II SA/Po 303/12

Uzasadnienie

Decyzją nr [A] z dnia [...] 2011 r. Prezydent Miasta P. (działający z upoważnienia Prezydenta Kierownik [...] Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w P.) na podstawie art. 2, art. 3, art. 4, art. 7 pkt 6, art. 8 ust. 1 pkt 1, art. 39 ust. 1 i 2, art. 41, art. 106 ust. 4, art. 107 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz.1362) odmówił G. L. przyznania pomocy finansowej w formie zasiłku celowego, celowego specjalnego i celowego pod warunkiem zwrotu na dopłatę do czynszu w kwocie [...] zł od czerwca 2011 r. Organ wskazał w uzasadnieniu, że wnioskiem z dnia [...] lipca 2011 r. G. L. zwróciła się o przyznanie pomocy na opłacenie czynszu – na różnicę pomiędzy dodatkiem mieszkaniowym a wysokością czynszu od czerwca 2011 r., która to kwota aktualnie wynosi [...] zł. W dalszej części uzasadnienia przedstawił powody odmownego załatwienia wniosku.

Decyzja organu I instancji z dnia [...] 2011 r. została utrzymana w mocy decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Poznaniu nr [X] z dnia [...] stycznia 2012 r.

Pismem z dnia [...] sierpnia 2011 r. G. L. zwróciła się o przyznanie pomocy na wrzesień 2011 r., m.in. na dopłatę do czynszu - do kwoty dodatku mieszkaniowego, który płacony jest jej w niższej wysokości niż wynosi cały czynsz. Kolejnym pismem z tego samego dnia domagała się m.in. przyznania i wypłaty zasiłku celowego (deklarując wolę jego zwrotu) w kwocie [...] zł, jako różnicy pomiędzy czynszem za zajmowane mieszkanie a dodatkiem mieszkaniowym, za okres od 1 czerwca 2011 r. do sierpnia 2011 r. Następnie pismami z dnia [...] i [...] sierpnia 2011 r. ponowiła powyższe żądanie.

Decyzją nr [B] z dnia [...] 2011 r. Prezydent Miasta P., wskazując tę samą podstawę prawną, odmówił G. L. przyznania pomocy finansowej w formie zasiłku celowego, celowego specjalnego i celowego pod warunkiem zwrotu na dopłatę do czynszu w okresie od czerwca do września 2011 r. miesięcznie w wysokości [...] zł.

Organ wskazał w uzasadnieniu, że wnioskiem z dnia [...] sierpnia 2011 r. G. L. zwróciła się o przyznanie pomocy m.in. na dopłatę do czynszu - na różnicę pomiędzy dodatkiem mieszkaniowym a wysokością czynszu, tj. [...] zł na wrzesień 2011 r., a w dniach [...] i [...] sierpnia 2011 r. złożyła wnioski tej samej treści, wnosząc o przyznanie pomocy finansowej na dopłatę do czynszu mieszkaniowego, tj. różnicę pomiędzy dodatkiem mieszkaniowym a wysokością czynszu w okresie od czerwca do sierpnia 2011 r. od czerwca 2011 r., która to kwota aktualnie wynosi [...] zł. W dalszej części uzasadnienia organ przedstawił te same powody odmownego załatwienia wniosku, które wcześniej zostały wskazane w uzasadnieniu decyzji [A] z dnia [...] 2011 r.

Odwołanie od powyższej decyzji [B] z dnia [...] 2011 r. wniosła G. L., która zarzuciła organowi, że odmówił jej przyznania pomocy na opłacenie czynszu, mimo że wnosząc o jego wypłatę, uzasadniała, że zwróci zasiłek do MOPR.

Decyzją nr [Y] z dnia [...] stycznia 2012 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Poznaniu uchyliło decyzję [B] z dnia [...] 2011 r. w całości i umorzyło postępowanie I instancji.

W uzasadnieniu Kolegium podniosło, że pomimo otrzymania negatywnej decyzji [A] z dnia [...] 2011 r. w sprawie przyznania pomocy na dopłatę do czynszu od czerwca 2011 r. strona złożyła kolejne wnioski o przyznaje pomocy w formie zasiłku na dopłatę do czynszu w okresie od czerwca do września 2011 r. Zdaniem organu odwoławczego organ I instancji wydał w dniu [...] 2011 r. decyzję [B] odmawiającą przyznania pomocy na powyższy cel, jednakże w obrocie prawnym pozostaje wcześniejsza decyzja [A] organu I instancji z dnia [...] 2011 r. również odmawiająca przyznania pomocy na pokrycie kosztów części czynszu, które strona winna ponosić od czerwca 2011 r. W ocenie Kolegium, skoro stronie przyznano dodatek mieszkaniowy do [...] listopada 2011 r., to należy przyjąć, że decyzja organu [A] I instancji z dnia [...] 2011 r. już rozstrzygnęła sprawę udzielenia pomocy na cały okres pobierania dodatku mieszkaniowego, czyli do listopada 2011 r. W konsekwencji wydanie kolejnej decyzji w tej samej sprawie byłoby sprzeczne z prawem.

Pismem z dnia [...] marca 2012 r., uzupełnionym pismami z dnia [...] maja i [...] września 2012 r., G. L. zaskarżyła powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu. Skarżąca podniosła przeciwko rozstrzygnięciu organów administracji zarzuty merytoryczne, stwierdzając, że bezpodstawna odmowa przyznania jej pomocy skutkuje powstaniem zadłużenia czynszowego i prowadzi do utraty przez nią mieszkania.

W odpowiedzi na skargę Kolegium podtrzymało dotychczasowe stanowisko i wniosło o jej oddalenie.

Na rozprawie w dniu 13 września 2012 r. pełnomocnik procesowy skarżącej (radca prawny wyznaczony w wykonaniu przyznanego skarżącej prawa pomocy) podtrzymał wnioski i twierdzenia skargi, podnosząc, że nie wszystkie zarzuty skarżącej zostały wnikliwie rozpatrzone przez organ odwoławczy. Pełnomocnik wniósł również o przeprowadzenie dowodu z zeznań skarżącej na okoliczności wskazane w skardze oraz o przyznanie kosztów zastępstwa procesowego, które nie zostały uregulowane nawet w części. Na podstawie art. 106 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 – dalej: p.p.s.a.). Sąd postanowił pominąć wniosek w przedmiocie przesłuchania strony skarżącej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Skarga okazała się bezzasadna.

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że z uwagi na zakres kontroli administracji publicznej przez sądy administracyjne sądy te co do zasady nie prowadzą postępowania dowodowego, nie oceniają dowodów zgromadzonych w kontrolowanym postępowaniu i nie orzekają merytorycznie. Innymi słowy nie rozpoznają sprawy co do jej istoty, lecz oceniają, czy organy prowadzące postępowanie administracyjne prawidłowo stosowały przepisy prawa materialnego oraz przepisy postępowania (por. wyrok NSA z dnia 13 stycznia 2006 r. sygn. akt II FSK 230/05, dostępny w bazie orzeczeń: http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Sąd administracyjny orzeka na podstawie akt sprawy (art. 133 § 1 p.p.s.a.) i tylko wyjątkowo, o ile zachodzą przesłanki z art. 106 § 3 p.p.s.a, może przeprowadzić uzupełniający dowód z dokumentów (por. wyrok NSA z dnia 18 marca 2005 r., sygn. akt OSK 1216/04, dostępny jw.). W konsekwencji wystarczy stwierdzić, że złożony w toku postępowania przed tutejszym Sądem na rozprawie wniosek strony skarżącej o przesłuchanie skarżącej nie znajdował podstawy w przepisach wyżej przywołanej ustawy i nie mógł zostać uwzględniony. Dodać należy, że skarżąca miała możliwość wypowiedzenia się w sprawie, czy to osobiście, czy to przez wyznaczonego pełnomocnika z urzędu.

Przechodząc do kwestii zgodności z prawem decyzji Kolegium z dnia [...] stycznia 2012 r., Sąd stwierdza, że rozstrzygnięcie organu odwoławczego o uchyleniu decyzji [B] Prezydenta Miasta P. z dnia [...] 2011 r. i umorzeniu postępowania I instancji jest prawidłowe.

W sprawie okolicznościami niespornymi są niżej wymienione fakty o podstawowym znaczeniu dla oceny zaskarżonego rozstrzygnięcia Kolegium. Decyzją z dnia [...] 2011 r. nr [...] został przyznany skarżącej dodatek mieszkaniowy w wysokości [...] zł na okres od 1 czerwca do [...] listopada 2011 r. (okoliczność ta została wprost wyrażona w decyzji [C] z dnia [...] 2011 r. nr [...] o zmianie zasiłku okresowego). Decyzją [A] z dnia [...] 2011 r. Prezydent Miasta P. na podstawie wymienionych w podstawie prawnej tej decyzji przepisów ustawy o pomocy społecznej odmówił skarżącej przyznania pomocy finansowej w formie zasiłku celowego, celowego specjalnego i celowego pod warunkiem zwrotu na dopłatę do czynszu w kwocie [...] zł od czerwca 2011 r. Decyzja ta została wydana po rozpatrzeniu wniosku skarżącej z dnia [...] lipca 2011 r. o przyznanie pomocy na opłacenie czynszu – na różnicę pomiędzy dodatkiem mieszkaniowym a wysokością czynszu od czerwca 2011 r., która to kwota aktualnie wynosiła [...] zł. Następnie skarżąca złożyła szereg wniosków z dnia [...] i [...] sierpnia 2011 r. (a także z dnia [...] sierpnia 2011 r., jak na to wskazuje w odwołaniu), stanowiących w swej istocie ponowienie żądania w zakresie przyznania i wypłaty pomocy finansowej w miesięcznej wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy dodatkiem mieszkaniowym, tj. [...] zł, z tym że strona wskazała, że chodzi o okres od 1 czerwca do września 2011 r. Decyzja [A] z dnia [...] 2011 r. została utrzymana w mocy decyzją Kolegium nr [X] z dnia [...] stycznia 2012 r.

Pomimo uprzedniego wydania przez organ I instancji decyzji [A] z dnia [...] 2011 r. organ ten kolejną decyzją nr [B] z dnia [...] 2011 r., wskazując tę samą podstawę prawną, odmówił stronie przyznania pomocy finansowej w formie zasiłku celowego, celowego specjalnego i celowego pod warunkiem zwrotu na dopłatę do czynszu w okresie od czerwca do września 2011 r. miesięcznie w wysokości [...] zł.

Tak określony stan faktyczny jednoznacznie wskazuje na to, że sprawa administracyjna, jaką jest przyznanie skarżącej pomocy finansowej w formie zasiłku celowego, celowego specjalnego i celowego pod warunkiem zwrotu na dopłatę do czynszu w miesięcznej wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy dodatkiem mieszkaniowym, tj. [...] zł, a kwotą czynszu na okres od czerwca 2011 r. została już załatwiona decyzją [A] z dnia [...] 2011 r. Decyzja ta, wobec okresu, na jaki przyznano skarżącej dodatek mieszkaniowy w wysokości [...] zł, obejmowała w istocie przedział czasowy od 1 czerwca do [...] listopada 2011 r. Wobec tego zgłoszone we wnioskach składanych od [...] do [...] sierpnia 2011 r. żądanie przyznania i wypłaty pomocy finansowej (pod warunkiem zwrotu) na pokrycie różnicy pomiędzy dodatkiem mieszkaniowym a wysokością czynszu za zajmowany lokal, wynoszącą [...] zł, za okres od czerwca do września 2011 r. niewątpliwie było objęte rozstrzygnięciem zawartym w decyzji [A] organu I instancji z dnia [...] 2011 r. Ostatnia z przywołanych decyzji dotyczyła bowiem szerszego przedziału czasowego od początku czerwca 2011 r. do końca listopada 2011 r., a w konsekwencji niewątpliwe obejmowała okres do czerwca do września 2011 r.

Przedstawione okoliczności wskazują na to, że w sprawie zachodzi tożsamość podmiotowa (pomocy żąda ta sama osoba od tego samego organu) i przedmiotowa (pomocy strona żąda na ten sam cel i w sytuacji, gdy zakres czasowy żądania zgłoszonego później zawiera się w zakresie czasowym wcześniej zgłoszonego żądania, które zostało załatwione decyzją [A] z dnia [...] 2012 r.) sprawy. Prowadzenie przez organ I instancji postępowania zakończonego wydaniem decyzji [B] z dnia [...] 2011 r. w sytuacji, gdy ta sama sprawa została wcześniej zakończona decyzją [A] z dnia [...] 2011 r. było bezprzedmiotowe w rozumieniu art. 105 § 1 kpa. Obydwa rozstrzygnięcia: z dnia [A] [...] 2011 r. i z dnia [B] [...] 2011 r. są tożsame co do zastosowanych przepisów, stanu faktycznego, jak i zakresu rozpatrywanej pomocy – dotyczą odmowy przyznania wsparcia finansowego w postaci zasiłku celowego (art. 39 ust. 1 i 2 ustawy o pomocy społecznej), specjalnego zasiłku celowego (art. 40 pkt 1 powołanej ustawy) i zasiłku celowego pod warunkiem zwrotu (art. 41 pkt 2 powołanej ustawy). Okoliczności faktyczne dotyczące sytuacji skarżącej, jak i przepisy prawa pomiędzy datą wydania pierwszej decyzji a czasem wydania decyzji [B] z dnia [...] 2011 r. nie uległy przy tym żadnej istotnej zmianie ani w dacie złożenia kolejnych wniosków ([...] – [...] sierpnia 2011 r.), ani też w dacie rozstrzygania w tym samym przedmiocie kolejną decyzją przez organ I instancji.

Dodać także należy, że w momencie doręczenia skarżącej przez organ I instancji decyzji [A] z dnia [...] 2011 r. nastąpiło wejście decyzji do obrotu prawnego i od tej chwili organ ten związany był wydanym aktem, stosownie do treści art. 110 kpa.

W sytuacji, gdy Kolegium wcześniejszą decyzją [X] z dnia [...] stycznia 2012 r. nr [...] utrzymało w mocy decyzję [A] organu I instancji z dnia [...] 2011 r. niedopuszczalne byłoby skierowanie do strony kolejnej decyzji organu II instancji wydanej w postępowaniu odwoławczym i która merytorycznie załatwiałaby sprawę już wcześniej zakończoną decyzją ostateczną. Taki zaś przymiot z mocy prawa przysługuje decyzji wydanej w II instancji, jak również decyzji wydanej w I instancji, a utrzymanej w mocy decyzją wydaną w II instancji (art. 15, art. 16 § 1 i art. 127 § 1 kpa). W konsekwencji stwierdzić należy, że zastosowanie przez Kolegium w niniejszej sprawie art. 138 § 1 pkt 2 kpa poprzez uchylenie (w całości) zaskarżonej decyzji [B] z dnia [...] 2011 r. i umorzenie postępowania I instancji było prawidłowe.

W tym miejscu trzeba także wyjaśnić, że zarzuty strony stanowiące merytoryczną polemikę ze stanowiskiem organu I instancji wyrażonym najpierw w decyzji [A] z dnia [...] 2011 r., a następnie w decyzji [B] z dnia [...] 2011 r. (jak też w decyzji organu II instancji nr [X] z dnia [...] stycznia 2012 r.), nie mogły doprowadzić do zakwestionowania prawidłowości zaskarżonej w niniejszym postępowaniu decyzji Kolegium nr [Y] z dnia [...] stycznia 2012 r. Decyzja ta bowiem, wobec stwierdzenia bezprzedmiotowości postępowania organu I instancji, nie mogła rozstrzygać co do zasadności odmowy udzielenia skarżącej pomocy finansowej w postaci dopłaty do czynszu.

W tym stanie rzeczy Sąd oddalił skargę na podstawie art. 151 p.p.s.a.

O wynagrodzeniu reprezentującego skarżącą pełnomocnika z urzędu Sąd orzekł na podstawie art. 250 p.p.s.a. i § 2 ust. 3, § 14 ust. 2 pkt 1 lit. c w zw. z § 15 i § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.).