III SA/Wa 96/12

Uzasadnienie

Postanowieniem z [...] października 2011 r., wydanym na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w związku z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.) oraz art. 17, art. 18 i art. 54 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954, z późn. zm.) - dalej "u.p.e.a.", Minister Finansów, po rozpoznaniu zażalenia Skarżącej – T. K. utrzymał w mocy postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej we W. (DIS) z [...] lipca 2011r. w przedmiocie oddalenia skargi na czynności egzekucyjne.

Postanowienie to wydane zostało w następującym stanie faktycznym i prawnym:

Naczelnik Urzędu Skarbowego w S., działając jako organ egzekucyjny, na podstawie wystawionych przez siebie tytułów wykonawczych nr [...], [...], [...] obejmujących należności z tytułu odsetek od niewpłaconych w terminie zaliczek na podatek dochodowy odpowiednio za styczeń, kwiecień oraz maj 2010 r. prowadził postępowanie egzekucyjne wobec Skarżącej. Zawiadomieniami z 28 kwietnia 2011 r. organ egzekucyjny dokonał zajęcia prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność z rachunku bankowego w B. S.A. Dłużnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia doręczono dnia 6 maja 2011r., zobowiązanej zaś ich odpisy wraz z odpisami tytułów wykonawczych 5 maja 2011 r.

Pismem z 19 maja 2011 r. Skarżąca złożyła skargę na czynności egzekucyjne wnosząc o zaniechanie podjętych czynności egzekucyjnych i prowadzonego postępowania egzekucyjnego oraz rozpatrzenie wniosków o umorzenie zaległości. Wskazała, że posiada już zadłużenia w związku z czym nastąpił zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej oraz, że nie zostało zakończone postępowanie toczące się przed Sądem Administracyjnym we Wrocławiu w przedmiocie umorzenia egzekwowanej zaległości oraz zadłużeń z lat ubiegłych. Podkreśliła, iż nie z jej winy powstały zaległości podatkowe, są one bowiem wynikiem braku uregulowania należności za wykonane prace przez niesolidnych klientów. Ponadto wskazała, że znajduje się w trudnej sytuacji materialnej. Wyjaśniła, że od dłuższego czasu przebywała na zwolnieniu lekarskim i w ostatnim czasie przeszła dwie operacje. Do skargi załączyła pisma z 12 kwietnia 2011 r. i z 14 maja 2011 r. skierowane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z 19 maja 2011r. oraz pismo z 10 kwietnia 2011 r. skierowane do Ministra Finansów.

DIS pismem z 10 czerwca 2011r. wezwał Skarżącą do sprecyzowania treści żądania. W odpowiedzi na powyższe wezwanie Skarżąca w piśmie z 20 czerwca 2011 r. wskazała, że wnosi skargę na czynności egzekucyjne, a ponadto o umorzenie postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 59 u.p.e.a. oraz uchylenie czynności egzekucyjnych. Ponadto ponownie wskazała na trudną sytuację rodzinną, materialną i zdrowotną oraz uciążliwość prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Podsumowując wskazała, że wnosi o uchylenie czynności bez wstrzymywania postępowania egzekucyjnego i wnosi jak w pismie podtrzymując skargę jako w pełni uzasadnioną. W związku z powyższym DIS potraktował żądanie Skarżacej jako skargę na czynność egzekucyjną w postaci zajęcia rachunku bankowego.

DIS rozpoznając skargę na czynność egzekucyjną nie znalazł podstaw do jej uwzględnienia i postanowieniem z [...] lipca 2011 r. oddalił ją.

Po przytoczeniu treści przepisów dotyczących prowadzenia egzekucji z wierzytelności z rachunku bankowego oraz po wskazaniu, że zawiadomienie o zajęciu wynagrodzenia zostało skierowane zarówno do dłużnika zajętej wierzytelności jak i do Skarżącej, przy czym Skarżącej został również doręczony odpis tytułów wykonawczych, DIS wskazał, że nie znalazł podstaw do uwzględnienia skargi.

Pismem z 12 lipca 2011 r. Skarżaca złożyła zażalenie na powyższe rozstrzygnięcie zaskarżając je w całości. Wniosła o pomoc poprzez ustanowienie adwokata z urzędu celem uzupełnienia zażalenia argumentując, że nie jest w stanie samodzielnie bronić swoich praw, również w innych sprawach, oraz że znajduje się w trudnej sytuacji materialnej i nie jest w stanie ponieść kosztów wynajęcia adwokata bez uszczerbku koniecznego do utrzymania siebie i swojej rodziny. Do zażalenia Skarżąca załączyła pismo z dnia 2 marca 2011 r. skierowane do Sądu Okręgowego we W., pismo z dnia 4 lipca 2011 r. skierowane do ZUS Oddział w S., pisma 12 stycznia 2011 r. i 16 września 2010 r. skierowane do WSA we Wrocławiu.

Minister Finansów nie znalazł podstaw do zmiany lub uchylenia zaskarżonego postanowienia Dyrektora Izby Skarbowej we W. i postanowieniem z dnia [...] października 2011 r. utrzymał je w mocy. Wskazał, że art. 54 § 1 u.p.e.a. ma na celu ocenę prawidłowości dokonanych przez organ egzekucyjny lub egzekutora czynności o charakterze wykonawczym.

Minister Finansów w wyniku dokonania analizy materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie nie stwierdził nieprawidłowości i naruszenia prawa przez organ egzekucyjny, tj. Naczelnika Urzędu Skarbowego w S.. W toku postępowania egzekucyjnego organ egzekucyjny dokonał czynności egzekucyjnej, do której upoważniła go u.p.e.a.. Zastosowany środek egzekucyjny tj. egzekucja z rachunku bankowego jest wymieniony w katalogu środków określonych w art. 1a pkt 12 u.p.e.a. Środek ten został zastosowany w prawidłowy sposób, zgodnie z art. 80 u.p.e.a.

Z akt sprawy wynika, że wszystkie wymogi formalnoprawne wymienione w art. 80 u.p.e.a zostały przez organ egzekucyjny spełnione. Zawiadomienie o zajęciu rachunku bankowego doręczono bankowi w dniu 6 maja 2011 r. zobowiązanej (Skarżącej) zaś ich odpisy wraz z odpisami tytułów wykonawczych doręczono w dniu 5 maja 2011r.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 30 listopada 2011 r. Skarżąca podniosła, że nie zgadza się z zaskarżonym rozstrzygnięciem, ponieważ nie zostały zakończone postępowania sądowoadministracyjne toczące sie przed WSA we Wrocławiu. Wskazała ponadto, że stan faktyczny sprawy jest inny co potwierdził WSA we Wrocławiu, który wyrokiem z dnia 21 lipca 2011r. sygn. akt III SA/Wr 306/10 uchylił w części decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w W. z dnia 7 lipca 2010 r. w przedmiocie odmowy umorzenia zaległości w składkach na ubezpieczenie społeczne. Wskazała również, że wystąpiły nowe okoliczności w sprawie tj. syn jej w dniu 6 listopada 2011r. uległ wypadkowi, w związku z czym znajduje się na zwolnieniu lekarskim. Ponadto podkreśliła, że niesolidni klienci są jej winni prawie 100.000 zł oraz, że nierozpatrzenia złożonych wniosków o umorzenie należności z tytułu składek, ZUS w S. wystawił tytuły wykonawcze. Wskazała także na trudną sytuację majatkową i rodzinną podkreślając jednocześnie, że w 2004 r. zmarła jej córka, zaś syn, mąż jak i ona sama posiadają orzeczenia o niepełnosprawności.

W odpowiedzi na skargę Minister Finansów podtrzymując zaprezentowane wcześniej stanowisko wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga jest bezzasadna.

Stosownie do art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) kontrola sądowa zaskarżonych decyzji, postanowień bądź innych aktów lub czynności wymienionych w art. 3 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012r. poz. 270), dalej "p.p.s.a.", sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, z uwzględnieniem stanu prawnego, który miał zastosowanie w chwili orzekania w sprawie. Aby wyeliminować z obrotu prawnego akt wydany przez organ administracji publicznej konieczne jest stwierdzenie, że doszło w nim do naruszenia bądź prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie, albo też przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a – c) p.p.s.a.) a także, gdy decyzja lub postanowienie organu dotknięte są wadą nieważności (art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a.). W niniejszej sprawie nie stwierdza się wadliwości działania organów egzekucyjnych, które uzasadniałyby uwzględnienie skargi.

Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji określa postępowanie i środki przymusowe stosowane w celu doprowadzenia do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym. Jednocześnie ustawa zawiera gwarancje i procedury, które stwarzają możliwość podjęcia prawnej weryfikacji czynności egzekucyjnych oraz przewiduje określone następstwa, gdy czynności te zostały podjęte z naruszeniem ustawy. Gwarancje te służą zobowiązanemu w zależności od rodzaju i momentu naruszenia jego interesu prawnego, przy czym ustawa nie przewiduje możliwości stosowania zamiennych środków ochrony przy naruszeniu tego samego dobra prawnego.

Skarga na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego lub egzekutora wszczyna postępowanie, którego celem jest zbadanie prawidłowości dokonania przez tenże organ egzekucyjny lub egzekutora konkretnej czynności egzekucyjnej (w niniejszej sprawie - zajęcie rachunku bankowego - art. 80 § 1 u.p.e.a.) zmierzającej do zastosowania lub zrealizowania określonego środka egzekucyjnego (w tym przypadku - egzekucji z rachunku bankowego - art. 1a pkt 12 lit. a) tiret 4 u.p.e.a.). Skarga, o której mowa w art. 54 u.p.e.a. służy zaskarżaniu czynności o charakterze wykonawczym (zob. Dariusz Jankowiak w: Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - Komentarz 2005, wyd. Unimex, Wrocław 2005 r., s. 390; zob. też wyrok WSA w Warszawie z dnia 11 kwietnia 2008 r., III SA/Wa 139/08, niepubl. oraz wyrok NSA z 22 września 2010 r. sygn. II FSK 568/09).

W orzecznictwie sądowym jednolicie przyjmuje się, że w ramach skargi na czynności egzekucyjne można jedynie podnosić zarzuty formalnoprawne, odnoszące się do prawidłowości postępowania organu egzekucyjnego lub egzekutora przez pryzmat przepisów regulujących sposób i formę dokonywania tychże czynności egzekucyjnych (por. wyroki WSA w Warszawie z 14 marca 2008 r., III SA/Wa 85/08, niepubl.; z 30 stycznia 2008 r., III SA/Wa 1262/07, niepubl.; z 28 stycznia 2008 r., III SA/Wa 1626/07, niepubl.). Nie jest zatem możliwe w trybie tego środka prawnego podnoszenie zarzutów, które są podstawą do wniesienia innego środka zaskarżenia służącego ochronie praw zobowiązanego.

Skarga na czynności egzekucyjne nie będzie więc przysługiwać w sytuacjach, gdy ustawa przewiduje w związku z określonymi zdarzeniami w postępowaniu egzekucyjnym wniesienie np. zarzutów, zażalenia na postanowienia, żądania wyłączenia rzeczy lub prawa majątkowego spod egzekucji, czy też wniosku o umorzenie postępowania egzekucyjnego albo w sytuacjach, gdy przewiduje wniesienie pozwu do sądu. Za niedopuszczalną uznaje się sytuację, w której miałaby występować konkurencyjność środków służących ochronie praw zobowiązanego zawartych w u.p.e.a. mających prowadzić – w wyniku ich uwzględnienia - do jednakowych skutków procesowych. Wskazuje się, że nie ma podstaw, aby składaną w trybie art. 54 u.p.e.a. skargę na czynności egzekucyjne traktować jako uniwersalny środek zaskarżenia, za pomocą którego możliwe jest skuteczne kwestionowanie wszystkich aktów i działań podejmowanych przez organ egzekucyjny w toku całego postępowania egzekucyjnego (zob. wyroki WSA w Warszawie z dnia 9 lipca 2008 r., III SA/Wa 644/08, LEX nr 489600 oraz z dnia 11 kwietnia 2008 r., III SA/Wa 139/09, LEX nr 486252).

Skarga na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego lub egzekutora oraz skarga na przewlekłość postępowania egzekucyjnego przysługuje zobowiązanemu (art. 54 § 1 u.p.e.a.). Przy czym przez czynność egzekucyjną należy rozumieć wszelkie podejmowane przez organ egzekucyjny działania zmierzające do zastosowania lub zrealizowania środka egzekucyjnego (art. 1a pkt 2 u.p.e.a.).

W skardze na czynności egzekucyjne Skarżąca kwestionuje zasadność zajęcia rachunku bankowego z uwagi na fakt zbiegu egzekucji do rachunku bankowego, jak również toczące się przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym postępowania w związku z wnioskami o umorzenie zaległości podatkowych. Skarżąca wskazała ponadto, iż obciążające ją zaległości powstały z powodu nierzetelności kontrahentów, którzy od 2009 nie regulują należności za wystawione faktury. W jej ocenie działanie Naczelnika Urzędu Skarbowego w S. można potraktować jak nękanie podatniczki przede wszystkim poprzez podjęcie działań pomimo wyznaczenia do prowadzenia egzekucji komornika sądowego, nieuwzględnienie informacji dotyczących sytuacji finansowej i osobistej zobowiązanej oraz faktu braku zapłaty za wykonane usługi przez kontrahentów podatniczki.

Mając na uwadze przedstawione wyżej uwagi dotyczące charakteru skargi z art. 54 u.p.e.a., stwierdzić należy, że Skarżąca nie może oczekiwać korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, jeśli przedmiotem skargi uczyniła w większości zarzuty, o których mowa w art. 33 tej ustawy, tj. uciążliwość zastosowanego środka egzekucyjnego czy niedopuszczalność egzekucji administracyjnej. Ustawa przewiduje bowiem inne środki prawne, w ramach których tego rodzaju zarzuty mogą być rozpatrzone, a w związku z tym rozpatrzenie ich na podstawie art. 54 § 1 oznaczałoby wadliwość takiego rozstrzygnięcia.

Prawidłowo zatem postąpił Minister Finansów nie uwzględniając w ramach niniejszego postępowania zarzutów stanowiących przesłanki uruchomienia innych środków ochrony prawnej zobowiązanej, ograniczając się jedynie do zbadania czynności zajęcia rachunku bankowego.

W ocenie Sądu, słuszne jest również stanowisko organów nadzoru, że czynności egzekucyjne związane z zajęciem rachunku bankowego Skarżącej dokonane zostały zgodnie z prawem.

Zgodnie z art. 80 u.p.e.a., organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego przez przesłanie do banku, a jeżeli bank posiada oddziały - do właściwego oddziału, zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego z rachunku bankowego do wysokości egzekwowanej należności pieniężnej wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia w terminie dochodzonej wierzytelności oraz kosztami egzekucyjnymi. Organ egzekucyjny jednocześnie wzywa bank, aby bez zgody organu egzekucyjnego nie dokonywał wypłat z rachunku bankowego do wysokości zajętej wierzytelności, lecz bezzwłocznie przekazał zajętą kwotę organowi egzekucyjnemu na pokrycie egzekwowanej należności albo zawiadomił organ egzekucyjny, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, o przeszkodzie w dokonaniu wpłaty. Jednocześnie z przesłaniem zawiadomienia organ egzekucyjny zawiadamia zobowiązanego o zajęciu jego wierzytelności z rachunku bankowego, doręczając mu odpis tytułu wykonawczego, o ile nie został wcześniej doręczony, i odpis zawiadomienia skierowanego do banku o zakazie wypłaty zajętej kwoty z rachunku bankowego bez zgody organu egzekucyjnego.

Czynności przewidziane w art. 80 u.p.e.a. zostały przez organ egzekucyjny wykonane. Zawiadomienie o zajęciu rachunku Skarżącej zostało sporządzone na przewidzianym w rozporządzeniu MF druku i skierowane do banku, z jednoczesnym powiadomieniem zobowiązanej, a podjęte czynności dotyczyły zastosowania środka egzekucyjnego - zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego - znajdującego się w katalogu środków egzekucyjnych wymienionych w art. 1a pkt 12 u.p.e.a.

Reasumując, stwierdzić należy, iż w świetle powyższego słusznie organy rozpoznające niniejszą sprawę uznały, iż czynności egzekucyjne zostały przeprowadzone w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa.

W niniejszej sprawie orzekały organy właściwe w sprawie i dokonały one prawidłowej kontroli i oceny dokonanych czynności egzekucyjnych. Sąd nie stwierdził naruszenia tych przepisów. Zaskarżone postanowienie zawiera wszystkie niezbędne elementy uzasadnienia. Minister Finansów przedstawił stan faktyczny sprawy, wskazał przepisy znajdujące w sprawie zastosowanie, wyjaśnił jaki jest zakres kontroli w ramach skargi na czynności egzekucyjne, wyjaśnił które elementy zażalenia nie mogą być rozpatrzone w ramach tego postępowania i dlaczego, poddał ocenie stopień uciążliwości zastosowanego środka egzekucyjnego, odniósł się do zarzutów podniesionych w zażaleniu. Minister Finansów rozpatrzył wszystkie istotne w niniejszej sprawie okoliczności i wydał prawidłowe rozstrzygnięcie.

Końcowo Sąd, odnosząc się do argumentów Skarżącej dotyczących jej trudnej sytuacji finansowej wyjaśnia, że decyzje dotyczące ulg podatkowych podejmowane przez organy administracyjne w trybie art. 67a § 1 Ordynacji podatkowej należą do rozstrzygnięć podejmowanych w ramach tzw. uznania administracyjnego. Wskazać jednakże należy, iż o udzieleniu ulgi podatkowej, organ podejmuje decyzję w odrębnym postępowaniu. Z tych też względów kwestia ta nie była przedmiotem rozważań przez organ odwoławczy.

Mając na uwadze powyższe, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie z mocy art. 151 p.p.s.a. skargę oddalił.