączną własność Kupującego, nie można mówić o prawidłowym wykonaniu zadania egzaminacyjnego także i w tym zakresie.

Odnosząc się do zarzutu skarżącego sprzecznej z prawem dyskwalifikacji jego pracy na podstawie jej porównania z Opisem istotnych zagadnień, należy stwierdzić, iż zarzut ten nie jest usprawiedliwiony. Ocena pracy skarżącego była poddana analizie prawnej i uzasadniona na gruncie konkretnych unormowań, poglądów doktryny i judykatury. Fakt podzielenia przez członków Komisji poglądów zawartych w określonych opisach zagadnień nie ma istotnego znaczenia dla oceny rzetelności pracy Komisji. Brak jest podstaw do zakwestionowania prawidłowych co do zasady poglądów egzaminatorów tylko i wyłącznie na tej podstawie, że są one zbieżne z treścią Opisu istotnych zagadnień. Istnienie tego niewiążącego w żaden sposób dokumentu nie wyklucza jednak możliwości prezentowania przez zdających odmiennej koncepcji prawnej w ramach pracy egzaminacyjnej, o ile byłaby ona należycie sporządzona i umotywowana i znajdowała oparcie w obowiązujących przepisach prawa. Taka sytuacja w rozpatrywanej sprawie nie zachodzi.

Odnosząc się do zarzutu skarżącego co do zaniechania dopuszczenia dowodu w postaci pracy egzaminacyjnej innego zdającego, to należy wskazać, iż postępowanie Komisji w tym zakresie było prawidłowe. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 21 czerwca 2011, w sprawie o sygn. VI SA/Wa 708/11 dotyczącym odwołania od wyniku egzaminu radcowskiego uznał, że: "Każda sprawa dotycząca ustalenia wyniku egzaminu radcowskiego rozstrzygana uchwałami komisji egzaminacyjnych jest sprawą indywidualną w rozumieniu art. 1 ust. 1 k.p.a. Indywidualizm takiej uprawy powoduje, że nigdy nie jest ona rozpatrywana porównawczo, ponieważ uchwały komisji egzaminacyjnych konkretyzują normy prawa materialnego - ustawy o radcach prawnych - wyłącznie w odniesieniu do indywidualnie oznaczonego zdającego i wyłącznie w jego sprawie." Organy administracyjne, badając całokształt zgromadzonego w indywidualnej sprawie materiału dowodowego, nie mogą wykraczać poza granice tej sprawy. W związku z tym należy uznać za bezzasadne powołanie się przez skarżącego na dowód w postaci innej pracy egzaminacyjnej, gdyż badanie prac innych zdających, jak również uzasadnień ocen innych zdających, stanowiłoby wyjście poza granice sprawy. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że co do osób, które otrzymały oceny pozytywne w wyniku działań Komisji I stopnia, Komisja II stopnia nie podejmuje żadnych działań , gdyż uchwały te nie są zaskarżane. Z tego względu całkowicie błędna jest teza, że prace takie mogłyby wykazać stosowanie przez Komisję II stopnia jakichś niejednolitych kryteriów oceny. Przepisy dopuszczają możliwość różnego oceniania przez sprawdzających nawet tej samej pracy. Wynika to z uznania administracyjnego, które stosowane jest w procesie oceniania, a także indywidualnego charakteru każdej z ocenianych prac. Istotne jest i miało to miejsce w niniejszej sprawie, aby uznanie to nie miało cech dowolności a ocenianie odbywało się z uwzględnieniem kryteriów ustawy o radcach prawnych. Należy w tym kontekście zwrócić także uwagę na nietrafność tezy o braku jednolitości w ocenie prac. Każda z prac zawiera bowiem różnice w stosunku do innych i w tym sensie jest sprawą indywidualną w rozumieniu art. 1 k.p.a. Specyfika egzaminu radcowskiego wynika także z tego, że prace mają charakter otwarty. W kwestionowanej przez skarżącego części egzaminu nie mamy do czynienia z formą testu, w której określona z góry odpowiedź jest poprawna lub nie. Z tychże względów zarzut naruszenia wskazanych w tym zakresie przepisów jest nieuprawniony.

Podzielając poglądy prawne zawarte w powyższym wyroku, Sąd oddalił wnioski skarżącego o przeprowadzenie dowodu z dokumentów obejmującego uchwały Komisji II stopnia wymienione w skardze. Zdaniem Sądu, nie zostały spełnione przesłanki dopuszczenia dowodu, o których mowa w art. 106 § 3 p.p.s.a. albowiem przeprowadzenie uzupełniającego postępowania dowodowego z dokumentu dotyczącego innej osoby nie służyłoby wyjaśnieniu jakichkolwiek wątpliwości w sprawie niniejszej.

Analizując zarzut skarżącego, iż Komisja II stopnia wykroczyła poza swoje kompetencje odwoławcze zakreślone przepisem art. 36(8) ust. 12 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, nie stosując się do zasady działania w granicach zarzutów odwoławczych, wskazując na nieeksponowane dotychczas błędy pracy skarżącego, Sąd doszedł do przekonania, iż wskazane uchybienie nie mogło mieć w żadnym stopniu wpływu na treść rozstrzygnięcia. Konsekwentnie przyjmowanym jako podstawa dyskwalifikacji pracy z prawa gospodarczego była wadliwa reprezentacja jednej ze stron i związany z nią skutek prawny w postaci nieważności sporządzonej umowy. Pozostałe argumenty stanowiły jedynie dopełnienie poglądu, którego skutkiem była negatywna ocena z egzaminu radcowskiego.

Stwierdzając, iż brak jest jakichkolwiek podstaw do uwzględnienia skargi w sytuacji, gdy kontrolowane uchwały pozostają w zgodzie z obowiązującym prawem, Sąd na podstawie art. 151 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji wyroku.

Szukaj: Filtry
Ładowanie ...