II SA/Sz 288/12

Uzasadnienie

Burmistrz decyzją z dnia [...] r.

nr [...] , po rozpatrzeniu wniosku A. B., odmówił przyznania jej córce K. B. uczennicy Szkoły Podstawowej Nr [...] w , stypendium szkolnego.

Jako podstawę prawną decyzji organ wskazał art. 104 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), art. 90b, art. 90d, art. 90f, art. 90m i art. 90n ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) oraz uchwały Nr XXVII/265/2005 Rady Miejskiej w ach z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie regulaminu udzielania pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów zamieszkałych na terenie gminy y (Dz. U. Woj. Zachodniopomorskiego z 2005 r. Nr 38, poz. 843).

W uzasadnieniu decyzji Burmistrz podał, że z dołączonych do wniosku dokumentów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku (z [...] r.), a mianowicie z zaświadczenia z Ośrodka Pomocy Społecznej w o wysokości otrzymanego zasiłku rodzinnego oraz dodatku mieszkaniowego, z zaświadczenia z Powiatowego Urzędu Pracy o wysokości otrzymanego zasiłku przez R. B. oraz jego oświadczenia o pracy dorywczej w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku, wynikało że dochód w rodzinie wnioskodawczyni w miesiącu [...] r. wyniósł [...] zł. Tym samym dochód w trzyosobowej rodzinie w przeliczeniu na osobę wyniósł [...]zł.

Organ podał dalej, że w dniu [...] r. A. B. złożyła w Ośrodku Pomocy Społecznej podanie o przyznanie pomocy. Do podania strona dołączyła akt notarialny sprzedaży mieszkania, które stanowiło własność małżonków B. oraz akt notarialny kupna innego mieszkania. Transakcje sprzedaży mieszkania oraz kupna nowego lokalu zostały zawarte w [...] a wiec miesiącu, który był brany pod uwagę jako dochód przy ustalaniu prawa do stypendium. Stosownie zatem do treści art. 8 ustawy o pomocy społecznej do dochodu za miesiąc sierpień należało uwzględnić 1/12 z kwoty sprzedaży mieszkania [...] zł, tj. [...] zł. W świetle powyższego organ stwierdził, że dochód w rodzinie A. B. wyniósł [...] zł, co w przeliczeniu na osobę w rodzinie dało kwotę [...]zł.

A. B. nie zgadzając się z powyższą decyzją wniosła odwołanie podnosząc, że decyzja jest jej zdaniem "bezprawna, błędna, niesprawiedliwa i krzywdząca". Zaprzeczyła, że ze sprzedaży mieszkania jako rodzina mieli jakikolwiek dochód, bowiem koniecznym było kupienie innego mieszkania oraz że "... jedynym i to nawet niestałym (do [...] .r. ) dochodem - a właściwie to źródłem utrzymania są świadczenia".

Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia[...] r. Nr [...], wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy

z dnia 14 czerwca 1960 Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U z 2000 r.

Nr 98, poz. 1071 ze zm.) w związku z art. 90d ust. 1, 7 i 8 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) oraz art. 8 ust. 1 pkt 2, ust. 3 i ust. 11 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (j.t. Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz.1362 ze zm.) i § 1 pkt 1 lit b rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 lipca 2009 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz. U. Nr 127, poz. 1055), po rozpatrzeniu odwołania A. B. - utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji.

W uzasadnieniu decyzji Kolegium wskazało, że podstawowe zasady pomocy materialnej o charakterze socjalnym dla uczniów określone zostały w rozdziale 8a ustawy o systemie oświaty (Pomoc materialna dla uczniów art. 90b-90e). Zgodnie

z art. 90 c ust. 2 pkt 1 tej ustawy, stypendium szkolne może otrzymać uczeń znajdujący się w trudnej sytuacji materialnej, wynikającej z niskich dochodów na osobę w rodzinie, a w szczególności, gdy w rodzinie tej występuje m.in. niepełnosprawność, bezrobocie, ciężka lub długotrwała choroba, wielodzietność, a także gdy rodzina jest niepełna lub wystąpiło zdarzenie losowe.

Zdaniem organu II instancji, sformułowanie "stypendium szkolne może otrzymać uczeń" należy interpretować jako wskazujące na przyznanie stypendium na zasadzie tzw. uznania administracyjnego. Kolegium jednakże podkreśliło, że zakres tego uznania jest ograniczony przez wymienione w ustawie i określone w zupełny sposób kryteria.

W oparciu o treść art. 90d Kolegium wyróżniło dwa kryteria, które spełnione muszą być łącznie, tj.:

1) spełnienie kryterium niskich dochodów na osobę w gospodarstwie domowym (art. 90 d ust. 7 i 8),

2) występowanie trudnej sytuacji rodzinnej (art. 90d ust. 1).

Kryterium dochodowe na osobę w rodzinie wynosi 351 zł (art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy).

Organ odwoławczy wskazał dalej, że zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o:

miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych,

składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz ubezpieczenie społeczne określone w odrębnych przepisach,

kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób.

Stosownie natomiast do treści art. 8 ust. 11 ustawy o pomocy społecznej, w przypadku uzyskania w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku lub w okresie pobierania świadczenia z pomocy społecznej dochodu jednorazowego przekraczającego pięciokrotnie kwoty:

1) kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, w przypadku osoby

samotnie gospodarującej,

2) kryterium dochodowego rodziny, w przypadku osoby w rodzinie (351 zł) — kwotę tego dochodu rozlicza się w równych częściach na 12 kolejnych miesięcy, poczynając od miesiąca, w którym dochód został wypłacony.

Kolegium podało, że z materiału dowodowego wynika, iż w aktach sprawy oprócz dochodów wskazujących na uzyskany dochód rodziny z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku, organ I instancji powziął informację w dniu [...]r. o uzyskaniu dochodu z tytułu zbycia mieszkania w miesiącu [...]r. (Akt notarialny - Repertorium A numer [...]z dnia [...]r. - Umowa sprzedaży i oświadczenie o ustanowieniu hipoteki) w kwocie [...]zł.

Organ odwoławczy podkreślił dalej, że ustawodawca w ww. przepisie art. 90d ust. 7 ustawy o systemie oświaty wskazał, iż miesięczna wysokość dochodu na osobę w rodzinie ucznia uprawniająca do ubiegania się o stypendium szkolne nie może być większa niż kwota, o której mowa w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175 poz. 1362 ze zm.), tj. 351zł. Stosownie do art. 90d ust. 8 ustawy o systemie oświaty miesięczna wysokość dochodu, o której mowa w ust. 7, ustalana jest na zasadach określonych w art. 8 ust. 3-13 ustawy, o której mowa w ust. 7, z tym że do dochodu nie wlicza się świadczeń pomocy materialnej, o których mowa w art. 90c ust. 2 i 3 (tj. pomocy o charakterze socjalnym i motywacyjnym). Dochód rodziny, obliczony według powyższych przepisów wyniósł zatem [...]zł, co w przeliczeniu na osobę w rodzinie stanowi kwotę [...]zł.

Reasumując Kolegium stwierdziło, że organ I instancji prawidłowo obliczył dochód przypadający na osobę w rodzinie wnioskodawczyni.

Na powyższą decyzję A. B. wniosła skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, uzupełnioną następnie pismem procesowym z [...] r.

Zaskarżonej decyzji skarżąca zarzuciła naruszenie:

- przepisu art. 90d ust. 7 i 8 ustawy z dnia 7 września 1991 o systemie oświaty, poprzez błędne przyjęcie, iż otrzymane środki ze sprzedaży mieszkania w całości stanowią dochód rodziny oraz nieuwzględnienie w postępowaniu i w następstwie tego w decyzji - wydatków na zakup nowego mieszkania przy ustalaniu dochodu, o którym mowa w art. 90d ust. 7 ustawy,

- naruszenie art. 7, 77 i 80 Kp.a. poprzez niewyjaśnienie sytuacji rodziny, a w szczególności, czy pozyskane środki ze sprzedaży mieszkania w rzeczywistości wpłynęły na sytuację materialną rodziny.

Zdaniem skarżącej określone w art. 90 d ust. 7 i 8 ustawy o systemie oświaty kryterium niskich dochodów na osobę w gospodarstwie domowym związane jest z występowaniem trudnej sytuacji rodzinnej, związanej z kolei z niepełnosprawnością dotyczącą ucznia. W istocie oprócz ustalenia ich spełniania, organ właściwy do przyznania stypendium, powinien ustalić istnienie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy kryterium drugim (tzn. trudną sytuacją rodzinną), a kryterium pierwszym (trudną sytuacją materialną); innymi słowy, uprawniony powinien znajdować się w trudnej sytuacji materialnej właśnie z powodu trudnej sytuacji rodzinnej. Jeżeli co do tego zachodzą jakiekolwiek wątpliwości, organ administracji powinien, będąc do tego zobowiązany zgodnie z art. 7 K.p.a., przeprowadzić odpowiednie postępowanie wyjaśniające.

Odnosząc się do sposobu ustalenia przez organy orzekające w sprawie dochodu jej rodziny skarżąca podkreśliła, że ani ustawa o systemie oświaty, ani ustawa o pomocy społecznej nie wiążą pojęcia dochodu z przychodem, ale zarazem nie definiują tego ostatniego. W ocenie A. B. w celu określenia czym jest dochód konieczne jest, ze względu na dyrektywy wykładni systemowej, sięgnięcie do przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tych ostatnich przepisów, dochód jest równoznaczny z przychodem podlegającym podatkowaniu na zasadach ogólnych, z uwzględnieniem pomniejszenia o określone.

W stanie faktycznym sprawy jej rodzina sprzedała mieszkanie i nabyła drugie, mniejsze i tańsze. Uzyskane środki niemalże w całości przeznaczone zostały na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych, a zakup nowego mieszkania był ściśle związany z sytuacją materialną rodziny, bowiem nowe mieszkanie jest mniejsze i tańsze w utrzymaniu. Stąd też, zdaniem skarżącej, nie mogą być brane jako dochód rodziny środki uzyskane z jego sprzedaży, gdyż zostały spożytkowane na zakup drugiego mieszkania oraz na koszty związane z zawarciem aktu notarialnego sprzedaży.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze odpowiadając na skargę wniosło o jej oddalenie i podtrzymało stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu [...]r. ustanowiony z urzędu pełnomocnik skarżącej – r.pr. M. J. poparła skargę i wniosła o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego. Jednocześnie pełnomocnik oświadczyła, że ww. koszty nie zostały uiszczone ani w części, ani w całości.

Wojewódzki Sąd Administracyjny z w a ż y ł, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności organów administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Oznacza to, iż zadaniem sądu administracyjnego jest zbadanie zgodności zaskarżonej decyzji z przepisami zarówno prawa materialnego, jak i procesowego w odniesieniu do stanu faktycznego istniejącego w chwili wydania zaskarżonej decyzji.

Dokonana w niniejszej sprawie kontrola zgodności z prawem zaskarżonej decyzji nie wykazała, aby akt ten w jakikolwiek sposób naruszał przepisy prawa materialnego normującego zasady przyznawania stypendium szkolnego lub by był niezgodny w z przepisami procedury administracyjnej.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest kwestia doliczenia do dochodu rodziny skarżącej kwoty uzyskanej ze sprzedaży mieszkania, co spowodowało przekroczenie kryterium dochodowego rodziny i w konsekwencji organy orzekające w sprawie odmówiły przyznania córce skarżącej – uczennicy szkoły podstawowej stypendium szkolnego.

Przepis art. 90 d ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. 2004, Nr 256, poz. 2572) określa w jakich sytuacjach uczeń może otrzymać stypendium szkolne. W ustępie 7, wskazuje jaka miesięczna wysokość dochodu na osobę w rodzinie ucznia, uprawnia do ubiegania się o stypendium szkolne – dochód ten nie może być większy niż kwota określona w art. 8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, tj. 351 zł. Podkreślić przy tym należy, że z uwagi na fakt, iż ustawa o systemie oświaty nie zawiera własnej definicji dochodu, to w tym zakresie ust. 8 wskazanego przepisu, odsyła wprost do stosowania art. 8 ust. 3-13 ustawy o pomocy społecznej.

Zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej za dochód uważa się sumę miesięcznych przychodów z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pomniejszoną o: miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych, składki na ubezpieczenie zdrowotne określone w przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych oraz ubezpieczenia społeczne określone w odrębnych przepisach, kwotę alimentów świadczonych na rzecz innych osób. Obliczając dochód wlicza się zatem wszystkie przychody, za wyjątkiem wskazanych w ust. 4 art. 8 ustawy o pomocy społecznej, gdzie ustawodawca przewidział katalog świadczeń, które nie są wliczane do dochodu ustalanego zgodnie z ust. 3. Jest to katalog zamknięty i tylko wskazane tam świadczenia nie podlegają wliczaniu do dochodu rodziny.

Jednocześnie zgodnie z art. 8 ust. 11 pkt 2 ustawy o pomocy społecznej, w przypadku uzyskania w ciągu 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku lub w okresie pobierania świadczenia z pomocy społecznej dochodu jednorazowego przekraczającego pięciokrotnie kwoty: kryterium dochodowego rodziny, w przypadku osoby w rodzinie - kwotę tego dochodu rozlicza się w równych częściach na 12 kolejnych miesięcy, poczynając od miesiąca, w którym dochód został wypłacony.

W przedmiotowej sprawie organy administracji, obliczając dochód rodziny A. B. w związku z wnioskiem z dnia [...]r. o przyznanie stypendium szkolnego dla córki, prawidłowo ustaliły i uznały, że w miesiącu [...] r. na dochód rodziny wnioskodawczyni składał się zasiłek rodzinny w wysokości [...] zł, dodatek mieszkaniowy w wysokości [...]zł. Dodatkowo doliczyć należało dochód uzyskany ze sprzedaży mieszkania (w dniu [...]r.) w kwocie [...]zł.

Zgodnie z dyspozycją art. 8 ust. 11 należało dochód ten podzielić na 12 miesięcy (począwszy od miesiąca sierpnia 2011 r.) i kwotę w wysokości [...]zł doliczyć do miesięcznego dochodu rodziny. Tym samym dochód rodziny w miesiącu [...]r. stanowił kwotę [...]zł ([...]zł = [...]zł), co w przeliczeniu na osobę w rodzinie dało kwotę [...]zł. Skoro więc kryterium dochodowe przekroczone zostało o kwotę [...]zł prawidłowo organy uznały, że A. B. nie spełnia warunków do przyznania jej córce stypendium szkolnego.

Odnosząc się do zarzutów skargi, wskazać należy, że ustawodawca w ustawie o systemie oświaty w zakresie nieuregulowanym, odsyła do przepisów ustawy o pomocy społecznej, a nie do przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Definicja dochodu sprecyzowana w ustawie o pomocy społecznej, ma zastosowanie do spraw z zakresu pomocy społecznej i w tego rodzaju sprawach należy ją stosować. Zdaniem sądu, nie ma potrzeby odwoływania się do definicji dochodu określonej w innych przepisach prawa, skoro ustawodawca, dla określonej kategorii spraw ustalił znaczenie tego pojęcia. Ustawa stanowi bowiem, iż dochodem jest suma miesięcznych przychodów bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania. Jednocześnie przepis art. 8 ust. 4 ustawy wyraźnie wskazuje, czego nie wlicza się do dochodu (m.in. zasiłku celowego, czy wartości świadczenia w naturze). Prawidłowo zatem organy przyjęły, że brak jest podstaw do przyjęcia, iż nie wlicza się kwoty uzyskanej ze sprzedaży mieszkania, pomimo tego, iż niemal w całości przeznaczona została na zakup nowego lokalu. Dla zasad wyliczania dochodu w świetle ustawy o pomocy społecznej nie ma bowiem znaczenia sposób wydatkowania uzyskanych środków.

Podniesione w skardze zarzuty naruszenia art. 7, 77 i 80 K.p.a. okazały się zatem chybione.

Ze względu na charakter sprawy Sąd uznał za celowe zwrócenie uwagi, że jego kontrola obejmuje tylko i wyłącznie legalność zaskarżonej decyzji, a nie jej słuszność, czy celowość. Niewątpliwie sytuacja materialna i życiowa rodziny skarżącej jest trudna, jednakże to kwestią ustawodawcy, a nie organów administracji, czy sądów jest ustalanie przesłanek, które warunkują nabycie prawa do świadczeń z szeroko rozumianego zabezpieczenia społecznego.

Mając powyższe na uwadze, Wojewódzki Sąd Administracyjny działając na podstawie art. 151 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skargę oddalił. Orzeczenie w przedmiocie wynagrodzenia przyznanego radcy prawnemu wyznaczonemu na zasadzie prawa pomocy oparte zostało o przepis art. 250 tej ustawy.