• I OSK 1209/11 - Wyrok Nac...
  28.03.2024

I OSK 1209/11

Wyrok
Naczelny Sąd Administracyjny
2012-09-20

Nietezowane

Artykuły przypisane do orzeczenia

Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.

Skład sądu

Anna Lech /sprawozdawca/
Janusz Furmanek
Maria Wiśniewska /przewodniczący/

Sentencja

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Maria Wiśniewska, Sędzia NSA Anna Lech (spr.), Sędzia del. NSA Janusz Furmanek, Protokolant starszy inspektor sądowy Kamil Wertyński, po rozpoznaniu w dniu 20 września 2012 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. N. i M. P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 21 marca 2011 r. sygn. akt I SA/Wa 1785/10 w sprawie ze skargi M. N. i M. P. na decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] lipca 2010 r. nr [...] w przedmiocie odmowy potwierdzenia prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia mienia poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej 1. uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania; 2. zasądza od Ministra Skarbu Państwa na rzecz M. N. i M. P. solidarnie kwotę 357 (trzysta pięćdziesiąt siedem) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 21 listopada 2011 r., sygn. akt I SA/Wa 1785/10, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę M. N. i M. P. na decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] lipca 2010 r. nr [...] w przedmiocie odmowy potwierdzenia prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia mienia poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

W uzasadnieniu Sąd wskazał na następujący stan sprawy: pismem z dnia 25 listopada 2009 roku, M. P. i M. N. zwróciły się do Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego o dopuszczenie do postępowania w charakterze strony w sprawie, dotyczącej ustalenia prawa do rekompensaty A. B. z tytułu pozostawienia przez F. K. nieruchomości poza obecnymi granicami RP oraz o udostępnienie wszelkich dokumentów związanych z tą sprawą. W piśmie tym wnioskodawczynie wskazały, że dziadek ich F. K. zmarł w dniu 25 lipca 1994 r. zaś spadek po nim, na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa Nowej Huty w Krakowie z dnia 11 marca 2008 r. (sygn. Akt I Ns 1993/07/N), nabyły córka A. B. w 2/4 części oraz wnuczki M. P. i M. N. po 1/4 części. Z akt sprawy wynika, że postępowanie prowadzone pod nr SN.VIII.AF.7725-6-93-09 zakończyło się decyzją z dnia 22 lipca 2009 r., mocą której Wojewoda Małopolski potwierdził A. B. prawo do rekompensaty w 1/2 części z tytułu pozostawienia mienia poza obecnymi granicami RP.

Wniosek z dnia 25 listopada 2009 r. organ potraktował jako wniosek o wydanie decyzji potwierdzającej prawo do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości przez F. K. poza obecnymi granicami RP.

Decyzją z dnia [...] kwietnia 2010 r. Wojewoda Małopolski, na podstawie art. 7 ust. 2 w związku z art. 5 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1418 ze zm.), odmówił potwierdzenia na rzecz M. N. i M. P. prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej przez ich dziadka – F. K., w miejscowości S., dawne województwo lwowskie wskazują, że wniosek o potwierdzenie prawa do rekompensaty został złożony po upływie terminu wskazanego w przepisie art. 5 ust. 1 powołanej wyżej ustawy, to jest po dniu 31 grudnia 2008 r. Organ podał, że w niniejszej sprawie wniosek został złożony w dniu 25 listopada 2009 r.

Od powyższej decyzji M. N. i M. P. złożyły odwołanie podnosząc, że F. K. przekazał jedynie swojej córce A. B. prawo do dochodzenia odszkodowania za majątek pozostawiony na byłym terytorium RP. Dokumentu tego nie można traktować inaczej jak pełnomocnictwa do działania w imieniu uprawnionego do rekompensaty. Zdaniem stron, z samej treści dokumentu z dnia 23 lutego 1994 r. nie można wywieść, że intencją składającego oświadczenie było przekazanie uprawnienia do otrzymania rekompensaty przez córkę. Dlatego organ pierwszej instancji winien był rozpoznać sprawę łącznie ze sprawą A. B. w postępowaniu nr [...], zakończonym decyzją z dnia 22 lipca 2009 r.

Decyzją z dnia [...] lipca 2010 r. Minister Skarbu Państwa utrzymał w mocy powyższą decyzję uznając, że wolą F. K. nie było upoważnienie A. B. do działania w jego imieniu, ale scedowanie przysługujących mu uprawnień na jej rzecz, czego na mocy ówcześnie obowiązujących przepisów właściciel mienia pozostawionego mógł dokonać.

Zdaniem organu, nie można również uznać, że jest to kontynuacja wniosku właściciela mienia pozostawionego – F. K., który takiego wniosku po prostu nie złożył. Organ stwierdził, że w rozpatrywanej sprawie strony wystąpiły z wnioskiem po terminie określonym w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r.

Na tę decyzję skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wniosły M. N. i M. P., ponawiając argumentację prezentowaną na etapie postępowania odwoławczego oraz wskazując, że dowodem na to, iż zarówno F. K. jak i jego córka, składając oświadczenie woli ojca z 1990 r., nie traktowali tej czynności jako cesji uprawnień jest fakt, że A. B. nie odwołała się od decyzji potwierdzającej jej prawo do 1/2 części rekompensaty.

Wyrokiem z dnia 21 listopada 2011 r., sygn. akt I SA/Wa 1785/10, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalając skargę M. N. i M. P. decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia [...] lipca 2010 r. zauważył, że podstawowe zarzuty skargi sprowadzają się do oceny prawidłowości prowadzonego postępowania w sprawie [...], zakończonego decyzją z dnia 22 lipca 2009 r., wydaną w stosunku do A. B.

Zdaniem Sądu przywołane okoliczności mogą stanowić ewentualnie podstawę do wszczęcia odpowiedniego postępowania, w trybie nadzwyczajnego wzruszenia decyzji administracyjnej, przed odpowiednim organem administracji, który rozważy czy postępowanie w sprawie nr [...] powinno toczyć się z udziałem wszystkich spadkobierców.

Sąd podkreślił, że niniejsze postępowanie toczyło się z wniosku M. P. i M. N., a nie z wniosku A. B. z dnia 10 grudnia 1990 r., rozpatrzonego decyzją z dnia 22 lipca 2009 r., w stosunku do której to decyzji Sąd nie ma prawnych możliwości oceny jej legalności.

Sąd wskazał, że skarżące, jako legitymujące się prawomocnym postanowieniem sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, powinny złożyć wniosek o potwierdzenie prawa do rekompensaty nie później niż do dnia 31 grudnia 2008 r. (art. 5 ust.1 ww. ustawy). Natomiast M. N. i M. P. złożyły pismo w dniu 25 listopada 2009 r., co stanowi okoliczność wystarczającą do wydania decyzji odmownej na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy.

Sąd zaznaczył, że przewidziany w art. 5 ust. 1 powołanej ustawy termin do złożenia wniosku o potwierdzenie prawa do rekompensaty jest terminem prawa materialnego i nie podlega przywróceniu zarówno w trybie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, jak również przepisów ustawy z dnia 8 lipca 2005r.

Od wyroku Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego w Warszawie skargę kasacyjną złożyły M. N. i M. P., wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów postępowania, to jest:

1) art. 134 § 1 w związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, polegające na tym, iż Wojewódzki Sąd Administracyjny rozstrzygając niniejszą sprawę nie dostrzegł istotnych naruszeń prawa dokonanych przez Ministra Skarbu Państwa i Wojewodę Małopolskiego przy wydawaniu decyzji i w rezultacie nie odniósł się do nich w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, mimo ich szczegółowego wskazania w zarzutach skargi, poprzestając na niezasadnym stwierdzeniu, iż skarżące nie złożyły wniosku o przyznanie prawa do rekompensaty w ustawowym terminie, oraz nie odniósł się do zarzutów skargi uznając, iż powoływane przez skarżących okoliczności "mogą stanowić ewentualnie podstawę do wszczęcia odpowiedniego postępowania, w trybie nadzwyczajnego wzruszenia decyzji administracyjnej przed odpowiednim organem administracji, który rozważy czy postępowanie powinno toczyć się z udziałem wszystkich spadkobierców",

2) art. 141 § 4 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, przez nienależyte uzasadnienie wyroku polegające na nieodniesieniu się przez Wojewódzki Sąd Administracyjny do wszystkich okoliczności sprawy i nierozważenie w uzasadnieniu w sposób szczegółowy wszystkich zagadnień i zarzutów podniesionych w skardze, mających istotne znaczenie dla końcowego wyniku kontroli zgodności z prawem zaskarżonego rozstrzygnięcia. Sąd w uzasadnieniu wyroku nie dokonał własnej analizy materiału dowodowego w kontekście twierdzeń i argumentów podnoszonych w skardze, lecz jedynie bezkrytycznie przyjął stanowisko Ministra Skarbu Państwa, pozostawiając bez uzasadnienia zarzuty strony skarżącej.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazano, że zarzuty podniesione w skardze Sąd pierwszej instancji potraktował w sposób lekceważący i nie odniósł się do złożonego charakteru sprawy. Zdaniem skarżącego kasacyjnie Sąd przyjął jedynie bezkrytycznie stanowisko Ministra Skarbu Państwa.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną, podzielając stanowisko Sądu pierwszej instancji, Minister Skarbu Państwa wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

skarga kasacyjna jest zasadna.

Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W niniejszej sprawie nie występują przesłanki nieważności określone w art. 183 § 2 powołanej ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zatem Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej.

Sąd pierwszej instancji uznał, że skarżące nie złożyły wniosku o przyznanie prawa do rekompensaty w ustawowym terminie, który to wniosek powinien być złożony nie później, niż do dnia 31 grudnia 2008 r., o czym stanowi art. 5 ust. 1 ustawy o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej. To, zdaniem Sądu stanowi wystarczającą okoliczność do wydania decyzji odmownej na podstawie art. 7 ust. 2 powołanej ustawy.

Wskazać wypada, że postępowanie prowadzone na podstawie ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej wymaga wniosku osoby zainteresowanej. Stanowi o tym art. 5 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym potwierdzenie prawa do rekompensaty następuje na wniosek osoby ubiegającej się o potwierdzenie tego prawa, złożony nie później niż do dnia 31 grudnia 2008 r.

Natomiast stosownie do art. 3 ust. 2 powołanej ustawy, w przypadku śmierci właściciela nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, prawo do rekompensaty przysługuje wszystkim spadkobiercom albo niektórym z nich, wskazanym przez pozostałych spadkobierców, jeżeli spełniają wymóg określony w art. 2 pkt 2 ustawy. Wskazanie osoby uprawnionej do rekompensaty następuje przez złożenie oświadczenia z podpisem poświadczonym notarialnie lub przed organem administracji publicznej albo przez złożenie oświadczenia w polskiej placówce konsularnej.

Niezależnie od powyższego wskazać trzeba, że zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, wniosek o potwierdzenie prawa do rekompensaty w przypadkach, o których mowa w art. 3 tej ustawy, składa współwłaściciel lub spadkobierca, lub wskazana osoba uprawniona do rekompensaty. Z treści powołanego przepisu nie wynika więc, że stosowne wnioski o potwierdzenie prawa do rekompensaty, muszą zostać złożone od razu przez wszystkich uprawnionych. Stosowny wniosek może zostać złożony przez jeden podmiot. Obowiązkiem organu administracji publicznej prowadzącego postępowanie jest natomiast ustalenie wszystkich stron postępowania, co w niniejszej sprawie nie nastąpiło.

Ponadto zauważyć należy, że z przepisów powołanej ustawy, a zwłaszcza z treści art. 5 ust. 1, określającego termin złożenia wniosku o potwierdzenie prawa do rekompensaty do dnia 31 grudnia 2008 r., nie wynika, jak to przyjęły organy administracji publicznej, a za nimi Sad pierwszej instancji, że oświadczenie, o którym mowa w art. 3 ust. 2 wskazujące osobę uprawnioną do rekompensaty, powinno zostać złożone nie później niż do dnia 31 grudnia 2008 r., złożone zaś po tym terminie jest bezskuteczne. Powołany przepis określa jedynie termin złożenia stosownego wniosku o potwierdzenie prawa do rekompensaty. Określony we wskazanym przepisie termin nie ma natomiast – w ocenie Sądu – zastosowania do wskazania, o którym mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. Zauważyć trzeba, że art. 6 ust. 2 pkt 2 powołanej ustawy stanowi, iż w przypadku śmierci właściciela nieruchomości pozostawionych poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej do wniosku należy dołączyć oświadczenie o wskazaniu osoby uprawnionej w przypadku, o którym mowa w art. 3 ust. 2. Niedołączenie wskazanego oświadczenia stanowi natomiast brak formalny wniosku, który podlega usunięciu na stosowne wezwanie organu, w trybie art. 6 ust. 6 ustawy.

Z powyższego wynika zatem, że aby rozważać kwestię, czy wniosek, o którym mowa, został złożony w terminie, z akt sprawy musi wynikać bezsprzecznie, że wniosek w tym przedmiocie w ogóle został złożony.

W niniejszej sprawie z wniosku z dnia 25 listopada 2009 r. złożonego przez M. N. i M. P. (spadkobierców F. K.) do Wojewody Małopolskiego wynika, że wnoszą one o dopuszczenie do postępowania w sprawie ustalenia prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza granicami RP i udostępnienie wszelkich dokumentów związanych z tą sprawą, wskazując, że na podstawie art. 28 k.p.a. są stronami tego postępowania. Wskazały także, iż postępowanie to rozpoczęło się przed dniem 31 grudnia 2008 r. (jak wynika z akt administracyjnych, F. K. – dziadek skarżących – złożył odpowiedni wniosek w dniu 12 grudnia 1990 r.). Również w skardze skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na decyzję Ministra Skarbu Państwa z dnia 14 lipca 2010r. skarżące podkreślały, że pismem z dnia 25 listopada 2009 r. domagały się kontynuacji w stosunku do nich wniosku o rekompensatę z grudnia 1990 r., złożonego przez A. B. jako pełnomocnika F. K. i na jego rzecz. Podstawą tejże kontynuacji jest – w ocenie skarżących – okoliczność, że po śmierci uprawnionego do rekompensaty F. K., obie skarżące – wnuczki zmarłego, jak i jego córka A. B., stały się jego spadkobiercami. W związku z tym uznano, że one wszystkie, a nie tylko A. B., której rekompensatę przyznano i wypłacono w 2009 r. w ½ części, mają prawo do rekompensaty na podstawie wniosku a grudnia1990 r.

Z powyższego wynika zatem, że organy administracyjne rozpatrujące niniejszą sprawę, a za nimi Sąd pierwszej instancji, błędnie przyjęły, że pismo z dnia 25 listopada 2009 r. jest wnioskiem o wszczęcie nowego postępowania w sprawie potwierdzenia prawa do rekompensaty. Pismo to stanowiło bowiem wniosek skarżących o dopuszczenie do udziału w postępowaniu administracyjnym.

Ponadto Naczelny Sąd Administracyjny pragnie wskazać, że w niniejszej sprawie mamy do czynienia z jednym stosunkiem materialnoprawnym w sprawie dochodzenia prawa do rekompensaty i jest jedna sprawa administracyjna w tym przedmiocie. Nie można zatem, tak jak to uczynił Sąd pierwszej instancji, dzielić tych spraw na sprawę A. B. i sprawę niniejszą tylko dlatego, że rekompensata została jej już wypłacona w części odrębną decyzją administracyjną.

W związku z tym uznać należy, że Sąd pierwszej instancji nie dokonał właściwej oceny rozstrzygnięć administracyjnych dokonanych w niniejszej sprawie, a zarzuty skargi kasacyjnej o naruszeniu w zaskarżonym wyroku art. 134 § 1, art. 145 § 1 pkt 1 lit. c, a także art. 141 § 4 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, są usprawiedliwione.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 185 § 1 orzekł, jak w sentencji.

O kosztach orzeczono na podstawia art. 203 pkt 1 powołanej ustawy.

Szukaj: Filtry
Ładowanie ...